64 matches
-
cu ajutorul unor concepte construite teoretic și ajustate prin tot felul de trucuri legitime putem avea acces acolo unde altfel "nu se poate pătrunde în chip direct nici pe calea simțurilor și nici prin concepte abstracte extrase de-a dreptul din empirie"18. Blaga va ajunge la ideea conceptelor-imagini în Experimentul și spiritul matematic (1969), după ce a resemnificat termenul de dogmă introdus odată cu Eonul dogmatic (1931) și după ce va trece de la dogmă la construcția semantică numită antinomie transfigurată, cu ajutorul căreia funcționează mecanismul
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
grabnice a acestor monumente este extrem de semnificativ. Și asta întrucît din documente simbolice ale atestării unor doctrine, acestea au devenit numaidecît ținte ale protestului public sau detestării accentuat agresive. Adulația a fost astfel înlocuită cu hula și blestemul. Prinși în empiria unor asemenea desfășurări de forțe, uităm adesea ce se ascunde dincolo de ele sau sub ele. Ignorăm astfel partea ascunsă a icebergului, una, de multe ori, mai pașnică decît agitatele valuri ale suprafeței. Furia oamenilor împotrivă unor figuri din metal are
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
Mathesis universalis s-a scindat în științe particulare autonome, care din ambiția autojustificării, au căutat să-și creeze, fiecare în parte, propria-i epistemologie. Declinul modelului metafizicii generale a favorizat elaborarea filozofiilor diverselor științe. Scientismul a impus o alunecare spre empirie, fără a impune pretenții axiologice cu putere de generalizare, ci doar, cel mult, de interes "local", menite a îndreptăți o serie de fundamentări teoretice particulare. În aceste condiții, progresul științific a fost dublat de o de-dogmatizare a gândirii și
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
drept rezultat abandonarea unui ideal major: deplina inteligibilitate a faptelor istorice interpretate prin grila raționalismului hegelian. Dacă există o rațiune în istorie, aceasta e imanentă, iar noi urmează s-o descoperim, astfel încât demersul nostru cognitiv trebuie să parcurgă drumul de la empirie spre teorie. O istoricizare a conștiinței a condus la o istoricizare a istoriei și a omului care n-a mai reflectat doar asupra faptelor istorice, ci și asupra lui însuși, înțelegându-se pe sine ca fapt istoric, ca ființă prinsă
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
înfățișează doar "faptele unui conținut", ci și "felul în care conținutul însuși aparține științei filozofiei". Prin aceasta, însăși istoria filozofiei capătă un statut științific, devenind "chiar știință a filozofiei". (Remarcăm că Hegel admite din capul locului deja amintita identitate dintre empirie și Logos, ceea ce trimite la transcendența Ideii hegeliene, aspect asupra căruia vom reveni imediat.) În al doilea rând, trebuie să delimităm mai atent conceptul de filozofie, pentru a vedea care dintre nenumăratele și foarte diversele manifestări spirituale din istorie merită
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
credem că și preconceptele hegeliene au propria lor istorie numai că în lucrările de istorie a filozofiei și de filozofie a istoriei Hegel ignoră istoria preconceptelor, sare peste etapa formării lor în conștiința individuală, prezentându-ne direct descinderea Logosului în empirie. Însă dincolo de această presupoziție (a noastră, de astă dată), diferența rămâne și este evidentă: deși ambii gânditori folosesc o metodă istoristă, Hegel așa cum am arătat, de altfel o aplică într-un sens transcendent, recurgând la o cale logică (imanența este
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
pe cele două. Empiricul este dependent de materialul lui [...], în timp ce aprioricul pornește de la legitatea imanentă a actelor de gândire" și "elaborează concepte pe baza purei activități lăuntrice de construcție". De aceea concluzionează autorul -, "poziția epistemologică fecundă rezidă numai în îmbinarea empiriei cu munca de concepție. Aceasta poate fi numită, odată cu Kant, tipul critic."119 În legătură cu poziția lui Dilthey în această privință, Husserl după ce se întreabă cum ar putea depăși scepticismul "o analiză atât de instructivă asupra structurii și tipologiei unei Weltanschauung
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
conțină adevăruri indubitabile („Tot ce este folositor este bun și moral. Banii sunt folositori. Banii constituie bunul suprem” etc.). La fel de indubitabile păreau raționamentele pragmatismului teoretizat de William James. Impresia că adevărul și experiența sunt interșanjabile permitea o mitologie fabuloasă a empiriei, care s-a transformat curând în religie. Este religia care i-a unit pe americani într-o țară, ba chiar într-o națiune alcătuită din cetățeni proveniți din toate neamurile și rasele pestriței lumi terestre. Religia pragmatică și-a creat
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]
-
dav-nîm-davno, prin fața Universității bahluviene, la vremi de admitere. Peste ultima, peste Ileana, dădurăm, Adrian & eu, cu crucea puțin înainte de a merge să tragem o ochire solarei cruci aduse tocmai din Maramureș pentru a marca și înstruța locul veșnicului repaos al empiriei aureliene: tînăra scriitoară, fostă elevă a celui dispărut, receptase tocmai nu știu ce premiu literar... ...Am firitisit-o și ne-am preumblat încă o dată prin lumea fenomenală a Borcii. Întîia oară o făcuserăm, înainte de 1983, cînd îl călcaserăm pe prietenul nostru împreună cu
[Corola-publishinghouse/Memoirs/1459_a_2757]
-
estetică revelă o organicitate impresionantă în pofida dimensiunilor și a absenței unei concluzii -, asigurată, în primul rînd, de viziunea generală, unitară, a autorului. Fie că abordează "hedonismul estetic", "fericirea cunoașterii", "noul", "dezestetizarea artei", "urîtul", fie că se focalizează pe opusul lor, "empiria artei", "dialectica funcționalismu lui", "tradiția", "autonomia artistică", "noțiunea de frumos", Adorno refuză, măcar într-o etapă inițială, partipris-ul ideologic, explorînd, cu obiectivitate de arhivar, tot "deter minismul" așa-zicînd "metodologic" al problemei, după care se avîntă în considerații cu caracter mai
[Corola-publishinghouse/Science/1479_a_2777]
-
e una de autocaracterizare? Căci întregul d-sale demers are ca scop impunerea unui prototip metodologic (cîtuși de puțin limpede configurat, așa cum vom arăta și mai jos), care, bizuit pe ideea unui divorț al poeziei de sentiment, de toate aspectele empiriei, funcționează ca un principiu de valorizare. Creațiile poeticești nu mai sînt percepute ca organisme vii, ce se îmbie percepției și analizei ca atare, ci aidoma unor cadavre pe care nu s-ar putea efectua decît autopsii. Urmărită cu maniacală fervoare
Dificultățile unei "panorame" by Gheorghe Grigurcu () [Corola-journal/Journalistic/8469_a_9794]
-
unui lucru e îndeajuns să știi originea numelui său. Cu alte cuvinte, nomen est omen și în numele pe care îl poartă o ființă se dezvăluie rațiunea ei pe Pămînt. O astfel de cunoaștere strict nominală e opusul cunoașterii prin experiență, empiria fiind neglijată în favoarea sensului ancestral pe care un cuvînt îl poartă în măruntaie. Din acest motiv, spre deosebire de metoda unui dicționar explicativ, unde fiecare noțiune este definită circular prin invocarea unor sinonime sau prin plasarea ei întrun domeniu a cărui descriere
Filonul Etimologiilor by Sorin Lavric () [Corola-journal/Journalistic/2558_a_3883]
-
condeie, vrea să aibă a face poezia, manipulînd oameni de hîrtie, trăiri spectrale, artificii stilistice care absorb universul în beneficiul propriului său univers fabricat. Aflat sub zodia acestei fantomale purități, care de la Mallarmé și Valéry ne bîntuie simțurile maculate de empirie și cugetul ispitit de nehotărniciri, Pavel Șușară scrie astfel: "știu că femeia mea de hîrtie se naște din spaime, că ochiul ei alb mă fixează ca piatra de rîu și-mi întoarce privirea-napoi. ea n-are nici trup și
Realul ca imaginar by Gheorghe Grigurcu () [Corola-journal/Journalistic/15586_a_16911]
-
o altă, instinctivă, și deci compensatoare, întoarcere spre origini. Iată cum frivolității negre i se pot dibui substraturi salutare! Nu doar creștinismul e abordat pe laturile sale arhaice, "erotice", iregulare, ci și ființa ca atare, reorientată spre elementaritățile ontologice, spre empirii. Senzațiile certifică în chipul cel mai apăsat alunecarea în anormalitate. "Dereglarea simțurilor" e mijlocul cel mai eficace al poeziei emanate de criza ființei: La miezul nopții am intrat pe ascuns în odaia lui Alois,/ gura mea mirosea a vinuri grele
O Veneție "monstruoasă" by Gheorghe Grigurcu () [Corola-journal/Journalistic/15268_a_16593]
-
negația. Amputării morale la care s-a supus i-a asociat idiomul negativ prin excelență care este ironia. Contestîndu-și ipostazele lăuntrice, și-a cîștigat dreptul de-a contesta orice, cu o demonie care e reversul malefic al sacrificiului. Replierii în empirie care constituie, incontestabil, un derapaj spiritual, i-a corespuns o tendință, expansionistă pe orizontală, a punerii în chestiune, a relativizării ansamblului. Istoria e luată peste picior printr-un procedeu acumulativ al datelor ei amestecate în așa chip încît să li
Lirism extravertit by Gheorghe Grigurcu () [Corola-journal/Journalistic/11253_a_12578]
-
nu fi deloc convinși de perenitatea "noii critici", a teoriilor literare și metodologiilor antitradiționale, adesea exclusiviste, călcîndu-se pe picioare nu o dată din intenția expresă de-a pune în paranteză sensibilitatea, gustul, stilul și, implicit, valoarea estetică, dar sîntem încredințați că "empiria" abordării operei sub chipul "trăirii" sale imanente va supraviețui. E în chestiune o rădăcină a comentariului literaturii, prin tăierea căreia acesta se veștejește. Ca și Thibaudet, autorul Aspectelor literare contemporane n-a fost un doctrinar, ci un practician. Așa cum se
Despre poezie by Gheorghe Grigurcu () [Corola-journal/Journalistic/14848_a_16173]
-
Sorin Lavric Stephen Hawking, Leonard Mlodinow, Marele plan, trad. din engleză de Anca Vișinescu și Mihai Vișinescu, București, Editura Humanitas, 2012, 160 pag. Oricîtă fidelitate ar arăta un fizician față de experiență, sunt momente cînd încălcarea empiriei e condiț ia obligatorie a cunoașterii. Cine nu abdică de la regulile unui domeniu nu-l poate adînci. Abdicare însemnînd aici: acceptarea unor idei pe care experimentele nu numai că nu le sugerează, dar nici măcar nu le confirmă. În acest caz
Pia fraus by Sorin Lavric () [Corola-journal/Journalistic/4052_a_5377]
-
infirma, ea poate deveni un model de interpretare a realității, un fel de paradigmă la care teoreticienii consimt tacit, grație consensului din epocă. Cînd epoca se va schimba, consensul se va risipi și modelul de interpretare va fi abandonat, chiar dacă empiria nu a făcut nimic ca să respingă modelul explicativ. Pur și simplu uzura morală și-a spus cuvîntul, acoperind cu indiferență un set de scheme care la un moment dat păreau de-o valabilitate eternă. E totuna cu a spune că
Pia fraus by Sorin Lavric () [Corola-journal/Journalistic/4052_a_5377]
-
cuvinte, experiența individualului, cea care, prin comparație, stabilește asemănările și deosebirile dintre elemente, rămîne limitată la atît dacă lipsește cumva complementul ei dialectic, ideea unificatoare ce "domnește peste întreg" și care, pe cale genetică, dă conturul "imaginii generale" mai sus amintite. Empiria fără abilitatea generalizării, dar și generalizarea fără verificare empirică, inducția fără deducție, dar și deducția fără inducție, conduc doar la parțialitate și la incapacitatea de a atinge, prin puterea inerent limitată a subiectului, nelimitarea și certitudinea obiectului, care este natura
Ce ar fi putut învăța și n-a învățat Karl Emil Franzos din estetica lui Goethe by Andrei Cornea () [Corola-journal/Journalistic/16441_a_17766]
-
studiului, relație fundamentală, după cum se știe, pentru antici, numesc, de fapt, trei grade diferite ale "cunoașterii" naturii, atîta cît îi este dată artistului prin creație. Cea dintîi treaptă este proprie "talentului natural", "naiv", cum i-ar spune Schiller, sensibil față de empirie pînă la identificarea cu ea, dar inerent limitat în lipsa unei perspective a întregului, care nu poate veni decît prin reflecție. A doua, "maniera", constituie o cale de manifestare exclusivă a spiritului, un produs al "minții", complet rupt de contemplarea lumii
Ce ar fi putut învăța și n-a învățat Karl Emil Franzos din estetica lui Goethe by Andrei Cornea () [Corola-journal/Journalistic/16441_a_17766]
-
care medicul nu-l poate verifica direct, ci doar prin ricoșeu, analizînd mărturiile celor care, murind clinic, nu mor de tot, revenind pînă la urmă la viață. Aceasta e miza cărții lui Șam Parnia: să verifice veritas de fide cu ajutorul empiriei medicale. În acest scop autorul face trei lucruri: descrie mănunchiul de semne ale morții clinice (ce se întîmplă obiectiv cu creierul atunci cînd murim), apoi setul de simptome ale morții clinice (ce resimte subiectiv persoană aflată în colaps) și, în
În pragul morții by Sorin Lavric () [Corola-journal/Journalistic/4384_a_5709]
-
de turistă care adulmecă timpul perceput ca un soi de justificare a spațiului în lăuntrica instanță. Concentratul de istorie pe care-l cuprinde un topos constituie un alibi al său. Uneori în așa măsură, încît timpul, element părelnic abstract, dizolvă empiria, îi ia locul, astfel precum un schelet ar fi mai plin de semnificație decît făptura ce-l conține. "Ruine, templele sînt mai frumoase. Dezbrăcate de ziduri, de carnea masivă a pereților, eliberate de greutatea acoperișelor, scuturate de încărcătura podoabelor, rămase
Ana Blandiana și homo viator by Gheorghe Grigurcu () [Corola-journal/Journalistic/9077_a_10402]
-
care îl deținem este insuficient pentru obținerea unei perspective de acest fel. Ca niciun altul, secolul al XVIII-lea este caracterizat prin impulsul spre introspecție și confesiune. Acest impuls se hrănește în permanență din cele mai diferite surse. Înclinația spre empiria psihologică, spre „psihologia experimentală“ se unește cu impulsurile religioase ce provin din pietism și cu noul cult al sentimentului care-și are punctul de plecare în Rousseau. Kant este mișcat interior de toate aceste tendințe spirituale. Așa cum educația primită în
Ernst Cassirer Kant – viața și opera by Adriana Cînța () [Corola-journal/Journalistic/3676_a_5001]
-
efemer ale vieții literare, la ceea ce s-a numit doctrinar "mutația valorilor estetice", însă cu o privire "bătrînească" ce pare a se situa deasupra teoriilor, o privire venind mai din trecut și pe care actualitatea pare a o certifica. O empirie sieși suficientă se pronunță în remarcile d-sale care, ocolind speculațiile savante, se adresează bunului simț. "Oameni mici și oameni mari ... Dumnezeu știe cine și cum îi măsoară, cîtă vreme dimensiunea lor diferă de la o zi la alta". Sau: "Mai
O scriitură suculentă by Gheorghe Grigurcu () [Corola-journal/Journalistic/8378_a_9703]
-
strategic, în funcție de disponibilitățile lirice, în succesiunea lor, ce ne oferă tablouri distincte. Mai întîi, poeta cultivă o stare de aparentă confuzie cu realul, o frenezie participativă la condiția acestuia, ca și cum (rețetă suprarealistă) ar dori să șteargă granița dintre ficțiune și empirie. Poezia însăși se prezintă definită ca o contopire cu ingenuitatea supremă a materiei obiective, extraumane: "Aș intra într-o picătură de ploaie/ în violența ei/ m-aș ascunde într-un bob de porumb/ rîvnit de porcul cel mai gras cel
Între gol și plin by Gheorghe Grigurcu () [Corola-journal/Journalistic/15841_a_17166]