648 matches
-
aplicării unui chestionar se poate trece și la utilizarea altor metode, intensiv-calitative. De altfel, dimensiunea structurat-nestructurat este un continuu, pe care analiza de conținut, de pildă, se găsește undeva în zonacentrală. Dar, despre comparația dintre diferitele metode utilizabile în științele socioumane vom vorbi mai pe larg în capitolul pe care îl vom dedica lămuririi specificului anchetei și sondajului în acest câmp metodologic. Foarte important ni se pare să discutăm în continuare despre raportul cantitativ-calitativ pe un plan mai concret-operațional și, în
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
pe care cuvântul „credință” o are, el se va impune și în literatura de specialitate de la noi ca desemnând o judecată de bază ce ghidează descrierea, înțelegerea, aprecierea și acțiunea într-un anumit domeniu. Credințele, în înțelesul lor din științele socioumane, sunt și judecăți de valoare („Dreptatea înainte de toate”, de exemplu), și judecăți de constatare („Franța se află în Europa”), și afirmații probabile, neverificate („Există viață extraterestră”), și certitudini („Pământul se învârte în jurul Soarelui”). De remarcat că, de altfel, multe dintre
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
opinie și comportament, „comportament” desemnează comportamentul deschis (overt behaviour), adică acțiunea propriu-zisă, deci nu comportamentul verbal, acesta din urmă concretizându-se în opinii. Prin urmare, expresiile clasice invocate la început s-ar putea transcrie, în limbajul mai tehnic al științelor socioumane, astfel: ceea ce oamenii gândesc (și simt) ar reprezenta atitudinile (și opiniile) interioare, ceea ce spun - opiniile declarate, iar ceea ce fac - comportamentul (deschis). Redăm mai jos câteva idei principale privitoare la acest raport, considerații mai largi fiind prezentate în alte volume ale
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
mass-media funcționează un joc subtil de cauzalități circulare, în tendința globalizării accentuându-se concomitent apropierea mentalitar-opinională dintre culturi și diversificându-se interiorul acestora. Capitolul IItc "Capitolul II" ANCHETA ȘI SONDAJUL ÎN CONTEXTUL METODOLOGIC SOCIOUMANTC "ANCHETA ȘI SONDAJUL ÎN CONTEXTUL METODOLOGIC SOCIOUMAN" 1. Principalele metode de investigare a fenomenelor socialetc "1. Principalele metode de investigare a fenomenelor sociale" Când anchetele și sondajele sociologice vizează probleme sociale mai gingașe, ele sunt supuse, de regulă - pretutindeni, nu numai la noi în țară -, unor critici
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
face între sociologie și anchetă sau chiar între sociologie și anumite genuri de sondaje care cunosc o mare popularitate prin mijloacele de comunicare de masă. Iată de ce ne permitem să dedicăm un scurt paragraf prezentării metodelor cu care operează științele socioumane, în general, și sociologia, în special. Ideea principală pe care vrem s-o subliniem în acest context este aceea că ancheta - și, implicit, sondajul, ca formă specifică a acesteia - reprezintă doar una dintre metodele sociologiei, că ea nu are aplicabilitate
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
sus amestecă lucruri foarte diferite: metode propriu-zise (interviul, observația), tipuri de informații (statistici oficiale), genuri de cercetare (cercetarea comparativă) și instrumente de cercetare (chestionarul). Pentru a limpezi puțin limbajul - să recunoaștem, destul de imprecis - folosit în descrierea domeniului metodologic al științelor socioumane, să spunem că vom accepta și practica o distincție între metode, tehnici și instrumente de cercetare. În principiu, această înșiruire a celor trei noțiuni merge de la general spre particular. Metoda este o modalitate generală, strategică (din punctul de vedere al
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
observația poate beneficia de înțelegerea sensului acțiunii semenilor noștri prin care se construiește realitatea respectivă. Așadar credem că, pornind de la cele două metode fundamentale de investigare a realității empirice - observația și experimentul -, acestea se vor regăsi și în domeniul științelor socioumane, firește, cu particularitățile impuse de acest câmp al realului. Mai mult, din cele afirmate anterior se poate deduce imediat că observația, în domeniilenoastre de cercetare, va îmbrăca forme foarte diferite de cele practicate în științele naturii, adică acolo unde subiectul
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
omul face cercetare științifică (nu când vorbește despre ea!), apelul la modelele deterministe este mult mai frecvent decât vor să accepte partizanii tehnicilor pur și absolut interpretative. Concluzionând, vom spune așadar că experimentul constituie o metodă care estefolosită în științele socioumane, zona lui predilectă de aplicare constituind-o fenomenele care se petrec la nivelul individului uman, al colectivităților de dimensiuni reduse sau al altor entități ce pot fi supuse acțiunii cercetătorului și/sau pot fi controlate suficient de bine de acesta
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
P. Rossi expune o serie de considerații privind avantajele și dezavantajele fiecăreia, natura datelor și validitatea lor. Am oferit clasificarea de mai sus și pentru a arăta că există mai multe modalități de a sistematiza ideile privitoare la studiile empirice socioumane, în care însă întrebările „ce observăm” și „în ce condiții” au o semnificație deosebită. Înțelegem deci că există dificultăți mari atunci când vrem să delimităm formele principale de „observație”. În ceea ce ne privește, credem că o posibilitate rațională ar fi să
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
rândul lor, acestea au diferite forme de realizare, dar considerăm că despre metode diferite putem vorbi doar în interiorul celei de a treia specii, distingând aici două proceduri care n-ar trebui confundate: interviul și ancheta. În rezumat, susținem că științele socioumane se folosesc, în principal, de cincimetode fundamentale prin care se poate realiza investigarea directă a universului empiric: • experimentul • observația (propriu-zisă) • analiza documentelor • interviul • ancheta, ultimele patru fiind, cum am spus, variante ale observației, dar care, datorită diferențelor mari dintre ele
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
mult sau mai puțin recunoscută ca atare. Patru remarci ni se par decisive pentru a înțelege corect afirmația noastră tare despre existența a cinci metode: 1. Fără a intra aici într-o discuție chiar sumară cu privire la sfera și conținutul științelor socioumane (pentru detalii, vezi Iluț, 1997, cap. 1), să precizăm că metodele respective suntspecifice nu doar sociologiei, ci disciplinelor socioumane în general- după cum s-asugerat deja, cu ponderi diferite: în psihologie domină experimentul; în științele educației, experimentul și ancheta; în antropologia culturală
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
tare despre existența a cinci metode: 1. Fără a intra aici într-o discuție chiar sumară cu privire la sfera și conținutul științelor socioumane (pentru detalii, vezi Iluț, 1997, cap. 1), să precizăm că metodele respective suntspecifice nu doar sociologiei, ci disciplinelor socioumane în general- după cum s-asugerat deja, cu ponderi diferite: în psihologie domină experimentul; în științele educației, experimentul și ancheta; în antropologia culturală, observația participativă și interviul intensiv; în istorie, analiza documentelor și a urmelor(arheologie); în sociologie, ancheta și interviul, dar
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
din faptul că îmbină mai multe metode sau instrumente de culegere a informațiilor, ci și prin aplicarea diferitelor metode și procedee de prelucrare și interpretare statistică a datelor (vezi Rotariu et al., 1999). 3. Abordând problema complexității metodologiei în științele socioumane, trebuie să remarcăm că în psihologie și pedagogie, uneori chiar în sociologie, se aplică testele. Termenul „test” - care, provenind din engleză, înseamnă în sens larg „probă” - a devenit atât de popular, încât uneori și pentru aplicarea unor banale chestionare neofiții
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
informației prin comunicare, ce pot exclude chiar orice contact direct cu subiecții interogați (de pildă, chestionarul expediat prin poștă). O poziție interesantă adoptă cunoscutul sociolog român Septimiu Chelcea, cercetător cu merite deosebite în studierea și prezentarea domeniului metodologic al științelor socioumane, care, într-o lucrare din 1996, se oprește pe îndelete asupra acestui gen de metode bazate pe comunicare verbală între cercetător și subiect. El consideră ancheta ca fiind o metodă generală, în a cărei aplicare concretă se regăsesc două forme
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
că abandonează poziția expusă mai sus, rezervând un capitol special pentru chestionar (folosind ca echivalent, în text, și termenul „anchetă”) și unul distinct pentru interviu, unde un spațiu larg este acordat interviului nestructurat. După părerea noastră, în clasificarea metodelor științelor socioumane care fac apel la schimbul de informații prin mijloace lingvistice cu indivizii umani, membri ai colectivității vizate de cercetare, există, logic, două posibilități principale de a opera: fie facem distincția între proceduri de comunicare orală și în scris, fie facem
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
care au ales o anumită formațiune ori un anumit candidat, este suficient să se analizeze un eșantion format din câteva mii de indivizi. 5. Tehnici de anchetătc "5. Tehnici de anchetă" După cum s-a văzut, ancheta, ca metodă specifică științelor socioumane, presupune un schimb de informații, mai exact, o comunicare între cercetător și anumite „elemente” (indivizii umani) ale „realității sociale” investigate, primul fiind cel care, prin intermediul chestionarului, provoacă un comportament verbal din partea celor din urmă. Transmiterea informației de la persoanele chestionate spre
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
altele. Un gen aparte de interviuri îl constituie cele clinice, intensive și de mare profunzime, utilizate în psihoterapie și psihodiagnostic, care pretind, din partea realizatorului, un înalt nivel de pregătireteoretico-metodologică și o experiență bogată în domeniu. Spre deosebire de acestea, interviul din științele socioumane - în particular, din sociologie -, chiar dacă nu se aplică la un număr semnificativ mai mare de persoane și chiar dacă, uneori, este tot atât de liber și de profunzime, se caracterizează prin aceea că urmărește aflarea unor informații ce au un oarecare grad de
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
aceea, pentru a spori valoarea unei cercetări, opțiunea logică este aceea de a combina mai multe metode, tehnici și procedee, minimizând astfel riscurile metodologice și maximizând tăria și suplețea datelor. Acest deziderat este din plin prezent în discursurile din disciplinele socioumane; s-a încercat chiar și o conceptualizare a lui prin termenul „triangulație” (triangulation). Împrumutat din topografie, unde desemnează localizarea prin intersecția unor linii trasate din trei puncte, în metodologia științelor umane termenul are, firește, un caracter metaforic. Nu atât pentru că
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
ne-au permis, ancheta, ca metodă principală, a fost însoțită și de alte metode, în speță, de observație și interviu. Capitolul IIItc "Capitolul III" CONSTRUCȚIA CHESTIONARULUITC "CONSTRUCȚIA CHESTIONARULUI" Una dintre cele mai frapante caracteristici ale cercetării empirice în domeniul științelor socioumane - ale metodei anchetei, în special - este aceea că, exeptând unele domenii restrânse, care folosesc instrumente standardizate, cum ar fi testele în psihologie ori anumite scale complexe în psihosociologie, practic, cu ocazia fiecărei noi investigații, cercetătorul este obligat să-și construiască
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
compararea rezultatelor obținute de doi cercetători diferiți și, în general, când se dorește realizarea unor analize secundare sau metaanalize. Prin cele menționate mai sus - aspecte ce reprezintă câteva elemente ale unei problematici extrem de ample, cea a cunoașterii în domeniul științelor socioumane, pe care am abordat-o mai pe larg în primul capitol al cărții - nu dorim aici decât să subliniem necesitatea acordării unei atenții cu totul speciale alcătuirii chestionarului, ca operație prealabilă fundamentală a unei anchete sau unui sondaj. În plus
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
de teren a operatorilor, prin controlul și sancționarea realizatorului anchetei sau sondajului de către comunitatea științifică); diminuarea sau evitarea erorilor neintenționate presupune instruire, experiență, autoanaliză. 2. Validitatea și fidelitatea instrumentelor de cercetaretc "2. Validitatea și fidelitatea instrumentelor de cercetare" În științele socioumane, noțiunea devaliditate are, față de limbajul obișnuit, o accepțiune mai specială, dar nu prea mult îndepărtată: validitatea înseamnă gradul în care un instrument explorează (măsoară) ceea ce investigatorul intenționează să exploreze (măsoare) cu el. Subsumată validității este fidelitatea, care ne spune în ce măsură
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
din câmpul socioumanului însă, datorită complexității, fluidității și efectelor de interacțiune cercetător-subiect, a te întreba dacă ai aflat ceea ce ți-ai propus să afli este esențial. Înainte de a expune succint principalele forme de validitate utilizate și utilizabile în domeniul științelor socioumane, să revenim la a accentua că între validitate și fidelitate există o puternică asimetrie, prima incluzând-o, așa cum am mai menționat, pe cea de a doua. Un item sau un chestionar, referitor la aceeași stare reală, poate să dea aceleași
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
Se poate spune că, prin îmbinarea cerințelor reprezentativității cu abordarea de mai mare adâncime, concomitent cu o raționalizare a costurilor, ideea multifazicității este nu numai o schemă de eșantionare, ci și un principiu de cercetare, în general, pentru domeniul științelor socioumane. 3.5. Eșantionarea pe cotetc "3.5. Eșantionarea pe cote" Este cea mai cunoscută și mai utilizată procedură de eșantionare nealeatorie. Ea încearcă să limiteze subiectivitatea operatorilor în alegerea subiecților de anchetat, prescriind încadrarea acestor alegeri în anumite „cote”, adică
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
trei clase de proceduri poate fi divizată, la rândul său, în două subclase, relativ distincte, în funcție de tipul variabilelor utilizate: cantitative sau calitative (categoriale). Tipologii. Construirea și utilizarea în scopuri descriptive și explicative a tipurilor sunt operații deosebit de frecvente în științele socioumane, dar nu numai. Clasificarea indivizilor într-un număr redus de clase este necesară pentru o mai clară înțelegere a diversității situațiilor reale și pentru detectarea unor regularități și similitudini cu caracter predictiv pentru „comportamentul” indivizilor după alte variabile decât cele
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]
-
ceea ce se întâmplă în ele. Pentru eliminarea acestor neajunsuri, au fost puse la punct, îndeosebi în ultimele două-trei decenii, o serie de proceduri formale de calcul, în sensul că se regăsesc în mai toate pachetele de programe statistice pentru științele socioumane, de genul SPSS, capabile să conducă la rezultate ce măsoară gradul de legătură dintre distribuțiile mai multor variabile calitative. Una dintre cele mai cunoscute proceduri de acest gen este analiza loglineară, care, centrându-se pe frecvențele din căsuțele tabelelor multidimensionale
[Corola-publishinghouse/Science/1855_a_3180]