9,263 matches
-
la interfața dintre somn, homeostazia metabolică și sistemul de recompensă, orexina stimulează consumul de alimente. Cercetările experimentale efectuate până în prezent au stabilit că orexina A (hipocretina-1) este mai activă decât orexina B (hipocretina-2). Acțiunile lor neurostimulante se realizează prin intermediul unui receptor specific cuplat cu proteina G (Tsujino și Sakurai, 2009). Deficitul secretor de orexină fiind asociat cu somnolența și obezitatea la om, pare implicat în realizarea narcolepsiei și apneilor și hipopneilor obstructive centrale din somn. Administrarea orexinei A sub formă de
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
află în lobii anterior și intermediar ai hipofizei. Determinările biochimice au relevat prezența endorfinelor și în substanța gri periapeductală, talamus, nucleul caudat, măduva spinării, amigdală, sistemul limbic, nucleii trunchiului cerebral. Fixarea opioidelor pe membranele sinaptice a permis caracterizarea tipurilor de receptori opioizi specifici. Localizarea acestora s-a realizat prin tehnici de autoradiografie cu liganzi marcați, punându-se astfel în evidență cinci categorii de receptori opioizi, și anume: Miu, Kappa, Delta, Sigma și Epsilon. 1. Receptorii Miu (cu subtipurile Miu-1 și Miu-2
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
spinării, amigdală, sistemul limbic, nucleii trunchiului cerebral. Fixarea opioidelor pe membranele sinaptice a permis caracterizarea tipurilor de receptori opioizi specifici. Localizarea acestora s-a realizat prin tehnici de autoradiografie cu liganzi marcați, punându-se astfel în evidență cinci categorii de receptori opioizi, și anume: Miu, Kappa, Delta, Sigma și Epsilon. 1. Receptorii Miu (cu subtipurile Miu-1 și Miu-2) prezintă afinitate pentru compuși morfinici clasici (morfină, codeină etc.), beta-endorfină și enkefaline. Activarea receptorilor Miu-1 este principala responsabilă de analgezia cu origine supraspinală
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
2. Receptorii Kappa (ketazolinici) au afinitate în special de natură farmacologică pentru agoniștii de tip benzomorfinic (substanțe de sinteză narcotic-analgezice și nepeptidice, cum sunt ketazocina, bremazocina, nalorfina), dar și pentru derivați de prodinorfină (Leu-enkefalina, dinorfina). Efectele date de activarea acestor receptori sunt: analgezia, sedarea, somnul, catalepsia, ataxia, depresarea ventilației, mioza și defecația. La rândul lor, receptorii Kappa sunt sensibili la naloxon, ce se comportă ca antagonist. Distribuția acestor receptori are localizare primară în cortexul cerebral. 3. Receptorii Delta interacționează preferențial cu
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
și pentru derivați de prodinorfină (Leu-enkefalina, dinorfina). Efectele date de activarea acestor receptori sunt: analgezia, sedarea, somnul, catalepsia, ataxia, depresarea ventilației, mioza și defecația. La rândul lor, receptorii Kappa sunt sensibili la naloxon, ce se comportă ca antagonist. Distribuția acestor receptori are localizare primară în cortexul cerebral. 3. Receptorii Delta interacționează preferențial cu enkefalinele, în special cu Leu-enkefalina, mai puțin cu Met-enkefalina. Rolul lor principal este de modulare a receptorilor Miu, dar s-a descris o afinitate și pentru beta-endorfină, egală
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
egală cu cea manifestată de receptorii Miu. 4. Receptorii Sigma au afinitate enkefalin-specifică și mai redusă pentru alcaloizi morfinici și endorfine. Activați, sunt responsabili de următoarele efecte: disforie, hipertonie, tahicardie, tahipnee și convulsii epileptice. Naloxonul este citat ca antagonist. 5. Receptorii Epsilon sunt înalt specifici pentru legarea beta-endorfinei. Atât substanțele opioide exogene (naturale sau sintetice), cât și cele endogene (endorfinele) se cuplează stereospecific cu receptorii opioizi în sistemul nervos central și alte țesuturi, numai forma levogiră a acestor substanțe demonstrând activitate
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
de următoarele efecte: disforie, hipertonie, tahicardie, tahipnee și convulsii epileptice. Naloxonul este citat ca antagonist. 5. Receptorii Epsilon sunt înalt specifici pentru legarea beta-endorfinei. Atât substanțele opioide exogene (naturale sau sintetice), cât și cele endogene (endorfinele) se cuplează stereospecific cu receptorii opioizi în sistemul nervos central și alte țesuturi, numai forma levogiră a acestor substanțe demonstrând activitate agonistă. Acțiuni: Opioidele endogene pot prezenta atât acțiuni inhibitoare (predominant), cât și acțiuni stimulatoare, în funcție de teritoriul unde acționează, prezența receptorilor și de participarea cAMP
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
în funcție de teritoriul unde acționează, prezența receptorilor și de participarea cAMP sau a unor fosfolipide membranare. Acțiunile inhibitoare (mai ales cele analgezice), apărute ca urmare a legării unui agonist opioid exogen sau endogen, sunt explicate prin stimularea unității de reglare a receptorului [proteina G -subunitatea inhibitoare (Gi)] care scindează GTP în GDP inactivând unitatea catalitică a receptorului, respectiv adenilatciclaza (Simon și Hiller, 1978). Urmează scăderea formării de cAMP, însoțită de modularea concentrației calciului citosolic și scăderea activității proteinkinazelor cAMP-dependente, urmată de reducerea
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
Acțiunile inhibitoare (mai ales cele analgezice), apărute ca urmare a legării unui agonist opioid exogen sau endogen, sunt explicate prin stimularea unității de reglare a receptorului [proteina G -subunitatea inhibitoare (Gi)] care scindează GTP în GDP inactivând unitatea catalitică a receptorului, respectiv adenilatciclaza (Simon și Hiller, 1978). Urmează scăderea formării de cAMP, însoțită de modularea concentrației calciului citosolic și scăderea activității proteinkinazelor cAMP-dependente, urmată de reducerea doz-dependentă a fosforilării proteinelor celulare. Acționând la nivel presinaptic, peptidele opioide modifică eliberarea altor neurotransmițători
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
Reducând transmisia colinergică în sistemul nervos central prin inhibarea eliberării de acetilcolină la nivelul terminațiilor nervoase, opioidele au un rol important în analgezie și în alte efecte opioid-dependente. Toate aceste efecte sunt suprimate de naloxon, ceea ce dovedește mediația lor prin receptori opioizi. Același efect de suprimare, dar însoțit de stare de agitație marcată („wet-dog shake”), se obține prin administrare de naloxon la animale care au primit cronic intracerebro-ventricular enkefalină sau endorfine (sindrom de abstinență). Având în vedere implicarea opioidelor endogene în
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
ai mei și fac mult uz de brevilocvență"6. Nu este totuși cazul să inducem ideea că omiterea unor elemente ale comunicării nu se petrece și în scris, inclusiv atunci când textele destinate altora presupun transmiterea mesajelor către numeroși și diverși receptori, iar autorul lor vrea să se încredințeze că ele vor fi înțelese corect și deplin. Deși are tot timpul, "răgazul și calmul" necesare pentru a-și exprima complet și pe îndelete gândurile, el recurge adesea la omiterea unor cuvinte a
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
început ca termeni noi exclusivi, în detrimentul bazelor lor integrale, o au formațiile scurtate împrumutate, deoarece acestea rămân neanalizabile pentru vorbitorul obișnuit; excepție fac cazurile în care forma întreagă din limba străină coincide sau este foarte asemănătoare cu aceea din limba receptoare: niciunui român nu îi trece prin minte să folosească, de exemplu, North Atlantic Treaty Organization în loc de sigla (împrumutată din engleză) NATO (decât dacă, eventual, urmărește să o explice etimologic), în schimb Uniunea Europeană și UE sunt utilizate în paralel, deoarece sigla
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
cuvintele silabisite sunt concepute anume conform rostirii alfabetice a literelor, acestea devenind semne scurte ale unor silabe (ca în sistemele silabice de scriere), iar efortul transpunerii lor este din rostire în grafie și aparține celui care le scrie, dar și receptorului mesajului. În definitiv, sistemul este similar celui care exprimă conotații și denotații prin simboluri grafice (de pildă engl. I ♥ you = I love you "te iubesc" sau pictogramele și așa-numitele "emoticoane" [☺] folosite cu precădere tot în domeniul comunicării prin calculator
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
un element de compunere indubitabil identificat de către vorbitori. De aceea, punerea pe același plan a lui circă < circ[umscripție], mate < mate[matică] și prof < prof[esor], care sunt trunchieri, cu balon < balon[zaid], juxtă < juxta[linear(ă)] și radio < radio[receptor], radio[difuziune], care sunt condensări clare, constituie o eroare de analiză (cf. ELR, s.v. trunchiere). Distingerea celor două categorii întâmpină totuși, uneori, dificultăți de analiză, cauzate de însuși modul în care s-au format unele compuse. Iată exemplul cuvântului fr.
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
roșie). Exemplele din prima categorie relevă intenția vorbitorului de a se exprima nu numai cât mai lapidar cu putință, ci mai ales de a evita formulările prolixe și redundante, folosindu-se în acest scop de cunoștințele, simțul lingvistic și implicarea receptorului mesajului în descifrarea acestuia. Pentru realizarea acestui obiectiv, elementele care pot fi subînțelese, deci superflue, ale propoziției sau frazei, deși ar fi corecte gramatical, sunt lăsate deoparte, iar enunțul câștigă în claritate și expresivitate; de aceea, elipsa lor poate fi
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
adverb + substantiv (josculcare); astfel de compuse nu se condensează; c) în sfârșit, compusele formate în alte limbi și preluate prin împrumut lexical pot avea ca și sintagmele aflate în aceeași situație o structură sintactică aberantă față de normele compunerii din limba receptoare; ele sunt împrumutate fie tale quale, în calitate de cuvinte simple sau compuse neanalizabile în limba adoptivă, chiar dacă, uneori, erau sintagme în limba donatoare (rom. alișveriș < tc. alıșveriș; beșleagă < tc. beșli ağası; fildeș < tc. fildiși), fie prin condensare, care adesea se datorează
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
calea unei evoluții încă reversibile și are deocamdată un statut incert, determinat de faptul că se aseamănă cu alte produse ale elipsei lexicale, care nu duc la condensare. Este cert că elementul omis este prezent în mintea vorbitorilor, emițători și receptori ai mesajului, ba chiar unii reconstruiesc mental și chiar refolosesc ulterior, în același discurs, sintagma originară. Pentru a identifica referentul, interlocutorii recurg la baza sintagmatică, a cărei cunoaștere este indispensabilă pentru dezambiguizare; dacă nu se întâmplă în acest fel, mesajul
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
Există totuși o categorie de împrumuturi care nu intră direct în etapa finală, ci în cea de a treia etapă, în care concurează cu termenii complecși de bază. În această situație se află împrumuturile pe care le găsim în limba receptoare atât în formă de termeni complecși, cât și într-o formă condensată: engl. chute ~ parachute (< fr. parachute); fr. car ~ autocar (< engl. autocar); closet ~ water-closet (< engl. water closet); cross ~ cross-country (< engl. cross-country); piano ~ pianoforte (< it. pianoforte); pul ~ pulover (< engl. pull-over); stylo
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
înțelesul inițial al substantivului, ci se datorează transferului semantic de la termenul complex la noua formație lexicală; aceasta este deci un cuvânt diferit de omonimul din structura sintagmei sau compusului. Dacă este vorba de un împrumut, condiția specializării sale în limba receptoare este ca el să fi fost folosit mai întâi cu înțelesul general; sensul cu care a fost preluat relevă însă proveniența sintagmatică. Iată câteva exemple: rom. calitate "bună calitate, calitate superioară" (mai ales în loc. de calitate) < [bună] calitate; rom. condiție
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
atributivă construcție specific turcească nu putea fi perceput în limba română decât tot ca un adjectiv (eventual compus) sau, în general, ca determinant nominal. De altfel, opoziția adjectiv / substantiv este uneori neutralizată în cazul împrumuturilor prin condensare, de vreme ce vorbitorii limbii receptoare nu au decât rareori criterii de identificare a apartenenței elementului reținut la o parte de vorbire sau alta. Pentru românii care au preluat cuvintele falț, iatac, saleu, sirec, șoș, ștaif sau șvaizer prin condensarea unor sintagme străine este indiferent dacă
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
centru un substantiv. Uneori, pentru evitarea ambiguității, omiterea unui complement este însoțită de păstrarea unui alt complement sau a unui determinant al substantivului omis. Dacă este un împrumut prin condensare, verbul reținut se integrează în structurile paradigmatice ale morfologiei limbii receptoare. Iată câteva exemple: rom. a cauza "a face rău, a provoca o boală" < a cauza [neplăceri, boli etc.]; rom. a da (la facultate) "a susține un examen în vederea admiterii (la facultate)" < a da [examen de admitere] (la facultate) "idem"; în
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
avea loc, în astfel de cazuri, și atunci când adverbul din etimonul sintagmatic adjectival este împrumutat prin condensare. În următorul exemplu, determinantul adverbial a pierdut nu numai valoarea sa intrinsecă, ci și pe aceea a compusului de bază: rezultatul din limba receptoare este un substantiv, iar conversiunea dovedește că sensurile reale ale constituenților sintagmei au fost ignorate: rom. ghionghionea ~ ghiunghiunea "fandoseală, sclifoseală" < tc. gün güne [uymaz] "schimbător, variabil", literal "care nu se potrivește, care se schimbă de la o zi la alta" (gün
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
mai ales compuselor transpuse dintr-o limbă în alta, deci în condiții de opacifiere pronunțată a relației semantico-sintactice dintre constituenți sau când tema pare a fi de prisos, întrucât celălalt element nu are concurent cu un alt înțeles în limba receptoare, ori când baza compusă este polisemantică, iar prin condensare se elimină acest neajuns care poate duce la confuzii: fr. car "autocar" < fr., engl. [auto]car "idem"; rom. (înv.) maslahat "însărcinat cu afaceri" < tc. maslahat[güzar] "idem" (maslahat "afacere, problemă", -güzar
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
care se fixează țigara pentru a fi fumată" < rom. [port]țigaret ~ [port]țigaretă "idem" sau, direct, fr. [porte-]cigarette "idem". În cel de-al doilea exemplu, niciunul dintre termenii compusului nu poartă indici formali care ar putea deosebi, în limba receptoare, tema de compunere de cuvântul independent, astfel încât condensarea s-a petrecut ca și cum ar fi vorba de un compus netematic; în celelalte două, dimpotrivă, autoși porterau recognoscibile ca elemente de compunere, dar au devenit superflue: fr. car nu poate fi confundat
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
este succesorul unei sintagme sau al unui compus al limbii precursoare; c) fie în cadrul împrumutului lexical dintr-o limbă străină, când unitatea sintactico-semantică a unei sintagme sau a unui compus al limbii donatoare devine instabilă și se poate destrăma, limba receptoare adoptând, cu sensul întregii formații de bază, numai unul dintre constituenții acesteia. Între cele trei categorii de condensare nu există diferențe esențiale în privința rezultatelor procesului, ci numai în unele detalii ale mecanismului și resorturilor care îl declanșează și îl duc
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]