9,526 matches
-
la Ștefan Augustin‑Doinaș , Virgil Nemoianu observa și el calitatea specială a estetismului cerchist care tinde către edificarea unui model social posibil, diferit de estetismul radical al decadenților, refractar oricărei derivări eticiste. În cazul lui Radu Stanca, raportul său cu comedia lui Caragiale este unul definitoriu, am putea spune exemplar și pentru faptul că relevă propriul profil ca dramaturg. Altfel, el devine regizorul piesei de mare succes, O noapte furtunoasă, punere în scenă care s-a dorit exemplară atât pentru viziunea
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
și mai vechea piesă a opoziției dintre centru și periferie, dintre două spații culturale ca spații formative cu propria matrice conceptuală și civilizațională. Caragiale constituia un genius loci al acestei lumi, de aceea polemica dintre cei doi prieteni privitoare la comediile lui Caragiale devine relevantă într-un context mai larg decât cel al unei estetici sau al unui gen. Perioada când Stanca montează la Sibiu în 1947 piesa lui Caragiale este încă una de tranziție, care prefigurează o metamorfoză de ansamblu
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
a lumii din vechiul regat, din Munte- nia, a „nopții furtunoase” care se apropie, noaptea totali- tară. În discuția despre piesa lui Caragiale cei doi scriitori pun față în față două lumi, două mentalități codificate estetic și atitudinile lor față de „comediile d-lui Caragiale” reflectă într-un mod semnificativ programul cerchist. Radu Stanca publica în România Viitoare<footnote id=”4”> 4. Radu Stanca, „Recitind pe Caragiale” în România viitoare, an. IV, 1947, nr.142 (4 august). un articol, „Recitind pe Caragiale
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
interpretare. Articolul nu are mai mult de două pagini și jumătate, însă este dens, iar propunerea de lectură a dramaturgului extrem de ambițioasă. Teatrul lui Caragiale este comparat cu teatrul lui Molière, atât ca maturizare a unei specii a genului dramatic, comedia, ieșită de sub incidența teatrului popular, cât și prin accederea sa la o formulă universalistă, altfel spus, prin clasicizarea sa. Teatrul ar realiza atât prin Molière, cât și prin Caragiale mutația fondatoare prin trecerea de la comic la comedie, „de la forma primitivă
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
a genului dramatic, comedia, ieșită de sub incidența teatrului popular, cât și prin accederea sa la o formulă universalistă, altfel spus, prin clasicizarea sa. Teatrul ar realiza atât prin Molière, cât și prin Caragiale mutația fondatoare prin trecerea de la comic la comedie, „de la forma primitivă a comicului la forma majoră a comediei” sau și mai bine precizat, în cazul lui Caragiale, de la vodevil cu recuzita sa de procedee, scheciul, clovneria, qui pro quo-ul, dimen- siunea burlesc-caricaturală a personajelor etc., la comedia modernă
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
și prin accederea sa la o formulă universalistă, altfel spus, prin clasicizarea sa. Teatrul ar realiza atât prin Molière, cât și prin Caragiale mutația fondatoare prin trecerea de la comic la comedie, „de la forma primitivă a comicului la forma majoră a comediei” sau și mai bine precizat, în cazul lui Caragiale, de la vodevil cu recuzita sa de procedee, scheciul, clovneria, qui pro quo-ul, dimen- siunea burlesc-caricaturală a personajelor etc., la comedia modernă. Este drept, niciunde Radu Stanca nu folosește termenul „modern”, însă
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
la comedie, „de la forma primitivă a comicului la forma majoră a comediei” sau și mai bine precizat, în cazul lui Caragiale, de la vodevil cu recuzita sa de procedee, scheciul, clovneria, qui pro quo-ul, dimen- siunea burlesc-caricaturală a personajelor etc., la comedia modernă. Este drept, niciunde Radu Stanca nu folosește termenul „modern”, însă distincția sa trece prin această separare între o utilizare „gratuită”, pur ludică a procedeelor generatoare de comic și investirea lor în comedie cu o valoare de sinteză, superioară care
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
dimen- siunea burlesc-caricaturală a personajelor etc., la comedia modernă. Este drept, niciunde Radu Stanca nu folosește termenul „modern”, însă distincția sa trece prin această separare între o utilizare „gratuită”, pur ludică a procedeelor generatoare de comic și investirea lor în comedie cu o valoare de sinteză, superioară care transcende condiția simplului procedeu. Termenul utilizat aici de Radu Stanca, de asemenea relevant, este cel de „transfigurare” aplicat autorului dramatic, „geniul transfigurator”. Scriitorul nu rămâne doar la această concluzie, a doua ipoteză este
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
simplului procedeu. Termenul utilizat aici de Radu Stanca, de asemenea relevant, este cel de „transfigurare” aplicat autorului dramatic, „geniul transfigurator”. Scriitorul nu rămâne doar la această concluzie, a doua ipoteză este chiar mai revoluționară, investirea cu sens a comicului plasează comedia într-un registru care aparent i se opune : tragicul. Iar contextul de afirmare a tragicului îl constituie o altă categorie, eticul : „Comicul de situație, esențial și gratuit în vodevil, în comedia caragialescă devine un suport pentru un subtil angrenaj etic
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
chiar mai revoluționară, investirea cu sens a comicului plasează comedia într-un registru care aparent i se opune : tragicul. Iar contextul de afirmare a tragicului îl constituie o altă categorie, eticul : „Comicul de situație, esențial și gratuit în vodevil, în comedia caragialescă devine un suport pentru un subtil angrenaj etic” . De fapt, tragic și etic merg mână în mână, tragicul fiind domeniul, prin excelență, adecvat judecăților de ordin etic. Chestiunea este de a ști dacă comicul propriu-zis se poate ridica sau
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
răspunde prin transfigurarea specifică tragicului, Molière servește din nou ca termen de comparație. „În fond, tipul Molièresc este un tip «de plâns». Râdem de o situație comică, nu pentru că e «de râs» (așa cum se întâmplă în jocurile comice primitive, în comedia bufă) ci, mai mult, pentru că e «de plâns». Comedia caragialească e o comedie de situații - dar de situații tragice.” Ce se ascunde sub termenul „gratuit”, întrebuințat în legătură cu procedeele tradiționale ale comicului ? Am fi tentați să spunem esteticul, gratuitatea pură era
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
ca termen de comparație. „În fond, tipul Molièresc este un tip «de plâns». Râdem de o situație comică, nu pentru că e «de râs» (așa cum se întâmplă în jocurile comice primitive, în comedia bufă) ci, mai mult, pentru că e «de plâns». Comedia caragialească e o comedie de situații - dar de situații tragice.” Ce se ascunde sub termenul „gratuit”, întrebuințat în legătură cu procedeele tradiționale ale comicului ? Am fi tentați să spunem esteticul, gratuitatea pură era reflectată într-un mod nobil în formula „artei pentru
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
În fond, tipul Molièresc este un tip «de plâns». Râdem de o situație comică, nu pentru că e «de râs» (așa cum se întâmplă în jocurile comice primitive, în comedia bufă) ci, mai mult, pentru că e «de plâns». Comedia caragialească e o comedie de situații - dar de situații tragice.” Ce se ascunde sub termenul „gratuit”, întrebuințat în legătură cu procedeele tradiționale ale comicului ? Am fi tentați să spunem esteticul, gratuitatea pură era reflectată într-un mod nobil în formula „artei pentru artă”, pe care tânărul
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
aflăm în preajma ultimei trepte a demon- strației lui Radu Stanca care ne situează într- un spațiu polemic frecventat cu asiduitate și ulterior, și unde speci- ficul național este opus universalului. Scopul esențial al lui Radu Stanca a fost să „ridice” comediile lui I.L.Caragiale de la nivelul dramaturgiei naționale și al teatrului de sorginte populară la cel al dramaturgiei universale unde se află și Molière, model exemplar și termen de comparație prestigios sau cum preciza Milan Kundera cu privire la o serie de scriitori
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
și Molière, model exemplar și termen de comparație prestigios sau cum preciza Milan Kundera cu privire la o serie de scriitori și compozitori cehi, de a-l extrage pe Caragiale din „micul context”. Și aici scriitorul operează maniheic un distinguo important : oamenii comediei cara- gia lești nu constituie tipuri naționale reprezentative. Am prenta balcanică, am putea spune muntenească nu contează, ceea ce merită evidențiat sunt situațiile morale pe care le prezintă comedia lui Caragiale. Așa cum Molière oferă o comedie de tipuri psihologice, Caragiale ar
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
din „micul context”. Și aici scriitorul operează maniheic un distinguo important : oamenii comediei cara- gia lești nu constituie tipuri naționale reprezentative. Am prenta balcanică, am putea spune muntenească nu contează, ceea ce merită evidențiat sunt situațiile morale pe care le prezintă comedia lui Caragiale. Așa cum Molière oferă o comedie de tipuri psihologice, Caragiale ar oferi o comedie de tipuri morale. Sau mai tranșant : „Teatrul lui Caragiale nu e un teatru «național»” . Eliminarea specifi- cului național, sau plasarea sa într-o ordine a
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
maniheic un distinguo important : oamenii comediei cara- gia lești nu constituie tipuri naționale reprezentative. Am prenta balcanică, am putea spune muntenească nu contează, ceea ce merită evidențiat sunt situațiile morale pe care le prezintă comedia lui Caragiale. Așa cum Molière oferă o comedie de tipuri psihologice, Caragiale ar oferi o comedie de tipuri morale. Sau mai tranșant : „Teatrul lui Caragiale nu e un teatru «național»” . Eliminarea specifi- cului național, sau plasarea sa într-o ordine a secundarului conduce la asimilarea comediei lui Caragiale
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
lești nu constituie tipuri naționale reprezentative. Am prenta balcanică, am putea spune muntenească nu contează, ceea ce merită evidențiat sunt situațiile morale pe care le prezintă comedia lui Caragiale. Așa cum Molière oferă o comedie de tipuri psihologice, Caragiale ar oferi o comedie de tipuri morale. Sau mai tranșant : „Teatrul lui Caragiale nu e un teatru «național»” . Eliminarea specifi- cului național, sau plasarea sa într-o ordine a secundarului conduce la asimilarea comediei lui Caragiale fără acea încărcătură negativă, purtând marca unui spațiu
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
oferă o comedie de tipuri psihologice, Caragiale ar oferi o comedie de tipuri morale. Sau mai tranșant : „Teatrul lui Caragiale nu e un teatru «național»” . Eliminarea specifi- cului național, sau plasarea sa într-o ordine a secundarului conduce la asimilarea comediei lui Caragiale fără acea încărcătură negativă, purtând marca unui spațiu văzut de cei doi scriitori ca alienant, profund străin. Personajele devin „personificări etice”, - nu proștii, ci prostia, nu tipul, ci categoria -, Caragiale produce „un teatru cu «tipuri de vicii»” , nici
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
prejudecăți pe care Ion Negoițescu și Ștefan Augustin-Doinaș aveau să le afirme tranșant cu referire la același Caragiale. Polemica amicală desfășurată epistolar dintre Radu Stanca și Ion Negoițescu pe tema operei dramatice a lui I.L.Caragiale și în special a comediilor lui reliefează profilul moral al euphorionismului și al direcției cerchiste care încearcă să extragă un radical eticist din „estetismul” comediei „de moravuri”. Primul gong al polemicii sună în scrisoarea din 6 august 1947, unde Ion Negoițescu își anunță prietenul că
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
desfășurată epistolar dintre Radu Stanca și Ion Negoițescu pe tema operei dramatice a lui I.L.Caragiale și în special a comediilor lui reliefează profilul moral al euphorionismului și al direcției cerchiste care încearcă să extragă un radical eticist din „estetismul” comediei „de moravuri”. Primul gong al polemicii sună în scrisoarea din 6 august 1947, unde Ion Negoițescu își anunță prietenul că-i citise articolul din paginile României Viitoare și conține și prima delimitare care va declanșa polemica, aceea dintre moral și
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
este doar invocat nu și utilizat, experiența directă a scenei, „«viul» teatrului lui Caragiale”. Să nu uităm că Radu Stanca este și dramaturg, ceea ce adăugă un simț în plus receptării artei dramatice. În opinia sa, avem de-a face în comediile lui Caragiale doar cu iluzia teatrului de moravuri, cu o aparență a socialului, cu alte cuvinte cu o formă înșelătoare care îmbracă haina comicu- lui, pentru ca fondul să fie alocat tragicului. „[...] naivitatea sublimă a încornoratului ăJupân Dumitracheă are proporții tragice
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
ici pe colo nu a izbucnit și la noi o stare tragică.” Este numaidecât sesizabil decalcul caragialesc al tonului „pe ici pe colo”, dar dincolo de o involuntară contaminare de ton, se relevă proiectul ambițios al tânărului dramaturg de a ridica comedia lui Caragiale la demnitatea tragicului prin epurarea accidentalului, anecdoticului și superficia- lității comice. De ce nu corespunde acest lucru viziunii lui Negoițescu și în genere nu convine pentru „misiunea noas- tră cerchistă” ? Este necesară o întoarcere la starea a- moralității culturii
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
axă morală.” „Moralul” devine un termen cheie al grupului cerchist, de aceea devine necesară radiografierea „amoralității”, aducerea ei în pla- nul conștiinței, supunerea ei unui demers analitic, rațio- nalist, cu un ultimativ sens soteriologic. Ceea ce presupune exorcizarea demonului comic din comediile lui Caragiale. În centru stă dezbaterea „asupra structurii axiologice a spiritului românesc” subliniază Negoițescu în scrisoarea din 13 august 1947. Negoițescu socotește comediile lui I.L.Caragiale plasate în afara Binelui sau a Răului, în spațiul amoralității, iar lumea lui Caragiale subîntinde
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]
-
ei unui demers analitic, rațio- nalist, cu un ultimativ sens soteriologic. Ceea ce presupune exorcizarea demonului comic din comediile lui Caragiale. În centru stă dezbaterea „asupra structurii axiologice a spiritului românesc” subliniază Negoițescu în scrisoarea din 13 august 1947. Negoițescu socotește comediile lui I.L.Caragiale plasate în afara Binelui sau a Răului, în spațiul amoralității, iar lumea lui Caragiale subîntinde lumea românească și, în principiu, lumea vechiului regat. Văzută doar din afară, lumea lui Caragiale apare imorală, altfel niciunul dintre personajele sale, consideră
Caragiale după Caragiale by Angelo Mitchievici () [Corola-publishinghouse/Memoirs/819_a_1754]