5,908 matches
-
aprinsă imaginația, autoritatea nu rezistă. Condițiile carismei sînt o breșă în țesătura socială și recunoașterea autorității șefului de către cei care i se supun. În sensul forte, ne spune Weber, carisma este aceea a profetului, poate și a unor luptători eroici. Profeții formulează noi legi pentru obște. Sînt venerați și ascultați, recunoscîndu-li-se merite exemplare. Fiecare depune jurămînt de credință față de aceste personalități istorice despre care Hegel scria: "Cu toții sînt numiți eroi întrucît țelurile și vocația lor își au izvorul nu în cursul
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
ordinea existentă, ci dintr-altul, lăuntric, mereu ascuns la suprafață, care se izbește de lumea exterioară și o face țăndări, precum puiul cînd iese din ou. Așa erau Alexandru, Cezar, Napoleon". După cum spuneam, Max Weber se gîndește mai curînd la profeți, la cei ce știură să conducă popoarele și să le dea o nouă credință, o nouă ideologie și mai ales o nouă religie. Mai precis, la profeții evrei: "Pînă și în domeniul religios, scrie un savant american referindu-se la
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
a cîrmui popoare, ei trebuie să aibă o dimensiune profetică. După cum am văzut la momentul potrivit, Le Bon crede că fiecare dintre aceștia trebuie să combine în sine credința pasionată a unui Robespierre și puterea de seducție a unui Napoleon. Profetul fără de arme este dublat de profetul purtător de arme. El este acel suflet al lumii admirat în același timp de filosoful Hegel și de ostașii din unitățile de gardă ale lui Bonaparte. Să privim mai atent la tipul de autoritate
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
aibă o dimensiune profetică. După cum am văzut la momentul potrivit, Le Bon crede că fiecare dintre aceștia trebuie să combine în sine credința pasionată a unui Robespierre și puterea de seducție a unui Napoleon. Profetul fără de arme este dublat de profetul purtător de arme. El este acel suflet al lumii admirat în același timp de filosoful Hegel și de ostașii din unitățile de gardă ale lui Bonaparte. Să privim mai atent la tipul de autoritate asociat carismei de către Max Weber. Vedem
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
filosoful Hegel și de ostașii din unitățile de gardă ale lui Bonaparte. Să privim mai atent la tipul de autoritate asociat carismei de către Max Weber. Vedem schițîndu-se un tablou de ansamblu: acest tip se suprapune întru totul peste cel al profetului din Vechiul Testament, arhetipul său. Și cine altul poate fi acesta decît Moise dacă, așa cum chiar Sfintele Scripturi ne spun, "după el nici n-a mai apărut vreun profet pe măsura lui". Aș evita să susțin că tocmai din acest motiv
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
tablou de ansamblu: acest tip se suprapune întru totul peste cel al profetului din Vechiul Testament, arhetipul său. Și cine altul poate fi acesta decît Moise dacă, așa cum chiar Sfintele Scripturi ne spun, "după el nici n-a mai apărut vreun profet pe măsura lui". Aș evita să susțin că tocmai din acest motiv l-a ales și, într-un anume scop. O dată angrenat însă în psihologia maselor și văzînd în șef problema enigmei și mizeriei acestora, prins în dilemele propriului său
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
riscă viața în această aventură 476. Toate elementele intrînd în analiză și în compunerea arhetipului sînt luate de la omul de acțiune, de la marele om și de la făuritorul unui popor. Nu este suprimat nimic care l-ar reduce la rolul de profet venerat al unei religii. Nu trebuie să uităm, ne avertizează Freud, că Moise nu era doar conducătorul politic al evreilor stabiliți în Egipt, el era totodată legislatorul și educatorul lor și i-a constrîns în slujba unei noi religii care
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
timp și agitația, dar și fragilitatea lor. Ajungînd la rădăcinile psihologiei lor și a distorsiunilor acesteia în realitatea istorică, Freud face să apară, în toată strălucirea ei, figura ideală în fața căreia contemporanii lui erau doar niște ratați și niște falși profeți. Și le-o propune ca pildă. El nu adoptă deloc poziția profesorului de morală sau a celui menit să îndrepte greșelile. Prea bun cunoscător al împietririi inimilor ambițioase și a uscăciunii rațiunii lor, el știe că deținerea exclusivă a puterii
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
un rol de excepție. Aceasta furnizează intrigile, episoadele și exemplele pentru ceea ce ar putea fi un roman de familie reușit romanul unei ființe care a reușit în viață, aceea care ai vrea să fii. Ele îi stimulează pe viitorii revoluționari, profeți, savanți și artiști, îi fac să-și abandoneze mediul obișnuit pentru a-și imagina un mediu prestigios în care să trăiască și să muncească. Îi încurajează să se considere cu anticipație ca fii ai acelor tați spirituali, respingîndu-i pe tații
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
abaterea de la legendă: în loc ca prima familie să fie nobilă și a doua modestă, avem contrariul. Moise crește în mijlocul copiilor faraonului Egiptului. Ajuns adult, își regăsește părinții și în loc să se răzbune pe ei, îi salvează, împreună cu întreg poporul evreu, devenind profetul și conducătorul acestuia. Toate faptele ne sînt cunoscute. Nașterea și viața lui Moise reprezintă o excepție de la regulă: ordinea lucrurilor este descrisă ca și cum s-ar desfășura invers. Este suficient să le readucem la regulă, la ordinea normală, pentru a regăsi
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
printre ai săi. Și orice uzurpare este luarea locului altcuiva; tînărul se răzbună înlocuindu-l pe bătrîn, sclavul pe stăpîn. Tocmai pentru a se legitima el trebuie să-și inventeze o filiație potrivită scopului, ca ales al zeilor dacă este profet, ca fiu de rege sau de împărat, dacă este conducător politic și așa mai departe. Moise este întemeietorul unui popor și al unor structuri simbolice, Oedip nu. La acestea se mai adaugă un element: deznodămîntul în favoarea romanului de familie, biruitor
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
lui Moise, astfel încît să fie ocolite rezistențele ideologice și afective ale evreilor. Nici măcar transmiterea lor într-un cerc restrîns, cel al Leviților, de-a lungul mai multor generații. Incubația prezintă o consecință cu mult mai remarcabilă: preceptele și ideile profetului se metamorfozează în credință, în tradiție. "Și tocmai această tradiție a marelui trecut a lucrat din umbră, a dobîndit din ce în ce mai multă putere asupra minții oamenilor și a reușit să transforme divinitatea lui Iahve în cea a lui Moise și să
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
ea, gata să reînnoiască jertfa de sine a magistrului lor. În ciuda absenței unui ecou imediat, ei exercită totuși, ca orice minoritate 511, o influență latentă de care nimeni nu are știință. La evrei, această acțiune neîntreruptă a fost săvîrșită de profeți. "Ei au dat o nouă viață tradiției care secătuia, au reînnoit chemările și poruncile lui Moise și n-au avut răgaz pînă n-a fost pus din nou la loc ceea ce fusese pierdut"512. Strădania lor a biruit împotriviri fără de
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
magice ale evreilor. Cît despre minoritate, aceasta i-a rămas credincioasă lui Moise. Urmîndu-i pilda, continuă să răspîndească monoteismul și să se împotrivească politeismului dominant. Și ca orice minoritate, în loc să evite conflictele, le provoacă și le întreține, fapt atestat de Profeți. Pe de altă parte, chiar dacă la suprafață, prin ceea ce se vede, marea masă merge pe calea opiniei comune și săvîrșește cele cerute de religia admisă, la nivelul latenței, în adîncuri, se infiltrează și pătrund în memoria colectivă ideile lui Moise
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
individ care este trup și suflet în gîndirea și misiunea sa. Să ne oprim asupra varietății conducătorilor moderni. Vom remarca existența a două categorii principale: conducătorii de tip mozaic și conducători de tip totemic. Ne gîndim într-un caz la profeți, la întemeietorii de republici (cea a Statelor Unite, de exemplu), la creatorii de mișcări sociale și religioase ca Mahomed, Marx, Gandhi. Iar în celălalt, la tirani, la retorii demagogi, la regii-magi și la șamanii din așa-numitele societăți primitive. Nu este
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
Astfel, cînta poetul Rumi, un ram încărcat de fructe se apleacă spre pămînt, iar unul fără fructe fruntea și-o înalță, ca un plop. Cînd fructele sînt din belșug, se pun proptele pentru ca ramura să nu se tîrască pe pămînt. Profetul (avînd mîntuirea asupra-i) era smerit, căci toate fructele din lume, de la început și pînă la sfîrșitul acesteia, în el se aflau adunate. De aceea, nu aflai altul mai smerit decît el. Cît despre conducătorii totemici, aceștia își arată tot
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
a făcut aceste sacrificii pentru ele. Într-un cuvînt, acești conducători cer de la ceilalți ceea ce cer de la ei înșiși, îi domină în măsura în care se domină. Originalitatea autorității lor este deci una etică întrucît, spune Freud, "etica este o limitare a instinctelor. Profeții afirmă fără încetare că Dumnezeu nu cere altceva de la poporul său decît să urmeze în viață calea dreptății și a virtuții adică abținerea de la orice satisfacere a instinctelor pe care morala noastră de azi o condamnă ca fiind vicioasă"524
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
rareori redusă la o logică. În sfîrșit, este limpede că psihologia maselor a început descriind mai cu seamă conducători totemici, Napoleon fiind prototipul acestora, sfîrșind, sub pana lui Freud, prin analiza conducătorilor mozaici, al căror prototip îl aflăm în Moise, profetul Israelului. Ceea ce-i opune se rezumă în interdicția impusă maselor de a-și făuri imagini, iar conducătorilor de a seduce masele. Trecerea de la seria totemică la cea mozaică ar reprezenta un progres analogic celui al trecerii de la o tehnică impregnată
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
se află în posesia unui astfel de sistem, un conducător nu poate să întemeieze și să conducă un astfel de partid necesar misiunii sale deoarece masele nu acționează decît mișcate de o credință iar credințele nu există decît prin mase. Profetul a devenit arhetipul liderului contemporan tocmai din acest motiv: trebuie să dea naștere unei credințe puternice. Or, exemplul și forma desăvîrșită a unui sistem de credințe este o religie. Avem de a face cu un paradox. Sub influența științei, oamenii
Epoca maselor: tratat istoric asupra psihologiei maselor by Serge Moscovici [Corola-publishinghouse/Science/1426_a_2668]
-
formelor fără fond va fi marcată de predilecția noilor generații intelectuale (influențate de exegezele lui A.C. Cuza și Nicolae Iorga) pentru stratul vizionar și antisemit al gândirii eminesciene. Acel Eminescu al junimismului clasic este ignorat de cei ce zămislesc mitul profetului naționalismului integral. Fără săși propună a fi o istorie politică a Junimii, contribuția de față este scrisă de pe poziția intelectuală asumată a unui liberal conservator. Ultimul capitol al volumului poate fi citit, astfel, ca o tentativă de a recupera, pentru
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
violența purificatoare, va fi prelucrată de marxism și de leninism, succesiv. Revoluția socială este inimaginabilă în absența unui partid care să se definească ca un corp sudat, devotat ideilor și pregătit pentru sacrificiul final. Destinul lui Blanqui se intersectează cu profetul religiei seculare ce va oferi muncitorimii catehismul științific. Sinteza ce îi aduce împreună pe Marx și pe Blan qui se impune în contextul unei Europe intelec tuale seduse de radicalismul unor Bakunin sau Proud hon. Centralismul marxizant triumfă în fața pasiunii
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
se aduceau mulțumiri zeului prin prețioase daruri votive, adesea reproducând în aur sau argint mădularul vindecat, astfel încât toți cei care vizitau templul răspândeau faima virtuților vindecătoare ale lui Asclepius. În secolul II p.Chr., retorul Ailios Aristeides (117-190) a devenit profetul entuziast al acestui salvator, iar împăratul Iulian (361-363) a căutat să-l impună ca salvator al omenirii în locul Mântuitorului creștinilor. Creștinismul însuși a trebuit să poarte împotriva revendicării acestui titlu de vindecător, atribuit lui Asclepius, o bătălie dificilă și îndelungă
Creştinismul în armata romană în secolele I-IV by Sebastian Diacu () [Corola-publishinghouse/Science/100972_a_102264]
-
față de statul despotic și absolutist. Ucenicii lui Cristos așteptau venirea împărăției lui Dumnezeu, de mulți considerat iminent și contrapus puterii civile. Pentru Hipolit Romanul (170-235) statul roman, indicat cu dispreț, era comparat cu cea de-a patra fiară din viziunea profetului Daniel, cu dinții de fier și ghearele de bronz, asemenea puterii rigide a Romei, și era o contrapoziție satanică față de Biserica lui Cristos. Contemporan desacralizării statului în sensul prezentat de Apoc. 13, se află și reluarea discursului paulin din Rom
Creştinismul în armata romană în secolele I-IV by Sebastian Diacu () [Corola-publishinghouse/Science/100972_a_102264]
-
Mt 22, 37-40: Să iubești pe Domnul Dumnezeul tău, cu toată inima ta, cu tot sufletul tău și cu tot cugetul tău... Să iubești pe aproapele tău ca pe tine însuți. În aceste două porunci se cuprind toată Legea și profeții. Atât din partea soldaților creștini, cât și din cea teologilor exista conștiința solidă de a fi soldatul lui Cristos, un popor sacerdotal care nu se lăsa condiționat de vreo putere civilă totalitară. În persecuția din februarie 303 nu mai era prigonit
Creştinismul în armata romană în secolele I-IV by Sebastian Diacu () [Corola-publishinghouse/Science/100972_a_102264]
-
autor necreștin, ne ofere un cadru caricatural specific eroului ocazional, ținut în cinste și de către creștini. Pentru el, creștinismul este o înțelepciune admirabilă a cărui origine se regăsește în acel mare Om, răstignit în Palestina. În ciuda cunoștințelor sale creștino-biblice (despre profeți, învățătorii Legii etc.), autorul preferă să vorbească despre creștinism folosind terminologia religioasă cunoscută și de ceilalți păgâni: voința, în creștinism este asimilată inițierii din religia misterelor, preoții creștini sau iudei sunt comparați sacerdoților religiilor păgâne, un fel de călăuze ale
Creştinismul în armata romană în secolele I-IV by Sebastian Diacu () [Corola-publishinghouse/Science/100972_a_102264]