5,908 matches
-
în împrejurări deocamdată necunoscute (Sacchi 1994, pp. 34 ș.u.). În timpul misiunii sale, Nehemia (Neh 1,1 ș.u.) a întreprins o nouă reformă de orientare rigoristă a cultului și obiceiurilor în încercarea de a elimina abuzurile semnalate și de profetul Malahia. Conform lui Josephus Flavius (Ant XI 312), aceasta a fost una dintre cauzele emigrării spre Nord a unui număr important de evrei, mișcare ce va duce la consolidarea comunității viitorilor samariteni. Reforma punea accentul pe importanța respectării sâmbetei, practicii
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
încă asemănător cu cel dat celorlalte divinități. g) Aceea nu este singura concluzie ce se poate deduce din textul biblic. În Ez 8, într-o viziune în timpul căreia este purtat din Babilon (unde se afla împreună cu ceilalți deportați) la Ierusalim, profetul asistă la o ceremonie religioasă celebrată în onoarea unei reprezentări a unei divinități neidentificate (probabil ’esmûn ce va purta mai târziu numele de Adonis; astfel Zimmerli 1979; Spadafora 1984 și Greenberg 1983 sunt indeciși asupra identificării naturii simulacrului) numite „idolul
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
idolii casei lui Israel”. Îndreptați către soare și spre aceste reprezentări, cu spatele întors față de sanctuarul lui Yhwh (Ez 8,5 ș.u.) și cu cădelnițe în mâini, aduceau cult solemn preoții și persoanele importante din Iuda; la versetul 14 profetul povestește că vede femei care plângeau pe Tammuz, o divinitate din Mesopotamia și Canaan care murea (aceasta le provoca plânsul) și învia. Tot în epoca postexilică este atestat cultul adus unei divinități necunoscute cu numele Hadad-Rimon (Zah 12,11), probabil
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
doar mâniei lui Yhwh, ci și zeilor cananeeni al căror cult a fost neglijat. b) Profeții se gândiseră deja la aceasta în mesajul lor. De fapt, în Os 2,7 ș.u., divinitățile cananeene sunt înfățișate drept „amanții” soției infidele profetului, aceasta din urmă fiind un simbol al Regatului de Nord (Israel), în timp ce Yhwh amenință (vv. 11 ș.u.) să-și ia înapoi grâul, mustul, lâna, inul și uleiul său dacă Israel continuă „adulterul”. Yhwh îi promite că în ziua convertirii
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
dacă Israel continuă „adulterul”. Yhwh îi promite că în ziua convertirii sale va deschide din nou cerul pentru ca ploaia să fecundeze pământul, iar acesta să răspundă producând grâul, mustul și uleiul (2,23 ș.u.). Cu alte cuvinte, mesajul predicii profetului este că fertilitatea nu e dată de Baal, ci de Yhwh! c) În cărțile profetice sunt multe aluzii, din păcate nu întot-deauna clare pentru noi, la cultul sincretist cananean. 7.2. Monoteismul absolut și Dumnezeul creator Deși tradiția biblică îi
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
lipsește termenul) și în alte texte, acțiunii lui Dumnezeu îi corespunde un angajament uman (de regulă respectarea unor norme rituale, legale sau aparținând Torei în general), astfel că putem vorbi de o alianță sau un pact în sens propriu. În timpul profetului Ilie (1Reg 19,14) poporul „a abandonat alianța”, cel puțin conform variantei LXX-B (adică Codexul Vatican, cel care are probabil mai multă autoritate) care notează: hóti enkatélipon tḕn diathḗkēn sou hoi hyioì Israēl („pentru că fii lui Israel au abandonat alianța
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
trecută a lui Israel. d) Conform relecturii Dtr, exilul și celelalte catastrofe care au lovit mai întâi Regatul de Nord (Israel) și apoi pe cel de Sud (Iuda) sunt ca un contrapunct, scoțând în evidență judecata divină a infidelității. Cartea profetului Osea care, după cum am notat, a fost reelaborată în întregime de Dtr, interpretează această atitudine a poporului folosindu-se de simbolismul femeii adultere, dedată chiar prostituției, pe care profetul, în hainele lui Dumnezeu, continuă să o ierte pentru a o
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
ca un contrapunct, scoțând în evidență judecata divină a infidelității. Cartea profetului Osea care, după cum am notat, a fost reelaborată în întregime de Dtr, interpretează această atitudine a poporului folosindu-se de simbolismul femeii adultere, dedată chiar prostituției, pe care profetul, în hainele lui Dumnezeu, continuă să o ierte pentru a o determina să se convertească sau să ajungă la momentul fără întoarcere în care iertarea să înlocuiască judecata. e) Acest fel de reflecție era cunoscut în Israel. De exemplu, în
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
lui Iosia își dorea să restaureze alianța de pe Muntele Sinai, în ciuda anacronismului pe care îl comporta acest lucru: a vrea să restaurezi ceva nu înseamnă deja că efectiv ai și restaurat lucrul respectiv. Într-un alt fragment, Ier 14,21, profetul folosește bĕrît, dar nu face trimitere nici la Sinai și nici la Iosia, ci pur și simplu recită un pasaj liturgic compus în timpul unei secete; la fel se întâmplă și în alte fragmente, mai mult sau mai puțin sporadice, precum
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
care a servit drept model Dtr, dar care acum se dezvoltă sub egida sa. Trecutul Ierusalimului, mai întâi capitala regatului unit al lui David și Solomon și apoi doar a lui Iuda, este cercetat critic și îi sunt găsite lipsuri; profetul găsește în aceste circumstanțe rațiunile pentru care s-a ajuns la situația dezastruoasă din prezent. Chiar din punct de vedere etnic, consideră că originile capitalei sunt tocmai alese, ba chiar păgâne datorită „amoreilor” și „hitiților” (două denumiri ale locuitorilor autohtoni
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
cf. Dt 23,2 ș.u. și alte fragmente). Singura condiție cerută este acceptarea și împlinirea dispozițiilor alianței. d) Is 59,21 oferă o altă variantă a temei „noii alianțe” ce are aceste elemente: primul, Duhul lui Dumnezeu (despre care profeții vorbesc începând cu Ezechiel; cei doi mari predecesori din secolele al VIII-lea și al VII-lea î.C. nu-l amintesc) care va veni asupra poporului lui Dumnezeu (cf. Ioel 3,1-5); al doilea, Cuvântul lui Dumnezeu care nu
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
gura poporului. e) Is 61,8 reia motivul „alianței veșnice”. În Is 61,9 găsim o variantă a promisiunii făcute lui Abraham (Gen 12,3b) dar în rest sunt puține sau lipsesc alte aspecte noi. f) În concluzie, toți acești profeți (Ieremia, Ezechiel, Deutero-Isaia și Trito-Isaia) dezvoltă conceptul de „noua alianță”, atestat în variantele (care sunt și explicații) bĕrît ’ôlăm și bĕrît šălôm. Din păcate sunt idei aprofundate parțial și, prin urmare, implicațiile lor nu sunt întotdeauna ușor de înțeles. Dacă
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
adică templul numit în general de israeliți „al doilea templu”, cel reconstruit la începutul restaurației postxilice) și a ideologiei sale, simbolizate, în epoca trecerii prin pustiu, adică în preistorie, de diferite corturi sau colibe. În acest izvor lipsește și preocuparea profeților din timpul exilului conform căreia vechea alianță ar fi fost depășită pentru că a fost încălcată mereu de regi și de popor, în consecință fiind nevoie de o nouă alianță care să-i ia locul. Această tematică va fi reluată de
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
judecăm pe baza categoriile de gândire tipice sfârșitului de secol XX ce sunt un produs al unei experiențe milenare, consecință a predicii profetice și apostolice și a anunțului transmis de sinagogă și biserici. În Biblia ebraică, în special în textele profeților, Deuteronom și Dtr, cultul și etica sunt strâns legate, și încercarea moralei cotidiene de a fi autonomă față de credință și cult sau exprimarea credinței și a cultului fără etică, sunt aspru judecate (cf. Is 1,10-20). E cu desăvârșire străină
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
pustiu, în timpul exodului din Egipt, Yhwh nu i-ar fi poruncit lui Israel să-i ofere sacrificii. Am văzut totuși că acest punct de vedere este o reconstituire tardivă a timpului originilor și de aceea trebuie interpretat cu precauție: probabil, profetul (sau mai degrabă redactorul Dtr) dorea să combată sacrificiul înțeles ca faptă de mijlocire lipsită de angajamentul concret pe care îl presupunea, cu alte cuvinte, lupta împotriva ipocriziei. De altfel, în Biblia ebraică, dar mai ales în codul „sacerdotal” al
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
infirme”, tot LXX, la versetul 26 redă prin diétrehon, la fel ca Vulgata, transiebant, ambele însemnând „treceau”. La versetul 21 există un alt termen necunoscut, sĕ’ippîm, tradus diferit cu „picioare”, „cârje”, „genunchi” „opinii”. În orice caz reiese clar că profetul Ilie face aluzie la un act de cult, probabil cananean, ce făcea parte din ritualurile celebrate în sanctuarul de pe Muntele Carmel unde se desfășura scena; prin urmare, nu trebuie să excludem aici posibilitatea unei forme de dans ritual. În Ex
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
această poruncă și istoria sacră, așa cum de altfel se întâmplă în multe alte sărbători. Așadar, este limpede că și această poruncă - nu și motivațiile sale teologice - datează dintr-o epocă antică. b) În scrierile istoriografiei Dtr și în cele atribuite profeților preexilici sâmbăta apare foarte des în paralelism cu luna nouă; de aceea, e necesar să ne ocupăm și de această sărbătoare. Termenul ebraic tehnic pentru „lună nouă”, după cum am notat deja (cf. 12.4.d) este ḥṓdeš (de la rădăcina ḥădaš
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
anterioare lui Ezechiel, este ipotetică, astfel că singurul punct de plecare relativ sigur îl constituie cele două texte citate din Ezechiel. Le vom analiza mai întâi pe primele. d) Din 2Reg 4,23, fragment ce face parte aparent din ciclul profetului Elizeu, reiese că normele care reglementează odihna sabatică nu erau chiar atât de severe cum au devenit câteva secole mai târziu, în epoca postexilică. Unii cercetători consideră că în Am 8,5 și Is 1,13 - în care se menționează
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
sâmbăta iudaică, ci o singură dată. c) Și legătura sâmbetei cu luna nouă ni se pare problematică, iar în forma în care era considerată la începutul secolului al XX-lea, pe baza paralelismului dintre sâmbătă și luna nouă prezentă în profeți (exceptând cazul în care a fost eliminat odată cu reforma lui Iosia), nu poate fi demonstrată: luna nouă este atestată la Qumran (1QM II.4 ș.u.; Moraldi 1986, pp. 276 ș.u.; García / Martone 1996, p. 198) și în Noul Testament
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
devenit din ce în ce mai mult unul dintre elementele care defineau pietatea iudaismului mijlociu. În Cartea lui Ezechiel (în special Ez 20,12 șu.), alături de alte uzanțe, sâmbăta dobândește pentru exilați și pentru cei rămași în patrie calitatea de mărturisire de credință. a) Profetul o numește „semn”, „pentru ca să se cunoască că eu, Yhwh, sunt Dumnezeul vostru”. Prin urmare, sâmbăta trebuie „observată” (rădăcina šămar) și „sfințită” (rădăcina qiddeš, sensul ebraic de bază „a pune ceva sau pe cineva deoparte pentru”); tocmai cu acest contur celebrarea
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
a extins fenomenul profeției și a apărut o mișcare considerată ca un fel de fiu nelegitim, „apocaliptica” (Soggin 1982; Boccaccini 1987 și 1993; Sacchi 1990 și 1994). a) În vreme ce repatriații din exilul babilonian erau încă ajutați, mângâiați și mustrați de profeți până la sfârșitul secolului al V-lea și începutul secolului al IV-lea î.C., profetismul, care fusese una dintre mișcările cele mai originale ale ebraismului preexilic, exilic și postexilic, își termina misiunea deoarece încetaseră multe dintre postulatele care-i favorizaseră
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
î.C., profetismul, care fusese una dintre mișcările cele mai originale ale ebraismului preexilic, exilic și postexilic, își termina misiunea deoarece încetaseră multe dintre postulatele care-i favorizaseră existența. Poporul însă nu era lăsat fără călăuză: în paralel cu ultimii profeți apare mișcarea ce va fi numită „apocaliptică”, un nume, dacă vrem, impropriu pentru că sugerează că ar fi vorba de o mișcare unitară ceea ce era de fapt o serie de grupuri foarte diferite. Ceea ce le unește, după cum o arată numele, sunt
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
c) Diferențele de fond sunt totuși mult mai numeroase decât analogiile; din acest motiv, apocaliptica a fost comparată cu un fiu nelegitim. În apocaliptică, mesajul este secret și trebuie revelat doar în timpurile stabilite, care sunt întotdeauna „timpurile de pe urmă”; profetul este mereu vestitorul Cuvântului dumnezeiesc; alegerea este stabilită dintr-o epocă imemorabilă, chemarea fiind un dar personal, inaccesibil celor mulți; ba mai mult, în Apocalipsa canonică a Noului Testament (7,4) găsim chiar un fel de numerus clausus al celor
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
de evrei se reîntorc în patrie, în vreme ce un alt grup destul de substanțial, descendenți ai primilor exilați, preferă să rămână pe loc. Acesta era format din persoane cu greutate economică și culturală: e de ajuns să spunem că între exilați figura profetul Ezechiel, care, exilat de la prima deportare din 597 î.C., și-a desfășurat ministerul său și în exil înainte de a doua deportare. Nehemia și Esdra veneau și ei din Babilon, în timp ce Zah 6,10 ș.u. dă mărturie că din
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
diasporei” egiptene a fost diferită. Biblia ne relatează că după distrugerea Ierusalimului în 587 sau 586 î.C. (izvoarele sunt nesigure asupra datei) un grup de rebeli împotriva ocupației babiloniene s-a refugiat în Egipt ducându-l cu sine pe profetul Ieremia (Ier 42-43); din păcate, urmele sale se pierd după acest episod. La fel, și colonia militară din Elefantina, despre care am discutat mai înainte (cf. 5.4.d), cu excepția corespondenței cu Ierusalimul, a dispărut fără să lase urme. Conform
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]