608 matches
-
condiția de substrat, prin intensificarea sensurilor sale obiectuale, de ființare. De cealaltă parte, timporizarea predicatului, care are sensul generalizării acestuia. Întotdeauna predicatul trebuie să fie mai general (constituit cu o sferă mai largă) decât este subiectul. Ceea ce înseamnă că disponibilitatea obiectuală cea mai firească a predicatului este către funcțional, nu către ființial. De aici și rosturile predicatului și predicativității în "teoriile" logice și în formalismele logicii. Poate că nu întâmplător există un capitol de logică a predicatelor în logica simbolică, nu
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
ar putea fi gândită și în afara judicativului, chiar a judecății, ci este noțiunea (am putea spune foarte bine "termenul") investită prin însăși esența sa cu sensuri judicative; căci ea este un "obiect" constituit prin operații judicative determinate și în structuri obiectuale proprii doar judecății. Prima evidență în privința ei este tocmai disponibilitatea către "predicare", așadar către legarea de un "subiect" (care are sensul de substrat). De aici și sensurile epistemice ale categoriei, pentru că, în acest ultim caz, se mizează pe faptul că
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
de la statutul judicativ al categoriei, la statutul ei de element al rostirii, de ipostază a logos-ului. 4.3. Aspectul alethic al judecății și timpul " Este" (verbul) și timpul alcătuiesc împreună, cum am precizat deja, cel de-al doilea aspect obiectual al judecății (și al judicativului): aspectul alethic. Unitatea celor doi termeni, gândită de Aristotel în sensul unei condiționări către "enunțare" (afirmație sau negație), este "dată" și ea într-un raport temporal (chiar dacă timpul este unul dintre termenii aspectului alethic). "Este
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
sau în unitatea judecății aspectul alethic este secund față de structura formală S P, din perspectiva constituirii lor. Acești doi termeni din urmă trebuie să fie constituiți și am văzut că sunt deja pentru ca adevărul sau falsitatea judecății să capete valabilitate obiectuală, adică să-și capete propria "ființă", devenind, ca "valori de adevăr", semnificativi ca ființare; de fapt, judecata devine ea însăși o ființare, prin în-ființarea celor doi termeni ai aspectului său alethic. Toate elementele reducției aspectului formal, evidențiate mai sus, sunt
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
verbul) și timpul pot fi, în judecată, numai prin ceva anterior lor și numai întrucât acest ceva anterior este prezentuit în judecata însăși. Ceea ce înseamnă că "este" și "timpul" sunt condiționate și tocmai de aceea ele capătă o anumită constanță obiectuală, ființială: într-o judecată, forma temporală a verbului este dată și ea nu poate fi schimbată decât cu prețul schimbării întregului aspect alethic: judecata "Afară este cald" poate fi adevărată sau falsă, însă odată stabilită valoarea sa de adevăr, flexiunea
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
cald" este o altă judecată decât "Afară este cald". Nu doar "este" capătă această constanță, ci și timpul, după cum s-a observat și din exemple. Pornind de aici, înțelegem că faptul de a fi condiționat și statutul de constantă caracterizează obiectual aspectul alethic al dictaturii judicativului, așa cum faptul de a fi posibil și statutul de variabilă caracterizează obiectual, în primă instanță, aspectul formal (structura originar judicativă S P). Prima caracteristică sens în obiectul constituit -, faptul de a fi condiționat, trebuie luată
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
timpul, după cum s-a observat și din exemple. Pornind de aici, înțelegem că faptul de a fi condiționat și statutul de constantă caracterizează obiectual aspectul alethic al dictaturii judicativului, așa cum faptul de a fi posibil și statutul de variabilă caracterizează obiectual, în primă instanță, aspectul formal (structura originar judicativă S P). Prima caracteristică sens în obiectul constituit -, faptul de a fi condiționat, trebuie luată, temporal, ca fapt de a fi actualizat sau prezentuit; a doua caracteristică, statutul de constantă, poate fi
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
orice obiect constituit judicativ. Tocmai datorită unei astfel de situații, dictatura judicativului reprezintă, în privința actului constitutiv și a obiectului constituit, doar logos-ul formal; logos, totuși. Am desprins, prin reducția temporală operată asupra celor două aspecte ale dictaturii judicativului, caracteristicile obiectuale ale acestora. Aspectul formal se definește prin faptul de a fi posibil și prin statutul de variabilă, iar aspectul alethic prin faptul de a fi condiționat și prin statutul de constantă. Dar fiecare dintre aceste două aspecte semnifică și dincolo de
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
faptul de a fi condiționat și prin statutul de constantă. Dar fiecare dintre aceste două aspecte semnifică și dincolo de caracteristicile prin care ele se definesc. În felul acesta, în jocul reducției poate fi menținut, într-un regim provizoriu și doar obiectual, însuși logos-ul. Altminteri, chiar și judecata și-ar pierde orizontul propriu de tematizare, iar aspectele sale nu ar mai constitui decât fapte marginale în lumea rostirii. Desigur, ar fi depotențate înseși actele judicative, nemaifiind posibilă cunoașterea. Cel de-al
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
sale ipostaze, se află dincolo de orice întruchipare (constituire) alethică a judicativului (dincolo de orice judecată, chiar dacă aceasta are un aspect formal descins direct din logos-ul însuși). Judecata îl caută, am putea spune, în sensul de a-l recupera nu doar obiectual, ci propriu-zis operațional, pentru că, de fapt, l-a avut de la bun început, fără să-l fi păstrat ca atare. Toate scenariile "dialectice" din metafizică, ontologie, cosmologie, antropologie, epistemologie etc. lucrează cu transcendentul; acesta nu doar păstrează un sens judicativ în
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
păstrează un sens judicativ în astfel de scenarii, ci constituie ținta oricărui discurs din orizontul precizat. Dar transcendentul acesta, potrivit reducției judicative, este chiar "transcendentul imanent" despre care vorbește Husserl. În contextul de față, distingând cu atenție între operațional și obiectual, putem spune că transcendentul imanent al judicativului este logos-ul însuși, în măsura în care, operațional, el "lucrează" indirect, fiind dincolo de logos-ul formal constituit ca judicativ, aflându-se însă, cu unele sensuri ale sale, în orice obiect constituit judicativ, adică în cele
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
unele sensuri ale sale, în orice obiect constituit judicativ, adică în cele două aspecte ale judecății, așa cum am arătat mai sus. Primul aspect adus în discuție, devenit secund în ordinea accentului pe care îl acordă unor semnificații de dincolo de caracteristicile obiectuale prin care se definește, anume aspectul formal, introduce sensul de poziție, atitudine. S și P dețin anumite poziții și își capătă sensul propriu datorită atitudinii unui "subiect" (substratul) mai presus de subiectul logic (în alt orizont decât acesta) și datorită
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
și își capătă sensul propriu datorită atitudinii unui "subiect" (substratul) mai presus de subiectul logic (în alt orizont decât acesta) și datorită unui "predicat" (generalul) mai presus de predicatul logic (în alt orizont decât acesta). Astfel de ierarhii ale sensurilor obiectuale, care deschid orizonturi noi ale reducției judicativ-temporale pe care o operăm acum, pot fi refăcute numai prin atragerea fiecărui termen dintre cei patru care alcătuiesc cele două aspecte ale dictaturii judicativului anume: S și P, verbul și timpul în orizontul
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
verbul și timpul în orizontul temporal (care este orizontul de posibilități constitutive al judecății), acolo unde am identificat deja acte de "timporizare", pe care le-am numit, convențional, prezentuire, chemarea trecutului și survenirea viitorului. Ideea despre sensurile introduse, dincolo de caracteristicile obiectuale proprii, de fiecare aspect al judecății trebuie reținută, fiindcă tocmai ea va putea deschide, alături de alte idei, orizontul în care se va opera reducția non-judicativă a dictaurii judicativului; e drept, trebuie identificate și alte acte de constituire sau măcar noi
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
unor "metode" potrivite pentru operarea reducției non-judicative a dictaturii judicativului, indică, scoate la iveală, și semne ale unor posibile căi către non-judicativ tocmai prin ceea ce ea respinge; și respinge, fiindcă nu are acte constitutive potrivite și, în urmare, nici sensuri obiectuale care să încheie constituirea unui "obiect", cum este fiecare dintre cele patru elemente din structura (operațional-obiectuală) a judecății. Aporia ar putea fi socotită, din perspectiva acestui fapt, o cale către non-judicativ (totuși, din orizontul dictaturii judicativului). 4.4. Timporizarea subiectului
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
consecință, nici regulilor reducției judicative. În aceasta avem un indiciu despre posibilitatea deschiderii unor căi prin care orizontul judicativ să fie străpuns, pentru a fi deschis orizontul non-judicativului. După cum se vede, legăturile vizate aici aduc în prim plan ambele aspecte obiectuale ale judecății, dar prin câte un element al lor. Totuși, celălalt element din fiecare aspect trebuie luat în seamă, chiar dacă într-un moment secund al operării în sensul precizat al reducției. Întâi, în privința raportului dintre timp și subiectul logic, trebuie
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
cu subiectul logic fără a deschide problema raportului timpului cu subiectul ca ființare: acesta, ca obiect constituit judicativ, este esențialmente "temporal". În fond, subiectul logic reprezintă el însuși o ființare de un fel anumit (căci orice ființare are propria determinare obiectuală); altminteri, el nu ar avea nici o legătură cu timpul: de fapt, nu ar fi nimic, nu ar fi constituit, nu ar dura, nu ar avea propria durată; în plus, nu doar poziția subiectului logic în judecată ne interesează acum, ci
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
nu ar dura, nu ar avea propria durată; în plus, nu doar poziția subiectului logic în judecată ne interesează acum, ci și atitudinea pe care subiectul o manifestă, ceea ce înseamnă că el trebuie luat și în sensul de "substrat" (sens obiectual secund), sens imposibil fără determinarea ființială (obiectuală inițială) a subiectului. Timporizarea (determinarea temporală a) subiectului, în toate ipostazele lui, tinde a-l copleși: un subiect în timp este ceva tulburător, tocmai fiindcă, astfel aflat, subiectul nu pare a mai fi
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
durată; în plus, nu doar poziția subiectului logic în judecată ne interesează acum, ci și atitudinea pe care subiectul o manifestă, ceea ce înseamnă că el trebuie luat și în sensul de "substrat" (sens obiectual secund), sens imposibil fără determinarea ființială (obiectuală inițială) a subiectului. Timporizarea (determinarea temporală a) subiectului, în toate ipostazele lui, tinde a-l copleși: un subiect în timp este ceva tulburător, tocmai fiindcă, astfel aflat, subiectul nu pare a mai fi el însuși. Pe fondul timporizării, acceptată măcar
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
însăși identitatea unui subiect anume, acesta din urmă nu mai poate fi, judicativ, decât cu ajutorul predicatului; odată alăturat însă predicatul, subiectul devine ființarea cutare, iar funcțiunile judicative se precizează: unitatea judecății este instituită în sens operațional și constituită în sens obiectual. Totuși, nu este vorba aici atât despre o constituire la propriu, cât despre o instituire; ar trebui, pentru a vorbi despre o (nouă) constituire, să putem prelua și prelucra un subiect, un predicat, fiecare separat unul de altul, însă o
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
a unui subiect anume nu trebuie luată doar și mai cu seamă în sens judicativ, adică după regula adevărului corespondență, după principiul noncontradicției, după regulile predicației etc. Ea trebuie gândită, pentru că altfel timpul nu ar mai putea reprezenta însăși esența obiectuală și operațională a dictaturii judicativului, pierzându-se în ființare. El, timpul, trebuie gândit deja ce fiind ceea-ce-este: de aici și duplicitatea despre care vorbeam, și care are un anumit sens în orizont judicativ; fără a ști cu precizie, în acest
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
constituirea "lumii", ci după regulile judecății, care prestabilesc orice constituire, de orice nivel sau tip, inclusiv pe aceea a "lumii". În plus, timpul judicativ își sporește nuanța obiectivă prin susținerea sa de către conștiința filosofică, istorică în esența sa. Judecata care, obiectual, este timp își întemeiază obiectivitatea (se-nțelege, și obiectivitatea timpului) pe valabilitatea generală a unor scheme ale gândirii, în fapt, veritabile trasee noetice acreditate judicativ. Tocmai această obiectivitate formală creează putința de a fi a nimicului, a întunericului, acesta din
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
însuși, ca proprie durată; iar dacă ar fi, atunci chiar că nu ar fi nimic; poate nici măcar nimicul; aceasta, doar dacă el operează judicativ: și operează, timporizează, prin prezentuire, chemarea trecutului și survenirea viitorului, umplându-se astfel durate corespunzătoare constituirilor obiectuale. Cum știm, este el însuși o asemenea constituire obiectuală, însă una dată drept corelativ al actului de a judeca. Dar în sensul observației de la începutul paragrafului, trebuie să observăm că nimicul este el însuși timp, în măsura în care durează, ființează, cumva, cel
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
chiar că nu ar fi nimic; poate nici măcar nimicul; aceasta, doar dacă el operează judicativ: și operează, timporizează, prin prezentuire, chemarea trecutului și survenirea viitorului, umplându-se astfel durate corespunzătoare constituirilor obiectuale. Cum știm, este el însuși o asemenea constituire obiectuală, însă una dată drept corelativ al actului de a judeca. Dar în sensul observației de la începutul paragrafului, trebuie să observăm că nimicul este el însuși timp, în măsura în care durează, ființează, cumva, cel puțin pentru faptul că vorbim despre el ca fiind
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
acceptăm ca fiind ceva peste ființare, dincolo de aceasta, iar într-o asemenea situație nu se poate afla decât ceva ce are sensul pe care în-ființarea și ființarea îl sugerează, anume sensul de ființă, survenit însă sub alte reguli de constituire obiectuală decât cele care au prins ritm până aici. Totuși, mergând pe firul reducției judicative, pare a fi imposibil să identificăm timpul cu ființarea pur și simplu, în absența unui "subiect" (cel puțin a unuia), pentru că acesta, ca substrat luat, așadar
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]