754 matches
-
după 1918, striviți de carul triumfal al progresului istoric. Oricât de grotescă și de maniheistă în contururile ei, această lectură a evoluției ideologice și politice a României moderne rămâne astăzi la fel de respectabilă ca și în trecut. Reflecția conservatoare, iar cea junimistă nu poate face excepție, este suspectă intelectual și asociabilă celor mai întunecate excese sociale. Conser vatorii sunt „bestia neagră“ pe care această lectură o distribuie în postura de personaj negativ prin excelență. Și totuși, acest tablou mendeleevian dominant în vulgata
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
adusă junimiștilor, ca și în genere așa zișilor conservatori, în realitate liberali moderați, de a fi fost, dacă nu chiar reac ționari, dar cel puțin staționari, potrivnici introducerii formelor noi, împrumutate din Apus.<ref id=”1”>Ioan C. Filitti, „Școala junimistă“, în Conservatorii și junimiștii în viața politică românească, Institutul de Arte Grafice „Lupta“ N. Stoilă, București, 1936, p. 7.</footnote> Ceea ce se conturează este, prin urmare, un tablou profund diferit: deși cel mai activ politic și cel mai agre siv
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
op tează, în mod lipsit de ambiguitate, pentru moderație și parla mentarism cenzitar. Prudența este corolarul unei rezerve față de etica improvizației instituționale. Adu nările populare, agitările instigate iacobin, îndemnurile la întronarea egalității sociale au un aer familiar, care explică delimitarea junimistă de la 1870.<ref id=”1”>A se vedea Ioan C. Filitti, „Un liberal clasic, Barbu Catargiu“, în Pagini din istoria României moderne, București, 1935.</ref> Opțiunile junimiste se cer redate contextului românesc marcat de o demonizare a Adversarului generic. Politica
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
iacobin, îndemnurile la întronarea egalității sociale au un aer familiar, care explică delimitarea junimistă de la 1870.<ref id=”1”>A se vedea Ioan C. Filitti, „Un liberal clasic, Barbu Catargiu“, în Pagini din istoria României moderne, București, 1935.</ref> Opțiunile junimiste se cer redate contextului românesc marcat de o demonizare a Adversarului generic. Politica liberalilor radicali, astfel cum se con turează ea până la momentul de turnură de la 1876, urmează tiparul revoluționar al ridicării maselor. Itinerarul biografic tragic al lui Barbu Catargiu
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
se desenează pe acest fundal ce reînvie practicile unei revoluții franceze pe care liberalii radicali munteni o urmăriseră, fascinați, la 1848. Retorica revoluționară este dublată de apelul constant la o „clasă de mijloc“ improvizată și obsedată de politică. Radăcinile criticii junimiste se află, astfel cum sugerează Filitti, în radicalismul agitatoric al radicalilor munteni. Întradevăr, din rândurile boierimii liberale sa desprins atunci, în Muntenia, un grup extremist, utopic și republican. Membrii acestui grup sau caracterizat în mișcarea de la 1848 și de mai
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
al revoluționarului în mediul românesc. Adaptând, ca urmare a unui proces de aculturație, ipotezele liberal conservatoare europene, junimiștii au rezistat cântecului de sirenă al radicalismului iacobin. Stigmatizarea formelor fără fond derivă, organic, din această suveranitate a rațiunii, suveranitate în numele căreia practica junimistă descurajează fanatismul utopic. În contrast cu ramura radicală munteană, junimismul ilustrează pedagogia spiritului critic. „Revoluționarului“ îi este preferată efigia omului politic ceși asumă modestia obiectivelor, în numele prudenței și al experienței. Scriind, în 1936, la aniversarea Junimii, Ioan C. Filitti rezuma, în formule
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
ramura radicală munteană, junimismul ilustrează pedagogia spiritului critic. „Revoluționarului“ îi este preferată efigia omului politic ceși asumă modestia obiectivelor, în numele prudenței și al experienței. Scriind, în 1936, la aniversarea Junimii, Ioan C. Filitti rezuma, în formule lapidare, esența acestei „școli junimiste“, de la care se revendica el însuși. Rândurile sale sunt un epitaf pe piatra tombală a unei asocieri de spirite ce întruchipează o viziune a libertății. Dar atunci de unde a derivat judecata greșită asupra concepțiilor politice ale Junimii? [...] A derivat din
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
lasă duși de ea. A derivat din disprețul, ce nul ascundea, față de toți acei gură cască cari abdică de la judecata proprie în fața idolilor așazisei opinii publice și față de demagogii profitori ai psihologiei mulțimii. <ref id=”1”>Ioan. C. Filitti, „Școala junimistă“, în Conservatori și junimiști..., ed. cit., p. 10. </ref> 1848 și 1857 - despre rădăcinile junimismului Deceniul 1866-1876 este esențial în dinamica constituirii junimismului politic: trecerea de la o comu nitate de spirite ce are ca ambiție edificarea unui canon cultural la
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
evocat este și cel care vede născânduse critica formelor fără fond, dar și respingerea antisemitismului fracționist, odată cu în „Contra școalei Bărnuțiu“. Anii dintre 1866 și 1876 sunt marcați de două borne temporale ce influențează, pe durată lungă, evoluția liberalismului conservator junimist. Adoptarea Constituției de la 1866 și întronarea prințului străin furnizează Junimii două dintre punctele centrale ale imaginarului ei politic - fidelitatea față de compromisul constituțional, față de proprietate, libertatea și domnia legii, pe de o parte, și atașamentul față de dinasticism și ostilitatea față de resurecția
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
o parte, și atașamentul față de dinasticism și ostilitatea față de resurecția republicanismului iacobin, pe de altă parte. Până la 1914, junimismul va alege să se asocieze cu ordinea juridică și po litică care mizează pe reprezentarea parlamentară în limitele votului cenzitar. Gradualismul junimist poate fi înțeles și ca o manieră de a proteja Constituția de la 1866 de riscul unor modificări ce ar privao de șansa îndeplinirii misiunii sale istorice. Acesta este sensul observațiilor lui Titu Maiorescu, rostite cu ocazia dezbaterii revizuirii de la 1883-1884
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
juni miștilor este și alianța dintre radicalii munteni și grupul liberal ieșean al Fracțiunii libere și independente. Combinație, deloc oximoronică, de antidinasticism și autohtonism antisemit, concurenți ai lui Maiorescu în spațiul cultural ieșean, fracționiștii sunt cei care intră în mitologia junimistă drept efigie a naționalismului orb și a inculturii agresive. Contra școalei Bărnuțiu este textul programatic în care se poate citi delimitarea maioresciană de invitația politică la barbarie. Pe acest fundal al radicalizării spiritelor și al perspec tivei abdicării lui Carol
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
Lascăr Catargiu. Scri ind, peste decenii, despre acest moment de la 1870-1871, într un capitol din Istoria contimporană a Ro mâ niei (lucrare ce se naște din însumarea pre fețelor la discursurile parlamentare), Maiorescu pune în legătură gestul politic cu viziunea junimistă fondată pe critica raționalismului politic și a revoluției. Opțiunea strategică a Junimii, sugerează Maiorescu, este determinată de refuzul încadrării în linia publică hrănită de anul revoluționar 1848. Respingând revoluția, ca fenomen generic, și mișcarea din Țara Românească, ca expresie locală
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
dificultății de a fi conservator: refuzând, cu egală vigoare, elanul utopic revoluționar și încremenirea „reacțiunii“, junimismul acționează întrun spațiu public dominat de impulsul demonizării aristocrației. De aici, tentația de a asocia moderația liberal conservatoare cu preocuparea apărării privilegiilor defuncte. Viziunea junimistă, în dicțiune maioresciană, este una la nivelul căreia egalitatea în fața legii și progresul constituțional sunt elemente centrale. Critica ideologică privește doar către viitorul care se clădește sub semnul echilibrului constituțional. Imaginii conservatorismului ca strategie de salvare a „boieriei“ îi este
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
motivat de asumarea acestei individualități ideologice, asumare ce impune delimitarea de patimi și cultivarea, doar în aparență donchișotescă, a suveranității rațiunii. Contra școalei Bărnuțiu În aceeași măsură în care se naște din respingerea raționalismului politic și a visului revoluționar, moderația junimistă are ca valoare fondatoare opoziția intransigentă față de fanatismul naționalist - critica antisemitismului, realizată de Carp ori Maiorescu, este întotdeauna legată de temele esențiale ale ima ginarului ideologic, de la formele fără fond până la evoluția organică. Moderația conduce, inevitabil, la redefinirea patriotismului, prin
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
junimismul așază o raportare echilibrată, care se situează, încă o dată, pe acea cale de mijloc la care aspiră moderația europeană. Contra școalei Bărnuțiu, textul din 1868, este un text în egală măsură vizionar și pluristratificat, probând complexitatea intelectuală a pedagogiei junimiste. Pretextul unei campanii publice împotriva „fracționismului“ este utilizat pentru a formula două dintre argumentele care vor domina acțiunea ideologică, în deceniile care urmează: evoluționismul organic și refuzul fanatismului. Junimismul se distinge, întrun secol XIX european și românesc dominat de etatism
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
evoluție seculară ignorat în clipele de entuziasm patriotic. Politica, invocarea marilor cuvinte în ocaziile ritualice nu se pot substitui efortului delicat și tenace de a pregăti un sol fertil care să dea grefei potențialul unei dezvoltări naturale și sănătoase. Critica junimistă nu invită, în nici un moment al ei, la replierea către un trecut nebulos al tradiției. „Letargia orientală“ de dinainte de 1830 nu poate fi alternativa la modernizare. Nu poate fi acceptată o perspectivă a modernizării întemeiată pe iluziile patriotice ale raționalismului
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
nici un moment al ei, la replierea către un trecut nebulos al tradiției. „Letargia orientală“ de dinainte de 1830 nu poate fi alternativa la modernizare. Nu poate fi acceptată o perspectivă a modernizării întemeiată pe iluziile patriotice ale raționalismului politic. În lectura junimistă pe care o inaugurează Maiorescu, nu există soluțiipanaceu. Predilecția pentru exercițiul spiritului critic este inse parabilă de viziunea duratei lungi. Observațiile lui Alexandru Duțu în marginea reflecției maioresciene trimit la această dialectică a solidarităților organice și a celor organizate. Omnipotența
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
al unei modernizări din care este eliminată luciditatea privirii istorice. Ceea ce elitele în căutarea unui panaceu nu pot întrevedea este temelia pe care se sprijină arhitectura admirată. De aici, utilitatea spiritului critic ca aliaj de luciditate și energie vizionară. Critica junimistă vizează, în cele din urmă, ieșirea de sub imperiul iluziilor și intrarea pe teritoriul realităților care se cer confruntate. Formele fără fond se nasc pe acest sol al mimetismului steril, alimentat de credința raționalistă în puterea magică a frazelor de a
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
1”>Titu Maiorescu, Opere, I, ed. cit., pp. 159-160.</ref> „Vițiul neadevărului“, stigmatizat de Maiorescu în textul de la 1868, poate fi citit, în cheie liberal conservatoare, ca indiciul insuccesului politicii de adaptare a grefei la solul local. Încă o dată, alternativa junimistă se organizează în jurul unei căi de mijloc, a moderației militante. De vreme ce întoarcerea în trecut este imposibilă, iar raționalismul politic, cu a sa venerare a frazelor importate, este de asemenea pernicios, „reacțiunea“ ce poate trezi o întreagă societate din somnul utopic
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
alegere generală și locală. Acestei presiuni continue statul nu îi poate rezista. Primatul politicii se traduce în această instabilitate cronică a administrației și justiției, în această perpetuă încercare de a satisface un apetit pentru funcții și remunerații. Influ entă, critica junimistă se află la originea unei linii intelectuale ce duce, simultan, către Eminescu, Caragiale și Iorga. Apoi dacă de la 1864 până la 1876 am crescut această tinerime astfel încât să nu fi învățat decât latinește și grecește și ceva jurisprudență, încât să nu
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
acestei țări? [...] Nu ve deți că prin acest sistem statul nostru nu se poate ridica la înălțimea unui stat modern și că tot edificiul constituțional este fictiv, lipsit de sprijinul său natural?<ref id=”1”>Ibidem, pp. 245-246.</ref> Alternativa junimistă este, așadar, destinată să limiteze efectele secundare ale unei direcții de dezvoltare ce mizează pe frazeologie și improvizație instituțională. Educația se cere regândită, spre a încuraja nașterea acelui corp intermediar care să asigure, în termenii lui Maiorescu însuși, echilibrul în cadrul
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
a încuraja nașterea acelui corp intermediar care să asigure, în termenii lui Maiorescu însuși, echilibrul în cadrul comunității. Ceea ce această stare a treia poate aduce este descura jarea dependenței de stat și cultivarea unei sfere a autonomiei. În egală măsură, proiectul junimist își pro pune să acorde formelor importate substanța care le poate conferi stabilitatea. Școlile de meserii și învățământul real sunt semnul îndrumării spre seriozitatea construcției. Existența unei națiuni de cetățeni este de neimaginat în afara acestei educații ce fortifică autodeterminarea individuală
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
din edi ficiul pe care îl apăra oratoria nu se mai susține astăzi: egalitatea constituțională a hrănit egalitarismul popu list, în vreme ce constituirea marilor proprietăți este, în postcomunism, o afacere ce stă în marginea legii penale. În cazul lui Carp, critica junimistă este pusă în pagină întotdeauna cu ochii la perspectiva unui viitor care se cere clădit în mod evolutiv. Nefiind ideolog, ci practician al politicii, Carp nu este niciodată pasionat de jocul gratuit al ideilor. Pentru el, ca pentru orice conservator
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
suveranități rațiunii, spre care aspiră junimismul, este naturală, astăzi, întro epocă dominată de tentația flatării populiste a maselor. Asemeni lui Guizot, Carp rămâne un personaj dificil de acceptat în era democrației. În această luptă de redirecționare a progresului, omul politic junimist se vede pe sine ca un deținător al rațiunii ce luminează, înlăturând fanatismul și obscurantismul. Departe de a fi un simptom al paternalismului conservator, pledoaria lui Carp apără moderația și echilibrul în vremurile în care patimile mulțimii riscă să spargă
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]
-
nu merg după tine; tu ai facultatea de a simți răul, leacul rămâne la mine săl indic, iar datoria ta este săl urmezi.<ref id=”1”>Ibidem, p. 98.</ref> Despre tradiție și nostalgie Există, în maniera în care lectura junimistă preia paradigma formelor fără fond, o direcție distinctă de cea liberal conservatoare ilustrată de Maiorescu și Carp. Ceea ce este absent din critica acestora este apelul la tradiție, apel care să devină punctul de plecare al regenerării politice. Ostilitatea față de raționalismul
Junimismul și pasiunea moderației by Ioan Stanomir () [Corola-publishinghouse/Science/584_a_1243]