737 matches
-
de porunci); Num 21,33-35 (text paralel cu Dt 3,1-17). În aceeași categorie de texte intră și Decalogul, inserat, cu unele diferențe, în două locuri: în Ex 20,1-17, unde nu are legătură cu contextul (și aparține probabil izvorului „sacerdotal”), și în Dt 5,6-21 unde este locul său. b) În cărțile lui Iosue și 1-2Samuel este aplicată o tehnică nu foarte diferită de aceasta, adică inserțiuni în anumite puncte cheie, în timp ce cărți precum Judecători și 1-2Regi sunt complet reelaborate
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
excepții, normele stabilite de reforma regelui Iosia (vezi 1.2.d) și anticipate de profeți. Doar așa se explicau căderea casei lui David (căreia îi fusese promisă o durată veșnică, 2Sam 7,11 ș.u.), pierderea independenței politice, intrarea clasei sacerdotale la guvernare, legitimată prin evocarea originilor (puterea politică efectivă era exercitată de persani); în felul acesta Dtr postula existența unei ligi de triburi fără rege, în care puterea se afla în mâna preoților din sanctuare și a profeților (vezi 1
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
Moise pe Muntele Sinai. O altă formă portabilă de sanctuar proiectat în trecut, în preistorie, era cortul întâlnirii (ebr. ’ōhel mô’ēd) sau tabernacolul (erb. Miškăn, cuvânt atestat deja în Mesopotamia și Ugarit), numit și „sanctuar” în unele texte tardive („sacerdotale”) (ebr. Miqdăš; Ex 25,8 și altele); se vorbește despre acesta de la începutul drumului prin pustiu (Ex 25,8; 26,1 ș.u.; 33,7-11 și altele; din Ex 40,34 reiese că, în ciuda numelor diferite, cel puțin primele două
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
Barr 1993), munca istovitoare a muncitorilor săraci sau a zilierilor pe pământul arid de pe colinele și din podișul Canaanului, durerile femeii în timpul nașterii, munca sa obositoare și dependența de soțul nu întotdeauna înțelegător. Dar în primul capitol al Genezei, capitolul „sacerdotal” (adică nivelul cel mai recent din Pentateuh, cu siguranță posterior lui Deutero-Isaia), dimensiunea creației este universală: cuprinde cerul și pământul, lumina, astrele, apa, natura și animalele, împreună cu haosul înlăturat din cele create; creația este unită cu providența care rânduiește „firmamentul
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
demnitate foarte înaltă, chiar dacă rămâne mereu inferioară originalului (Soggin 1975 și 1997 ad loc.). Aceleași trăsături le prezintă și Ps 8. Este atât de mare această demnitate, încât orice atentat la viața omului trebuie să fie răscumpărat (tot în versiunea „sacerdotală”) prin condamnarea la moarte a atentatorului: Dacă varsă cineva sângele omului, sângele lui să fie vărsat de om; căci Dumnezeu l-a făcut pe om după chipul său! (Gen 9,6) Chiar dacă procesul de implementare va dura ceva timp, după cum
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
pentru mântuirea și salvarea primită, se termină în tonalitate minoră, scoțând în evidență rușinea Ierusalimului, fapt pentru care unii comentatori au considerat acest final o adăugire redacțională de factură legalistă. Alții, pentru că în versetul 60 apare expresia ebraică tipică izvorului „sacerdotal”, bĕrît ’ôlăm („alianță veșnică”), consideră că aparțin acestei tradiții. Însă noi credem că probabil urmează linia de gândire din Ier 31,31 ș.u., adăugând în plus un alt element, „noul pact”; cu alte cuvinte, Dumnezeu își va aminti veșnic
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
61,8 apare din nou formula bĕrît ’ôlăm și de două ori bĕrît šălôm. a) Is 54,9-10 vorbește despre noua alianță dintre Dumnezeu și poporul său prin comparație cu alianța cu Noe după potop din Gen 9, un text „sacerdotal” ce utilizează o terminologie asemănătoare. Pe lângă aceasta, nu întâmplător, fragmentul precedent, Is 54,4-8, se exprimă în termeni matrimoniali, ca în Cartea lui Osea, Ier 3,20 ș.u. și Ez 16; 20. Textul continuă precizând că locuitorii Ierusalimului îl
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
viitor, în escatologie, oferind grupurilor de elite, care aveau convingerea certă că trăiesc într-o astfel de perioadă, posibilitatea de se identifica în ea: grupul de la Qumran, la Marea Moartă sau biserica creștină de la început. 8.7. Pentateuhul În „codul sacerdotal” al Pentateuhului (Soggin 1987, cap. 10), cititorul descoperă un criteriu istoriografic prin care autorii încearcă să periodizeze evenimentele anterioare stabilirii în Canaan. Prin aplicarea acestuia rezultă patru perioade, dintre care două dintre ele încep cu celebrarea unei alianțe. Prima perioadă
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
notat că, spre deosebire de profeții exilici, aici lipsește interesul pentru conceptul de „noua alianță”. Această absență ar fi avut drept cauză (așa cum susțin unii) dorința de a nu introduce elemente anacronice în text; obiecția nu pare justificată dacă ținem cont că „sacerdotalul” insistă asupra retro-proiecției anacronice a templului din Ierusalim (adică templul numit în general de israeliți „al doilea templu”, cel reconstruit la începutul restaurației postxilice) și a ideologiei sale, simbolizate, în epoca trecerii prin pustiu, adică în preistorie, de diferite corturi
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
locul. Această tematică va fi reluată de Cărțile Cronicilor, după cum vom vedea mai târziu (cf. 8.8). În fond, după cum au observat și alți comentatori, chiar dacă e utilizat pentru periodizarea preistoriei, conceptul de alianță nu are un caracter central în „sacerdotal”, interesul său concentrându-se asupra constituirii poporului lui Dumnezeu prin comunitatea sacră și teocratică și asupra originii cultului legitim, adică a acelor elemente despre care, pentru început, afirmă că datează din timpul lui Noe (cele mai importante sunt regulile alimentare
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
din timpul lui Noe (cele mai importante sunt regulile alimentare), și mai apoi, din vremea lui Abraham (circumcizia), iar în cele din urmă din momentul celebrărilor de pe Muntele Sinai (diferitele reguli de cult și alimentare). c) Într-un singur caz „sacerdotalul” pare interesat în mod special de ideea de alianță, în episodul mai sus citat din Gen 17, unde este povestită instituirea circumciziei; motivul însă era deja formulat, dacă luăm în considerare că Gen 15, după cum am notat, vorbește despre alianța
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
preoții din grupul său; în sfârșit, apare de șase ori în Lev 26, un text care face parte din așa-numitul „cod al sfințeniei” (deoarece face din sfințenia lui Dumnezeu parametrul tuturor îndatoririlor). Este o secțiune mai veche decât restul „sacerdotalului” sau chiar probabil decât Ezechiel. Așadar, acesta nu este un material tipic al „izvorului sacerdotal”, ci - așa cum reiese din terminologie - a unor elemente tradiționale. Prin urmare, în „sacerdotal” ideea de alianță e considerată ca un fapt evident, acceptat de tradiție
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
care face parte din așa-numitul „cod al sfințeniei” (deoarece face din sfințenia lui Dumnezeu parametrul tuturor îndatoririlor). Este o secțiune mai veche decât restul „sacerdotalului” sau chiar probabil decât Ezechiel. Așadar, acesta nu este un material tipic al „izvorului sacerdotal”, ci - așa cum reiese din terminologie - a unor elemente tradiționale. Prin urmare, în „sacerdotal” ideea de alianță e considerată ca un fapt evident, acceptat de tradiție și de practică. 8.8. Cronicile În Cărțile Cronicilor și în Esdra și Nehemia despre
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
lui Dumnezeu parametrul tuturor îndatoririlor). Este o secțiune mai veche decât restul „sacerdotalului” sau chiar probabil decât Ezechiel. Așadar, acesta nu este un material tipic al „izvorului sacerdotal”, ci - așa cum reiese din terminologie - a unor elemente tradiționale. Prin urmare, în „sacerdotal” ideea de alianță e considerată ca un fapt evident, acceptat de tradiție și de practică. 8.8. Cronicile În Cărțile Cronicilor și în Esdra și Nehemia despre care mulți (dar nu toți) comentatori afirmă că au fost scrise în relație
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
și de practică. 8.8. Cronicile În Cărțile Cronicilor și în Esdra și Nehemia despre care mulți (dar nu toți) comentatori afirmă că au fost scrise în relație cu primele, asistăm la același fenomen pe care l-am observat în „sacerdotal”, adică interesul scăzut pentru discursul despre alianță și raportul cu Dumnezeu pe care acesta îl presupune; în schimb ideile pe care le găsim în aceste cărți sunt preluate fie din Deuteronom și din Dtr, fie din profeții exilici. a) Putem
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
inviolabil” și alte expresii asemănătoare). În fine, în Esd 10,3 se găsește promisiunea solemnă prin care bărbații din familiile de religie mixtă își iau obligația de a repudia soțiile străine și fiii avuți de la ele. c) În concluzie, nici „sacerdotalul” și nici „cronicarul” nu tratează despre „noua alianță” sau despre concepte asemănătoare și va trebui să așteptăm ultimele două secole ale mileniului I î.C. pentru a începe o nouă căutare în această direcție. 8.9. Circumcizia Semnul alianței, vizibil
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
secole ale mileniului I î.C. pentru a începe o nouă căutare în această direcție. 8.9. Circumcizia Semnul alianței, vizibil în trupul bărbatului, este circumcizia. Despre aceasta vorbește în detaliu capitolul 15 din Cartea Genezei, atribuit unanim izvorului „P” („sacerdotal”) din Pentateuh. Porunca explicită de a circumcide fiecare copil de sex masculin la opt zile după naștere se află și în Lev 12,3 ce aparține aceluiași izvor. Un alt text, cu siguranță mai vechi pentru că nu cunoaște normele din
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
de la începutul lor, au avut un caracter revoluționar, nu au luat naștere, nici nu s-au dezvoltat într-un gol ideologic și liturgic, ci reluând motive a căror origine este clar identificată. Astfel, două dintre tradițiile Bibliei ebraice, „elohistă” și „sacerdotală” (Soggin 1987, capp. 8 și 10) sunt de acord că revelarea Numelui divin a avut loc atunci când Moise s-a întâlnit cu Dumnezeu la tufișul arzând (Ex 3; 6); tradiția „jahwistă” susține însă continuitatea ideologică și teologică dintre credința patriarhilor
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
s-a întâlnit cu Dumnezeu la tufișul arzând (Ex 3; 6); tradiția „jahwistă” susține însă continuitatea ideologică și teologică dintre credința patriarhilor și revelația făcută lui Moise, fără ca aceasta să constituie o problemă pentru celelalte stadii tradiționale, elohistul, Dtr și sacerdotalul. Astfel, în cazul lui Moise, făcând abstracție complet de chestiunea posibilității existenței sale istorice, e imposibil de demonstrat dacă a fost un fondator de religie și, în caz afirmativ, dacă a fost sau nu un revoluționar, lucru care în situația
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
depăși: tendința de a demitiza miturile antice prin istoricizare (dacă Biblia ebraică reușește sau nu e o altă chestiune); încercarea de a separa cultul de ciclurile naturii prin depășirea și dominarea naturii (cf. Gen 1,28 ș.u., un fragment „sacerdotal”, tardiv); adaptarea cultului la componentele mărturisirii de credință, la amintirea faptelor minunate ale lui Dumnezeu din trecut, la credința văzută ca răspuns al omului la chemarea divină, nu ca inițiativă personală etc. Toți acești factori sunt o mărturie a efortului
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
argument deja tratat în capitole 2 și 5) și problema evaluării mesajului profetic. La toate acestea se adaugă o chestiune pe care o putem numi externă: datarea tardivă a majorității textelor care se referă la cult (Ex 40-48; Deuteronomul, Dtr, „sacerdotalul”, Cronicarul), fapt constatat și în analiza preistoriei și istoriei poporului lui Dumnezeu; în plus, pare imposibilă problema datării și evaluării celorlalte izvoare, precum unele fragmente profetice, Psalmii și textele sapiențiale, în jurul cărora, deși există un consens de principiu (cu unele
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
religie care l-ar avea pe Yhwh ca dumnezeu național, dar care să nu excludă celelalte divinități. La fel, dacă în Ex 24 ș.u. cultul este reglementat în funcție de alianță, a fost dintotdeauna singura posibilitate? Dacă Lev 16,11 (text „sacerdotal” tardiv) nu consideră cultul ca element care să aducă ceva lui Dumnezeu, ci ca oportunitate oferită de acesta omului de a se împăca și a intra în comuniune cu el, se poate susține, după cum pledează Vrieze, că aceasta era credința
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
probabil, profetul (sau mai degrabă redactorul Dtr) dorea să combată sacrificiul înțeles ca faptă de mijlocire lipsită de angajamentul concret pe care îl presupunea, cu alte cuvinte, lupta împotriva ipocriziei. De altfel, în Biblia ebraică, dar mai ales în codul „sacerdotal” al Pentateuhului, sunt descrise multe sacrificii și toate sunt reglementate cu precizie; pe de altă parte, știm din alte izvoare (Mișna, Talmud, comentariile rabinice antice, chiar și Noul Testament) că cultul sacrificial se desfășura în special la templul din Ierusalim, dar
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
vezi 10.2). Opiniile unor savanți că rădăcina ebraică păsaḥ provine din limbile akkadiană sau egipteană nu au adus explicații care să rezolve dificultățile lingvistice sau cele istorico-religioase și sociologice. c) După cum reiese din Ex 12, capitol tardiv aparținând izvorului „sacerdotal”, în gândirea celui care celebra Paștele în propria casă primau conceptele de eliberare și mântuire. Textul descrie noaptea dintre 14 și 15 nîsăn: în timp ce întâii născuți ai Egiptului erau uciși de „nimicitor”, „ai noștri” erau cruțați; „noi” toți am rămas
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]
-
23,21-23 și Ez 45,18 ș.u., Dt/Dtr; 3. Ex 12,1-20; Lev 23,5-8; Num 28,16-25; 4. Ios 5,10, independent; 5. papirusul „pascal” din Elefantina, izvor extrabiblic important, datat în 419 î.C., asemănător tradiției „sacerdotale”, fiind diferit doar în câteva detalii. Vom trata acest aspect într-un capitol următor (12.3.c). e) Ex 12 ne oferă un exemplu de descriere detaliată a ambianței în care se desfășura sărbătoarea Paștelui, în vremuri imemorabile, în sânul
Israel în timpurile biblice : instituții, sărbători, ceremonii, ritualuri by Alberto Soggin () [Corola-publishinghouse/Science/100992_a_102284]