6,372 matches
-
de la aproximativ zece căți existau în secolul al XVIII-lea (humour, burlesque, ludicrous, ridicule, esprit, satire, mimicky, buffoonery, raillery, doggrel) la mai mult de patruzeci în limbajul actual 17. Marian Popa face un inventar mai detaliat al sferei semantice a comicului urmărit diacronic și în vocabularul principalelor limbi europene și identifică drept sinonime ale comicului în limba română următorii termeni: hazliu, nostim, hazos, haios, vesel, poznaș, caraghios, șăgalnic 18. În ceea ce privește persistența amintitelor confuzii, foarte multe studii insistă asupra distincției dintre râs
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
esprit, satire, mimicky, buffoonery, raillery, doggrel) la mai mult de patruzeci în limbajul actual 17. Marian Popa face un inventar mai detaliat al sferei semantice a comicului urmărit diacronic și în vocabularul principalelor limbi europene și identifică drept sinonime ale comicului în limba română următorii termeni: hazliu, nostim, hazos, haios, vesel, poznaș, caraghios, șăgalnic 18. În ceea ce privește persistența amintitelor confuzii, foarte multe studii insistă asupra distincției dintre râs și comic precum și asupra deosebirii dintre râsul pur și simplu și cel estetico-literar. Dacă
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
diacronic și în vocabularul principalelor limbi europene și identifică drept sinonime ale comicului în limba română următorii termeni: hazliu, nostim, hazos, haios, vesel, poznaș, caraghios, șăgalnic 18. În ceea ce privește persistența amintitelor confuzii, foarte multe studii insistă asupra distincției dintre râs și comic precum și asupra deosebirii dintre râsul pur și simplu și cel estetico-literar. Dacă Adrian Marino menționa în bibliografie câteva lucrări de sinteză precum cea a lui G. Dumas (Le rire et les larmes), Th. Ribot (La Psychologie des sentiments), Paul Zarifopol
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
deosebirii dintre râsul pur și simplu și cel estetico-literar. Dacă Adrian Marino menționa în bibliografie câteva lucrări de sinteză precum cea a lui G. Dumas (Le rire et les larmes), Th. Ribot (La Psychologie des sentiments), Paul Zarifopol (Râs și comic), E. Dupréel (Le Probléme sociologique du rire), în schimb, o cercetare precum Humor Scholarship A Research Bibliography, întocmită de Don L. F. Nilsen în 1993, enumeră mai mult de 50 de titluri pe tema râsului analizat din punct de vedere
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
Research Bibliography, întocmită de Don L. F. Nilsen în 1993, enumeră mai mult de 50 de titluri pe tema râsului analizat din punct de vedere sociologic, psihologic, educațional, terapeutic, patologic etc. Astfel, s-a constatat că în afara râsului declanșat de comic, multe alte tipuri de râs nu se pot încadra sferei estetice: cel primitiv, ancestral, de natură fiziologică, declanșat de stimuli precum excitația agreabilă sau o stare euforică, cel psihologic, mai evoluat, al amorului propriu satisfăcut, cel patologic, nervos, disperat, spasmodic
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
agreabilă sau o stare euforică, cel psihologic, mai evoluat, al amorului propriu satisfăcut, cel patologic, nervos, disperat, spasmodic, isteric etc. precum și râsul social, convențional, politicos, de primire sau de excludere. În legătură cu acest aspect, reținem că Bergson absolutiza importanța complicității în comic și sublinia că insociabilitatea poate fi plasată pe o treaptă superioară a cauzelor rizibilului, chiar înaintea imoralității. În plus, s-a observat că se poate distinge comicul social, cel de sancționare a abaterii de la norma de conduită socială, de râsul
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
s-a observat că se poate distinge comicul social, cel de sancționare a abaterii de la norma de conduită socială, de râsul antisocial, de sancționare a normei dintr-o perspectivă individualistă 19. Trebuie făcută, de altfel, precizarea că funcția cathartică a comicului 20, cu finalitatea ei relaxantă, de antidot antidepresiv și stimulator este asociată exclusiv râsului estetic. Ocupând în ierarhia sancțiunilor sociale locul al treilea, după cele juridice și morale, comicul are și un caracter punitiv difuz, ușor, platonic, acționând la nivel
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
grav proces sau ritual de ,,ostracizare a pharmakosului"21 printr-o pedeapsă gravă, constând în rușinarea publică. La același regim sunt supuse și infracțiunile contrare, de scufundare în automatism, în conformism rigid, de rutinare și fixație în scheme perimate, sancțiunea comicului fiind în acest caz una a disperării, manifestată în forme aberante, paroxistice, antiestetice. Cu sau fără observarea distincțiilor precizate, comună tuturor definițiilor date comicului este importanța acordată ideii de contrast, a contradicției structurate pe o schemă ascendentă, descendentă sau nerezolvată
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
contrare, de scufundare în automatism, în conformism rigid, de rutinare și fixație în scheme perimate, sancțiunea comicului fiind în acest caz una a disperării, manifestată în forme aberante, paroxistice, antiestetice. Cu sau fără observarea distincțiilor precizate, comună tuturor definițiilor date comicului este importanța acordată ideii de contrast, a contradicției structurate pe o schemă ascendentă, descendentă sau nerezolvată 22, a cărei sesizare bruscă declanșează, ulterior surprizei, râsul comic. Discrepanța descoperită instantaneu și generatoare de comic poate fi între idei și fapte, cum
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
forme aberante, paroxistice, antiestetice. Cu sau fără observarea distincțiilor precizate, comună tuturor definițiilor date comicului este importanța acordată ideii de contrast, a contradicției structurate pe o schemă ascendentă, descendentă sau nerezolvată 22, a cărei sesizare bruscă declanșează, ulterior surprizei, râsul comic. Discrepanța descoperită instantaneu și generatoare de comic poate fi între idei și fapte, cum considera Cicero și apoi Quintilian, între desăvârșit și nedesăvârșit, în viziunea lui Moses Mendelssohn, între idee și realitatea fenomenală, în opinia lui K.W. F. Solger
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
observarea distincțiilor precizate, comună tuturor definițiilor date comicului este importanța acordată ideii de contrast, a contradicției structurate pe o schemă ascendentă, descendentă sau nerezolvată 22, a cărei sesizare bruscă declanșează, ulterior surprizei, râsul comic. Discrepanța descoperită instantaneu și generatoare de comic poate fi între idei și fapte, cum considera Cicero și apoi Quintilian, între desăvârșit și nedesăvârșit, în viziunea lui Moses Mendelssohn, între idee și realitatea fenomenală, în opinia lui K.W. F. Solger, între libertate și necesitate, după F.W
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
de contradicții repartizate în serii antonimice în toate compartimentele vieții sociale, materiale și spirituale, rezultând o tipologie descrescândă în care se pendulează "de la grandoarea și demnitatea absolutului, la efemerul și relativul accidentului."24 Acceptarea teoriei contrastului duce implicit la încadrarea comicului în categoria amestecului, drept consecință a imposibilei decantări științifice a acestui concept de cele opuse sau contingente: ,,Și cine oare va stabili vreodată logic linia despărțitoare între comic și necomic, între râs și surâs, între zâmbet și gravitate, separând în
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
efemerul și relativul accidentului."24 Acceptarea teoriei contrastului duce implicit la încadrarea comicului în categoria amestecului, drept consecință a imposibilei decantări științifice a acestui concept de cele opuse sau contingente: ,,Și cine oare va stabili vreodată logic linia despărțitoare între comic și necomic, între râs și surâs, între zâmbet și gravitate, separând în părți distincte acel continuu mereu variat în care se mișcă viața?" se va întreba retoric și categoric Benedetto Croce 25. Într-adevăr, în stare pură, comicul nu poate
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
retoric și categoric Benedetto Croce 25. Într-adevăr, în stare pură, comicul nu poate fi separat decât printr-o minuțioasă analiză, întreprinsă din necesități strict didactice, întrucât existența sa literară este foarte instabilă datorită unei evoluții în dublu sens: căderea comicului în tragic și convertirea tragicului în comic. Absurdul, fatalitatea existenței, nonsensul, rutinarea exasperantă pot converti comicul în tragic, pot face cu ușurință translația de la veselie la disperare și durere amară. Conceptul modern de ,,farsă tragică" pus în circulație de Eugen
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
adevăr, în stare pură, comicul nu poate fi separat decât printr-o minuțioasă analiză, întreprinsă din necesități strict didactice, întrucât existența sa literară este foarte instabilă datorită unei evoluții în dublu sens: căderea comicului în tragic și convertirea tragicului în comic. Absurdul, fatalitatea existenței, nonsensul, rutinarea exasperantă pot converti comicul în tragic, pot face cu ușurință translația de la veselie la disperare și durere amară. Conceptul modern de ,,farsă tragică" pus în circulație de Eugen Ionescu, dar identificabil în opera unei părți
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
necontrolabile care reduc omul la statutul de instrument, de număr într-o serie, de obiect insignifiant, situat la periferia unei lumi absurde. În eseul Probleme de teatru, Fr.Dürrenmatt observa această depreciere a umanului și această pervertire a tragicului în comic:,,Tragedia implică eroarea, aprecierea justă, necesitatea, responsabilitatea. Dar într-o lume haotică, nu mai există vinovați și responsabili. Nimeni nu poate face nimic și nimeni nu a dorit ceea ce se întâmplă. Într-adevăr totul se desfășoară fără intervenția individuală... Noi
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
se desfășoară fără intervenția individuală... Noi suntem toți în mod colectiv vinovați, în mod colectiv închistați în păcatele părinților și strămoșilor noștri... Noi nu mai suntem sensibili decât la comedie..."29. Întrucât contrastul vizat este, în mod deliberat din partea autorului comic, imprevizibil, situat la antipodul regularității, comicul are ca efect final producerea unei stări de surpriză, generatoare, așa cum observam anterior, a râsului reconfortant. Definiția formulată de Croce conceptului ,,pseudoestetic" de comic, îmbinând și considerațiile care decurg din teoria de sorginte kantiană
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
29. Întrucât contrastul vizat este, în mod deliberat din partea autorului comic, imprevizibil, situat la antipodul regularității, comicul are ca efect final producerea unei stări de surpriză, generatoare, așa cum observam anterior, a râsului reconfortant. Definiția formulată de Croce conceptului ,,pseudoestetic" de comic, îmbinând și considerațiile care decurg din teoria de sorginte kantiană, preluată și dezvoltată de Freud, se sprijină tocmai pe efectul produs după depistarea acestui element surpriză, care bulversează cursul firesc al lucrurilor: ,,Comicul este neplăcerea lăsată de percepția unei ciudățenii
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
această clipă este ca și depășită de cea imediat următoare, în care putem să renunțăm la atenția pregătită și să ne eliberăm de provizia de forță psihică acumulată și devenită inutilă, să ne simțim ușori și bine: aceasta este plăcerea comicului și echivalentul său fiziologic, râsul"30. Dintre definițiile bazate pe ideea de contrast, cea a lui Croce este, cum se poate observa, foarte concludentă. Fără să menționeze expres existența contrastului ca factor declanșator al râsului comic, definițiile mai recente sunt
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
bine: aceasta este plăcerea comicului și echivalentul său fiziologic, râsul"30. Dintre definițiile bazate pe ideea de contrast, cea a lui Croce este, cum se poate observa, foarte concludentă. Fără să menționeze expres existența contrastului ca factor declanșator al râsului comic, definițiile mai recente sunt centrate pe noțiunea de rizibil. Un inventar cvasicomplet al cauzelor și obiectivelor relative ale rizibilului, întocmit de James Sully (An Essay on Laughter, 1902) încearcă să ordoneze imensitatea materialului în 12 categorii: 1. lucruri care prin
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
element, provenit, la rândul său, din arsenalul ridicolului"33. Pe urmele altor cercetători, precum Jean Duvignaud (Le Propre de l'homme. Histoire du rire et de la dérision, 1985), Jean-Marc Defays recurge la o mai mare generalizare printr-o considerare a comicului drept "invariant"34 față de care ironia, umorul etc. sunt varietăți secundare. Cu rigurozitate matematică, Jean-Marc Defays distinge apoi râsul ca efect, de comicul văzut drept cauză a lui, stabilește categoric locul intermediar al rizibilului înțeles drept "totalitate a stimulilor intelectuali
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
varietăți secundare. Cu rigurozitate matematică, Jean-Marc Defays distinge apoi râsul ca efect, de comicul văzut drept cauză a lui, stabilește categoric locul intermediar al rizibilului înțeles drept "totalitate a stimulilor intelectuali care pot provoca râsul"35, cu precizarea că râsul comic este stârnit deliberat și nonaccidental, și propune convenția cu valoare de definiție conform căreia comicul "va fi termenul generic desemnând toate fenomenele verbale și nonverbale care au proprietatea de a provoca râsul"36. Cu astfel de formulări, pe cât de generoase
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
de generoase în conținut, pe atât de concise și nesofisticate ca formă, putem spera că ne apropiem de dezideratul definirii adecvate și operaționale a unui fenomen care rămâne totuși obiect de speculații filosofice controversate. 2.3. Invariant și variante (Tipologia comicului) Ca atribut exclusiv uman și social 37, devenit obiect de studiu pentru aproape toate disciplinele spiritului, comicul fascinează, derutează și menține atenția cercetătorilor tocmai pentru că asemenea unui fenomen viu, proteic, este nedisecabil, scapă printre degete, se sustrage atât înregimentărilor centripetale
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
fenomen viu, proteic, este nedisecabil, scapă printre degete, se sustrage atât înregimentărilor centripetale, de adunare ordonată a afluenților în matca unei definiții atotcuprinzătoare, cât și celor centrifuge, de stabilire clară a unor inconfundabile moduri de manifestare. Așa cum definirea conceptului de comic s-a dovedit a fi anevoioasă, eșuând printr-o prea mare deschidere a orizontului sau, dimpotrivă, printr-o nepermisă restrângere a sferei sale de cuprindere, generând așadar formulări care păcătuiesc fie printr-o prea largă generalitate, fie printr-o limitare
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]
-
încasetare meticuloasă a multiplelor variante care iradiază dintr-un generic invariant se lovește implacabil mai întâi de noianul interpretărilor date fenomenului în ansamblu, motiv de proliferare dezarmantă a posibilelor clasificări, și apoi de inoperantul melanj între propusele distincte derivate ale comicului. Cel dintâi incovenient creează senzația de dezorientare la constatarea că, în ciuda unor coincidențe de viziune, se pot descifra cam tot atâtea tipologii ale comicului, câte abordări și teorii aferente se cunosc. Astfel, ca specii fundamentale ale comicului sunt identificate ironia
by Loredana Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1088_a_2596]