59,062 matches
-
unit. Până când ea a reușit să-și Înfrunte trecutul, peste noua Europă a planat umbra minciunii. Problema Vichy este ușor de formulat. Regimul mareșalului Pétain a fost votat În iulie 1940 de ultimul parlament al celei de-a Treia Republici franceze: era astfel singurul regim din timpul războiului care putea revendica o continuitate, oricât de neverosimilă, cu instituțiile democratice antebelice. Cel puțin până la sfârșitul anului 1942, o majoritate covârșitoare a populației franceze a privit Vichy-ul și instituțiile sale ca pe o
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
de ultimul parlament al celei de-a Treia Republici franceze: era astfel singurul regim din timpul războiului care putea revendica o continuitate, oricât de neverosimilă, cu instituțiile democratice antebelice. Cel puțin până la sfârșitul anului 1942, o majoritate covârșitoare a populației franceze a privit Vichy-ul și instituțiile sale ca pe o autoritate legitimă În Franța. Iar pentru germani, Vichy era extrem de convenabil - Îi scutea de prețul instalării unui regim de ocupație costisitor Într-o țară atât de mare precum Franța, furnizându-le
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
să guverneze țara după placul germanilor. Sub Pétain și premierul Laval, Franța a inițiat proiecte colaboraționiste proprii, cele mai faimoase fiind introducerea În 1940 și 1941 a „legilor cu privire la evrei” fără nici o presiune din partea germanilor, precum și aranjamentul prin care autoritățile franceze și-au asumat misiunea de a aduna evrei din țară (Începând cu cei de origine străină care locuiau În Franța) pentru a rotunji cifrele cerute de autoritățile naziste pe măsură ce se implementa soluția finală. Această demonstrație de autonomie administrativă a Franței
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
Drancy (la nord de Paris). Până În acel moment, toată afacerea a fost În mâinile francezilor. După Eliberare, deși Pétain și colaboratorii lui au fost stigmatizați, contribuția regimului la Holocaust abia dacă a fost menționată, În nici un caz de noile autoritățile franceze. Nu numai fiindcă francezii au Închis „Vichy” Într-un colț al memoriei naționale și l-au pus la naftalină. Ei pur și simplu nu făceau legătura Între Vichy și Auschwitz. Regimul de la Vichy trădase Franța. Colaboraționiștii se făcuseră vinovați de
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
au pus la naftalină. Ei pur și simplu nu făceau legătura Între Vichy și Auschwitz. Regimul de la Vichy trădase Franța. Colaboraționiștii se făcuseră vinovați de trădare și crime de război. Dar „crimele Împotriva umanității” nu făceau parte din lexiconul juridic francez. Ele erau treaba nemților. Această situație s-a menținut timp de 20 de ani. Când autorul cărții de față studia istoria Franței la sfârșitul anilor ’60 În Anglia, literatura de specialitate despre Franța În al doilea război mondial (atâta câtă
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
scrise În Franța și În alte părți analizau mai ales dacă regimul petainist a fost „fascist” sau „reacționar” și dacă el ilustra continuitatea sau ruptura cu trecutul republican al țării. Exista Încă, la acea vreme, o respectată școală de istorici francezi care susțineau că „scutul” pétainist apărase Franța de „polonizare” - de parcă Hitler intenționase vreodată să Își trateze cuceririle din Occident cu ferocitatea barbară aplicată Estului. În istoriografie, ca și În viața națională, era Încă imposibil să exprimi cel mai mic dubiu
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
cuceririle din Occident cu ferocitatea barbară aplicată Estului. În istoriografie, ca și În viața națională, era Încă imposibil să exprimi cel mai mic dubiu asupra rezistenței eroice a francezilor din toată țara. Singura concesie făcută În acei ani de autoritățile franceze noilor tendințe din străinătate a venit În decembrie 1964, când Adunarea Națională a inclus, Într-un târziu, În legislația franceză „crimele Împotriva umanității” (definite inițial În Acordurile de la Londra din 8 august 1945) și le-a declarat imprescriptibile. Dar nici
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
cel mai mic dubiu asupra rezistenței eroice a francezilor din toată țara. Singura concesie făcută În acei ani de autoritățile franceze noilor tendințe din străinătate a venit În decembrie 1964, când Adunarea Națională a inclus, Într-un târziu, În legislația franceză „crimele Împotriva umanității” (definite inițial În Acordurile de la Londra din 8 august 1945) și le-a declarat imprescriptibile. Dar nici aceasta nu avea legătură cu regimul de la Vichy. Era o reacție la Procesul Auschwitz, aflat atunci În desfășurare la Frankfurt
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
1945) și le-a declarat imprescriptibile. Dar nici aceasta nu avea legătură cu regimul de la Vichy. Era o reacție la Procesul Auschwitz, aflat atunci În desfășurare la Frankfurt și era menită să faciliteze pe viitor acționarea În justiție pe teritoriu francez a indivizilor (fie ei germani sau francezi) care participaseră direct la schemele de exterminare naziste. Cât de departe era acest gest de orice intenție a autorităților de a aborda chestiunea responsabilității colective a Franței s-a văzut În 1969, când
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
nici aceasta nu avea legătură cu regimul de la Vichy. Era o reacție la Procesul Auschwitz, aflat atunci În desfășurare la Frankfurt și era menită să faciliteze pe viitor acționarea În justiție pe teritoriu francez a indivizilor (fie ei germani sau francezi) care participaseră direct la schemele de exterminare naziste. Cât de departe era acest gest de orice intenție a autorităților de a aborda chestiunea responsabilității colective a Franței s-a văzut În 1969, când guvernul a interzis televiziunii franceze să difuzeze
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
germani sau francezi) care participaseră direct la schemele de exterminare naziste. Cât de departe era acest gest de orice intenție a autorităților de a aborda chestiunea responsabilității colective a Franței s-a văzut În 1969, când guvernul a interzis televiziunii franceze să difuzeze Le Chagrin et la Pitié de Marcel Ophuls. Filmul lui Ophuls, un documentar despre ocupația În Clermont-Ferrand, În centrul Franței, era bazat pe interviuri cu subiecți francezi, britanici și germani. Nu conținea nimic despre Holocaust și foarte puțin
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
Franței s-a văzut În 1969, când guvernul a interzis televiziunii franceze să difuzeze Le Chagrin et la Pitié de Marcel Ophuls. Filmul lui Ophuls, un documentar despre ocupația În Clermont-Ferrand, În centrul Franței, era bazat pe interviuri cu subiecți francezi, britanici și germani. Nu conținea nimic despre Holocaust și foarte puțin despre Vichy; avea ca temă venalitatea generală și actele zilnice de colaborare din anii războiului: Ophuls Încerca să demonteze povestea seducătoare a rezistenței acreditată În perioada postbelică. Dar chiar
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
crimele regimului de la Vichy au fost comise din proprie inițiativă. Cercetătorii autohtoni nu Îndrăzneau Încă să abordeze astfel de subiecte: la 30 de ani de la Eliberare, sensibilitatea națională era la fel de acută. În 1976, aflând detaliile unei expoziții ce comemora victimele franceze de la Auschwitz, Ministère des Anciens Combattants (Ministerul Veteranilor) a solicitat unele modificări: numele de pe listă nu aveau „o rezonanță specific franceză”11. În Franța acelei perioade, astfel de sentimente aveau probabil mai mult de-a face cu mândria rănită decât
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
30 de ani de la Eliberare, sensibilitatea națională era la fel de acută. În 1976, aflând detaliile unei expoziții ce comemora victimele franceze de la Auschwitz, Ministère des Anciens Combattants (Ministerul Veteranilor) a solicitat unele modificări: numele de pe listă nu aveau „o rezonanță specific franceză”11. În Franța acelei perioade, astfel de sentimente aveau probabil mai mult de-a face cu mândria rănită decât cu un rasism nedisimulat. În 1939, Franța era Încă o mare putere internațională. Apoi, În numai trei decenii, ea a suferit
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
Holocaust și mai sensibili la suferința evreilor În general, poate și din cauza scandalului provocat de celebra conferință de presă susținută de Charles de Gaulle pe 27 noiembrie 1967, după victoria Israelului În „războiul de șase zile”arabo-israelian, În care președintele francez i-a numit pe evrei „un popor sigur pe sine și dominator”. Iar documentarul Shoah, realizat de francezul Claude Lanzmann În 1985, a avut un impact dramatic asupra publicului, deși (sau poate tocmai deoarece) trata exclusiv exterminarea evreilor În Est
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
pe evrei „un popor sigur pe sine și dominator”. Iar documentarul Shoah, realizat de francezul Claude Lanzmann În 1985, a avut un impact dramatic asupra publicului, deși (sau poate tocmai deoarece) trata exclusiv exterminarea evreilor În Est. Dar, cu toate că istoricii francezi - pe urmele colegilor din străinătate - dovedeau acum fără putință de tăgadă că de vină pentru soarta evreilor deportați de pe teritoriul francez erau conducătorii Franței din timpul războiului, poziția oficială a Franței nu s-a clintit. În timpul mandatelor lui Georges Pompidou
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
un impact dramatic asupra publicului, deși (sau poate tocmai deoarece) trata exclusiv exterminarea evreilor În Est. Dar, cu toate că istoricii francezi - pe urmele colegilor din străinătate - dovedeau acum fără putință de tăgadă că de vină pentru soarta evreilor deportați de pe teritoriul francez erau conducătorii Franței din timpul războiului, poziția oficială a Franței nu s-a clintit. În timpul mandatelor lui Georges Pompidou (președinte din 1969 până În 1974), Valéry Giscard d’Estaing (1974-1981) și François Mitterrand (1981-1995), linia a rămas aceeași: ce se Întâmplase
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
Estaing (1974-1981) și François Mitterrand (1981-1995), linia a rămas aceeași: ce se Întâmplase sub regimul de la Vichy nu Îi privea. Deși se Întâmplase În Franța și fusese opera unor francezi, Vichy nu Însemna decât o paranteză autoritaristă În istoria Republicii franceze. Vichy, cu alte cuvinte, nu era „Franța”, iar conștiința publică a Franței era curată ca lacrima. Președintele Mitterrand, ultimul șef de stat francez care a apucat al doilea război mondial ca adult (se născuse În 1916), avea motive speciale să
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
În Franța și fusese opera unor francezi, Vichy nu Însemna decât o paranteză autoritaristă În istoria Republicii franceze. Vichy, cu alte cuvinte, nu era „Franța”, iar conștiința publică a Franței era curată ca lacrima. Președintele Mitterrand, ultimul șef de stat francez care a apucat al doilea război mondial ca adult (se născuse În 1916), avea motive speciale să perpetueze această distincție iezuită. Fost funcționar În regimul de la Vichy, Mitterrand și-a clădit ulterior cariera politică minimalizând compromisurile și ambiguitățile din propria
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
În astfel de cazuri) de o serie de procese. În 1994, după aproape 50 de ani de clandestinitate, Paul Touvier - care activase sub regimul de la Vichy În faimoasa Milice - a fost arestat și deferit justiției pentru uciderea a șapte evrei francezi În iunie 1944. Touvier În sine nu era important: o rotiță În mașinăria regimului și un colaborator al șefului Gestapoului din Lyon, Klaus Barbie, prins și judecat În 1987. Dar procesul lui Touvier (și dovezile apărute cu această ocazie despre
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
ani În Franța postbelică, protejat de prieteni influenți - inclusiv de Mitterrand. Dar, Înainte de a fi adus În fața tribunalului, Bousquet a fost asasinat În chip convenabil (de un „nebun”) În 1993. După condamnarea lui Touvier și În absența lui Bousquet, justiția franceză și-a făcut În sfârșit curaj (după moartea lui Mitterrand) să pună sub acuzație, să aresteze și să urmărească În justiție o altă figură majoră: Maurice Papon. Membru al guvernului și șef al poliției pariziene sub Charles de Gaulle, Papon
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
Papon să aibă după război o carieră de succes În administrația publică. Însă la Bordeaux Papon fusese direct responsabil de arestarea și trimiterea evreilor din regiune la Paris, de unde urmau să fie deportați. Pentru acest act - considerat acum, conform legislației franceze, o crimă Împotriva umanității -, el a fost adus În 1997 În fața tribunalului. Procesul Papon, care a durat șase luni, nu a adus revelații, cu excepția protagonistului Însuși, care a demonstrat o lipsă stupefiantă de compasiune sau remușcări. Bineînțeles, procesul avea loc
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
compasiune sau remușcări. Bineînțeles, procesul avea loc prea târziu: prea târziu pentru a-l pedepsi pe octogenarul Papon pentru crimele săvârșite; prea târziu pentru a le răzbuna pe victime; prea târziu pentru a salva onoarea țării. Un număr de istorici francezi chemați În instanță ca experți au refuzat să depună mărturie, susținând că sarcina lor era să evoce și să explice ce se Întâmplase cu 50 de ani În urmă, nu să-și folosească aceste cunoștințe Într-un proces penal 12
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
fost, oricum, exemplar. El a demonstrat convingător că fina distincție Între „Franța” și „Vichy”, trasată scrupulos de toți liderii de la Charles de Gaulle la Mitterrand, nu existase nicicând. Papon era un francez care servise două regimuri, Vichy și următoarea Republică franceză: ambele au fost la curent cu activitățile lui la prefectura Bordeaux și nici că le-a păsat. Mai mult, Papon nu era singurul - și omul, și antecedentele erau cât se poate de comune. Ca mulți alții, el nu făcuse decât
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
al lui Bousquet) este de ce i-a luat Franței 50 de ani să Îi descopere În sânul ei și de ce pojghița tăcerii s-a rupt exact la finele secolului. Există multe explicații, nu toate flatante pentru clasa politică sau mass-media franceze. Dar trecerea timpului (alături de efectul psihologic al sfârșitului unei epoci) este, poate, cea mai pertinentă. Câtă vreme François Mitterrand a fost președinte, el a Întruchipat practic neputința națiunii de a vorbi deschis despre rușinea ocupației. După el, totul s-a
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]