6,769 matches
-
criterii naționale. Ungurii rămîneau un grup nemulțumit și înstrăinat, și în general pe drept cuvînt. Tratamentul aplicat minorităților a constituit o problemă a tuturor guvernelor României care au urmat. Așa cum partidele din Iugoslavia aveau să-i considere ulterior pe germanii, ungurii și italienii care locuiau în ținuturile lor drept străini, autoritățile române au extins această atitudine asupra celei mai mari părți a populației de altă origine decît română. Apelînd la argumentele istorice bazate pe controversa originii daco-romane a poporului lor, ele
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
efort de a împăca tabăra Axei, membrii Gărzii de Fier, inclusiv liderul ei, Horia Sima, au fost eliberați din închisoare. Orientarea spre partea germană nu a pus deloc capăt pierderilor teritoriale ale României. Și-au făcut din nou apariția pretențiile ungurilor și ale bulgarilor. Guvernul român nu adoptase pînă atunci o atitudine prea fermă în privința Dobrogei, dar era pregătit să opună o rezistență îndîrjită față de eventualitatea pierderii Transilvaniei. În ciuda faptului că Ungaria nu intrase în război de partea Axei, acest stat
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
august a avut loc la Viena o conferință la care au participat miniștrii de Externe ai României, Ungariei, Germaniei și Italiei. Dictatul de la Viena, care împărțea Transilvania, a fost în primul rînd opera lui Ciano și a lui Ribbentrop. Pretențiile ungurilor au fost reduse la o treime; România păstra trei cincimi din Transilvania, dar pierdea Clujul, unul dintre cele mai importante orașe. Cele două țări au fost de acord cu un schimb de populații. Sudul Dobrogei a fost retrocedat Bulgariei în
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
atît de pe fronturile de Răsărit, cît și de pe cele din Apus. Așa cum vom menționa ulterior, evoluția acestor evenimente s-a reflectat puternic asupra situației din fiecare stat balcanic. La invadarea Uniunii Sovietice, armatele germane erau însoțite de detașamente de italieni, unguri, finlandezi, slovaci, croați și români, precum și de voluntari spanioli. Inițial, Uniunea Sovietică era sprijinită doar de Marea Britanie, cu toate că era așteptat ajutor material și din partea Statelor Unite. Conducerea Germaniei și cea a majorității celorlalte țări se așteptau la o victorie fulger a
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
plîns Berlinului, autoritățile germane fiind pe post de arbitri. În această competiție, diplomații români se considerau dezavantajați. Prin Dictatul de la Viena din 1940 cel puțin o parte a pretențiilor maghiare au fost recunoscute. Reprezentanții români în Germania recunoșteau că propaganda ungurilor era foarte eficientă; accentul pus pe "nedreptatea de la Trianon" era privit cu simpatie de germani, care susțineau că și ei fuseseră tratați extrem de nedrept la Versailles. Românii se temeau deci că dacă nu vor sprijini Germania, restul Transilvaniei va fi
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Macedonia de vest revendicată de el. În august 1942 au avut loc ciocniri între trupele bulgare și soldații albanezi și italieni. O mediere germană a dat cîștig de cauză pretențiilor bulgarilor. Ca și în cazul divergențelor dintre pozițiile românilor și ungurilor în problema Transilvaniei, oficialii germani au putut profita de rivalitățile asupra Macedoniei în propriul lor interes. După Stalingrad, guvernul german a încercat să obțină un sprijin mai consistent din partea Sofiei în conflictul cu Rusia, cel puțin o rupere a relațiilor
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
a Partidului Național Țărănesc. Acest partid a fost ulterior infiltrat de comuniști. Pe lîngă aceasta, Partidul Comunist putea coopera cu Uniunea Patriotică, o organizație ai cărei membri aparțineau categoriilor profesioniste, cu Uniunea Muncitorească Maghiară, sau MADOSZ, care îi reprezenta pe ungurii din Transilvania, cu Asociația de Strîngere a Legăturilor cu Uniunea Sovietică, sau ARLUS, care organiza propaganda și schimburile culturale, și cu Apărarea Patriotică, care strîngea bani în scopuri caritabile. În octombrie 1944, sub conducerea comuniștilor, a fost fondată o organizație
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
naționale crîncene din perioada interbelică, statul a fost împărțit în șase republici: Bosnia-Herțegovina, Croația, Macedonia, Muntenegru, Serbia și Slovenia. Au fost înființate în cadrul Serbiei două provincii autonome: Kosovo, cu o majoritate albaneză, și Vojvodina, cu o populație mixtă alcătuită din unguri, români, sîrbi, croați, slovaci și ucraineni. Erau recunoscute patru limbi importante: croata, macedoneana, sîrba și slovena; albaneza și maghiara aveau un statut de limbi acceptate în regiunile autonome. Cele trei organizații religioase majore, catolică, ortodoxă și musulmană, continuau să funcționeze
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
și croați, ele au constituit realmente un element care avea să slăbească pe viitor statul iugoslav. Deja menționata IMRO (Organizația Revoluționară Macedoneană Internă) a Macedoniei, care era acum pro-bulgară, coopera cu Ustaša croată, ambele primind sprijin din partea italienilor și a ungurilor. În aceeași perioadă s-a produs o schimbare foarte importantă în Macedonia grecească. Colonizarea refugiaților greci din Anatolia și schimbul de populații făcuseră ca regiunea aceasta și Tracia de vest să aibă o populație predominant grecească. Chestiunea macedoneană, ca și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
oțel cu care să facem mașinile de care aveam nevoie... Nu, urma să ne trimitem bogățiile peste hotare sub formă brută ca întotdeauna, să fim ca și mai înainte o colonie. După luptele din vremurile trecute împotriva turcilor, austriecilor și ungurilor, după propriile noastre lupte cu naziștii și italienii, urma să avem în continuare drumuri înnoroiate, să pășim pe ele în apanke-le șsandaleț noastre țărănești și să ne dăm la o parte la trecerea pe lîngănoi a inginerilor ruși în automobilele
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
generală din Europa de est. Între 1949 și 1961, un număr de 2,5 milioane de oameni au trecut granița din Germania de răsărit în cea de Vest. Un exod masiv similar s-a produs în 1956, cînd aproximativ 180 000 de unguri au plecat în Occident. Întrucît majoritatea emigranților proveneau din rîndul celor mai tinere și în general mai bine educate elemente ale societății, dezertarea lor a fost profund resimțită. Înainte ca standardele de viață și libertățile politice din țările lor să
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
între timp evidente multe dintre dezavantajele modelului stalinist de dezvoltare economică. Statele mici puseseră în aplicare programe exagerat de ambițioase și se concurau unele pe altele. După cum comenta Hrușciov: Este imposibil să dezvoltăm totul și peste tot în același timp [...] Ungurii, polonezii, românii și alții au încercat să clădească totul doar prin propriile lor puteri [...] În privința producției de tractoare sau de vehicule motorizate, de exemplu, în zilele noastre situația se prezintă astfel: se fabrică tractoare și vehicule motorizate nu numai în
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
pe produsele provenite din gospodăriile particulare. Cu toate acestea, obiectivul era în continuare colectivizarea, aceasta fiind aproape complet realizată pînă în 1962. Chiar dacă fusese nevoită să cedeze unele teritorii, România avea totuși un mare număr de cetățeni neromâni, mai ales unguri, germani, sîrbi, turci și evrei, care reprezentau la un loc peste 12% din totalul populației. Ca și în Bulgaria, cea mai mare parte a evreilor rămași la sfîrșitul războiului au emigrat în Israel. Mulți turci au plecat în Turcia, iar
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
din timpul războiului nu au făcut decît să agraveze controversele de pînă atunci. Încercînd să detensioneze situația, Constituția emisă în 1952 prevedea instituirea în Transilvania a unei Regiuni Autonome Maghiare, formată dintr-un teritoriu în care 77 % din locuitori erau unguri. Cu toate că evreilor și turcilor li se permisese, ba chiar fuseseră încurajați să emigreze imediat după război, politica aceasta nu a fost aplicată și în cazul ungurilor. Mai mult, peste puțin timp a fost blocată orice emigrație, atît a românilor cît
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
unei Regiuni Autonome Maghiare, formată dintr-un teritoriu în care 77 % din locuitori erau unguri. Cu toate că evreilor și turcilor li se permisese, ba chiar fuseseră încurajați să emigreze imediat după război, politica aceasta nu a fost aplicată și în cazul ungurilor. Mai mult, peste puțin timp a fost blocată orice emigrație, atît a românilor cît și a minorităților. Așa cum am văzut, imediat după război, puterea în stat se afla în mîinile grupului moscoviților, format din Ana Pauker, Vasile Luca și Teohari
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
care dovedeau, din punctul lui de vedere, că orientarea liberală punea realmente în pericol controlul comunist. Izbucnirea revoluției maghiare a provocat desigur o reacție puternică în România, unde s-a manifestat o mare simpatie față de rebeli, mai ales în rîndul ungurilor din Transilvania. Exprimarea sentimentelor naționale a dus în perioada aceasta la o restrîngere a drepturilor lor culturale. O măsură foarte importantă în acest sens a fost luată în iulie 1959, cînd Universitatea maghiară "Bolyai" de la Cluj a fuzionat cu Universitatea
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
a recunoscut oficial în cadrul unei vizite făcute la Moscova în 1965 granițele dintre România și Uniunea Sovietică, chestiunea a rămas o sursă de controverse. Între timp, vechile dispute în privința Transilvaniei erau în continuare de actualitate. Problema era aici tot statutul ungurilor din România și efectul acestei chestiuni asupra relațiilor dintre București și Budapesta. Chiar dacă guvernul român depunea eforturi reale în vederea încurajării activităților culturale ale ungurilor și a promovării lor în unele posturi în funcție de ponderea numerică a acestora, multe dintre aspectele problemelor
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Între timp, vechile dispute în privința Transilvaniei erau în continuare de actualitate. Problema era aici tot statutul ungurilor din România și efectul acestei chestiuni asupra relațiilor dintre București și Budapesta. Chiar dacă guvernul român depunea eforturi reale în vederea încurajării activităților culturale ale ungurilor și a promovării lor în unele posturi în funcție de ponderea numerică a acestora, multe dintre aspectele problemelor acestei naționalități erau rezolvate într-o manieră care provoca destule nemulțumiri. Cu toate numeroasele declarații elegante despre egalitatea tuturor cetățenilor țării, adevărul era că
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
importate publicații din Ungaria. Erau descurajate schimburile de vizite peste graniță, iar schimburile culturale erau puțin numeroase. Problema era justificată de faptul că nivelul de viață din Ungaria era mai ridicat, situație care constituia un element de atracție suplimentar pentru ungurii din România. Chestiunea populației germane nu a provocat controverse de acest fel. Cu toate că membrii acesteia întîmpinau greutăți ca să emigreze, practic mulți au plecat. Nemulțumirile lor nu găseau o înțelegere adecvată în nici unul din cele două state germane. Invazia din 1968
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
cînd a apărut posibilitatea ca Ungaria să treacă la un sistem pluripartit și să introducă modificări radicale. În noiembrie, după intervenția sovietică, Tito a ținut o cuvîntare în orașul Pula, în care a afirmat că motivele de bază ale revoltei ungurilor erau rezultatul politicii staliniste, dar a și luat atitudine față de zdrobirea de către sovietici a mișcării în termeni surprinzător de energici: Este limpede, așa cum am spus deja și vom continua să spunem, că suntem împotriva amestecului și a folosirii forțelor armate
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
dezvoltarea lor. În Vojvodina, care avea o majoritate sîrbă de 55,8 %, cea mai puternică minoritate era cea maghiară, care forma 21,7 % din populație; regiunea avea și locuitori slovaci, români și croați. O grijă deosebită era manifestată față de concilierea ungurilor, precum și față de acordarea de drepturi culturale tuturor grupurilor. Astfel, limbile naționalităților majore erau toate recunoscute oficial. În anii '70, conducerea iugoslavă s-a confruntat cu o perpetuare a problemelor analizate pînă acum; cea mai serioasă implica tot conflictele economice și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
au îmbunătățit. Sistemul de alianțe francez de după război a menținut vie încrîncenarea în privința aranjamentelor de pace și a dus la intensificarea nemulțumirii naționalităților care considerau că fuseseră nedreptățite. Diplomații italieni și apoi cei germani au exploatat în avantajul lor indignarea ungurilor față de pierderea Transilvaniei, nemulțumirea croaților față de dominația sîrbilor în Iugoslavia și hotărîrea bulgarilor de a menține în actualitate chestiunea Macedoniei. Toate acestea și alte fricțiuni istorice au constituit piedici în calea încercărilor de asigurare a unității balcanice sau de organizare
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
a meșteșugarilor din interiorul țării, ele au eșuat. Manufacturile înființate la începutul secolului al XIX-lea, până la intrarea în vigoare a Regulamentului Organic, ca, de pildă, sticlăria logofetesei Măriuța Ghica de la Comănești, care funcționa în 1820 cu 31 de lucrători unguri și nemți, zalhanalele ce produceau său, cerviș etc. capătă tot mai mult un caracter mixt și chiar capitalist. În noile împrejurări, create prin aplicarea convenției de la Adrianopol și a Regulamentului Organic, ca urmare a libertății comerțului exterior, a abolirii monopolului
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
respiră un netăgăduit stimul. Izbutesc să vadă lumina tiparului reușite sinteze (Diplomația, Din începuturile diplomației românești moderne, România în relațiile internaționale 1699-1939), micromonografii (Pagini din trecutul diplomației românești, Figuri de diplomați etc.), monografii consacrate raporturilor cu vecinii (ruși, polonezi, bulgari, unguri, cehoslovaci). Relațiile bilaterale acoperă o zonă nebănuit de largă (Egiptul, Iranul, Georgia, Cipru, țările arabe, țările de pe continentul american etc.). Firește, domină în istoriografia noastră raporturile cu marile puteri, dar este de reținut atenția de care se bucură cele cu
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
numit „occidental” din cultura rusă, în particular de unii istorici cu tendințe liberale, între care și S. Jigarev. Acesta din urmă a invocat, îndreptățit, următoarele argumente: lumii greco-slave, deci ligii ortodoxe, îi aparțin și românii și albanezii și, în parte, ungurii; există slavi care sunt catolici; totodată, lumii romano-germane sau catolice îi aparțin state nelatine (Anglia, Prusia); apoi, din Europa apuseană fac parte state fără nici o legătură cu chestiunea orientală. Nu se poate opune - continuă Jigarev - lumea greco-slavă celei romano-germane, ca
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]