1,858 matches
-
sau/și raporturi noi ori numai contexte noi) sunt numeroase în perioada actuală și ele au făcut să se vorbească de o "reinterpretare semantică" a prepozițiilor celor mai frecvente, de "reorganizarea" sau "refacerea sistemului prepozițiilor" ". Așadar extinderea sferei semantice a prepoziției pe se înscrie într-un fenomen mai larg, legat de folosirea prepozițiilor în contexte noi, care tind să se fixeze și să devină locuțiuni prepoziționale. În acest sens se pot menționa și alte grupări de tip locuțional care au fost
[Corola-publishinghouse/Science/85023_a_85809]
-
actuală și ele au făcut să se vorbească de o "reinterpretare semantică" a prepozițiilor celor mai frecvente, de "reorganizarea" sau "refacerea sistemului prepozițiilor" ". Așadar extinderea sferei semantice a prepoziției pe se înscrie într-un fenomen mai larg, legat de folosirea prepozițiilor în contexte noi, care tind să se fixeze și să devină locuțiuni prepoziționale. În acest sens se pot menționa și alte grupări de tip locuțional care au fost la modă în momentul apariției lor: pe linia 9, pe ideea 10
[Corola-publishinghouse/Science/85023_a_85809]
-
locuțiuni prepoziționale. În acest sens se pot menționa și alte grupări de tip locuțional care au fost la modă în momentul apariției lor: pe linia 9, pe ideea 10, pe bază de11. Tendința de a crea locuțiuni nu privește numai prepoziția pe, ci și alte prepoziții; de asemenea, ea nu este specifică numai etapei actuale, ci și unora anterioare, în care îmbinări noi de cuvinte s-au fixat prin uz și abuz, contribuind la inventarul de clișee al momentului respectiv 12
[Corola-publishinghouse/Science/85023_a_85809]
-
se pot menționa și alte grupări de tip locuțional care au fost la modă în momentul apariției lor: pe linia 9, pe ideea 10, pe bază de11. Tendința de a crea locuțiuni nu privește numai prepoziția pe, ci și alte prepoziții; de asemenea, ea nu este specifică numai etapei actuale, ci și unora anterioare, în care îmbinări noi de cuvinte s-au fixat prin uz și abuz, contribuind la inventarul de clișee al momentului respectiv 12. 4. CLIȘEE-ENUNȚ Structurile de care
[Corola-publishinghouse/Science/85023_a_85809]
-
treaptă (a calității), indice (al cantității) (DEX 2, s.v.) 6 Apropiindu-se, întrucâtva, de "utilizarea clasificatoare" a lui alde; v. Zafiu , în acest volum. 7 Pentru actualizarea acestei semnificații, clișeul deține aproape exclusivitatea în etapa actuală; formula anterioară, bazată pe prepoziția pentru, fiind atestată tot mai rar: "Trebuie purtată o discuție referitoare la nivelul cotei unice", a spus Vlădescu. A zis-o după ce România a primit un duș rece de la comisarul european pentru Afaceri Economice, Joaquin Almunia, care a spus că
[Corola-publishinghouse/Science/85023_a_85809]
-
mici în raport cu cheltuielile pe care trebuie să le facem și că de vină ar fi cota unică. ("Cotidianul", 25.II.2006). 8 Pentru valorile lui pe în româna actuală, vezi Pană Dindelegan 2003b, iar pentru alte utilizări recente ale acestei prepoziții, inclusiv unele legate de clișeele menționate de noi, vezi Croitor, în acest volum. 9 Șuteu 1966. 10 Avram 1987a: 236. 11 Guțu Romalo 2000: 209. 12 Avram 1997a: 277. 13 Motiv pentru care vom menționa numele locutorilor care au emis
[Corola-publishinghouse/Science/85023_a_85809]
-
toți cinci. Șî ăsta mai esti un avantaj (CLR) Îmbătrânim - ăsta-i sensul - și înțelegem că, de acum înainte, o să pierdem multe trenuri (Octavian, Întâmplări interesante din viața lui Vasile B., în CLRA). În structurile categorizante formate dintr-un nominal + prepozițiile de/din + pronume demonstrativ, nu am întâlnit în corpusul analizat decât formele simple. Pronumele demonstrativ poate funcționa ca deictic: un miriapod de-ăsta (Verba) un grup dintr-ăsta (Verba) sau, atunci când primește determinanți, ca anaforic: imagini de-astea vizuale și
[Corola-publishinghouse/Science/85019_a_85805]
-
v-ați născut aici (www.flu.ro) Badea ăsta e prea tare... Păcat că încă nu lasă frica la o parte... (forum.softpedia.com). Adjectivele demonstrative cu forme simple apar deseori și în structuri de tipul Nominal 1 + (adjectiv demonstrativ) + prepoziția de + Nominal 27. Construcțiile nominale de acest tip actualizează, de cele mai multe ori, un sens ironic sau depreciativ. Adjectivele demonstrative cu forme compuse sunt mai rar întâlnite în astfel de construcții: A fost, frig, a bătut și afurisitul ăsta de vânt
[Corola-publishinghouse/Science/85019_a_85805]
-
Pronumele demonstrative de depărtare în ipostaza de centru de grup acceptă toate contextele de la 3.1. La acestea se mai adaugă tipare la care un demonstrativ de apropiere nu poate participa 19, precum: * Pronume + grup prepozițional al cărui centru este prepoziția partitivă dintre + pro- nume/substantiv + propoziție relativă: O geantă extrem de folositoare pentru aceia dintre voi care sunt fericiți posesori de laptopuri (www.shopmania.ro). 3.3. Pronumele demonstrativ de identitate manifestă valențe combinatorii mult mai restrânse. De asemenea, el nu
[Corola-publishinghouse/Science/85019_a_85805]
-
cardinal: Aceiași doi au venit să ne ajute. În unele structuri cu grup prepozițional, pronumele în discuție apare mai rar : ? Același de pe masă este al tău. În construcțiile comparative de identitate, demonstrativul de identitate își atrage un complement introdus prin prepozițiile ca sau cu: El a rămas același ca întotdeauna/cu cel pe care-l știam. 3.4. Pronumele demonstrative de diferențiere manifestă capacități combinatorii mai largi decât cele ale demonstrativului de identitate, dar mai restrânse decât ale demonstrativelor de apropiere
[Corola-publishinghouse/Science/85019_a_85805]
-
ani, circa 9000 cuvinte, adultul cu cultură mijlocie, circa 12000 cuvinte, iar adultul cu o cultură de un nivel mai înalt, 13500 - 14000 cuvinte. Cercetătorii au arătat că vocabularul se dezvoltă în toate laturile sale. S-a constatat că articolele, prepozițiile, conjuncțiile, pronumele și verbele auxiliare apar în limbaj în proporție de 57%. Ele sunt condiționate în mare măsură de context, de aceea au valoare informațională mare. Apar în vorbire în proporție de 43%. Ăvezi Roșca, Al., 1970, p. 300) Cel
ÎNSUŞIREA NORMELOR DE ORTOGRAFIE ŞI PUNCTUAŢIE by ALDESCU DIANA () [Corola-publishinghouse/Science/1303_a_1879]
-
la eliminarea unor cuvinte, cât și gramaticale, de vreme ce au loc pe plan sintactic. Elipsa lexicală ar putea fi opusă, așadar, numai "elipsei" fonetice, atunci când dispar doar sunete, sau "elipsei" morfologice, când sunt suprimate morfeme lipsite de autonomie lexico-semantică (afixe, desinențe, prepoziții, articole etc.). Mai mult, și termenul complex elipsă lexicală este folosit cu sensuri diferite în literatura de specialitate: "elipsă negramaticală"; "elipsă contextuală"; "elipsă necontextuală" (deci "condensare lexico-semantică"). O clasificare cuprinzătoare a elipselor, considerate "fenomene lingvistice destul de variate cuprinse prin tradiție
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
cercetătorii francezi și englezi, ca sinonim al denumirilor clasice ale unor modificări care implică suprimarea unor foneme, cum sunt contraction (rom. contracție), assimilation (rom. asimilare) și convergence (rom. convergență). În franceză, "articolul contras au rezultă prin absorbția (subl. n.) de către prepoziția à a articolului le, care înainte de o consoană s-a transformat în u (...), transformarea celor două sunete, a și u, în o (scris au) fiind perfect regulată în evoluția vechii franceze"29. O altă accepție lingvistică, de această dată chiar
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
pronume 70 (Pron) posesiv: garajul meu, demonstrativ: acest garaj, nehotărât: fiecare garaj, orice garaj, tot garajul, numeral cardinal: două garaje sau ordinal: al doilea garaj, ori adjectiv (calificativ sau relațional) ( A): garajul strâmt, substantiv la genitiv: garajul vecinului, substantiv cu prepoziție (Prep): garajul din curte etc. Determinanții pot fi multipli și pot primi, la rândul lor, determinări, formând alte grupuri sintactice, care, în funcție de centrul lor, pot fi adjectivale (GA), prepoziționale (GPrep) sau, în unele limbi, postpoziționale, al căror substantiv poate fi
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
care adjectivul este cap de grup), dar aceeași sintagmă poate îndeplini și funcția de nume predicativ într-un grup verbal: garajul este plin de mașini; un GPrep poate fi ca adăpost din ca adăpost, acest garaj este inutil (în care prepoziția este cap de grup, iar grupul funcționează ca element predicativ suplimentar; cel mai adesea însă, GPrep este nume predicativ sau complement în grupul verbal: garajul este în curte; garajul se vede din curte; garajul a fost construit de către vecin). Determinanții
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
cele mai vizibile și, probabil, cele mai numeroase, având o productivitate remarcabilă, celelalte tipuri de condensare pot fi și trebuie interpretate identic, chiar dacă aplicăm punctul de vedere funcțional al teoriei capurilor fuzionate 76. b) Capul de grup substantival și eventuala prepoziție sunt omise prin fuziune cu modificatorul substantival cu sau fără prepoziție, acesta preluând funcția de cap de grup și sensul sintagmei: fr. canotier "canotieră, pălărie tare de paie, cu fundul și borurile drepte (purtată inițial de către canotori)" < [chapeau (de)] canotier
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
remarcabilă, celelalte tipuri de condensare pot fi și trebuie interpretate identic, chiar dacă aplicăm punctul de vedere funcțional al teoriei capurilor fuzionate 76. b) Capul de grup substantival și eventuala prepoziție sunt omise prin fuziune cu modificatorul substantival cu sau fără prepoziție, acesta preluând funcția de cap de grup și sensul sintagmei: fr. canotier "canotieră, pălărie tare de paie, cu fundul și borurile drepte (purtată inițial de către canotori)" < [chapeau (de)] canotier "idem" (chapeau "pălărie", canotier "vâslaș, canotor"); lat. martis "marți" < [dies] Martis
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
colonie < [apă de] colonie; rom. penteleu < [cașcaval de] Penteleu; rom. unt "pachet de unt" < [pachet de] unt; tc. dial. dalak "antrax, dalac" < lit. dalak [yangısı] sau [iltihabı] "idem" (dalak "splină", yangı sau iltihab "inflamație"). c) Modificatorul substantival, cu sau fără prepoziție, este omis, fuzionând cu elementul care este cap de grup, iar acesta cumulează și detaliile funcționale pe care le conținea modificatorul, prin faptul că sensul acestuia se transferă în capul de grup, care începe să desemneze ceea ce denumea întreaga sintagmă
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
Ocna-Mureș; b) altele au o topică nefirească, divergentă față de regulile sintactice de îmbinare a cuvintelor (cf. FCLR I, p. 29-30), fiind formate, adesea pe baza unor modele străine, din substantiv + substantiv (concertmaistru, lege-călcare, omucidere, oțel-beton), pronume reflexiv + substantiv (sinucidere, sinucigaș), prepoziție + adjectivul substantivat tot + substantiv (atotputință) sau adverb + substantiv (josculcare); astfel de compuse nu se condensează; c) în sfârșit, compusele formate în alte limbi și preluate prin împrumut lexical pot avea ca și sintagmele aflate în aceeași situație o structură sintactică
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
dintre elementele acestui tip de compuse și sintagme sunt marcate în unele limbi, de pildă în engleză și germană, prin simpla juxtapunere a elementelor constituente, cu determinantul care poate fi chiar și de origine verbală antepus; în limbile romanice, cu ajutorul prepozițiilor sau (în latină și română) prin flexiune cazuală sintetică, cu determinantul postpus sau antepus; în limba turcă, prin așa-numita construcție (îmbinare) determinativă de anexiune (sau în raport de anexiune), cu sufixul de apartenență alipit substantivului regent și cu determinantul
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
prin juxtapunere (în cazul compuselor) sau cu sufixul posesiv alipit regentului, cu determinantul antepus etc. Condensarea implică, în toate cazurile, omiterea nu numai a unuia dintre elementele cu sens lexical deplin, ci și a mărcilor relației de subordonare. Menținerea unei prepoziții, care preia, în limbajul popular, și sensul determinantului omis, este un indiciu clar că nu avem a face cu o condensare, ci cu o exprimare eliptică de tip anaforic sau deictic fără șanse de lexicalizare: El e contra (ideii, propunerii
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
de lexicalizare: El e contra (ideii, propunerii etc.) sau Eu fumez Carpați fără (filtru) sunt formulări strict dependente de context, similare, de exemplu, cu Ionel a venit cu părinții, iar Maria, fără (ei sau părinți). VII. 2.1. Regent substantival +( prepoziție +) determinant substantival Majoritatea cuvintelor rezultate prin condensări de acest fel sunt împrumuturi din alte limbi, dar există și condensări interne: rom. balâc "pește cu corpul rombic, calcan" < tc. [kalkan] balığ[ı] "idem" (kalkan "scut", balık "pește" + suf. de aparteneță -ı
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
limbi concurează cu sintagmele din care provin, fiind folosite în locul acestora pe baze deictice sau, uneori, chiar anaforice: rom. cameră / cameră cu aer, Cameră / Camera Deputaților, pistol / pistol de lipit, engl. closet / water closet etc. VII. 2.2. Regent substantival + (prepoziție +) determinant substantival 2.2.1. În funcție de limba în care s-a format sintagma sau compusul de bază, determinantul atributiv poate fi indicat prin prepoziție, prin flexiune cazuală, prin topică (inclusiv în cazurile de simplă juxtapunere) sau prin alte mărci ale
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
Camera Deputaților, pistol / pistol de lipit, engl. closet / water closet etc. VII. 2.2. Regent substantival + (prepoziție +) determinant substantival 2.2.1. În funcție de limba în care s-a format sintagma sau compusul de bază, determinantul atributiv poate fi indicat prin prepoziție, prin flexiune cazuală, prin topică (inclusiv în cazurile de simplă juxtapunere) sau prin alte mărci ale relației sintactice de subordonare, iar condensarea implică, de regulă, omiterea acestor mărci, împreună cu substantivul regent. Absența, în unele limbi (engleză, germană etc.), a unor
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
ngr. [κύκλος] ζωδιακός "idem" (κύκλος "cerc", ζώδιον "zodie, constelație zodiacală"). Unele cuvinte condensate, românești sau internaționale, împrumutate din engleză provin din sintagme formate cu un determinant substantival de origine participială, care se transpune în limbile romanice printr-un substantiv cu prepoziție: fr., rom. living "cameră de zi" < fr. living[-room], rom. living[rum] (sau, poate, direct din engl.) < engl. living room "idem"; engl. (rar) smoking "haină, jachetă, vestă specială folosită în timpul fumatului" (> fr. smoking, rom. smoching etc. "haină bărbătească de gală
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]