7,594 matches
-
precizăm însă că, în mare parte, aristocrația ecleziastică în epocă fusese și ea fanariotă sau grecească. Dat fiind statutul juridico-politic al Principatelor Române, se pune întrebarea dacă se poate vorbi de o politică externă a lor și, deci, de o diplomație românească. Ce-i drept, o politică externă și instrumentul ei, diplomația, sunt atribute ale statului suveran, ceea ce nu erau Principatele. Dar, chiar statele autonome, lipsite de independență, pot dezvolta o politică externă limitată, mai precis, oficioasă și nu oficială, adeseori
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
și ea fanariotă sau grecească. Dat fiind statutul juridico-politic al Principatelor Române, se pune întrebarea dacă se poate vorbi de o politică externă a lor și, deci, de o diplomație românească. Ce-i drept, o politică externă și instrumentul ei, diplomația, sunt atribute ale statului suveran, ceea ce nu erau Principatele. Dar, chiar statele autonome, lipsite de independență, pot dezvolta o politică externă limitată, mai precis, oficioasă și nu oficială, adeseori secretă, tăinuită, dar care rămâne, nu mai puțin, o politică externă
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
și nu oficială, adeseori secretă, tăinuită, dar care rămâne, nu mai puțin, o politică externă, deși debilitată. După opinia noastră, constatarea este valabilă pentru Principate nu numai în timpul domniilor lui Dimitrie Cantemir și Constantin Brâncoveanu. Domnitorii au și instrumente ale diplomației: servicii speciale, și chiar un departament al „pricinilor străine” către sfârșitul secolului, agenți, emisari etc., deși nerecunoscuți oficial, ci oficios și cu titlu personal. Privită din marile capitale europene, politica externă a domnitorilor din Principate părea derizorie, comandată de Poartă
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
XVI-lea, mai precis, după bătălia de la Lepanto (1571). Definirea noțiunii a rămas multă vreme incertă, neclară, deci confuză. D. Ciurea opinează că denumirea «problema Orientului» pare a fi fost utilizată prima dată la Congresul de la Verona (1822). În vocabularul diplomației engleze, noțiunea și-a făcut loc în perioada războiului grec pentru independență. În acei ani marcați de Eterie, de revoluția condusă de Tudor Vladimirescu și de războiul încheiat în 1829, în conștiința contemporanilor a dobândit un contur tot mai limpede
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
de lupta popoarelor subjugate pentru emancipare națională și de imixtiunea ori intervenția inevitabilă a marilor puteri europene. Termenul este folosit în această accepțiune și de țar; și de Metternich (de pildă, cu prilejul întrevederii de la Münchengrätz - 1833), apoi de toți diplomații angajați în negocierea convențiilor de la Londra (1839 și 1840). Referindu-ne la esența chestiunii orientale, abia dacă mai este necesar să atragem atenția că ea nu poate fi redusă la proiectele de împărțire a Imperiului Otoman, care ar avea ca
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
decăderii sale. În felul acesta s-a născut și ipoteza care plasează începuturile chestiunii orientale în secolul al XVI-lea, adică odată cu primele semne ale slăbiciunii sistemului otoman. Un colectiv de istorici sovietici, care a elaborat o sinteză a istoriei diplomației, afirmă că „în secolul al XVI-lea a apărut, iar la începutul secolului al XVIII-lea s-a conturat definitiv în sud-estul Europei, așa-numita problemă orientală, problema relațiilor între puterile europene și Imperiul Otoman”. După cum se vede, autorii au
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
volum acordă, pe parcurs, importanța cuvenită luptei popoarelor pentru emancipare națională, dar în precizarea esenței ei au separat în mod inexplicabil cele două aspecte, care, pentru noi, sunt inseparabile în înțelegerea chestiunii orientale. Fiind însă vorba de o istorie a diplomației, deci a relațiilor dintre state, „scăparea” se înfățișează parțial explicabilă. Propunându-și un studiu aplicat politicii europene vizând Principatele române, Paul Cernovodeanu observă că, în secolele XV-XVII, țările române au cunoscut o oarecare afluență de călători francezi, dar fără să
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
făcut pe însuși Albert Sorel, cel care, după cum am văzut, susținea că există o chestiune orientală de când sunt turcii în Europa, să afirme următoarele: la 1 august 1770, rușii nimicesc pe turci la Cahul; victoriile rușilor au pus în mișcare diplomația: „astfel, chestiunea orientală era de-acum înainte pusă: era vorba de a ști dacă Imperiul turc va fi dezmembrat și dacă rușii vor fi lăsați să se stabilească pe Dunăre”. M. Miller a propus ca început al chestiunii orientale anul
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
Imperiului Otoman, odată cu penetrația turcilor în Europa, coincide cu “problema orientală”, scrie totuși că “pacea de la Carlowitz mai semnifică încă o chestiune importantă și anume că pentru prima dată s-a pus problema moștenirii Imperiului Otoman, fapt cunoscut în istoria diplomației sub numele de problema orientală”. Așadar, chiar și istoricii înclinați să confunde chestiunea orientală cu întreaga istorie a prezenței turcilor pe continentul european, din momentul în care se opresc asupra începutului decăderii și apoi dezagregării Imperiului Otoman, uită de ceea
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
marcat de adâncirea procesului de decădere a Imperiului Otoman, al cărei reflex nemijlocit a fost la sfârșitul secolului al XVII-lea și începutul celui următor declanșarea reculului ireversibil al Porții. Declinul militar a convins pe înalții ei demnitari de importanța diplomației, de necesitatea adaptării la sistemul european, de unde și creșterea rolului funcției de dragoman (creată în 1660). Vremea generalilor viteji trecuse: „la cîrmă veneau acum oameni capabili să mențină Imperiul pe linia de plutire. Ei erau recrutați din patriciatul greco-lavantin [...]. Cultivați
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
1985, p. 281-292. II.2.2. PRINCIPATELE ROMÂNE — „O PIATRĂ DE ÎNCERCARE” ÎN EVOLUȚIA RAPORTURILOR INTERNAȚIONALE (1768-1774) Titlul acestui studiu ne-a fost sugerat de afirmația lui Panin, cancelarul Ecaterinei a II-a: Principatele devin „principala piatră de încercare” a diplomației în legătură cu împărțirea Poloniei și tentativele de încheiere a păcii din 1774. Altfel spus, destinul, politic al Moldovei și Munteniei era atașat peremptoriu dezlegării celor două probleme capitale în zonă: polonă și otomană. Constatarea nu contrazice totuși faptul bine stabilit că
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
o influență mai mare în treburile europene. De altfel, succesele militare rusești provocau neliniște la Viena, încât în septembrie 1770 nu era exclusă antrenarea Austriei în război. Independența Principatelor și a Crimeii, propusă de Rusia, ar fi - spunea Kaunitz, șeful diplomației austriece - cea mai mare și mai importantă cucerire pe care ar putea-o face o putere europeană și o mare, primejdioasă, modificare a echilibrului de forțe, de unde și apropierea Vienei de Prusia (Neustadt) și chiar alianța cu Turcia (tratatul de
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
care Iosif al II-lea o socotea mai mult o dependență de Rusia, iar Kaunitz nici nu voia să se audă vorbindu-se de ea, declarându-i lui Golițân că independența Principatelor modifica echilibrul de forțe urmărit de Austria. Șeful diplomației austriece spunea că pentru el nu era clar: vor fi Principatele conduse de domnitori atârnând de Poartă sau de prinți numiți de Rusia ori cu acordul ei; în acest din urmă caz, interesele Austriei ar fi grav dăunate. Era evident
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
de război, dar să renunțe la Principate și la Crimeea. Kauntiz a adăugat însă că Austria s-ar putea abate de la acest program dacă Rusia ar fi dispusă să intre într-un schimb de idei absolut secret. Altfel spus, șeful diplomației austriece era gata la concesii în chestiunea crimeotă, în schimbul cărora Rusia să cedeze Principatele, toți urmând să se despăgubească pe seama Poloniei, ceea ce s-a și întâmplat. Așadar, Kaunitz se apropia de Friedrich al II-lea, atrăgându-i pe această pantă
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
și pe fostul domnitor Grigore al III-lea Ghica, aflat la Petersburg. Legătura a fost stabilită de Sabatier prin intermediul lui Nagny, secretarul celui dintâi, după care ea a devenit nemijlocită. Sabatier a cultivat această relație cu aprobarea lui Choiseul, șeful diplomației franceze, convins fiind că Grigore al III-lea Ghica nu mințea când pretindea că a urmat pe ruși fără voia sa. Raporturile se vor răci însă după plecarea lui Nagny, fostul domnitor intrând în vederile țarinei. În sfârșit, rolul Franței
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
Obreskov la 15 ianuarie 1773 - ideea „fericitei ocîrmuiri a Rusiei” în locul jugului turcesc, dar era evident și pentru cei mai puțin inițiați că alternativa fusese depășită și că aceasta o știau și cei care apelau la ea nevoiți să facă diplomație pe scara de serviciu. Iată de ce accentul preocupărilor românești cădea asupra condițiilor retrocedării către Poartă a Principatelor sau asupra formulării unui statut de stat tampon. Pentru cea dintâi ipostază, potențială, se continuau eforturile menite să repună Principatele în vechile lor
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
prin scularea Poloniei, ar merita nu numai dispreț, ci și mânia sorții pedepsitoare”. Este adevărat, remarca autorul articolului, că reconstituirea Poloniei ar provoca protestul celor ce ar invoca tratatul din 1815, ceea ce ar fi inutil căci tratatele se păstrează „până ce diplomații le pun în vârful săbiei unui feldmareșal sau pașă, până ce popoarele se deșteaptă și încep a cunoaște asuprirea și nedreptățile ce li s-au făcut. Atunci se impune dreptul celui mai tare și mai isteț”. După înăbușirea mișcării din martie
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
mișcarea națională europeană, înrâuririle reciproce pe plan organizatoric și al ideologiei naționale au avut urmări reale și binefăcătoare. Pe de altă parte, neglijarea atragerii maselor în lupta pe baza împlinirii integrale a revendicărilor fundamentale, amplificarea nejustificată a încrederii în efectele diplomației marilor puteri își au însă sursa explicației parțiale și în acel curent înrâuritor. Era însă vorba de influența partidei aristocratice. Ce-i drept, unii dintre moldoveni, după cum am văzut, C. A. Rosetti și alții în Țara Românească, erau în 1848-1849
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
austriacă. În fața Austriei, scrie el, stă o mare sarcină de care depinde anexarea economică a țărilor dunărene: „aceasta este, am putea spune, cucerirea economică a Dunării prin Die Donau-Dampfschifffahrtsgesellschaft”. L. von Stein ocolește unele chestiuni politice de natură să alarmeze diplomații marilor Puteri și, îndeosebi, patrioții din țările dunărene. El insistă asupra chestiunilor de ordin economic, care-i oferă posibilitatea de a confunda în mod voit interesele acaparatoare ale Austriei cu cele ale Europei, în general, și ale Principatelor dunărene, în
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
stat”, cu atât mai mult în cele diplomatice, care au însoțit înfăptuirea și recunoașterea actului din 24 ianuarie 1859. Acele incontestabile calități nu s-au declanșat spontan în serviciul unei creații politice spontane „fără trecut și viitor”, ci dimpotrivă. În diplomație, ei erau amatori prin instrucție profesională, nu și prin experiența vieții, în primul rând a celei ideologice și politice europene. Cei mai mulți dintre ei au fost angrenați în convulsiile fără de granițe ale epocii. Netăgăduită le era și abilitatea politică, dar istoria
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
îndelungate desfășurări cu adânci rădăcini în istorie, pregătită minuțios și prin luptă necurmată și ingenios chibzuită. „Alegerea colonelului Cuza de Adunarea valahă - îi scria, la 7 februarie 1859, Cavour principelui Napoleon - este un imens eveniment”. Nu atât evenimentul a surprins diplomații, cât modalitatea executării sale, ceea ce ne sugerează de ce unii s-au sfiit să-l atribuie „intrigilor politicii franceze”. În această falsă capcană a căzut vremelnic și trimisul Belgiei la Constantinopol, Joseph Jooris, un observator fin, atent și pătrunzător; deși tot
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
Iași semnifica „triumful micii proprietăți și al partidei unioniste avansate” și se datora „stimei generale”. Cu foarte puține excepții (Buol, de pildă, presimțise” dubla alegere), oamenii politici ai vremii au fost de acord că îndoita alegere „a cufundat Poarta și diplomația în stupoare”, dar ei aveau în vedere maniera în care s-a produs și nu puneau la îndoială dorința și hotărârea românilor de a se uni, nici măcar turcii și austriecii (dacă facem abstracție de unele declarații nesincere), care preferau să
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
cât și în relațiile dintre ele, ceea ce este perfect adevărat. Italia și Prusia se angajaseră deja pe calea modificării radicale a fizionomiei politice în Europa centrală, iar în 1859, după cum am mai spus, „chestiunea italiană” devine obiectul cardinal al preocupărilor diplomației. În confruntările dintre marile puteri, sud-estul continentului coboară într-o zonă de interes secundar, dacă nu chiar periferic. Acesta este însă un mod de a judeca nemulțumitor probat pentru că, deși Anglia și Franța prețuiesc mai mult, de pildă, Indochina (din
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
cea a forței, a relațiilor determinante și, în consecință, a influenței cultivată în forme care acoperă o largă gamă, de la condescendență, la presiuni și amenințare. Puterile europene s-au versat într-o școală abilă și insidioasă a combinațiilor și artificiilor diplomației tradiționale, menită să prezideze și să impună un curs prudent mișcării de emancipare națională a popoarelor, atunci când nu era posibil apelul la ultima ratio regis. În această ordine de idei, proiectele de compensații teritoriale, inclusiv cele vizând Principatele, circulă nedeghizate
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
iar mijlocul cel mai bun (de conservare a echilibrului) este crearea de state barieră (România, Serbia); aceasta este opinia publică, o opinie a mulțimii, o opinie vulgară, ce-i drept, dar adeseori mai reală decât calculul profund și abstract al diplomației. Referindu-se la același echilibru, Napoleon al III-lea îi va declara lui V. Alecsandri că, „astăzi, poziția politică a Principatelor e asigurată prin diverse interese ale Puterilor, căci Rusia le va apăra în contra, Turciei, Englitera și Austria în contra Rusiei
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]