7,741 matches
-
transferul noilor cunoștințe ș.a. În experimentul nostru menționat, privind formarea studenților-viitori educatori, a putut fi conturată și verificată ipoteza unui profil dezirabil de competență pedagogică a educatorului constructivist (Joița, 2008, pp. 70-85). Acum îl prezentăm doar sintetic, pe principalele dimensiuni conceptuale (roluri, competențe generale de bază, din care vor deriva apoi roluri specifice și variate subcompetențe), încât să fie susținută apoi alegerea, precizarea metodologiei de realizare, utilizare și evaluare a lor în activitatea efectivă specifică: ► Roluri și competențe generale și specifice
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
contextul pedagogic facilitator, afirmarea rolurilor în sprijinirea învățării active, apelul la comunicare și cooperare ș.a. Capitolul 3 Curriculumul: Paradigma centrării pe sistemul integrat al elementelor necesare în formarea competențelor versus paradigma centrării pe conținutul informațional 3.1. Nevoia de reconstrucție conceptuală a curriculumului Modul în care se poate dezbate problematica curriculumului, ca (macro)paradigmă în sine, o raportăm la nevoia unei mai bune cunoașteri, înțelegeri, interpretări, actualizări ale sale. Nu recurgem la o didacticistă analiză, ci la una epistemologică unde ne
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
de implementat în francofonie (Demeuse, Strauven și Roegiers, 2006, pp. 9-10), unde este încă folosită sintagma "programă școlară", deși este limitată și un curriculum nu se poate reduce la programa axată pe conținut informațional. Faptul produce ambiguități în înțelegerea schimbărilor conceptuale, în menținerea folosirii ei tradiționale în practica educațională (în proiectarea activităților, în menținerea metodologiei de predare-transmitere de conținuturi, în evaluarea prioritară a cunoștințelor ș.a.), așa cum este și în practica instruirii încă, la noi. Un punct de sprijin, pentru înțelegerea diferitelor
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
un nou program de formare, este învinsă rezistența la schimbare, la revalorizarea practicilor existente, ca în cazul curriculumului bazat pe formarea competențelor, pe constructivism, pe noile roluri ale educatorului. Conform tezei kuhniene, paradigma nu este o teorie precisă, nici un model conceptual unificat, ci o viziune largă, construită interdisciplinar, care influențează maniera pedagogică, metodologică de a pune problemele specifice curriculumului, a le analiza și a propune căile de soluționare. Atunci (macro)paradigma curriculumului este din nou în atenția cercetării pedagogice (Short, 1991
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
cauzei unui eveniment, de transformare a unei fraze afirmative în una interogativă), cunoștințe de comunicare și colaborare (a ști să fii, a asculta un interlocutor, a transmite un mesaj). 3.5. Condiții de implementare Pornind de la acest model de proiect conceptual general, ca aplicare a paradigmei actuale a curriculumului centrat pe competențe, promovat la nivel de BIEF, M. Miled (2005) propune un proiect aplicativ de concepere a curriculumului centrat pe competențe, fundamentat multiși interdisciplinar, care să faciliteze formarea capacităților transversale, ca
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
Completarea informațiilor prin schimb de date, surse, exemple • Receptarea și analiza critică, comparativă a experiențelor individuale în învățarea temei • Dezbaterea dificultăților, confuziilor, erorilor: cauze, soluții • Sinteza a mai multor alternative de rezolvare, interpretare • Sinteza generală a temei: plan dezvoltat, hartă conceptuală, lucrări-rezumat, lucrări proprii completate sau rescrise, produse-construct • Sinteza punctelor tari și slabe, continuări, deschideri în înțelegerea temei • Efectuarea de deschideri către alte teme, experiențe, contexte • Aplicarea criteriilor obiective de evaluare generală a construcției cunoașterii • Exersarea atitudinii de negociere, stabilire a
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
de obiective și acțiuni. • Sunt specificate acțiuni, situații, proceduri de stimulare a afirmării de reflecții și elemente de metacogniție. Eficiența, eficacitatea acestei programe curriculare constructiviste au putut fi apreciate în raport cu cel puțin trei criterii esențiale: • evaluarea în raport cu contextul, cu cadrul conceptual, în fiecare fază a experimentării ei, cu pertinența definirii elementelor sale componente, cu gradul ei de fezabilitate și aplicare, cu efectele formative manifeste, • evaluarea în raport cu nivelul inițial și apoi final al subiecților, având în vedere dificultățile identificate la începutul experimentului
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
citate câteva modalități de fond, care determină schimbarea de paradigmă, despre care comunică acum educatorii: autonomia educatului, învățarea colaborativă, integrarea curriculară, focalizarea pe construirea înțelegerii, diversitatea situațiilor-problemă de rezolvat, exersarea capacităților cognitive, verificarea alternativă, interactivitatea educator-educat. Dar toate aceste schimbări conceptuale și metodologice fuzionează, se combină variat în clasă, mai ales în modelul instruirii de tip holistic, ca o soluție de trecere de la paradigma clasică la cea nouă. Mai mult, este subliniat și faptul că nu se pot realiza acestea, dacă
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
diferite contexte, implicarea atitudinilor și a corelațiilor cognitive sau a raportării la achiziția variatelor valori sau la linii de perspectivă sau la mediul sociocultural interactiv din clasă, grupuri nonformale. Constatăm că autoeducația are în primul rând nevoie de un context conceptual și practic în abordarea sa eficientă, de o schimbare de mentalitate formativă care să faciliteze condiții favorabile pentru afirmarea ei reală. În acest context, își manifestă apoi adecvat rolul și metodele specifice, care la fel dau rezultate dacă sunt utilizate
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
Prin argumentare, interpretare critică proprie, completare de concepte anterioare, codificare, recunoaștere și rezolvare, redefinire în contexte noi. • Prin definire logică, numire, redare proprie, tipizare, concluzionare, explicare de caracteristici comune și în contrast, arbore de derivare noțională, matrice a conceptelor, grafuri conceptuale, prototipuri pentru clase de note esențiale, profile-robot, scale criteriale, liste de cuvinte-cheie sau idei esențiale, planuri tematice, exemple tipice, modele, concluzii formulate, reguli conturate, rețele de caracteristici, mape tematice, variante de structuri construite și reconstruite, redări variate ale notelor comune
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
păstrare, reactualizare, reamintire, recunoaștere. Metode inductive Procedee, tehnici, instrumente mațiilor în memorie: • Esențializarea, • Sistematizarea logică, • Eliminarea detaliilor, punctelor slabe • Sugerarea de noi abordări, explorări • Prin echilibrare, combinare a sistemelor mnezice: memorie senzorio-perceptivă, memorie de scurtă durată (de lucru), memorie semantică (conceptuală), memorie procedurală, memorie de lungă durată. • Prin organizare și procesare mentală a celor stocate: atribuiri de note esențiale, formulare de propoziții variate, constituire de rețele cognitive și semantice între acestea, alcătuire de scheme mentale, rețele interactive, scenarii cognitive. • Prin regrupare
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
și semantice între acestea, alcătuire de scheme mentale, rețele interactive, scenarii cognitive. • Prin regrupare, resistematizare, reinterpretare, modelare și remodelare reorganizare, restructurare, reconstruire, reproiectare, recodificare. •Cuvinte-cheie, tabele criteriale de structurare (comparare descriere, enumerare, explicare, ordonate), experiențe de învățare, grupări cognitive, hărți conceptuale, puncte de sprijin, elemente ale contextului fixate, exemple afectiv-cognitive, spații de referință precizate. Metode deductive Procedee, tehnici, instrumente Rezolvarea constructivistă a problemelor: • Nu se confundă cu rezolvarea prin algoritmi, modele cunoscute, date, • Privește problemele slab/rău structurate, situațiile-problemă care generează
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
parțiale, portofolii tematice. Utilizarea constructivistă a reflecției personale: • Sprijină învățarea • Prin formulare de întrebări, ipoteze, opinii, explicații, anticipări, deducții, analogii proprii mentale. • Prin evaluări proprii, reinterpretări, parafrazări, reorganizări, conexiuni, combinări și recombinări, evidențiere a obstaco Metode deductive Procedee, tehnici, instrumente conceptuală, formarea constructelor, • Implică pluralitatea corelațiilor, variantelor, modelelor, criteriilor, interpretărilor, atribuirilor, • Arată rolul orientării globale, inițiale în problemă, apoi explorarea ei mentală, lelor și erorilor independent, analiză a conflictului cognitiv constatat, comparare și diferențiere a altor opinii găsite, argumentare construită propriu
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
arborelui decizional. Prin simulare, joc de roluri, scenarii rezolutive cu raportare la condiții și perspective. • Prin prevedere a proiectelor acționale în condiții variate de aplicare, reconsiderare, completare, corectare, prevenire, ameliorare, dezvoltare. • Prin utilizare ca instrumente: matrice de analiză criterială, hartă conceptuală sau situațională, arbore decizional, diagrame, inventar de consecințe, rețele cognitive cu rute de rezolvare, tabele comparative pe criterii, liste de alternative, modelări, analiza SWOT. Prin acțiuni de prevenire a insuccesului, a perturbării, a erorilor în rezolvare. Condiții în înțelegerea creativă
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
aici ca o manifestare a nivelului profesionalizării pedagogice științifice. Paradigma designului clasic (behaviorist, de tip programat), reevaluat astfel va releva atunci înțelegerea, cercetarea, perfecționarea relației: • între baza științifică pedagogică, interdisciplinară (constructivistă acum) și concretizarea ei în proiecte-construct, • între proiectele-instrument flexibilizate conceptual și metodologic și realitatea contextului pedagogic centrat pe educat, necesar formării prioritare a competențelor educaților, • între nivelul formării, afirmării competenței educatorului care implică aici reflecții proprii, acțiuni-cercetare și mobilizarea variatelor resurse achiziționate de către educați, în rezolvarea situațiilor-problemă, în baza facilitării
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
ales calitativ se realizează: cu aplicarea de metode și instrumente alternative de verificare, analiză și interpretare, valorizare, cu formularea de reflecții, consecințe, ipoteze pentru acțiuni-cercetare. Literatura problemei inventariază numeroase modele de proiectare, de tip behaviorist, constructivist sau în alte combinații conceptuale, cu sublinierea etapelor. Dar fiecare trebuie văzut ca o alternativă teoretică sau/și practică a acțiunii de concepere, organizare a activității de proiectare, valoarea lor variind după parametri reali: mediul construit, elementele curriculumului, experiențe anterioare, particularități ale actorilor, resurse ș.a.
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
produsul său este un construct, un proiect (lat proiectus care iese în afară) sau o schiță, un model, o intenție, o reprezentare (engl.-design): fie că apare ca o descriere a procesului, a etapelor și a conținutului proiectării la nivel conceptual, fie că este o schiță concretă a desfășurării activității și a modului de antrenare a elementelor ei. Variante de modele sunt suficient de multe, căci au evoluat odată cu fundamentarea concepției asupra proiectării și a definirii curriculumului școlar, în prezent consolidându
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
informare și comunicare TIC. Prin specificul conceperii și concretizării în aceste condiții, proiectarea astfel construită nu poate fi una descriptivă, prescrisă (ca în behavioristul ID), nici una anticipativă care aplică principiile "pedagogiei prin obiective" (operaționale). Considerăm că ea poate fi: • una conceptuală, prin studiul contextului pedagogic, al relațiilor între elementele curriculare antrenate, privind-o ca o problemă complexă de rezolvat științific și • una procedurală, care explorează alternative de proiectare, de concepere și soluționare, atât a proiectului ca prototip, cât și a instruirii
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
baza de plecare, prin revederi, repetiții, aplicații. 2. Integrarea noilor informații în această bază, pentru a fi transformate, prin sinteze noi, parafrazări, generarea de întrebări și exemple, de analogii, metafore, reflecții. 3. Organizarea acestor idei în rețele, categorii, liste, hărți conceptuale, scheme. 4. Elaborarea ideilor de sinteză, a argumentelor ordonate, alcătuirea de lucrări finale, elaborarea de decizii, programe, proiecte de acțiune. Modelul ICON (Interpretation Construction), ca model constructivist (Black,J., McClintock,R., 1995, apud Joița, E., 2006, pp. 156-157) 1. Observarea
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
se proiectează distinct, secvențial. Diversificarea progresivă ulterioară arată posibilitatea existenței a mai multor abordări ale modului de proiectare (P. de Lisle, 1997): cea descriptivă (prezintă funcționalitatea, procesele din realitatea naturală a instruirii), cea anticipativă (cu definirea scopurilor, a obiectivelor), cea conceptuală (explorează relațiile între variabilele instruirii), cea procedurală (explorează cum se aplică diferitele strategii). Actualmente, interesează proiectarea anticipativă și procedurală, pentru că se raportează la situații concrete, oferă soluții, arată cum se rezolvă o teorie asupra instruirii, arată metode de desfășurare și
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
în activitate, • instrumente aplicate pentru evaluarea inițială, • materiale-suport pentru construcția cunoașterii, • lista obiectivelor selectate și precizate, • prezentări ale resurselor utilizate, • precizări asupra alegerii strategiilor didactice constructiviste, • variante de situații și sarcini de lucru, • alternative metodologice de rezervă, • scheme și hărți conceptuale, • pregătirea proiectului-prototip, • ipoteze de verificat, • experiențe anterioare de continuat sau dezvoltat, • corelații intrași interdisciplinare, • lista criteriilor de evaluare, • instrumente alternative de evaluare continuă și sumativă, • probleme specifice de management al procesului și al clasei, • dezvoltări ale aplicării unor metode didactice
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
ipoteza parțială că, dacă proiectarea curriculumului unei activități este concepută în esență ca o analiză critică și o construcție a rezolvării lui ca situație reală, ca situație-problemă, atunci ea poate fi reprezentată și grafic, rezultând un instrument mai complex Harta conceptuală a proiectării. În centrul său este conturat contextul pedagogic, iar apoi este utilizată în determinarea rutelor posibile ale desfășurării activității și în elaborarea proiectului-construct concret, prin alegerea din fiecare element antrenat a variantei considerate optime pentru realizarea finalităților. Proiectarea behavioristă
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
esența proiectării în mod propriu. Sau alți cercetători, după ce compară diferite rute în astfel de proiectări, în trecerea de la empiric la științific, tehnologic, sintetizează principalii pași, printr-o îmbinare a manierei behavioriste și cognitiviste, constată că rezultă modele de hărți conceptuale ale proiectării unei unități de învățare sau de diagrame ca imagini globale, structurate ale etapelor construcției și ale prezentării ei (apud, Joița, 2005, pp. 262-267). Or, o asemenea schiță, structurare, în cognitivism și constructivism, poate deveni tocmai o hartă conceptuală
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
conceptuale ale proiectării unei unități de învățare sau de diagrame ca imagini globale, structurate ale etapelor construcției și ale prezentării ei (apud, Joița, 2005, pp. 262-267). Or, o asemenea schiță, structurare, în cognitivism și constructivism, poate deveni tocmai o hartă conceptuală a proiectării, ca instrument prim, din care pot fi dezvoltate apoi alte variante acționale (Conceptual Maps, termen introdus și dezvoltat apoi de către J. Novak, 1960), educatorul înțelegând că nu trebuie să recurgă direct la un proiect-produs dat, elaborat în sens
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]
-
etapelor construcției și ale prezentării ei (apud, Joița, 2005, pp. 262-267). Or, o asemenea schiță, structurare, în cognitivism și constructivism, poate deveni tocmai o hartă conceptuală a proiectării, ca instrument prim, din care pot fi dezvoltate apoi alte variante acționale (Conceptual Maps, termen introdus și dezvoltat apoi de către J. Novak, 1960), educatorul înțelegând că nu trebuie să recurgă direct la un proiect-produs dat, elaborat în sens tehnologic. Ea ilustrează grafic modul cum educatorul cunoaște, înțelege și anticipă variante de rezolvare a
by ELENA JOIŢA [Corola-publishinghouse/Science/1005_a_2513]