6,769 matches
-
mai importantă decît Basarabia, iar pe la 1900, dobîndirea Transilvaniei părea mai realizabilă decît elibararea Basarabiei. Din nefericire, problema este de nerezolvat deocamdată. Se poate ajunge la o soluție constructivă doar schimbînd mentalitatea adversarilor; în acest scop, atît românii cît și ungurii ar trebui să se pună unii în locul celorlalți. Ceea ce este puțin probabil să se întîmple curînd. Sub dominația austriacă, Bucovina fusese ivadată de ucraineni, germani și evrei. Iorga considera Basarabia drept cea mai iredentistă regiune, "ținutul Morților" al românilor îngropați
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
mai bun și mai mare -, chiar și soarele strălucește mai tare aici! Acolo de unde vin eu nu lipsește nimic; este o țară măreață, o națiune grandioasă, jos pălăria în fața mea!" Iorga s-a lovit de un astfel de naționalism, printre unguri, evrei și francezi. Dar adevăratul naționalism înseamnă dragostea față de națiunea ta mai presus de cea față de orice altă națiune. Să iubești ceea ce este bun și firesc la o națiune; nu păcatele și relele națiunii. Patriotismul este dragostea pentru și apărarea
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
număr. Iorga (ca și Eminescu) îi considera pe evrei drept un produs la istoriei și nu excludea o rezolvare a situației prin asimilare, dar era totodată îngrijorat de viitorul poporului român. El îi considera pe evreii din Transilvania drept șovini unguri. Dacă împăratul Habsburg avea supuși credincioși în Bucovina, aceștia erau evrei. Chiar și Basarabia era plină de evrei. Dar în timpul perioadei antisemite a lui Iorga au existat puține ocazii de manifestare a urii sale personale față de evrei. Avea relații de
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
cît și pentru evrei, sperînd că va fi urmat și de alți evrei. Ceva mai tîrziu va milita pentru acceptarea evreilor. Oare nu s-a uitat Iorga peste granița cu Ungaria și nu a văzut dorința evreilor de a deveni unguri? A sesizat-o, dar a văzut și că în Transilvania (și în Bucovina) evreii erau cei mai înverșunați dușmani ai naționalismului românesc. Era totodată supărat, pentru că văzuse că pînă și după unirea României cu Transilvania, evreii susțineau menținerea școlilor cu
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
el era victima aceleiași practici). Se referă la conducătorii bolșevici evrei folosind numai numele lor anterioare: Troțki "Bronstein", Maxim Litvinov "Meier Valahul". Și Căpitanul Gărzii de Fier, Codreanu, devine Zelinschi (numele presupușilor lui strămoși ucraineni); revizioniștii, politicienii și chiar istoricii unguri sînt menționați cu vechile lor nume germane sau slave. Iorga își rezerva admonestările sale speciale pentru ungurii a căror origine era evident română: îi spunea lui Miklós Koza (Cosma) "un renegat armeano-român" etc. Deși antimarxist declarat, Iorga nu i-a
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
Bronstein", Maxim Litvinov "Meier Valahul". Și Căpitanul Gărzii de Fier, Codreanu, devine Zelinschi (numele presupușilor lui strămoși ucraineni); revizioniștii, politicienii și chiar istoricii unguri sînt menționați cu vechile lor nume germane sau slave. Iorga își rezerva admonestările sale speciale pentru ungurii a căror origine era evident română: îi spunea lui Miklós Koza (Cosma) "un renegat armeano-român" etc. Deși antimarxist declarat, Iorga nu i-a ponegrit niciodată pe marxiști atunci cînd aceștia manifestau un interes sincer față de poporul român. Nu se referă
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
doamna Catinca făcea donații substanțiale spitalelor. Atunci cînd Transilvania a devenit parte a României, doamna Catinca a încercat să folosească influența soțului ei ca Purtător de cuvînt al Primei Adunări Naționale ca să obțină slujbe pentru foștii ei colegi de școală unguri care căutau posturi de profesori 127. Iorga era întotdeauna la dispoziția oamenilor de rînd, depunînd eforturi aparte ca să-i ajute pe veteranii din Războiul cel Mare. Multiplele sale acte caritabile erau făcute cu discreție, ajungînd rareori să fie cunoscute public
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
absurditatea idealului maghiar al unui stat exclusiv maghiar, pe care acești grofi feudali, cîțiva magistrați megalomani și evreii încearcă să-l instituie atacînd ultima redută a naționalismului românesc, Biserica Unită Română." Vaticanul a cedat presiunilor, numind la Hajdùdorog un episcop ungur, ceea ce Iorga considera că însemna deznaționalizare forțată. Capii Bisericii Unite Române nu au fost consultați; studenții români de la Seminarul Teologic din Oradea erau exmatriculați dacă vorbeau românește, iar Blajul urma să se cheme "Balàzsfálva". Iorga spunea că, deși îi admiră
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
Iorga considera că însemna deznaționalizare forțată. Capii Bisericii Unite Române nu au fost consultați; studenții români de la Seminarul Teologic din Oradea erau exmatriculați dacă vorbeau românește, iar Blajul urma să se cheme "Balàzsfálva". Iorga spunea că, deși îi admiră pe unguri, n-ar fi surprins dacă va izbucni o revoluție 198. Măsurile afectau 73 225 de români, din care 20 000 au demonstrat în 1912, la Alba Iulia, împotriva lor199. Iorga a protestat împotriva recensămîntului din 1910 și a abuzurilor electorale
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
fi surprins dacă va izbucni o revoluție 198. Măsurile afectau 73 225 de români, din care 20 000 au demonstrat în 1912, la Alba Iulia, împotriva lor199. Iorga a protestat împotriva recensămîntului din 1910 și a abuzurilor electorale. Numărul de unguri locuitori ai Ungariei istorice crescuse de la recensămîntul anterior din 1900 de la 8 742 000 la 10 050 000; Iorga a numit acest lucru "o adevărată binecuvîntare a cerului"200. Austria își guverna partea din monarhia dualistă mai tolerant decît Ungaria
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
forțată. În 1913, atunci cînd Partidul Socialist Maghiar a propus soluții de stopare a maghiarizării, Iorga a reacționat imediat: "Te poți împăca cu moartea o singură dată, atunci cînd îți dai duhul"205. Iorga nu nutrea nici o animozitate personală față de unguri. Atunci cînd aceștia au adus din Turcia trupul eroului lor național, Francisc Rákóczi, Iorga remarca: "Ungurii nu l-au uitat nici sub stăpînirea austriacă, nici acum. Acești oameni viteji și dîrji au știut să recunoască un luptător generos, care nu
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
a reacționat imediat: "Te poți împăca cu moartea o singură dată, atunci cînd îți dai duhul"205. Iorga nu nutrea nici o animozitate personală față de unguri. Atunci cînd aceștia au adus din Turcia trupul eroului lor național, Francisc Rákóczi, Iorga remarca: "Ungurii nu l-au uitat nici sub stăpînirea austriacă, nici acum. Acești oameni viteji și dîrji au știut să recunoască un luptător generos, care nu a renunțat la drepturile sale și nu s-a plecat în fața nimănui... Astăzi, noi, românii, ne
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
Carol XII și ale invadării Rusiei de către acesta din urmă la începutul secolului al XVIII-lea. După traducerea cărții în suedeză, Iorga a stabilit relații cu savanții din Scandinavia. Francisc Rákóczi al II-lea (București, 1910) este dedicată eroului național ungur Francisc Rákóczi II, care, după ce habsburgii au eliberat Ungaria de sub stăpînirea otomană și au tratat Ungaria ca pe o țară ocupată, le-a dat o lecție acestora. Iorga prezintă detaliat apelurile lui Rákóczi la "aristocrați și la oamenii de rînd
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
Admirația lui pentru personalitatea, lupta și țelurile lui Rákóczi este evidentă. În Breve storia dei Rumeni (Bucharest, 1911), Iorga apela la opinia publică italiană ("frați latini") ca aceasta să-și dea seama de măsura în care politica de maghiarizare a ungurilor amenința latinitatea, menționînd în repetate rînduri observațiile făcute de italienii care călătoriseră prin România și Transilvania și utilizînd un mare număr de documente italiene. Oameni care au fost (Vol. 1, Vălenii de Munte, 1911) a fost primul dintre cele patru
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
misiunea secolelor, iar în calea ei se întind vremuri atît de minunate încît anticiparea lor mă fascinează. Take Ionescu Iorga considera că asasinatul de la Sarajevo săvîrșit "de un sîrb fanatic" năruise toate speranțele că Franz Ferdinand se va ridica împotriva ungurilor din Transilvania 2. Acesta a fost sfîrșitul secolului al XIX-lea. El durase practic pînă în 1914: o epocă plină de speranțe care a început poate o dată cu luminile Iluminismului și își avea rădăcinile în filosofie. S-a declanșat o serie
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
arată publicarea de către bolșevici a tratatelor secrete, negocierile lui Sturmer von Jagow prevedeau o nouă împărțire a României. Transilvania și Bucovina constituiau variante mai realiste. Mai ales Transilvania, care este atît de importantă pentru orice român (ca și pentru orice ungur). Nicolae Titulescu cerea să fie făcute eforturi "pentru Transilvania și de trei ori pentru Transilvania!"13. Ca și Take Ionescu și Nicolae Filipescu. Iorga cerea în cadrul Ligii culturale trecerea la acțiune. Pentru Brătianu, singura chestiune era cînd să intre în
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
Hongrie (Bucarest, 1915) tratează problema majorității românești din Transilvania și Bucovina și soarta ei sub stăpînirea maghiară și austriacă, ca și Histoire des Roumains de Transylvanie et de Hongrie (două volume, Bucarest, 1915-1916). Lucrarea Carpații în luptele dintre români și unguri (Vălenii de Munte, 1915) descrie Munții Carpați și rolul jucat de aceștia în lupta dintre români și unguri. Carpații sînt prezentați aici nu atît ca o barieră geografică, cît drept o coloană vertebrală a majorității românești de pe marile versante ale
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
austriacă, ca și Histoire des Roumains de Transylvanie et de Hongrie (două volume, Bucarest, 1915-1916). Lucrarea Carpații în luptele dintre români și unguri (Vălenii de Munte, 1915) descrie Munții Carpați și rolul jucat de aceștia în lupta dintre români și unguri. Carpații sînt prezentați aici nu atît ca o barieră geografică, cît drept o coloană vertebrală a majorității românești de pe marile versante ale lanțului muntos. Serbia eroică și martiră (Vălenii de Munte, 1915) oferă splendide imagini de evocare istorică ale luptei
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
și martiră (Vălenii de Munte, 1915) oferă splendide imagini de evocare istorică ale luptei pentru supraviețuire a vecinei de la apus a României. În Popoare turanice parazite (Vălenii de Munte, 1915), Iorga oferă o imagine deloc măgulitoare a "popoarelor turanice parazite": ungurii, turcii și bulgarii. Campania antisemită a "Neamului românesc" scăzuse în intensitate odată cu declanșarea războiului. Citim relatări despre pretinsa lipsă de loialitate a evreilor față de România, despre simpatia evreilor față de Puterile Centrale, despre spionajul sau sabotajul economic al evreilor, despre evrei
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
a suferit, pe malul bulgar al Dunării, la Turtucaia, o înfrîngere care a costat-o scump. Dunărea era sub stăpînirea navelor de război fluviale austro-ungare. Iorga nu a avut niciodată vreo îndoială asupra judecății sau a rezultatului luptei. Atunci cînd ungurii au acuzat România de trădare, el a replicat: "Grofii de la Budapesta vorbesc despre trădare". Și a dat următorul răspuns: "Vom lua Transilvania; e a noastră!" Un ziar românesc din Brașov (după recucerirea orașului) numea România "hiena războiului". Iorga considera că
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
51. Atunci cînd Predealul, aflat la granița austro-ungară, nu a răspuns la apelul telefonic al șefului gării, Iorga și-a evacuat familia de la Vălenii de Munte la Iași52. Nu mult după aceea, Vălenii au căzut în mîinile invadatorilor. Germanii și ungurii erau mai puțin entuziaști în fața bastionului cultural de acolo al lui Iorga. L-au pustiit și au pus o placardă pe care scria Schweineamt ("birou pentru porci"); ungurii au ajuns pînă acolo încît au scrijelit pe copaci Éljen Magyarország!, "Trăiască
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
Nu mult după aceea, Vălenii au căzut în mîinile invadatorilor. Germanii și ungurii erau mai puțin entuziaști în fața bastionului cultural de acolo al lui Iorga. L-au pustiit și au pus o placardă pe care scria Schweineamt ("birou pentru porci"); ungurii au ajuns pînă acolo încît au scrijelit pe copaci Éljen Magyarország!, "Trăiască Ungaria!" Devastarea a fost aproape totală; Iorga, care trăia încă în secolul al XIX-lea, i-a învinovățit pe ofițeri că nu dăduseră dovadă de minimul de solidaritate
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
mai mare dușman al românilor și ca fiind flexibil în problema Transilvaniei. După cum comenta Iorga: "Zadarnic protestează profesorul sociolog Jászi". În august 1917, după un probabil schimb de mesaje cu profesorul Jászi, acesta din urmă întreba: "Este posibilă înțelegerea dintre unguri și români?" Așa cum am menționat deja, Iorga comenta că profesorul Jászi este "un Corb alb". Răspunzîndu-i, Iorga scria că, după părerea lui, pacea dintre unguri și români este posibilă numai dacă nici măcar un centimetru de pămînt locuit de români nu
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
probabil schimb de mesaje cu profesorul Jászi, acesta din urmă întreba: "Este posibilă înțelegerea dintre unguri și români?" Așa cum am menționat deja, Iorga comenta că profesorul Jászi este "un Corb alb". Răspunzîndu-i, Iorga scria că, după părerea lui, pacea dintre unguri și români este posibilă numai dacă nici măcar un centimetru de pămînt locuit de români nu rămîne sub stăpînire maghiară. Atunci va fi pace între unguri și români, așa cum era acum 400 de ani". Profesorul Jászi i-a mulțumit lui Iorga
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
profesorul Jászi este "un Corb alb". Răspunzîndu-i, Iorga scria că, după părerea lui, pacea dintre unguri și români este posibilă numai dacă nici măcar un centimetru de pămînt locuit de români nu rămîne sub stăpînire maghiară. Atunci va fi pace între unguri și români, așa cum era acum 400 de ani". Profesorul Jászi i-a mulțumit lui Iorga pentru comentariile sale, dar a specificat în răspunsul lui că "nu le poate publica deocamdată". "Și, comenta Iorga, nu le-a publicat!" Dar în decembrie
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]