6,769 matches
-
După război, Iorga avea intenții bune față de ungurii din Transilvania, atît creștini, cît și evrei, în cadrul României Mari. Dar atunci cînd a început să se lovească de realitățile revizionismului maghiar dinăuntru și din afara Transilvaniei a ajuns la o concluzie pragmatică: ungurii din Transilvania trebuie să renunțe la revizionism, după care vor primi drepturi și vor fi acceptați "proporțional" cu loialitatea lor și cu recunoașterea de către ei a României Mari79. Românii nu au mers atît de departe ca ungurii în campania de
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
o concluzie pragmatică: ungurii din Transilvania trebuie să renunțe la revizionism, după care vor primi drepturi și vor fi acceptați "proporțional" cu loialitatea lor și cu recunoașterea de către ei a României Mari79. Românii nu au mers atît de departe ca ungurii în campania de românizare forțată. Au luat totuși o serie de măsuri pentru a-și asigura dominația, măsuri care nu corespundeau imaginii perfecțiunii de rai pe care se străduiau să o prezinte despre Transilvania. Iorga nu a obiectat niciodată împotriva
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
rasiste". Iorga conchidea lăudînd influența mediului natural și literatura populară (Sămănătorism) și spunînd că, dacă intelectualii sași acceptă aceste promisiuni, "putem ajunge la o înțelegere pe această bază"81. Iorga rămînea îngrozitor de consecvent. În perioada aceasta, mai curînd evreii decît ungurii au provocat cele mai multe tulburări din România Mare și au pus la încercare sistemul democrat. Iorga era de acord cu numărul mare de evrei. El nu a fost niciodată un antisemit intransigent. Dacă sîntem de acord cu acest aspect, gradul său
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
care îi hăituiau pe evrei. În 1923, prietenul lui Iorga, dr. Constantin Angelescu, ministru al învățămîntului, oferea (pe baza principiului "dezbină și stăpînește") mai multe școli evreiești decît ungurești în Transilvania. Evreii au reacționat prompt, trimițînd o petiție: "Noi sîntem unguri de credință evreiască; ne-am născut vorbind ungurește, am crescut vorbind ungurește, limbă de care este legat propriul nostru suflet unguresc. Mentalitatea și starea noastră de spirit sînt legate de cele ale Sfinților Ștefan și Ladiszlau, din comunitatea morală din
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
constitui mai mult decît un act sălbatic: va fi ceva sub demnitatea noastră națională". Continua apoi cu o oarecare amărăciune: "De ce nu manifestă evreii români din Regat, care au trăit poate printre noi mai mult decît au trăit evreii printre ungurii din Transilvania, același fel de devotament față de România ca și cel al evreilor din Transilvania față de Ungaria?"86 Dar România făcea acum parte din "Sistemul de la Versailles", iar Iorga înțelegea că 1918 nu era 1878. Orice tratat de la Versailles revendica
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
93. Autorul cărții de față ar putea oferi zeci de astfel de exemple. Iorga era în corespondență și cu un "intelectual evreu de cultură germană din Cernăuți", care avea un interes constant față de literatura română 94. Sau cu un evreu ungur, o notabilitate a orașului Carei din Transilvania, căruia Iorga îi trimitea materiale relativ la poziția sa față de problema antisemitismului"95. Nu este deloc surprinzător faptul că Iorga a stabilit contacte strînse cu sefarzii, evreii latini, care l-au invitat la slujbele
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
evreilor unguri, excluzîndu-le astfel din evreimea internațională. Evreii unguri nu s-au sinchisit de acest lucru. Vázsonyi a precizat din nou poziția evreilor: "Coreligionarii noștri străini nici măcar nu înțeleg că noi sîntem în primul rînd și mai presus de orice unguri. Noi nu sîntem evrei unguri, ci unguri evrei"99. Iorga ar fi fost de acord cu sioniștii într-o singură privință: evreul sionist care nu pleacă în Israel este "un trădător" al ambelor lui țări. El spunea că dorește ca
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
Evreii unguri nu s-au sinchisit de acest lucru. Vázsonyi a precizat din nou poziția evreilor: "Coreligionarii noștri străini nici măcar nu înțeleg că noi sîntem în primul rînd și mai presus de orice unguri. Noi nu sîntem evrei unguri, ci unguri evrei"99. Iorga ar fi fost de acord cu sioniștii într-o singură privință: evreul sionist care nu pleacă în Israel este "un trădător" al ambelor lui țări. El spunea că dorește ca evreii "să intre în fortăreața spirituală a
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
111. În timpul tulburărilor studențești de la Oradea (și Cluj), studenții români l-au maltratat pe dl. Weiszlovics, un naționalist evreu-ungur, proprietarul celebrului hotel "Vulturul negru" din Oradea. Acest incident, ca și alte devastări și jafuri din aceste două orașe locuite de unguri erau considerate de Iorga drept "doar produsul unei lipse de educație"112. Tot în 1927, în cadrul Adunării, atunci cînd Cuza a cerut în numele studenților instituirea legislației antisemite, ministrul învățămîntului s-a adresat corpului studențesc într-o manieră condescendentă: Ca ministru
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
tînăr și diferit, a avut loc în primăvara anului 1923. Cel mai apropiat colaborator al tînărului Codreanu era tînărul Ion Moța, fiul unui preot ortodox din Transilvania, cu care profesorul Iorga coresponda și cu care colaborase îndeaproape în timpul luptei împotriva ungurilor. Cuza și tînărul Moța au plecat la Budapesta în septembrie 1925 ca să participe la Congresul Internațional AntiSemit, pe care rasistul ungur Gyula Gömbös și T. Eckhardt îl convocaseră în capitala Ungariei. Ținînd seama de relațiile ungaroromâne, participarea la acest congres
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
fiul unui preot ortodox din Transilvania, cu care profesorul Iorga coresponda și cu care colaborase îndeaproape în timpul luptei împotriva ungurilor. Cuza și tînărul Moța au plecat la Budapesta în septembrie 1925 ca să participe la Congresul Internațional AntiSemit, pe care rasistul ungur Gyula Gömbös și T. Eckhardt îl convocaseră în capitala Ungariei. Ținînd seama de relațiile ungaroromâne, participarea la acest congres al românilor (chiar dacă sfidînd sistemul liberal al lui Brătianu) pare să frizeze trădarea și este atît de greu de crezut pentru
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
încercat zadarnic iar și iar să-i convingă pe studenți să judece rațional, așa cum s-a întîmplat în 1922 la Timișoara. "Ei sînt împotriva viitorului lor, a părinților lor, a țării lor și a interesului național", conchidea Iorga. Un evreu ungur din Timișoara îi scria: "Domnule profesor, ați salvat onoarea României"119. Acești studenți erau purtătorii unui alt mesaj: un atac indirect și eficient împotriva întregului sistem liberal, evreii fiind țapii ispășitori. Existau foarte multe dovezi că oficialitățile liberale locale exploatau
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
o imagine a ceea ce ar fi fost poziția sa dacă ar fi fost în viață. Dacă am vrea să analizăm sinceritatea "revizuirii" atitudinii față de chestiunea evreiască, am putea totodată să trasăm o paralelă între sinceritatea lui Iorga și cea a ungurului Gömbös. Nu se pune problema unei viziuni retrospective asupra istoriei, ci doar asupra relativismului. Numai impostorii pot pretinde că realitatea corespunde imaginilor lor asupra trecutului. Să ne amintim încă o dată de afirmația lui Oscar Wilde: "Dacă încerci să rezumi adevărul
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
ținut conferințe sau cursuri în Germania nici măcar o dată! Cu excepția unei scurte vizite la Viena făcută după război, nu a mai vizitat niciodată un institut de învățămînt superior austriac. Ungaria nici măcar nu intra în discuție. Nu din cauza restricțiilor impuse lui de către unguri, pur și simplu refuza să se ducă acolo. Antipatia și suspiciunile lui Iorga față de fostele Puteri Centrale, în special față de Germania, erau (ca să folosim termenul folosit de el) "organice". O dată, cînd a fost nevoit să traverseze (din motive geografice) Germania
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
scria Iorga (în 1921): "Bolșevicii de la Moscova descoperă că națiunile constituie ceva real, un adevăr și o mare realitate indestructibilă"170. Dar Stalin nu credea în indestructibilitatea unei națiuni. Odată, în timpul celui de al Doilea Război Mondial, iritat de atitudinea ungurilor, a remarcat pe un ton banal față de Beneš: "Problema maghiară nu este decît o chestiune de carele cu boi disponibile". Avea să vină și timpul cînd Stalin va avea șansa să aplice metoda aceasta și în Basarabia, modificînd "marea și
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
i s-a opus, Iorga a fost de acord cu acesta din urmă; el a scos în evidență faptul că tratatele trebuie să fie respectate și că "a nu le permite nemților să ajungă la Innsbruck îi va împiedica pe unguri să vină la Oradea"172. În privința Ungariei, sentimentele lui Iorga erau cele ale multor intelectuali români: întrucît atît Ungaria cît și România erau locuite de națiuni nonslave și nonguvernamentale înconjurate de popoare slave și germanice, lui Iorga i-ar fi
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
și nonguvernamentale înconjurate de popoare slave și germanice, lui Iorga i-ar fi plăcut instituirea unei colaborări ungaro-române mai strînse, dar bazată pe statu-quo. După părerea lui, Ungaria era aliatul logic al României, dar această colaborare era zădărnicită de atitudinea ungurilor. Apoi repeta vechea zicală: "Fiecare popor trebuie să trăiască în cadrul granițelor lui etnice". Iar, în final: Urmărind realizarea visului de a reface Ungaria așa cum era, bandele lui Horthy distrug Ungaria care ar putea fi!"173. Iorga nu era îngrijorat de
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
nu era îngrijorat de Austria. Îl cataloga pe Karl de Habsburg, cu încercările de restaurație ale acestuia, drept "Habsburgul degenerat, concentrîndu-și ura asupra regimului lui Horthy și a "terorii albe" instituită de acesta". Pentru Iorga, căpitanul Gömbös era "șeful rasiștilor unguri"174. Contactele lui Iorga cu ungurii se rezumau la intelectualii evrei unguri cu convingeri democrate. Putea în sfîrșit întîlni și altfel de evrei unguri, nu numai fanatici naționaliști. În noiembrie 1920, Iorga s-a întîlnit la București cu Oszkár Jászi
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
cataloga pe Karl de Habsburg, cu încercările de restaurație ale acestuia, drept "Habsburgul degenerat, concentrîndu-și ura asupra regimului lui Horthy și a "terorii albe" instituită de acesta". Pentru Iorga, căpitanul Gömbös era "șeful rasiștilor unguri"174. Contactele lui Iorga cu ungurii se rezumau la intelectualii evrei unguri cu convingeri democrate. Putea în sfîrșit întîlni și altfel de evrei unguri, nu numai fanatici naționaliști. În noiembrie 1920, Iorga s-a întîlnit la București cu Oszkár Jászi, alt om al secolului al XIX
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
încercările de restaurație ale acestuia, drept "Habsburgul degenerat, concentrîndu-și ura asupra regimului lui Horthy și a "terorii albe" instituită de acesta". Pentru Iorga, căpitanul Gömbös era "șeful rasiștilor unguri"174. Contactele lui Iorga cu ungurii se rezumau la intelectualii evrei unguri cu convingeri democrate. Putea în sfîrșit întîlni și altfel de evrei unguri, nu numai fanatici naționaliști. În noiembrie 1920, Iorga s-a întîlnit la București cu Oszkár Jászi, alt om al secolului al XIX-lea, depășit acum total de evenimente
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
Ce noroc pe profesorul Jászi", continua Iorga, "că trăiește într-o țară (Statele Unite) unde doar munca cinstită este respectată și unde și-a găsit o pîine și un adăpost!"175. Veneau să-l viziteze pe Iorga și alți intelectuali evrei unguri aflați în exil. În aprilie 1920, l-a vizitat un jurnalist democrat ungur aflat în exil, recomandarea acestuia fiind că "este discipolul lui Jászi"176. Iorga coresponda cu scriitori unguri democrați din exil de mare faimă, ca G. Bölöni și
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
unde doar munca cinstită este respectată și unde și-a găsit o pîine și un adăpost!"175. Veneau să-l viziteze pe Iorga și alți intelectuali evrei unguri aflați în exil. În aprilie 1920, l-a vizitat un jurnalist democrat ungur aflat în exil, recomandarea acestuia fiind că "este discipolul lui Jászi"176. Iorga coresponda cu scriitori unguri democrați din exil de mare faimă, ca G. Bölöni și Jenö Gömöri, ba chiar a primit scrisori și de la soțiile acestora 177. Relațiile
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
Veneau să-l viziteze pe Iorga și alți intelectuali evrei unguri aflați în exil. În aprilie 1920, l-a vizitat un jurnalist democrat ungur aflat în exil, recomandarea acestuia fiind că "este discipolul lui Jászi"176. Iorga coresponda cu scriitori unguri democrați din exil de mare faimă, ca G. Bölöni și Jenö Gömöri, ba chiar a primit scrisori și de la soțiile acestora 177. Relațiile lui Iorga cu Italia înainte de marșul spre Roma al lui Mussolini (și după aceea) sînt elocvente. Evoluția
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
al sarcinii. Puțini istorici și-ar asuma-o. Iorga părea să fie conștient de măreția sarcinii, pe care a continuat-o pînă la ultimul ceas al vieții sale. După război, Iorga a scris foarte mult despre istoria vecinilor României, a ungurilor, bulgarilor, a slavilor de răsărit, și istoria Albaniei. Scrierile sale despre istoria ungurilor și bulgarilor au constituit contribuții la Istoria universală a lui Helmolt, volumul 4: Maghiarii, vol. 4, pp. 445-487, Leipzig, 1919. Istoria ungurilor scrisă de Iorga a stîrnit
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]
-
de măreția sarcinii, pe care a continuat-o pînă la ultimul ceas al vieții sale. După război, Iorga a scris foarte mult despre istoria vecinilor României, a ungurilor, bulgarilor, a slavilor de răsărit, și istoria Albaniei. Scrierile sale despre istoria ungurilor și bulgarilor au constituit contribuții la Istoria universală a lui Helmolt, volumul 4: Maghiarii, vol. 4, pp. 445-487, Leipzig, 1919. Istoria ungurilor scrisă de Iorga a stîrnit o furtună de proteste furioase 227. Cealaltă contribuție a sa la Istoria universală
by NICHOLAS M. NAGYTALAVERA [Corola-publishinghouse/Science/1017_a_2525]