69,376 matches
-
Kant cu principiul rațiunii suficiente.118 Acolo unde dovada obiectivității judecăților despre "lucruri" lipsește, nici posibilitatea experienței nu mai este în act și, desigur, nici timpul nu mai poate condiționa ceva, sau condiționează parțial, ceea ce înseamnă tot nimic, raportat la constituirea fenomenală. Tocmai pe astfel de temeiuri devine posibilă aparența. Acesteia nu-i mai poate corespunde timpul; nu acesta o condiționează. Totuși, ea nu este autonomă, ci dependentă de altceva. Ce este acest altceva altceva decât timp care condiționează aparența? Ceea ce
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
unui asemenea obiect de o categorie, într-o judecată, conduce la cunoștința aparentă. La fel se întâmplă și atunci când conceptul pur rațional ("Ideea") primește o asemenea aplicație. De altminteri, conceptul rațiunii pure are el însuși un anumit rol (regulativ) în constituirea cunoștinței veritabile, dar numai prin aplicarea sa la conceptele intelectului, nu și la cele ale sensibilității sau, și mai rău, la lucrurile în sine. Într-un fel, sursa veritabilă a cunoștinței aparente este reprezentată atât de intelect, cât și de
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
care confundă un obiect al intelectului cu un fenomen, rațiunea produce aparență prin paralogisme, antinomii, "idealul rațiunii pure", tipuri de raționamente care alcătuiesc împreună condițiile de posibilitate ale unei "lumi aparente", nu doar ale cunoașterii aparente. În privința operațiilor propriu-zise de constituire a aparenței și a raporturilor sale cu fenomenul, demersul de față trebuie să-și ia măsuri de limitare în funcție de scopul acestetei prime părți a prezentării judicativului kantian: descrierea elementelor acestui judicativ. În partea a doua se va reveni la "elemente
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
cu fenomenul, demersul de față trebuie să-și ia măsuri de limitare în funcție de scopul acestetei prime părți a prezentării judicativului kantian: descrierea elementelor acestui judicativ. În partea a doua se va reveni la "elemente", dar pentru a reface calea de constituire fenomenală kantiană; în acel context își vor regăsi locul și conceptele de la acest subcapitol, atât cele referitoare la elementele analitice (ale constituirii fenomenale veritabile), cât și cele care se referă la elementele dialectice (regulative și falacioase). Rațiunea reprezintă etajul superior
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
elementelor acestui judicativ. În partea a doua se va reveni la "elemente", dar pentru a reface calea de constituire fenomenală kantiană; în acel context își vor regăsi locul și conceptele de la acest subcapitol, atât cele referitoare la elementele analitice (ale constituirii fenomenale veritabile), cât și cele care se referă la elementele dialectice (regulative și falacioase). Rațiunea reprezintă etajul superior al facultății de cunoaștere și este gândită de Kant asemenea sensibilității și intelectului, adică într-un sens logic și, apoi, într-unul
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
Numai că el, necondiționatul, nu poate fi niciodată obiect de experiență, nu poate fi constituit fenomenal (devenit în același timp obiect de intuit și obiect de gândit), adică nu poate deveni fenomen, ceea ce înseamnă că este doar de condiția opusului constituirii fenomenale, anume de condiția aparenței. Funcțiile sale (toate legate de funcția generică a sintezei conceptelor intelectului în Idei) sunt trei, adică atâtea câte Idei transcendentale sunt. Întâi, el reprezintă "sinteza categorică într-un subiect", apoi "sinteza ipotetică a membrilor unei
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
2.1.7. Schița dictaturii judicativului la Kant Dacă admitem că problema principală a lui Kant în proiectul critic este așa cum filosoful însuși susține, comentând și utilitatea formulării clare a problemei, mai bine spus, a scopului unui demers aceea a constituirii cunoștinței veritabile, atunci, pentru a sesiza eventuale sensuri judicative trebuie luate în seamă, înainte de toate, înseși condițiile de posibilitate ale acesteia și, desigur, identitatea sa "logică". Din acest ultim punct de vedere, lucrurile sunt clare: forma logică îi conferă identitate
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
și rațiunii de a-și încălca regulile proprii; c) eficiența judicativului constitutiv: sub acest titlul, mai devreme, în prezentarea lui Aristotel, am formulat câteva aprecieri despre rosturile constitutive ale elementelor anterioare prezentate, în așa fel încât să fie deschisă problema constituirii cunoștinței veritabile ce urma să fie tratată. Voi proceda și acum, în prezentarea lui Kant, în același mod. Scopul acestei discuții ține, așadar, de deschiderea unui orizont de interpretare a sensurilor judicative kantiene din perspectiva problemei fundamentale a constituirii cunoștinței
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
problema constituirii cunoștinței veritabile ce urma să fie tratată. Voi proceda și acum, în prezentarea lui Kant, în același mod. Scopul acestei discuții ține, așadar, de deschiderea unui orizont de interpretare a sensurilor judicative kantiene din perspectiva problemei fundamentale a constituirii cunoștinței. Pe o asemenea cale ne apropiem de evidențierea condițiilor de posibilitate ale reducției judicative a judicativului constitutiv, miza acestei părți din lucrarea de față. Asupra "eficienței" judicativului constitutiv în ipostaza sa de proiect critic kantian se va discuta și
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
o asemenea cale ne apropiem de evidențierea condițiilor de posibilitate ale reducției judicative a judicativului constitutiv, miza acestei părți din lucrarea de față. Asupra "eficienței" judicativului constitutiv în ipostaza sa de proiect critic kantian se va discuta și mai departe. Constituirea cunoștinței veritabile reprezintă, și în contextul de față, orizontul de interpretare cel mai generos cu putință pentru a formula aspectele de continuitate și de rezistență ale dictaturii judicative, în condițiile unei critici radicale a ipostazelor anterioare ale ei. 3.2
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
în contextul de față, orizontul de interpretare cel mai generos cu putință pentru a formula aspectele de continuitate și de rezistență ale dictaturii judicative, în condițiile unei critici radicale a ipostazelor anterioare ale ei. 3.2.2. Reducție și deducție; constituirea cunoștinței 3.2.2.1. Introducere Prezența timpului în toate momentele importante ale prelucrării "subiective" a cunoașterii (sensibilitate, imaginație, intelect) ne conduce către ideea că am putea descoperi în proiectul critic toate elementele unei reducții judicative. De altfel, chiar din
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
am putea extrage sensul unei asemenea interpretări. Totuși, pentru a avea o confirmare a acestui fapt ar trebui să rediscutăm despre sensul de timp al celor trei forme de prelucrare a cunoștinței, amintite deja, ceea ce impune tematizarea timpului în orizontul constituirii (fenomenului și cunoștinței). Desigur, voi face un asemenea examen aici, în partea a doua a acestui capitol. Deocamdată putem observa doar faptul că timpul nu este el însuși unitatea sintetică a tuturor elementelor judicative și că el nici nu are
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
la altele de exemplu, de la tipurile de judecăți la categorii are loc o coborâre pe linia "exemplificării" (folosind un termen al logicii organon), adică al pierderii de generalitate; ceea ce reprezintă, în primul rând, nu reducție, ci deducție. Acesta este drumul constituirii cunoștinței: de la "forma" apercepție originară transcendentală ("eu gândesc"), prin unitatea sintetică a conceptului, către schema imaginativă, la intuiția sensibilă, la "obiect". În această coborâre nu se pierde, totuși, nimic din substrat ("subiect"): doar se câștigă în "obiectivitate", potrivit lui Kant. Discuția
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
potrivit lui Kant. Discuția va fi reluată imediat, pentru a preciza sensurile deductive și, poate, reductive ale proiectului critic. Până atunci, însă, trebuie să observăm, încă o dată, că principalele sensuri judicativ-constitutive se află în funcțiune la Kant, cel puțin în orizontul constituirii cunoștinței veritabile, prefigurat până aici, dar a cărui dezvăluire (reconstrucție) reprezintă sarcina demersului de aici încolo. Sensurile în discuție pot fi cel mai clar sesizate, cumpănite, evaluate etc. în însăși structura logicii transcendentale, mai cu seamă în sensul de analitică
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
însăși structura logicii transcendentale, mai cu seamă în sensul de analitică transcendentală și în cel de dialectică transcendentală, precizate, amândouă, mai sus, dar redeschise, în vederea unei noi cercetări a lor, acum. 3.2.2.2. Analitica transcendentală ca organon al constituirii cunoștinței veritabile; semnificația ei judicativă ca topos al constituirii fenomenale (a fenomenului și a cunoștinței veritabile) Partea cea mai dificilă a "criticii", susține Kant însuși, este cea referitoare la deducția transcendentală a conceptelor pure ale intelectului (categoriilor). Și aceasta pentru că
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
de analitică transcendentală și în cel de dialectică transcendentală, precizate, amândouă, mai sus, dar redeschise, în vederea unei noi cercetări a lor, acum. 3.2.2.2. Analitica transcendentală ca organon al constituirii cunoștinței veritabile; semnificația ei judicativă ca topos al constituirii fenomenale (a fenomenului și a cunoștinței veritabile) Partea cea mai dificilă a "criticii", susține Kant însuși, este cea referitoare la deducția transcendentală a conceptelor pure ale intelectului (categoriilor). Și aceasta pentru că noi folosim multe concepte empirice, a căror justificare urmărește
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
ca o "facultate de a judeca", de a lega concepte cu reprezentări (despre obiecte) sau cu concepte (despre reprezentări). Articulațiile analiticii transcendentale au fost introduse în subcapitole anterioare. Scopul meu, în acest moment, este acela de a indica modalitatea de constituire a cunoștinței veritabile (și a fenomenului) pe temeiul regulilor acestei analitici. Tocmai de aceea, primul pas corespunde scoaterii la iveală a regulilor impuse prin schematismul imaginației transcendentale. A constitui înseamnă, în acest context, a aplica un concept corespunzător la un
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
transcendentală, face cu putință "aplicarea" categoriei la fenomene. Altminteri, această operație nu ar interveni și, astfel, nu ar fi constituită cunoștința (veritabilă). Tocmai prin schema transcendentală categoria capătă "semnificație", nefiind o formă goală a intelectului. Potrivit sistematicii kantiene, în chestiunea constituirii cunoștinței analogiile experienței stabilesc principii "dinamice", adică principii care își pot dovedi necesitatea numai "sub condiția gândirii empirice într-o experiență", asemenea postulatelor gândirii empirice în genere.135 Spre deosebire însă de axiomele intuiției și de anticipațiile percepției. Este clar
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
principii în sistematica lui Kant, anume cele după cantitate (axiomele intuițeei) și cele după calitate (anticipațiile percepției), au un rol constitutiv direct, fiindcă ele fac posibilă orice cunoștință empirică, directă, pe baza (timporizării) timpului, ca formă a simțului intern. Problema constituirii cunoștinței care este, totodată, la Kant, problema constituirii fenomenale se concentrează, cred, în discuția despre analogiile experienței, din "Analitica transcendentală". Sunt și alte rațiuni pentru care axiomele intuiției și anticipațiile percepției, deși au un rol constitutiv necesar, își trimit sensurile
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
cantitate (axiomele intuițeei) și cele după calitate (anticipațiile percepției), au un rol constitutiv direct, fiindcă ele fac posibilă orice cunoștință empirică, directă, pe baza (timporizării) timpului, ca formă a simțului intern. Problema constituirii cunoștinței care este, totodată, la Kant, problema constituirii fenomenale se concentrează, cred, în discuția despre analogiile experienței, din "Analitica transcendentală". Sunt și alte rațiuni pentru care axiomele intuiției și anticipațiile percepției, deși au un rol constitutiv necesar, își trimit sensurile către problematica tocmai amintită; unul dintre acestea se
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
intuiției și anticipațiile percepției, deși au un rol constitutiv necesar, își trimit sensurile către problematica tocmai amintită; unul dintre acestea se referă la faptul că "lucrurile" pe care le am în vedere, în această lucrare, sunt elementele dictaturii judicativului, iar constituirea acestora și scoaterea lor în lumina înțelegerii țin de "principiile dinamice" (analogiile experienței și postulatele gândirii empirice), în mod direct, și indirect de "principiile matematice" (axiomele intuiției și anticipațiile percepției). Refacerea constituirii fenomenale kantiene trebuie să se bizuie pe un
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
în această lucrare, sunt elementele dictaturii judicativului, iar constituirea acestora și scoaterea lor în lumina înțelegerii țin de "principiile dinamice" (analogiile experienței și postulatele gândirii empirice), în mod direct, și indirect de "principiile matematice" (axiomele intuiției și anticipațiile percepției). Refacerea constituirii fenomenale kantiene trebuie să se bizuie pe un fapt evident, la Kant: principiile din toate cele patru categorii sunt, în întregul lor, constitutive; tocmai un asemenea rol au: să constituie fenomenul și, desigur, cunoștința (veritabilă). Calea aleasă de Kant pentru
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
putere, principiile numite de Kant "analogii ale experienței" se întemeiază ele însele pe un principiu: "Experiența nu este posibilă decât prin reprezentarea unei legături necesare a percepțiilor".136 Pentru contextul de față nu este cu totul semnificativă ierarhia principiilor de constituire, însă principiul tocmai formulat trebuie avut în vedere mai departe, în orice evaluare a forței altor principii de constituire a "experienței", de exemplu, a analogiilor experienței. Pe de altă parte, trebuie luat seama la funcția formală a acestui principiu: el
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
decât prin reprezentarea unei legături necesare a percepțiilor".136 Pentru contextul de față nu este cu totul semnificativă ierarhia principiilor de constituire, însă principiul tocmai formulat trebuie avut în vedere mai departe, în orice evaluare a forței altor principii de constituire a "experienței", de exemplu, a analogiilor experienței. Pe de altă parte, trebuie luat seama la funcția formală a acestui principiu: el este, fenomenologic vorbind, corelatul operațional (ca act al conștiinței) al obiectului experienței (va fi vorba, până la urmă, despre orice
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
determinarea propriu-zis empirică la nivelul formei sensibilității. Totuși, fenomenul nu poate fi decât ceea-ce-este; iar aceasta presupune o relativizare a determinărilor de timp care operează constitutiv până să avem "totul", adică fenomenul ca atare. Faptul acesta indică un sens al constituirii fenomenale: analogiile experienței, fiind reguli ale intelectului, nu au de-a face cu constituirea "obiectului" ca atare, ci a experienței, spune Kant, care presupune "obiecte", nu doar un obiect. În vreme ce principiile "matematice" (axiomele intuiției și anticipațiile percepției) constituie ca atare
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]