69,376 matches
-
dar acesta din urmă este, cum bine se vede, "ceva": e drept, ceva netimporizat (deși, ca "ceva", el trebuie să fie, cumva, timporizat). Indicația este strict formală, dar ea, poate tocmai de aceea, deschide o cale de înaintare în orizontul constituirii prin timporizare, adică în orizont judicativ, în scopul scoaterii la iveală a unui sens al timporizării care nu a mai fost până aici vizat. Este clar, trebuie avute în vedere, mai departe, speciile nimicului. Nu toate, însă, ci doar una
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
substanța, îi poate lipsi orice altă determinare de timp, în așa fel încât să putem vorbi în cazul ei despre "absența" timpului? Și, mai departe, dacă putem vorbi despre aceasta, ne putem gândi și la un rol al ei de constituire fenomenală (în fenomen sau cunoștință veritabilă)? "Absența" timpului în stadiul de constituire sensibilă este clară pentru timpul pur (ca și pentru spațiul pur). Timpul este pur tocmai pentru că nu are nimic de-a face cu ceea ce e dat ca obiect
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
încât să putem vorbi în cazul ei despre "absența" timpului? Și, mai departe, dacă putem vorbi despre aceasta, ne putem gândi și la un rol al ei de constituire fenomenală (în fenomen sau cunoștință veritabilă)? "Absența" timpului în stadiul de constituire sensibilă este clară pentru timpul pur (ca și pentru spațiul pur). Timpul este pur tocmai pentru că nu are nimic de-a face cu ceea ce e dat ca obiect sensibil. Dar fiind vorba despre timp pur și spațiu pur și, mai
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
tocmai intuiții vide fără obiect), pentru a putea fi, în continuare, condiții formale ale oricărei intuiții sensibile. Prezența lor este constitutivă intuiției sensibile, dar, cumva, și absența lor este constitutivă acesteia, de vreme ce ele "sunt" deja pentru a o condiționa, în constituirea sa. Am putea spune că "absența" timpului are o asemenea funcție și că ea nu trebuie nesocotită, din cauză că ar fi, cumva, "nimic". Mai mult, absența timpului condiționează însăși prezența timpului. Fără un asemenea gând nu putem înțelege mai nimic din
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
că "absența" timpului are o asemenea funcție și că ea nu trebuie nesocotită, din cauză că ar fi, cumva, "nimic". Mai mult, absența timpului condiționează însăși prezența timpului. Fără un asemenea gând nu putem înțelege mai nimic din ceea ce Kant spune despre constituirea fenomenală (a fenomenului și a cunoștinței veritabile), întrucât cheia oricărei trepte de constituire se află în treapta imediat superioară și, în final, în apercepția transcendentală ca determinare universală de timp. Cum am putea gândi sinteza dintre intuițiile pure și un
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
din cauză că ar fi, cumva, "nimic". Mai mult, absența timpului condiționează însăși prezența timpului. Fără un asemenea gând nu putem înțelege mai nimic din ceea ce Kant spune despre constituirea fenomenală (a fenomenului și a cunoștinței veritabile), întrucât cheia oricărei trepte de constituire se află în treapta imediat superioară și, în final, în apercepția transcendentală ca determinare universală de timp. Cum am putea gândi sinteza dintre intuițiile pure și un material sensibil, fără intervenția ca atare a schemelor imaginației transcendentale și a categoriilor
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
obiectivă" atunci când chiar constituie fenomenul, aflându-se ca atare în structura, ea însăși obiectivă, a acestuia. Ca posibilitate, el nu este "ceva"; ba da: ens imaginarium, adică un fel de nimic; totuși, un nimic condiționant, odată ce timporizează el însuși, determinând constituirea fenomenală. Condiția sa posibilă, adică aceea de nimic, este întărită de Kant prin afirmația că timpul poate fi luat ca idealitate transcendentală: în sensul că, pe de o parte, el nu poate fi nimic dacă se face abstracție de condițiile
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
din nou, doar "realitate empirică"). Însăși calitatea de "condiție de posibilitate" a timpului (și a altor "forme") are de-a face cu ceea-ce-este "ceva" și cu ceea-ce-este nimicul. Timpul joacă între aceste două poziții, condiționând astfel jocul altor elemente ale constituirii fenomenale. Dar tocmai acest joc al timpului "reduce" toate aceste elemente la el însuși. De aceea, orizontul de operare sau de producere a acestei reducții este însuși orizontul dictaturii judicativului. Potențialul non-judicativ al reducției în cauză nu poate fi însă
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
operare sau de producere a acestei reducții este însuși orizontul dictaturii judicativului. Potențialul non-judicativ al reducției în cauză nu poate fi însă nesocotit. Numai că el nu este deja clar; va deveni, odată deschisă calea descrierii unui "fenomen" a cărui constituire este cu mult mai complexă decât ceea ce am observat în legătură cu constituirea fenomenului și a cunoștinței veritabile. Ideea principală în descrierea acestui nou fenomen se referă la posibilitatea intelectului și a unei funcții noi de cunoaștere, rațiunea, integrată în unitatea facultății
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
judicativului. Potențialul non-judicativ al reducției în cauză nu poate fi însă nesocotit. Numai că el nu este deja clar; va deveni, odată deschisă calea descrierii unui "fenomen" a cărui constituire este cu mult mai complexă decât ceea ce am observat în legătură cu constituirea fenomenului și a cunoștinței veritabile. Ideea principală în descrierea acestui nou fenomen se referă la posibilitatea intelectului și a unei funcții noi de cunoaștere, rațiunea, integrată în unitatea facultății de cunoaștere de a depăși limitele constituirii fenomenale, adică ale reducției
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
ceea ce am observat în legătură cu constituirea fenomenului și a cunoștinței veritabile. Ideea principală în descrierea acestui nou fenomen se referă la posibilitatea intelectului și a unei funcții noi de cunoaștere, rațiunea, integrată în unitatea facultății de cunoaștere de a depăși limitele constituirii fenomenale, adică ale reducției tuturor elementelor acesteia la timp. Intelectul poate opera transcendental, adică direct asupra unor obiecte care nu sunt posibile prin schemele temporal-imaginative și nici nu sunt date empiric (amfibolia), iar "conceptele rațiunii pure", numite, cum știm, Idei
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
timp necondiționat, mizând, dacă este cazul unei aplicații kantiene, pe dialectica transcendentală din sistemul Criticii rațiunii pure. 3.2.2.5. Timpul și necondiționatul; sensul judicativ-constitutiv al dialecticii transcendentale Fără îndoială, termenul de necondiționat nu este deloc familiar în limitele constituirii fenomenale, căreia îi este structural sensul de timp, adică tocmai condiționatul (determinatul, existentul, realul etc.). În urmare, nici cuplul timp necondiționat nu poate apărea altfel. De la bun început, în discuția sa despre statutul dialecticii transcendentale raportat la cel al analiticii
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
timp, adică tocmai condiționatul (determinatul, existentul, realul etc.). În urmare, nici cuplul timp necondiționat nu poate apărea altfel. De la bun început, în discuția sa despre statutul dialecticii transcendentale raportat la cel al analiticii transcendentale, Kant opune "unitatea experienței posibile", corespunzătoare constituirii fenomenale refăcută în prezentarea de față, până acum, și "unitatea rațională", corespunzătoare principiului rațiunii care "își rezervă numai totalitatea absolută în folosirea conceptelor intelectului și încearcă să extindă unitatea sintetică, care e gândită în categorie, până la necondiționatul absolut."151; este
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
a fi doar regulativ. Ceea ce îndreptățește afirmația că funcția regulativă asigurată de Ideile transcendentale nu presupune timporizare, timpul neavând nici un sens "regulativ". Având o asemenea funcție, Ideile rațiunii pure sunt transcendentale, realizând unitatea conceptelor intelectului, adică a tuturor condițiilor unui constituiri fenomenale realizate de intelect; dar ele sunt transcendente, fiindcă nu intră în structura "condiționată" a oricărei constituiri fenomenale, fiindcă ele nu sunt imanente acesteia, deși sunt prezente ca atare în sensul precizat: ca un necondiționat care completează condiționatul ca element
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
timpul neavând nici un sens "regulativ". Având o asemenea funcție, Ideile rațiunii pure sunt transcendentale, realizând unitatea conceptelor intelectului, adică a tuturor condițiilor unui constituiri fenomenale realizate de intelect; dar ele sunt transcendente, fiindcă nu intră în structura "condiționată" a oricărei constituiri fenomenale, fiindcă ele nu sunt imanente acesteia, deși sunt prezente ca atare în sensul precizat: ca un necondiționat care completează condiționatul ca element al unei experiențe posibile; așadar, ca ceva ce intervine doar regulativ (dar necesar). Avem deja două direcții
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
intelectului, producând aparență (cum știm, intelectul însuși poate produce aparență), fie se menține la o anumită distanță de acesta, supervizând toate actele sale constitutive. Rațiunea este o funcție necesară și "naturală" a facultății omenești de cunoaștere, însă ea nu "produce" constituiri fenomenale, ci doar stabilește, prin Ideile sale transcendentale, unitatea tuturor condițiilor pentru subiect, pentru orice fenomen și pentru obiecte în genere. Pornind de la toate acestea, ne putem întreba: are vreo legătură timpul cu operațiile raționale? Pentru a răspunde, trebuie stabilite
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
timpul? De răspunsul la această întrebare depind sensurile judicativ-constitutive sau non-judicative ale dialecticii transcendentale. Oricum, înainte de orice trebuie sesizat faptul că totul se structurează, în privința problematicii dialecticii transcendentale, în legătură cu unitatea experienței posibile, care nu are nimic de-a face, în privința constituirii sale, potrivit reconstrucției ei de către Kant, cu rațiunea. Totuși, rațiunea intervine pentru a da un sens nou acesteia. Dar are vreo legătură acest "sens" cu constituirea ca atare a experienței? În mod direct, nu! Dar indirect, neîndoielnic! Astfel, necondiționatul trebuie
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
dialecticii transcendentale, în legătură cu unitatea experienței posibile, care nu are nimic de-a face, în privința constituirii sale, potrivit reconstrucției ei de către Kant, cu rațiunea. Totuși, rațiunea intervine pentru a da un sens nou acesteia. Dar are vreo legătură acest "sens" cu constituirea ca atare a experienței? În mod direct, nu! Dar indirect, neîndoielnic! Astfel, necondiționatul trebuie, cumva, gândit atunci când este constituită o cunoștință (veritabilă) a unui obiect; fiindcă facultatea de cunoaștere însăși pune o asemenea "condiție". Numai că aceasta rămâne dincoace de
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
ca atare a experienței? În mod direct, nu! Dar indirect, neîndoielnic! Astfel, necondiționatul trebuie, cumva, gândit atunci când este constituită o cunoștință (veritabilă) a unui obiect; fiindcă facultatea de cunoaștere însăși pune o asemenea "condiție". Numai că aceasta rămâne dincoace de constituirea ca atare, îndeplinind doar o funcție de "reglare" a tuturor condițiilor unei constituiri fenomenale, ca și cum (als ob) aceasta ar face parte din însăși structura constituirii fenomenale respective. Ideea nu este propriu-zis decât un concept euristic și nu ostensiv, și nu arată
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
necondiționatul trebuie, cumva, gândit atunci când este constituită o cunoștință (veritabilă) a unui obiect; fiindcă facultatea de cunoaștere însăși pune o asemenea "condiție". Numai că aceasta rămâne dincoace de constituirea ca atare, îndeplinind doar o funcție de "reglare" a tuturor condițiilor unei constituiri fenomenale, ca și cum (als ob) aceasta ar face parte din însăși structura constituirii fenomenale respective. Ideea nu este propriu-zis decât un concept euristic și nu ostensiv, și nu arată cum e constituit un obiect, ci cum trebuie să căutăm, sub conducerea
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
obiect; fiindcă facultatea de cunoaștere însăși pune o asemenea "condiție". Numai că aceasta rămâne dincoace de constituirea ca atare, îndeplinind doar o funcție de "reglare" a tuturor condițiilor unei constituiri fenomenale, ca și cum (als ob) aceasta ar face parte din însăși structura constituirii fenomenale respective. Ideea nu este propriu-zis decât un concept euristic și nu ostensiv, și nu arată cum e constituit un obiect, ci cum trebuie să căutăm, sub conducerea lui, natura și înlănțuirea obiectelor experienței în genere." Ideile transcendentale funcționează "nu
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
înțelesul kantian, nu este dialecticul, pentru că el nu produce aparență. E drept, el nu produce nimic, adică nu constituie fenomenal nimic. Atâta vreme cât Ideile transcendentale se mențin în registru regulativ, ele au o semnificație prin raportare la fenomen, în genere, la constituirea fenomenală ca act. Mai mult, regulativul stabilește un sens, care, ce-i drept, nu are nici el funcție constitutivă, dar se definește el însuși numai prin raport cu aceasta. Regulativul, prin urmare, nu are de-a face cu aparența. Ideile
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
atunci când depășesc registrul firesc al regulativului, asumându-și sarcini constitutiv-fenomenale. Absența" timpului se traduce în termenii criticii ca mod regulativ de funcționare a Ideilor transcendentale. De fapt, este vorba despre imposibilitatea intervenției celor trei modalități de timporizare, totodată căi de constituire fenomenală: ca apercepție transcendental-originară sau timporizare prin categorie, ca imaginație transcendentală sau timporizare prin schema imaginativ-temporală, ca punere în formă a unui obiect sensibil sau timporizare prin intuiția sensibilă. Orice pretenție de timporizare prin rațiune, dusă la bun sfârșit, conduce
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
prin schema imaginativ-temporală, ca punere în formă a unui obiect sensibil sau timporizare prin intuiția sensibilă. Orice pretenție de timporizare prin rațiune, dusă la bun sfârșit, conduce la aparență dialectică. "Absența temporală", așadar, nu este "fenomen" al dialecticii. Fenomenul orice constituire fenomenelă nu este, așa cum s-ar putea crede, opusul aparenței; acești doi termeni nu pot fi opuși, fiindcă ei nu aparțin aceluiași gen. Iar neapartenența în cauză ține de jocul timpului, de prezența (operațional-timporizatoare) sau absența sa. Opus fenomenului nu
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
a fost arătat că raționamentul, în sens logic, reprezintă operația principală rațională. Dar raționamentul, cum însuși Kant susține, nu este altceva decât o judecată. De altfel, în privința paralogismelor rațiunii pure (legate de Ideea psihologică), judecata este "judecătorul" aparenței produsă prin constituirea rațională a unui eu ca substanță simplă, unitară și opusă unor obiecte posibile în spațiu. În fiecare situație dintre cele patru (eul ca substanță, simplu, unitate, în relație ...) este implicată judecata analitică. Desigur, pretenția psihologiei raționale este că judecata în
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]