69,376 matches
-
sus, să încercăm să scoatem ideea preeminenței umanului de sub constrângerile judicative fapt neîmplinit în filosofiile celor numiți pentru a o reformula non-judicativ? Preeminența judicativă a ființării conștiente conduce către singurătatea și singularitatea (ființială) a omului; de aici, poate, chiar dificultatea constituirii sensului de Celălalt și, în urmare, a ființării sale. Sau poate că singurătatea și singularitatea conduc spre această preeminență, cu totul discutabilă, pe măsură ce judicativul își slăbește puterea de a constitui? Deși problema tocmai formulată își aliniază datele la sensurile directe
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
conștiente în "lumea timpului" este, de fapt, răspunzătoare pentru fenomenul în cauză: doar procedând astfel și nu se poate în alt chip avem această preeminență. Ceea ce înseamnă că este vorba despre o preeminență constitutivă, una care ține de actele de constituire temporale (și judicative, se-nțelege). Această ființare conștientă nu este ființarea umană (omul, ființa socială, ființa rațională, persoana umană etc.) așa cum o preluăm noi în experiență, fie obișnuită, fie proprie feluritelor științe, aceea care, cum ar spune Husserl, admite necondiționat
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
în coborârea lui către o altă condiție, anume sub aceea a ființei, coborâre ce reprezintă "în-ființarea"; cel ce trece în această condiție, așadar, este timpul, ceea ce înseamnă că el reprezintă, în fapt, însăși ființarea; în termeni judicativi, aceasta reprezintă timporizarea, constituirea "obiectelor" judicative. Desigur, este o problemă aflarea celor doi termeni, ființa și timpul, la început. Oricum, resursele de justificare ale dictaturii judicativului sunt inepuizabile; în această situație, se poate interveni cu un act de postulare: este postulată preeminența ființei și
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
numita diferență de nivel ontologic, chiar "diferența ontologică", luată, deseori, ca diferență între ființă și ființare; dictatura judicativului produce denivelări ontologice tocmai pentru a se feri de multiplicarea necontrolată a orizonturilor tematice, adică de conținuturile absolut diferite ale unor întruchipări (constituiri obiectuale) ale gândirii. Problema diferențelor dintre nivelurile ontologice și orizonturile tematice va fi în atenția mea în continuare, dar nu în sine, ci în cadrul discuției despre cele trei întruchipări noetice posibile prin fenomenul în-ființării verbului ("este"-lui) de către timp: ființare
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
de "proprietăți" după convențiile primei formalizări a logos-ului, și chiar atunci când ea refuză, din perspectiva anumitor "teorii semantice", orice sens pentru "sens". Fără îndoială, cercetările semantice pe care le invocam mai devreme scot la iveală "sensuri" pentru toate instanțele (constituiri obiectuale ale unei conștiințe evaluative) enumerate mai sus și diferențe între ele, confruntări de puncte de vedere privind rostul pragmatic al unora sau al altora etc. Toate acestea sunt firești în orizontul logos-ului formal (și al celui re- formalizat
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
el nu mai apare cum apărea ca element judicativ privilegiat de actele de timporizare, fapt care îl expune interpretărilor non-ontologice în sens semantic (sintactic, el rămâne "ceva"). Și atunci, ce sens ar mai putea căpăta, în acest nou orizont de constituire judicativă, ființarea, ființa ființării, ființa, obiectualități pline de sens în orizontul primei formalizări, evidențiate de reducția judicativă? Către un răspuns ne îndreptăm acum. În orice caz, de-ontologizarea lui "este" ar putea veni din faptul că reformalizarea logos-ului provoacă mutații
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
Ceea ce înseamnă că retragerea unuia dintre cele două aspecte poate atrage dispariția celuilalt. Dacă, prin reformalizarea logos-ului, aspectul alethic dispare, și aspectului formal trebuie să i se întâmple la fel. Numai că, în cazul reformalizării logos-ului, adică al constituirii logicii simbolice, aspectul formal este întărit; a-l întări nu înseamnă a da celor două "poziții" ale sale, subiectul și predicatul, sarcini noi, ci a reconstitui pozițiile, în așa fel încât tocmai sarcinile exersate și devenite proprii să fie mai
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
timpului, astfel: subiectul, substrat (a suporta însușiri predicate despre el), iar predicatul, general (a generaliza predicatul, pentru a-l putea muta de pe un substart pe altul). Toate aceste mișcări aveau ele însele un sens constitutiv, fiindcă presupuneau acte "logice" de constituire, instituind și modificând obiectul intențional corelativ. Dispar toate acestea prin reformalizarea logos-ului? La o primă vedere, faptul de a fi posibil și statutul de variabilă sunt generalizate: variabilă va fi tocmai propoziția, iar simbolul ei are natura posibilului trecut
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
judicative a dictaturii judicativului, suspendarea "poziției" constitutive a timpului pentru verb, care conduce către aporia formală următoare: fără "poziția" timp în judecată, ființarea ca atare (și, desigur, întreaga încrengătură de relații între ființări și între acestea și ființă), rodul în-ființării (constituirii) prin timp, nu mai are nici un temei, dar, chiar în aceste condiții, propoziția este ea însăși o ființare. Această aporie trebuie tematizată din perspectiva noului statut predicativ al celor doi termeni fundamentali în reformalizarea logos-ului: propoziția și starea de
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
mutat adevărul fie el înțeles puțin altfel decât înainte (coerență, nu corespondență ca atare) pe un alt suport decât judecata, înțeleasă ca formă logică? Desigur, nu! A fost recuperat ceva din logos-ul ne-formal, activ anterior formalizării sale prin constituirea logicii? Și la această întrebare s-ar putea răspunde cu nu. Fără îndoială, granițele judicativului au fost forțate și acum; unele dintre sensurile non-judicative ale acestui eveniment au fost evocate mai devreme. Poate cele mai semnificative în spațiul filosofic reglat
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
așadar, natura rostirii (logos-ului); teoria despre denotare a lui Russell; teoriile referinței, semnificației și adevărului ale lui Tarski, Quine, Davidson; teoria despre adevăr, necesar și a priori, a lui Kripke etc. În toate acestea regăsim problematizate tocmai actele de constituire subordonate fenomenului reformalizării logos-ului. Fără îndoială, argumentele cele mai puternice în sprijinul ideii despre încadrarea judicativă a logicii noi vizează sensurile pe care aceasta le propune pentru cele două aspecte ale judecății (enunțării), aspectul formal și cel alethic, apoi
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
sens ontologic, "entități intensionale" (semnificații, concepte etc.), entități dimensionate referențial, adică extensional etc. Toate acestea, însă, presupun timporizarea; altminteri, ele pot ține de un posibil foarte ciudat, fiindcă refuză orice actualizare. Timporizarea, așadar, apare și acum drept operație fundamentală de constituire. Preluarea "poziției" de substrat (subiect) de către stările de lucruri și a celei de predicat de către propoziție (atomară sau complexă; simplă sau compusă etc.) constituie fenomenul cel mai semnificativ în contextul reducției judicative a dictaturii judicativului după momentul reformalizării logos-ului
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
construiește teoria tipurilor, iar mai târziu, în alte condiții epistemologice, Tarski pune la punct teoria despre nivelurile limbajului, avansând astfel o opinie valabilă asupra chestiunilor privind adevărul-corespundență, elementul cel mai solicitat, semantic, din perspectiva fenomenului reformalizării logos-ului reprezentat de constituirea logicii simbolice. Fenomenul reformalizării logos-ului a accentuat convențiile judicative; și, așa cum s-a întâmplat și prin alte "evenimente" din istoria dictaturii judicativului, granițele acesteia au fost forțate. Din ultimul fapt a rezultat o întărire a sensurilor judicative, care s-
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
privind corespondența dintre elementele clasice ale judecății și elementele simbolice ale judicativului constitutiv, unele dintre ele doar indicate mai sus. Din cele spuse putem formula un răspuns la întrebarea privind actele constitutive subordonate reformalizării logos-ului: sunt aceleași acte de constituire prin care a fost croit spațiul judicativului și a fost structurată judecata drept act constitutiv fundamental, cărora li se adaugă, la fiecare intervenție, operația de transfer asupra unor conținuturi care nu coincid cu conținuturile obiectuale din orizontul primei reformalizări a
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
structurată judecata drept act constitutiv fundamental, cărora li se adaugă, la fiecare intervenție, operația de transfer asupra unor conținuturi care nu coincid cu conținuturile obiectuale din orizontul primei reformalizări a logos-ului. Operația de transfer schimbă întrucâtva direcția actului de constituire, dar în esența sa, acesta rămâne judicativ: ceea ce înseamnă că judecata operează mai departe în condițiile reformalizării logos-ului. Cel puțin pentru aspectul formal al judecății este valabilă această regulă referitoare la operația de transfer: aceasta nu poate opera autonom
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
avem, în poemul lui Miron Costin, "vremea" trecătoare. De fapt, ținând seama de ambele sensuri, poate chiar de unitatea lor, putem vorbi despre un concept al timpului; statutul din urmă este desăvârșit prin gândul în-ființării (al schimbării cursului vremii, al constituirii kairotice, al pro-ducerii noului, cum este spus în text).216 Istoria filosofiei românești este, așadar, punctată de tematizări ale timpului. Construcția lui C. Rădulescu-Motru din Timp și destin trebuie amintită, și se cuvine a proceda astfel măcar pentru o (altă
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
a timpului kairotic, susținând că timpul propriu-zis cultural este kairos.217 Conceptul lui Noica se apropie de "norocul"-timp al lui Miron Costin; este vorba despre aceeași funcție "ontologică" pusă pe seama lor: pro-ducerea noului, adică, în termenii reducției judicative, în-ființarea, constituirea a "ceva". Acest scurt excurs "românesc" identifică fapte care completează propriul meu orizont cultural; este vorba despre elemente care nu pot fi ascunse sau puse pe seama unei aparențe culturale nedorite, care, mai mult, sunt sau ar trebui să fie sublimate
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
rezultate dobândite prin reducția judicativă. Cele mai semnificative astfel de rezultate se referă la: a) diferența dintre ființarea conștientă (reflexivă și deschisă către Celălalt) și ființarea non-conștientă; b) prezentuirea pe care o implică statutul de ființare; c) preeminența subiectului în constituirea statutului de ființare (în genere), datorită sensului său de substrat, dobândit prin timporizarea sa; d) originaritatea timpului în raport cu toate celelalte elemente ale dictaturii judicativului. Diferența dintre ființarea conștientă și cea non-conștientă ridică anumite probleme privind funcțiile de timporizare. Timpul în-ființează
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
deschiderii către Celălaltul său; sensul judicativ-constitutiv este aici acela al Celuilalt radical, adică al "meu" în propria-mi moarte, fiindcă survenirea viitorului nu poate constitui, în primă instanță, decât prin a priori-ul reflexivității, așadar al unei anteriorități reflexive a constituirii mele prin chemarea trecutului. E drept, timpul timporizează și direct ca survenire a viitorului, însă Celălaltul care capătă chip astfel nu este "autentic", ci însăilat din fel de fel de sensuri convenționale; el nu este, în esența sa, imanent propriului
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
capătă chip astfel nu este "autentic", ci însăilat din fel de fel de sensuri convenționale; el nu este, în esența sa, imanent propriului meu "eu" și tocmai de aceea, adică în virtutea faptului că "ființez eu", să ființeze și Celălalt. Oricum, constituirea Celuilalt pretinde o anumită autonomie a timporizării prin survenirea viitorului, care își desăvârșește sensul, totuși, prin timporizarea reflexivă a chemării trecutului și prin în-ființarea "mea" prin timporizarea ca prezentuire. Tocmai o reciprocitate constitutivă între "mine" și Celălaltul (meu) confirmă fenomenul
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
deloc numit o ființare".218 Astfel, atunci când în-ființează ființarea conștientă, el se află în modalitatea acesteia; în plus, ființarea în cauză își "determină" identitatea prin timporizare, și anume printr-o timporizare completă, care presupune prezentuirea, chemarea trecutului și survenirea viitorului; constituirea sa ține de toate acestea, care, cum am văzut, sunt acte constitutive de sens judicativ. Pentru ființarea conștientă, identică timpului complet, care timporizează în toate formele pentru el posibile, este firesc să se instituie reciprocitatea; reflexivitatea presupune ea însăși deschidere
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
în-ființat; se află în prezentuirea ființării conștiente care suportă survenirea viitorului, dar și în prezentuirea Celuilalt, care intră, el însuși ca ființare conștientă, cu cea dintâi ființare conștientă. Și nu este vorba aici doar despre o coincidență a orizonturilor de constituire, ca în fenomenul "empatiei", despre care vorbește Husserl atunci când încearcă să constituie "intersubiectivitatea" și celelalte ipostaze ale "comunității".219 În această rețea de legături, toate tinzând către constituirea unei unități a ființării, ființei ființării și ființei înseși, identitatea câtor doi
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
Și nu este vorba aici doar despre o coincidență a orizonturilor de constituire, ca în fenomenul "empatiei", despre care vorbește Husserl atunci când încearcă să constituie "intersubiectivitatea" și celelalte ipostaze ale "comunității".219 În această rețea de legături, toate tinzând către constituirea unei unități a ființării, ființei ființării și ființei înseși, identitatea câtor doi termeni dintre cei enumerați sau a tuturor este un fapt firesc. Ne putem întreba dacă nu cumva există o altă motivație, decât cea judicativă, pentru tematizarea timpului, în
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
ceea ce își capătă începutul. Prezentuirea universală, ca principiu, se află în toate "momentele" ființării conștiente, adică în viața sau istoria acesteia; de aceea trecutul poate fi încărcat cu fel de fel de fapte, care implică, într-o modalitate secundă de constituire, memoria, și tot de aceea viitorul își are sensul autentic în Celălalt. Dar, dată fiind universalitatea principiului, care cuprinde nu doar ființarea conștientă și timpul ei, ci, cuprinzându-l pe acesta din urmă, cuprinde întreaga ființare, prezentuirea universală se referă
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
unitatea de existență umană, structurată după modelul Treimic. Kant, indicând drept suport al timpului subiectivitatea transcendentală, susținea, de asemenea, că doar ființării conștiente îi poate fi propriu timpul. Husserl, de asemenea, punea structura retențial-protențială a timpului, operațională în cazul oricărei constituiri obiectuale, pe seama fluxului conștiinței, al timpului imanent originar. Iar Heidegger, în analitica sa existențială, afirma răspicat că temporalitatea reprezintă constituția fundamentală, de ființă, a Dasein-ului și condiția de posibilitate pentru orice relaționare a acestuia cu cele aflate în "lume", cu
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]