71,250 matches
-
special Peloponesul și Rumelia. În ciuda faptului că revolta din ținuturile românești a fost zdrobită, liderii greci au obținut mai multe succese pe teritoriul Greciei propriu-zise. După intervenția puterilor și înfrîngerea Imperiului Otoman în războiul cu Rusia din 1830, a fost înființat un stat grecesc independent, cu toate că teritoriul alocat acestuia reprezenta doar a patra parte din ținuturile locuite de greci. Marile puteri au decis ca primul guvern să fie monarhic și l-au ales ca rege pe cel de al doilea fiu
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
o limbă asemănătoare, și în cele ale germanilor, cunoscuți sub numele de sași, descendenți ai imigranților din secolul al XII-lea. Erau recunoscute bisericile catolică, luterană, calvină și uniată, dar nu și cea ortodoxă. În secolul al optsprezecelea a fost înființată o biserică unită, care i-a atras pe unii dintre români și a jucat un rol cultural cu totul aparte. Biserica ortodoxă și capii ei, în primul rînd episcopul Andrei Șaguna, exercitau o influență tot mai mare asupra mișcării românilor
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
mișcare națională bulgară luase ființă cam în același an. Primul obiectiv al conducerii acesteia fusese înlăturarea dominației culturale și politice a grecilor. Avuseseră loc și o serie de revolte locale. Poziția bulgară a fost întărită în 1870, cînd a fost înființată o Exarhie separată de Patriarhia controlată de greci ca să reprezinte interesele religioase ale bulgarilor. A urmat o luptă înverșunată între cele două organizații ecleziastice pentru atragerea cît mai multor membri. Cea mai importantă răscoală bulgară a izbucnit în 1876, centrul
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
internă. În ciuda situației dificile, unele industrii au cunoscut o reală evoluție, în primul rînd în zonele care ofereau produse rezultate din prelucrarea alimentelor, produse textile și materiale de construcție. Prelucrarea alimentelor era desigur vitală pentru această regiune agricolă. Au fost înființate mori pentru făină și fabrici de bere; fabricile de ambalare a cărnii, mai ales cele specializate în produsele din carne de porc, erau, de asemenea, importante. Industria zahărului bazată pe culturile de sfeclă de zahăr s-a dezvoltat în toate
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
precauții, adunarea aleasă în 1906 chiar a încercat să limiteze puterile prințului, opoziția fiind organizată de Clubul Național. Nicolae a desființat grupul și a dizolvat adunarea în 1907, după care și-a adunat partizanii în cadrul așa-zisului Partid "Național Adevărat" înființat de el. Liberalii din opoziție au boicotat alegerile următoare. Deși prințul a reușit să domine situația, exista prea multă opoziție clandestină împotriva politicii sale. Aceste acțiuni au dus la încordarea relațiilor lui cu Belgradul, din cauză că Nicolae credea că oponenții lui
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
astfel că nu au fost făcute schimbări fundamentale. Regele deținea în continuare puteri considerabile. Cele cincizeci și trei de amendamente aveau drept scop principal introducerea cîtorva reforme necesare și îmbunătățirea funcționării administrației. De exemplu, a fost întărită poziția funcționarilor guvernamentali, a fost înființat un minister al agriculturii, iar învățămîntul elementar a devenit obligatoriu. Modificările aduse Constituției și reformele introduse prin legislația în vigoare plasau Grecia într-o postură mult mai bună, fiind aptă să facă față marii perioade de criză care o aștepta
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
sîrbii cooperaseră împotriva autorităților habsburgice. Curînd însă s-au declanșat conflicte între ei, ca și în Croația de altfel, după cum vom vedea în continuare. Motivul esențial al neînțelegerilor era viitorul Bosniei-Herțegovina și chestiunea compoziției naționale a acesteia. Partidul Național Sîrb, înființat în 1879, se opunea energic propunerilor croate de unire cu Dalmația și a nou achiziționatei Bosnia-Herțegovina cu Croația. Acest partid edita o revistă, Srpski List (Știri din Serbia). Datorită dezacordurilor cu croații, sîrbii dalmațieni cooperau cu Partidul Autonomist. În același
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
ca și cel al Austriei și Ungariei. Această soluție trialistă prevedea un loc pentru slovenii catolici, dar nu și pentru sîrbii ortodocși. Cererea de creare a unui regat autonom al Croației era de asemenea susținută de Partidul Social Democrat Croat, înființat în 1894, și de Partidul Țărănesc, fondat în 1904. Accentul pus pe drepturile politice ale croaților a fost însoțit, spre sfîrșitul secolului, de intensificarea animozității dintre sîrbi și croați. Au izbucnit tulburări, iar presa ambelor tabere a făcut schimb de
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Croația. Deși ambele regiuni făceau parte din ținuturile coroanei Sfîntului Ștefan, guvernul maghiar îi acordase Croației o autonomie limitată. Aceasta avea o Dietă, precum și reprezentanți simbolici în Parlamentul maghiar. Sîrbo-croata era limba administrației locale și a învățămîntului elementar și fusese înființat un sistem de școli cu această limbă de predare. După cum am văzut, se dezvoltase o viață politică activă și fuseseră fondate multe partide cu opinii diverse. Existau deci instituții naționale care puteau reprezenta părerile națiunii, chiar dacă erau impuse restricții în
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
cooperau cu reprezentanții sîrbi și slovaci. Nu s-au realizat prea multe. Practic, presiunea asupra naționalităților a devenit și mai intensă. Între timp, intelectualii erau la fel de activi atît în sfera culturală cît și în cea politică. În 1861 a fost înființată Asociațiunea Transilvană pentru Literatura Română și Cultura Poporului Român (ASTRA), al cărei scop era sprijinirea educării românilor și a apariției publicațiilor în limba română. Primul ei președinte a fost Șaguna, iar programul a fost formulat de Barițiu. Organizația oferea burse
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
școlare. Mișcarea culturală a beneficiat în continuare de sprijinul albanezilor din Italia, Egipt, România, Bulgaria, Constantinopol și Statele Unite. Erau tipărite cărți, iar mîndria și conștiința națională s-au intensificat. S-au înregistrat însă puține progrese în Albania propriu-zisă. Au fost înființate cîteva școli clandestine. În 1887 la Korçë și-a deschis porțile o școală particulară, prima instituție autorizată oficial, dar în 1902 și aceasta a fost închisă. Preferința arătată de Abdul Hamid al II-lea pentru administrația centralizată a întîmpinat o
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Fiind nevoiți să se apere, albanezii și-au format propriile lor detașamente înarmate. Apăruse totodată în prim-plan o nouă generație, care avea multe elemente comune cu contemporanii săi din alte ținuturi ale Balcanilor. Un grup de tineri intelectuali au înființat în noiembrie 1905 la Bitola o societate secretă, cu ramificații pe tot cuprinsul ținuturilor albaneze, numită Comitetul pentru Eliberarea Albaniei. În ianuarie 1906, Bajo Topulli a organizat unități de gherilă, care erau instruite cum să lupte atît cu armata otomană
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
organizații naționale. La răscrucea veacului, situația din Macedonia era pur și simplu haotică. Toate taberele dispuneau de detașamente înarmate, cu excepția turcilor musulmani, care contau pe tot mai ineficienta armată otomană. Prima organizație importantă punea accent pe propaganda culturală. Bulgarii au înființat în 1884 Societatea Chiril și Metodiu; sîrbii le-au urmat exemplul în 1886, fondînd Societatea Sf. Sava. Societatea Națională Grecească a fost deja menționată. Mult mai eficiente decît acestea aveau să fie însă organizațiile militare, alcătuite de obicei din fanatici
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
declararea independenței. Albania urma să fie un stat neutru aflat sub protecția marilor puteri. Forma de guvernămînt avea să fie monarhia constituțională. Cu toate că exista un guvern provizoriu sub conducerea lui Kemal, marile puteri au refuzat să-l recunoască. Ele au înființat în schimb o Comisie Internațională de Control formată din reprezentanți ai marilor puteri și dintr-un albanez. Jandarmeria a fost pusă sub control olandez. Așa cum era de așteptat, stabilirea frontierelor naționale a provocat mari dificultăți. Prin aranjamentul final, statul era
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
sub conducerea lui Cristian Racovski. A fost de asemenea organizat în 1903 un Partid Social Democrat în Serbia, care s-a implicat ulterior în organizarea muncitorilor și în declanșarea grevelor acestora. Mișcarea social-democrată era relativ puternică în Imperiul Habsburgic, fiind înființate atît partide croate cît și slovene. În cadrul tuturor acestora existau frecvente dezacorduri privind probleme cum erau cooperarea cu partidele burgheze, activitatea sindicatelor muncitorești, reformele sociale și atitudinea față de țărănime. Grecia nu a avut pînă după război o mișcare socialistă importantă
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Guvernul sîrb din insula Corfu era și el copleșit de probleme serioase. Prințul Alexandru întîmpina greutăți în controlarea conducerii lui militare, mai ales a colonelului Dimitrijević și a Mîinii Negre. Într-un efort de contracarare a acestei amenințări, regentul a înființat o organizație proprie, Mîna Albă. În 1917 el deținea o poziție suficient de puternică ca să-l acuze pe colonel de trădare, răzvrătire și atentat la persoana lui. În iunie 1917, în cadrul unui exemplu splendid de crimă juridică, Dimitrijević și doi
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
îi reprezenta mai ales pe musulmanii bosniaci, care, să ne amintim, au dominat întotdeauna viața politică a provinciei lor. În afară de Partidul Țărănesc Croat, o altă organizație, Partidul Comunist, a ocupat un loc destul de important pe scena politică imediat după război. Înființat în 1919, el a jucat un rol major în organizarea grevelor și a agitației muncitorești din momentul respectiv. Temîndu-se de continuarea activităților revoluționare, guvernul a încercat în decembrie 1920 să dizolve organizațiile comuniste și să interzică publicațiile acestora. Cu toate
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
țăranii nemulțumiți, dar și pe numeroșii soldați din provincie care dezertaseră din armata rusă aflată într-un proces rapid de dezintegrare. După căderea regimului țarist au apărut două tipuri de activitate politică. Mai întîi, ca și în Rusia, au fost înființate soviete (consilii) ale muncitorilor, țăranilor și soldaților; în al doilea rînd, majoritatea românească s-a organizat. Țăranii au început să ia în stăpînire pămîntul încă din iulie 1917; spre sfîrșitul anului, ei își apropriaseră circa două treimi din acesta. În
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
au început să ia în stăpînire pămîntul încă din iulie 1917; spre sfîrșitul anului, ei își apropriaseră circa două treimi din acesta. În octombrie 1917 a fost instituit un guvern provizoriu al Basarabiei cu centrul la Chișinău. Ulterior a fost înființat un Consiliu Național, Sfatul Țării, care urma să guverneze provincia pînă la convocarea unei adunări constituționale. Acest consiliu avea 120 de membri, majoritatea lor reprezentîndu-i pe țăranii și pe soldații români; președintele lui era Ion Inculeț. Acest guvern a rămas
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
a retras condițiile. Generalul aflat la comanda trupelor de ocupație a dizolvat apoi acest organism, astfel încît administrația basarabeană autonomă a dispărut. Măsurile care au dus la unire au fost ulterior energic contestate de guvernul sovietic. În 1924 a fost înființată pe pămînt rusesc o Republică Populară Moldovenească, aceasta pretinzînd că reprezenta autoritatea legitimă din Basarabia. Argumentul ei era că nu Consiliul Național, ci sovietele reprezentau populația provinciei. După cum se vede, Consiliul a funcționat totuși efectiv într-o manieră foarte asemănătoare
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
față de Stamboliski personal continua să crească. Caracterul autoritar și intransigent al premierului, și atitudinea lui doctrinară i-au adus mulți dușmani. În plus, mulți membri ai Uniunii Agrare nu erau pregătiți să-și îndeplinească sarcinile în cadrul guvernului. Ca partid nou înființat bazat pe țărănime, agrarienii nu aveau la dispoziție o rezervă de administratori instruiți și capabili. Mulți dintre adepții lor abuzau de pozițiile lor și erau la fel de corupți ca și funcționarii oricărui regim precedent. Programul agrarian avea și el oponenți influenți
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
a dat cîștig de cauză Uniunii Agrare, care a obținut 53 % din ele, față de cele 18,9 % ale comuniștilor. În 1922, partidele de opoziție de centru și dreapta au format Alianța Națională. Ca și anterior în Grecia și Serbia, fusese înființată o Ligă Militară alcătuită din ofițeri. La fel de influentă era Uniunea Ofițerilor de Rezervă, ai cărei membri erau mai ales ofițerii care își pierduseră posturile din cauza restricțiilor referitoare la efectivele armatei bulgare impuse prin tratatele de pace. În iunie 1923, aceste
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
viața politică și s-a întors în Statele Unite ca să-și reia îndatoririle religioase. Facțiunile de stînga ale CONARE mențineau cu regularitate anumite legături cu alte partide comuniste și cu Kominternul. În 1930, Kominternul l-a trimis pe Ali Kelmendi să înființeze celule de partid în zonele albaneze ale Balcanilor, unele dintre ele fiind evident instituite. Ca peste tot, conducerea și membrii partidelor comuniste proveneau mai ales din rîndul intelectualilor și al păturilor de jos ale burgheziei. Albania avea o clasă muncitoare
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
A existat o revoltă eșuată și în Bavaria. În ciuda faptului că Uniunea Sovietică avea să rămînă singurul stat comunist pînă după cel de-al doilea război mondial, încercările de a exporta revoluția în alte țări nu au fost abandonate, fiind înființată o organizație internațională care urmărea atingerea acestui obiectiv. Internaționala I, care unea toate micile grupuri comuniste existente atunci, a fost organizată de Karl Marx în 1864 și a funcționat pînă în 1876. Internaționala a II-a, o asociere fără reguli
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
chiar dacă limitată și ineficientă, precum și opoziția celorlalte state i-au obligat pe liderii italieni să apeleze la Berlin. Începînd din acest moment, cei doi dictatori au colaborat pentru atingerea obiectivelor lor imperialiste comune. În octombrie 1936, cele două state au înființat așa-numita Axă Roma-Berlin. Acest aliniament era bazat pe asigurări privind sprijinul reciproc și pe împărțirea Europei în sfere de interes. Grecia, Albania și Iugoslavia făceau parte din sectorul italian, iar Ceholslovacia și Austria din zona germană. Ulterior, Germania și-
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]