69,376 matches
-
și cum apariția unei amenințări externe crește coeziunea grupurilor sociale? de ce și cum poziția ierarhică influențează nivelul de satisfacție a muncii. Prin modelul explicativ, legea cauzală se integrează într-un corp teoretic mai general. Funcțiile modelului explicativ. În procesul de constituire și verificare a ipotezelor cauzale, modelul teoretic explicativ al acestora nu reprezintă un simplu lux, ci un element vital, indispensabil. El are multiple funcții. • Funcție euristică. Pornind de la cunoștințele acumulate se pot face ipoteze asupra unor posibile relații cauzale. Legea
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
anumită caracteristică distinctivă: este un sistem orientat finalist. Întreaga sa activitate, dinamica sa internă, este orientată spre realizarea unor finalități proprii: menținerea și dezvoltarea sa. Acest tip de sistem prezintă proprietatea autoorganizării. El are capacitatea de a interveni activ în constituirea propriei sale organizări interioare, de a o modifica în raport cu variatele sale cerințe. Spre deosebire de sistemele biologice, sistemele sociale au o mult mai mare libertate în raport cu propria lor structură. Sistemele biologice au o structură fixată genetic, putând utiliza potențele acestei structuri pentru
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
ce efecte în planurile vieții sociale are difuzarea unui anumit tip de tehnologie (Sandi et al., 1986). Pentru înțelegerea plurifuncționalității este important să operăm distincția dintre funcțiile finale și funcțiile laterale sau secundare. Funcțiile finale suntacele funcții care reprezintă rațiunea constituirii și/sau a menținerii respectivului element. Ele motivează efortul sistemului de a constitui un element oarecare și de a-l menține. Dansul ploii a fost creat și practicat pentru a ajuta colectivitatea arhaică să facă față unor momente dificile pentru
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
de protecție a colectivității de delincvenții potențiali. Ea are însă și consecințe funcționale laterale, unele dintre ele disfuncționale: generarea unei culturi a delincvenței (deținuții învață unii de la alții tehnici eficace de delincvență), se încheagă un sistem socialdelincvent (relații interpersonale, organizare, constituirea sentimentului de apartenență la grupul delincvent, încurajarea reciprocă, se pun bazele diferitelor asocieri criminale); în plus, faptul de a fi deținut reprezintă o barieră importantă în calea reintegrării sociale; influențe negative asupra familiei și a integrării copiilor. Se întâmplă adesea
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
un alt tip de organizare a vieții. Problema relației dintre cerințele funcționale și finalități este deosebit de complexă. Nu este însă nevoie să fie abordată mai amănunțit în această expunere sumară a modelului funcțional. Contextul structural: spațiul funcțional. Conform schemei funcționale, constituirea și dinamica unui fenomen social (element al unui sistem oarecare) au loc sub influența unei mulțimi de cerințe funcționale. Se va numi spațiu funcțional al unui element totalitatea cerințelor funcționale care se exercită asupra acestuia. Spațiul funcțional în care se
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
funcțional în care se constituie un element are o structură complexă. Să distingem, simetric cu tipurile de funcții indicate mai înainte, cerințe funcționale finale sau constitutive și cerințe funcționale laterale. Cerințele funcționale finale sau constitutive sunt acele cerințe responsabile de constituirea și menținerea respectivului element. Ele conferă profilul general al elementelor, logica lor funcțională fundamentală. Un aparat casnic trebuie să fie util, să realizeze funcția pentru care a fost creat. Dacă nu și-o mai îndeplinește, chiar dacă estetic sau deosebit de atractiv
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
dartotodată este influențat și modificat de ele. Această interacțiune funcțională laterală este sugerată și de termenul des utilizat de context structural. Caracterul nesatisfăcător al multor analize funcționale provine din ignorarea cerințelor funcționale laterale. În fapt, ele sunt deosebit de importante în constituirea și dinamica elementelor unui sistem. Un element care îndeplinește eficace funcțiile sale finale poate fi complet exclus sau modificat în mod drastic din cauza intervenției cerințelor funcționale laterale. În acest sens, într-o altă lucrare, argumentăm că oportunitatea în funcționarea sistemelor
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
de altfel orice schemă explicativă: modelul unui sistem autonom care se autoorganizează, funcționând după propria sa logică. Schemele sociale sunt însă doar tendențial autonome, autonomia lor fiind, în fapt, relativă. În primul rând, sistemele sociale trec prin faze diferite de constituire: încep să se cristalizeze și să se organizeze ca sisteme, funcționează ca sisteme deja constituite sau se află într-o fază de disoluție. Sistemul mondial actual, argumentează Mircea Malița, nu este încă un sistem în sensul propriu al cuvântului, cidoar
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
să fie. El nu are încă finalități proprii suficient împărtășite de către toate națiunile care îl compun, fiind totodată lipsit de mecanisme eficace de promovare a unor asemenea finalități. Gradul de autonomie al unui sistem va varia substanțial în raport cu stadiul de constituire/dezagregare a respectivului sistem. În al doilea rând, orice sistem asupra căruia se oprește analiza sociologică reprezintă mereu doar un nivel al organizării complexe a societății, prezentând o autonomie relativă în raport cu sistemele care îl integrează ca subsistem, cu propriile sale
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
reprezintă încă un domeniu în care progresele se fac așteptate. Este clar că fenomenele sociale nu apar în același fel cu cele naturale, ci prin mecanisme specifice. Structura funcțională presupune că ele sunt în mare parte rezultatul unui act de constituire finalist. Sistemele sociale, oamenii care le compun, sunt acelea care, pornind de la cerințele lor funcționale, construiesc mijloacele satisfacerii acestora. Geneza fenomenelor sociale nu este însă decât în mod excepțional conștientă. Marx utiliza frecvent conceptul de „spontan” pentru a desemna acest
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
două variante: a) Relația funcțională este un caz particular al relației cauzale, în care cauza este reprezentată de consecințele elementului respectiv asupra sistemului (fie experimentate în trecut, fie anticipate pentru viitor), iar efectul este selectarea de către sistem a respectivului element (constituirea și menținerea sa). b) Relația funcțională este o relație complexă, formată din mai multe relații cauzale mai simple. Artur Stinchkomb (1968) consideră schema funcțională ca fiind compusă din trei termeni legați între ei prin relații cauzale simple: Figura 4.1
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
Există însă și sisteme sociale care nu au o anumită finalitate. Despre aceasta va fi vorba în capitolul viitor. În schema funcțională, accentul a căzut pe relația dintre element și sistemuldin care face parte. Din această perspectivă pot fi explicate constituirea și menținerea unui fenomen social (element) ca răspuns la o anumită cerință funcțională, contribuția pe care el o aduce la funcționarea sistemului din care facem parte (funcția sa). Rămâne însă de explicat organizarea sistemului finalist ca atare, ca unansamblu de
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
a lui Herbert Marcuse (1977). Am putea considera că holismul reprezintă o presupoziție metodologică corectă în orice analiză care ia în considerare un sistem finalist și își concentrează atenția asupra mecanismelor și tendințelor sale de autoorganizare. Individualismul metodologic, propunând explicarea constituirii sistemelor sociale de „jos în sus”, de la persoane și de la finalitățile lor individuale, explorează o altă logică. S-ar putea considera că în societate avem două procese simultane care se întretaie, se susțin și/sau intră în conflict. Pe de
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
subsistemele sale, o relație de supraordonare și subordonare. Relațiile dintre un sistem și subsistemele sale prezintă, în calitate de tip de relație între sisteme, anumite particularități. În schema funcțională analizată pe larg în capitolele anterioare, accentul a căzut pe rolul sistemului în constituirea și modelarea elementelor (subsistemelor) sale. Asupra acestui aspect nu este cazul să mai insistăm în cele ce urmează. Este necesar însă să aducem o serie de completări referitoare la autonomia relativă a subsistemelor și la contribuția lor activă în relația
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
un interes special în teoria generală a jocurilor, care poate deveni un instrument extrem de util pentru analiza relațiilor dintre sistemele sociale. În momentul actual, teoria matematică a jocurilor este însă legată de o serie de simplificări ce au făcut posibilă constituirea și dezvoltarea sa, dar care o fac inaplicabilă la situațiile standard din sociologie (Friend și Laing, 1980). Pentru a ilustra atât potențele teoriei jocurilor, cât și problemele complexe pe care le ridică analiza relațiilor de cooperare/conflict, să analizăm celebra
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
sensul dat termenului de Karl Marx: conștiința este aceea care, în ultimă instanță, explică fenomenele sociale. Celelalte trei caută să identifice rolul conștiinței în cadrul unui determinism obiectiv mai general (poziția materialistă în explicarea fenomenelor sociale). Conștiința ca factor determinant. Însăși constituirea sociologiei a eliminat interpretările idealiste naive ale vieții sociale care atribuiau conștiinței un rol determinant exclusiv. Analiza sociologică a pus în evidență rolul contextului obiectiv în explicarea oricărui fenomen social, mai general, și rolul situației în geneza comportamentului individual și
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
proces de interacțiune ale cărui mecanisme și legi urmează să fie clarificate. Definit în acest fel, interacționismul simbolic nu reprezintă o alternativă la abordarea sociologică „obiectivă”, ci doar un element complementar al ei, concentrându-și atenția asupra proceselor subiective ale constituirii vieții sociale. El nu explică, în fapt, de ce o colectivitate umană își elaborează o anumită formă de organizare, manifestă un anumit comportament social, ci doar cum se produc acestea. Din acest motiv, interacționismul simbolic, deși cu o lungă istorie, nu
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
cum trebuie să-i facă față. Dacă abordările obiective presupun că procesele de cunoaștere, individuale și colective, exprimă până la urmă concret situația obiectivă, Blumer și alți colegi ai săi fac complet abstracție de această dependență. Subiectivitatea colectivă, mecanismele ei de constituire reprezintă singurele surse ale explicării socialului. După cum remarcă Jonathan H. Turner (1978), o asemenea opțiune duce la o perspectivă indeterministă asupra cauzalității: „Variabilele care influențează definiția situației și acțiunea unei persoane sunt rezultatul «propriei alegeri» a acesteia și aparent nu
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
lor. Nu se poate epuiza realitatea socială prin analiza modului în care își elaborează subiecții umani, individual sau colectiv, imaginea despre realitatea socială, o comunică și o negociază. Acest aspect, deși este important, e limitat. Considerarea contribuției factorului conștiință la constituirea și dinamica fenomenelor sociale trebuie să se realizeze într-un cadru mai general, prin evidențierea împletirii factorilor obiectivi și a celor subiectivi. Conștiința ca epifenomen. O asemenea poziție o putem găsi exprimată în multe abordări, într-o formă mai mult
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
trebuie explicată prin contradicțiile vieții materiale, prin conflictul existent între forțele de producție sociale și relațiile de producție”. Conștiința ca intermediar strict determinat. Această poziție poate fi figurată în felul următor: Conștiința este considerată a avea o funcție activă în constituirea fenomenelor sociale (a comportamentului individual și colectiv), fără însă a aduce la însăși o contribuție determinativă proprie, independentă. Ea este doar o luare de cunoștință a situației obiective, a factorilor care acționează asupra comportamentului, mediind însă această acțiune. Conștiința este
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
Berger și Thomas Luckmann (1967) lansează ceea ce eu aș numi teoria sensului uitat. Operând distincția dintre conștiința constitutivă (conștiința actorilor care produc instituțiile sociale) și conștiința explicativ-justificativă, Berger și Luckmann plasează ambele procese la același nivel de conștiință. Procesul de constituire a socialului este conștient, similar cu cel explicativ-justificativ. Actorii care au creat instituțiile sociale știau foarte bine de ce au făcut-o așa cum au făcut-o. Treptat însă, prin succedarea generațiilor, actorii care găsesc constituite cadrele vieții lor sociale și își
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
logica explicării, a convingerii, „a povestirii”. Rațiunile pentru care instituțiile au fost constituite tind deci să se piardă, să se uite, să se modifice în timp. Pentru Marx, cele două ipostaze ale conștiinței se plasează la niveluri diferite. Procesul de constituire a socialului este spontan,conștiința participanților fiind mereu limitată, cu un pronunțat caracter fragmentar, pragmatic, și nu teoretic. Desigur, unele sensuri „știute” de către cei care au întemeiat o instituție socială sau alta s-au pierdut, dar nu întreaga semnificație a
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
sunt difuzate în sistemele sociale sunt cele mai diverse: cursuri universitare și postuniversitare, cărți și articole, rapoarte de cercetare difuzate în masa sistemelor, documentare, mass-media, discuții particulare. Sunt difuzate mai multe tipuri de cunoștințe. În primul rând, modelele teoretice. În constituirea și funcționarea sistemelor sociale, actorii acționează pe baza unor „teorii”. Acestea sunt cel mai adesea imagini simplificate sau chiar eronate („mituri”). Corectarea acestor „teorii” comune și înlocuirea lor cu teorii cu un grad mai ridicat de elaborare și adecvare sunt
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
o știință atemporală. Ea descrie specia umană așa cum este în prezent, fără a exclude însă un interes pentru istoria biologică a speciei umane. Relativa stabilitate, pe o perioadă mai lungă de timp, a unui obiect individual reprezintă condiția esențială a constituirii unei discipline atemporale. Dacă, dimpotrivă, respectivul obiect prezintă o dinamică rapidă în timp, descrierea sa va fi predominant istorică. Dacă, de exemplu, România este considerată ca un obiect individual de mare interes pentru cunoaștere, o descriere a situației sale sociale
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]
-
curent sunt numite „valori culturale”. Muzica lui Ludwig Van Beethoven, pictura lui Ion Țuculescu, lliada lui Homer reprezintă valori universale, componente ale culturii contemporane. Analiza lor nu poate fi însă decât istorică, prin evidențierea condițiilor concrete care le-a prezidat constituirea. În acest sens putem afirma că există obiecte a căror cercetare nu poate fi decât istorică. Funcția descriptivă a științei ridică probleme specifice atunci când este luată în considerație dimensiunea timp. Prezentul există și poate fi înregistrat. Problema descrierii unui obiect
[Corola-publishinghouse/Science/2238_a_3563]