71,250 matches
-
bezmăn de la mănăstirea Trei Ierarhi un loc în Păcurari, după care s-a reîntors la Paris, unde a constituit o societate pe acțiuni, numită „Societatea morilor de aburi din Moldova”. Societatea a trimis la Iași utilajul tehnic al morii, a înființat acea moară, care a fost administrată de gerantul societății, Gueldry. Din nefericire nu posedăm știri documentare relative la condițiile în care se desfășura procesul de producție (înzestrarea tehnică, mâna de lucru, volumul producției etc.). Se pare însă că moara a
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
monopolul măcinării cerealelor prin morile cu vapori, făcuse o excepție pentru moara din Iași, căreia i se menținea monopolul asupra producerii mecanice a făinii în orașul Iași, acest privilegiu era încălcat de către alți întreprinzători, ca de pildă arhitectul Niciman, care înființase o moară cu vapori pe lângă fabrica sa de arpacaș. De asemenea, contractele încheiate cu furnizorii de lemne nu erau respectate de către aceștia din urmă, iar moara era amenințată din această cauză cu întreruperea funcționării. Moara, se arată la 1860, nu
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
dreptul său de monopol, care se extindea asupra tuturor târgurilor libere din Moldova. Protestul lui Gueldry a fost respins de către Consiliul Administrativ sub motivul că privilegiile sale au valabilitate numai în acele târguri și orașe în care el ar fi înființat mori, ceea ce nu era cazul orașului Galați unde Gueldry nu poseda nici un fel de mori. Din cauza împrejurărilor create de războiul Crimeii, moara n-a putut fi înființată în termenii prevăzuți de hrisov. De altfel Frangopolo a și renunțat la proiectele
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
au valabilitate numai în acele târguri și orașe în care el ar fi înființat mori, ceea ce nu era cazul orașului Galați unde Gueldry nu poseda nici un fel de mori. Din cauza împrejurărilor create de războiul Crimeii, moara n-a putut fi înființată în termenii prevăzuți de hrisov. De altfel Frangopolo a și renunțat la proiectele sale. În 1855, Prosper Durand, prin intermediul lui Antonin Lotreille, a luat asupra sa hrisovul pe care-l obținuse Frangopolo. Prosper Durand era un negustor francez, care avea
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
franceze din Iași și Galați, au mai funcționat în Moldova, în deceniul al VI-lea al secolului trecut, și alte mori cu vapori: două mori sistematice pe moșiile Brăiești și Țigănești, construite de către frații Peitaven, moara arhitectului Niciman din Iași, înființată la începutul anului 1860, anexată la fabrica de arpacaș a aceluiași Niciman, care măcina porumb și uneori, încălcând privilegiile lui Gueldry, și grâu, moara de la Drânceni pe Prut a lui Mihail Kogălniceanu, cea de la Grozești; în 1861 fruncționau: o moară
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
mecanice în perioada de care ne ocupăm, în comparație cu epoca anterioară, a fost mai rapid. În Moldova, între 1846-1863, se construiseră 17 mori cu vapori, iar între 1863-1895, numai 13, în timp ce în Țara Românească numărul lor crescuse de la 16, câte se înființaseră până la 1863, la 48 de mori mecanice, fondate între 1863 și 1895. Morile mecanice din Moldova nu lucrau numai pentru consumul intern, ci și pentru export. În tarifele de export ale Principatelor Române din 1860 este trecută și făina picluită
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
făina picluită, produsă de acest tip de mori, cu prețul de 142 lei kila. Totuși, în ansamblul acestei ramuri, morile mecanice dețineau un loc secundar, ilustrând înapoierea economică a Moldovei. Întreprinzătorii în ramura morăritului mecanic sunt mari proprietari funciari, care înființează mori sistematice pe domeniile lor și, după cum am văzut, reprezentanți ai burgheziei indigene și străine, în primul rând cei ai burgheziei franceze, care, la sfârșitul deceniului cinci al secolului trecut, inaugurează folosirea morii mecanice în Moldova și, o dată cu aceasta, procesul
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
au rupt sau care erau pe cale de a se rupe total de agricultură, se dezvolta producția mecanică a pâinii. În aceste împrejurări, în 1859 a intrat în funcțiune, în mahalaua Păcurari din Iași, prima fabrică de pâine. Ea a fost înființată de către francezul Bourquet. Acesta, adresându-se, la 14/26 iulie 1858, căimăcămiei Moldovei, arăta că „de câtăva vreme eu am intenția de a introduce în orașul Iași fabricarea pâinii prin procedee mecanice, care se folosesc în Franța și mai ales
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
pe timp de zece ani. Sfatul administrativ și caimacamul au acordat petiționarului privilegiul cerut, cu condiția ca fabricarea arpacașului „prin oricare alt mod” în afară de cel mecanic, să fie liberă, iar „asăminea fabrici (ca a lui Niciman) să nu să poată înființa decât în târguri slobode și nu pe proprietăți particulare, a căror drit este nejignit”. Dintr-o cerere a lui Niciman către Consiliul administrativ al Moldovei, din 15 octombrie 1859, reiese că la acea dată el avea pusă în funcțiune „o
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
fost nevoit să renunțe la măcinarea grâului. Producția anuală era de 60.000 ocă de arpacaș. Arpacașul fabricat de Niciman era de trei calități. Mașina de vapori avea o putere de zece cai. Rezultă, așadar, că întreprinzătorul mai sus pomenit înființase inițial o instalație rudimentară, din lemn, de producere a arpacașului, care a funcționat în această stare până în 1860. În acel an, ea a fost transformată într-o fabrică, prin utilizarea în procesul de producție a unei mașini „de fier” și
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
pregătită o anumită cantitate de „carne făbricuită” pentru a o încărca pe corăbii, adică pentru a o exporta. Chiar de la început Goldner nu s-a mulțumit cu beneficiile obținute din vânzarea conservelor, ci, în dorința de a le mări, a înființat pe lângă fabrică o cârciumă „i alte de ale mâncării” și o cărămidărie cu două cuptoare, încălcând în felul acesta drepturile posesorului moșiei Țiglina, proprietate a Mitropoliei Moldovei, pe care era instalată fabrica. Întreprinderea lui Goldner sau mașina de „carne murată
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
la Galați pentru a avansa lui Goldner fonduri. Într-o jalbă a lui Goldner către domnitor găsim multe observații îndreptățite, a căror veridicitate este confirmată de abuzurile binecunoscute ale funcționarilor de stat. După îndepărtarea lui Mihai Sturdza din Moldova, comisia înființată pentru soluționarea diferendelor dintre stat și Goldner s-a adresat domnitorului Grigore Ghica, la 20 februarie 1850, arătându-i că sub domnia trecută Goldner a fost nedreptățit. Acesta din urmă a dovedit cu probe evidente că statul îi datorează 15
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
care o folosea Krodop nu se confunda cu cea utilizată de Goldner și că, prin tariful vamal al Principatelor Române, supușilor austrieci li se îngăduie să facă în mod liber comerț în Moldova și Valahia. De aici rezultă că Krodop înființase o fabrică, nu un atelier sau o manufactură. Această concluzie se întemeiază pe intervenția lui Goldner care urmărea să desființeze instalația industrială a lui Krodop. După cum am mai arătat, Goldner avea un privilegiu exclusiv de preparare a conservelor numai prin
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
adevăr, realizat. La 26 februarie 1851, între Consiliul de administrație a mănăstirii și Wilhelm Stiber s-a încheiat un contract valabil pentru o perioadă de trei ani (16 mai 1851-16 mai 1854). Prin acest contract, Wilhelm Stiber se obliga să înființeze o fabrică de postav, să aducă lucrători specializați, iar mănăstirea, la rândul ei, se însărcina să procure mașinile necesare. Mașinile au fost aduse în țară pe la punctul de vamă Nimerceni la începutul anului 1852. La 29 februarie 1852, „mașina” a
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
mănăstirea Neamț nu a mai fost menționată. În acel an funcționa în regiunea Neamț o singură fabrică de postav, cea a lui M. Kogălniceanu, care se mărise prin cumpărarea de către proprietarul ei a mașinilor întreprinderii de la mănăstire. Mihail Kogălniceanu a înființat cea de-a doua și cea mai mare fabrică de postav din Moldova. El s-a dovedit a fi nu numai un mare bărbat de stat, dar și un foarte priceput întreprinzător. Proprietar de moșii, arendaș de moșii, de poște
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
lui Kogălniceanu, prin cantitatea și calitatea producției, prin înzestrarea tehnică care se ridica la nivelul industriei textile moderne europene, a jucat un rol important în viața economică a țării. Cea de-a treia fabrică de postav în Moldova a fost înființată la Târgu Neamț în 1855 de către Ed. Bühl. El a fost adus din Prusia de către M. Kogălniceanu, care i-a încredințat funcția de „director iscusit al fabricei” sale. Foarte curând, Bühl s-a dovedit însă, pretindea M. Kogălniceanu, nepregătit pentru
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
costat peste 5.000 de galbeni”, spune M. Kogălniceanu. În cele din urmă Bühl a părăsit pe Kogălniceanu, dar nu s-a mai reîntors în patria lui, deși Kogălniceanu îi plătise drumul. Dimpotrivă, a rămas la Târgu Neamț, unde a înființat în 1855 o fabrică de postav proprie, provocând o neașteptată concurență fabricii lui M. Kogălniceanu. La 8 decembrie 1855, M. Kogălniceanu, într-o jalbă adresată Departamentului din lăuntru, reclama că fabrica lui Bühl îi pricinuiește „pagube de șase luni”. Aceasta
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
prin hrisovul de întemeiere a fabricii sale. Ca urmare a intervenției energice a lui Kogălniceanu, s-a instituit o comisie, care a primit însărcinarea să arbitreze acest diferend. Din procesul verbal întocmit de către membrii comisiei rezultă că Ed. Bühl a înființat o întreprindere industrială înzestrată cu „mașinile acele ce să întrebuințează la fabrica de postav”. Comisia a apreciat, în decembrie 1855, că „deși nu într-un număr atât de mare și atât de perfect ca fabrica de postav a d-sale
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
obligația să învețe doi mecanici „secretul” fabricării. La 15 ianuarie 1841, Torenburg a cedat acel hrisov, cu încuviințarea organelor de resort ale statului, lui Theodor Ghica, unul dintre cei mai activi și mai „industrioși” boieri Moldoveni. Acesta din urmă a înființat fabrica de lumânări pe un loc din apropierea „grajdurilor domnești” din Iași. Autorii unui articol despre industria din Principatele Române, articol publicat în 1847 în „Foaia germană din Brașov”, referindu-se la acea fabrică, scriau următoarele: „o fabrică de stearină mai
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
dat și scutire de vamă pentru importul materialelor mai sus menționate, deoarece ele puteau fi procurate în țară. Totodată, i se punea și condiția ca fabrica să fie gata în doi ani de la eliberarea privilegiului. De ce anume Th. Ghica a înființat noua fabrică la Focșani și nu a folosit banii în scopul măririi și perfecționării celei de la Iași este greu de spus. S-ar putea ca hotărârea lui să fi fost determinată de apropierea Focșanului de Galați sau de funcționarea unei
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
Focșani. Suferind avarii și întrerupându-și activitatea în vremea războiului Crimeii, fabrica a fost repusă în funcțiune ulterior. În 1856, Thibault Lefebvre remarca printre încercările reușite de industrie românească și fabrica de lumânări de stearină de la Focșani. Fabrica a fost înființată de Th. Ghica, dar construcția și menținerea ei n-au fost asigurate prin propriile mijloace financiare ale proprietarului. Dintr-o informație documentară din 1860 reiese că bancherul vienez N. Durnba împrumutase pe Th. Ghica cu 235.595 lei, dându-i
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
că, în 1853, mecanicul fabricii era un oarecare Wagner, plătit cu un salariu de 10 galbeni pe săptămână. În 1861 a luat naștere o nouă fabrică de stearină care era cea mai mare întreprindere industrială din Moldova. Ea a fost înființată de către societatea franceză „Foulcquier, Blanc et comp.”, sub direcția lui Foulcquier. Fabrica utiliza ca forță motrice aburul, folosind 102 lucrători dintre care 42 erau femei și producând lumânări în valoare de 2.740.000 lei anual. Este foarte probabil că pe lângă
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
său deosebite mașine de vapori pentru a lucrat tot felul de lemne”, în care scop au cerut caimacamului Moldovei un privilegiu exclusiv pe 10 ani. O altă instalație industrială în această ramură era așa-numita „fabrică de pavele” din Iași, înființată în anii 1843-1844, la care erau angajați 9 lucrători salariați, dintre care unii munceau spre a-și „cîștiga hrana vieții pentru casă și a bieților sărmani copii”. Producerea de pavele pentru podirea ulițelor capitalei se făcea la acea instalație cu
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
în 1864-1865, ea producea pe an 2 milioane de cărămizi care se vindeau „miia de cărămidă de mașină patru galbeni...”. În 1853, funcționa în Focșani o „fabrică de țiglă” a unui oarecare Horvath, care, în tovărășie cu Zamfirachi Gafencu, a înființat și o „fabrică” de cărămizi. Deocamdată materialul documentar nu ne îngăduie să stabilim cu precizie dacă această întreprindere poate sau nu poate fi socotită fabrică, chestiuni care urmează să fie rezolvate prin noi cercetări. În 1851, organele de stat, „pentru
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
Asachi nefăcând excepție de la regula potrivit căreia introducerea mașinismului atrage după sine utilizarea într-o măsură mare a copiilor și a femeilor. Salariul lucrătorilor era și el inegal. Materia primă o formau cârpele, care se colectau prin intermediul unor depozite speciale înființate la Iași, Fălticeni, Mihăileni, Botoșani, Huși, Bârlad, Vaslui, Tecuci, Galați, Roman și Piatra. Se pare că Gh. Asachi a întâmpinat mari dificultăți în strângerea cârpelor care, fiind făcută pe întreaga întindere a țării, ridica numeroase probleme de transport. Pe de
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]