70,637 matches
-
ceea ce corespunde gândirii-positum împlinite (un intelect omniscient ar putea-o realiza, pentru că ea se exprimă în legătură cu obiecte-positum (date) ca atare, iar un asemenea intelect îi este pe măsură), și a dezvăluirii cunoștințelor (nu a generării, construcției, constituirii lor), în aceasta constând cunoașterea este imposibilă pentru actuala croială (judicativă) a "facultății" noastre de cunoaștere, deși nu este imposibilă în orice condiții (o condiție tocmai a fost indicată); ea exprimă, prin urmare, o imposibilitate relativă. Ipoteza acestui tip de cunoaștere a făcut ea
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
a sa adevărul. Totuși, discursul filosofic hegelian nu este unul propriu-zis non-judicativ, deși forțează deseori granițele dictaturii judicativului. În modernitatea târzie se petrece evenimentul reformalizării logos-ului ce va fi avut în vedere mai târziu, în contextul reducției judicative -, care constă în reluarea, pe baze noi, a analiticii elementelor logicului și mutarea accentului identitar al judicativului de la judecata propriu-zisă la "propoziție", altfel spus, de la unitatea aspectelor formal și alethic, la unitatea unei enunțări în care preeminență capătă cupluri de elemente heterogene
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
lămuri în această privință, este necesară operarea reducției judicative a dictaturii judicativului, cu scopul de a dezvălui sensurile timporizării oricărei ființări, adică ale oricărei "obiectualizări" judicative. Oricum, poate fi vorba aici nu doar despre o legitimitate neștirbită a operării judicative constând în operarea întemeiată logic a judecății asupra unor "obiecte" care sunt ele însele constituenți judicativi -, ci despre o extindere a acestei operări într-un domeniu "gol", "întunecat", în care judecata își impune "obiectele" numai după forma sa, fără nici o contribuție
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
specifică și concretă ("în carne și oase") din afara formei sale. Din toate acestea putem înțelege că judecata însăși trebuie prinsă sub exigențele aporeticului. Ea nu reprezintă un temei sigur al cunoașterii, așa cum ne asigură analiticile și dialecticile filosofice. Aporia judecății, constând în alăturarea, în structura sa, a două elemente din "spații" diferite (din orizonturi de constituire diferite), se transmite tuturor elementelor din orizontul logicului, întemeiate pe judecată; de fapt, însuși pre-judicativul (ante-predicativul) este judicativizat, așa cum am sugerat mai sus, și chiar
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
ajuns la "formalism" este cu totul firesc pentru ea, în această perspectivă instrumentală: în acest fel și-a împlinit "programul"; ființa sa ajunge, tocmai în acest mod, expusă. Pornind de la toate acestea, devine firesc să pretindem că împlinirea ființei logicii constă în formalism. Totuși, formalismul, ca ipostază desăvârșită a logicii în registru judicativ, se află încă în logos; de fapt, logica însăși este logos; e drept, "de-naturat". Adepții formalismelor de tot felul pretind că tocmai datorită formalizării sale gândirea este purificată
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
dar care rămâne, în ciuda acestui fapt, o structură discursivă, în genere) și argument (argumentare, în același sens operațional întărit, dar, cu toate acestea, rămasă o structură discursivă, așa cum s-a precizat mai devreme pentru raționare; diferența față de aceasta din urmă constând în natura unor elemente ale structurii, fapt ce particularizează raționarea sau o determină ca demers dialectic); b) apoi este vorba despre analitică și dialectică. 2.2. Contextualizarea filosofică a sensurilor originare ale analiticii și dialecticii Scenariile teoretice (contemplative), speculative, aporetice
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
amintite mai devreme în formația de cinci a lui Porfirios), fiindcă acestea contribuie la alcătuirea elementelor unui argument dialectic, anume, în primul rând, la alcătuirea "premisei" și a "problemei" ("problema" fiind și ea "premisă", diferența, atât cât poate fi admisă, constând doar în modalitatea formulării lor); de fapt, în mod direct, ele contribuie la stabilirea "locurilor comune" (topoi), din perspectiva cărora raționamentul dialectic poate fi prins sub reguli "formale". Ținând seama de proiectul aristotelic al logicii-organon, analitica și dialectica (topica) sunt
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
ei constitutive (așa cum este și cel formal): aspectul alethic (împreună cu natura sa sintetică). 3.1.1.6. Adevărul-corespondență În tratatul Despre interpretare, al cărui obiect este propoziția enunțiativă (sau judecata), singura "vorbire cu înțeles" care poate fi adevărată sau falsă, constând întotdeauna fie în afirmație fie în negație, ideea unei corespondențe între "afirmație" sau "negație", pe de o parte, și starea de lucruri sau faptele la care ele se referă, pe de alta, este suficient de clară pentru a-i sesiza
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
fie în negație, ideea unei corespondențe între "afirmație" sau "negație", pe de o parte, și starea de lucruri sau faptele la care ele se referă, pe de alta, este suficient de clară pentru a-i sesiza nu doar sensul direct, constând în legătura ca atare dintre cele două părți (judecată și fapt), ci și sensul indirect al "valorii de adevăr".61 În contextul precizat, Aristotel nu-și pune probleme propriu-zis ontologice. El ia ca de la sine înțeles și faptul (real) spre
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
participă ca atare, ca temă, la discurs. De fapt, toate regulile stabilite de Aristotel, reguli firești ale gândirii, pretinde el și, la fel, toți logicienii, se întemeiază, așa cum am accentuat și mai sus, pe judecată, pe aspectul ei strict formal, constând în structura judicativă originară S P, și pe aspectul alethic, constând în corespondența dintre ceea ce se afirmă sau se neagă prin "formula" S P și faptele vizate astfel (prin afirmație sau negație). Există, cum știm, reguli referitoare la operațiile cu
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
stabilite de Aristotel, reguli firești ale gândirii, pretinde el și, la fel, toți logicienii, se întemeiază, așa cum am accentuat și mai sus, pe judecată, pe aspectul ei strict formal, constând în structura judicativă originară S P, și pe aspectul alethic, constând în corespondența dintre ceea ce se afirmă sau se neagă prin "formula" S P și faptele vizate astfel (prin afirmație sau negație). Există, cum știm, reguli referitoare la operațiile cu noțiuni (definiție, clasificare), raporturile dintre acestea, distribuirea lor, reguli privind funcțiunile
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
poate fi dat și în experiență). Statutul de instrument căpătat de cele două modele ale rostirii filosofice prin proiectul aristotelic al logicii-organon nu este astfel pus în dificultate: căci analitica și dialectica, deși par a-și fi pierdut funcția întemeietoare, constând în depistarea și respingerea greșelilor rezultate din aplicarea regulilor logice, prima prin analiza "elementelor" raționării, cea de-a doua prin aplicarea corect-formală a regulilor desprinse de analitică, își păstrează încă o funcție constitutivă; în cazul analiticii, ca atare, prin unele
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
tradiționale? Propune el un alt concept al adevărului, dat fiind faptul că logica transcendentală a sa are alte sarcini, alt obiect, alte rezultate decât logica generală? Încă din "Introducerea" la Logica transcendentală este precizat, fără echivoc, sensul adevărului: Dacă adevărul constă în acordul unei cunoștințe cu obiectul ei, atunci, prin aceasta, acest obiect trebuie distins de altele; căci o cunoștință e falsă dacă nu concordă cu obiectul la care e raportată, deși ea conține ceva care ar putea fi valabil despre
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
cunoștință e falsă dacă nu concordă cu obiectul la care e raportată, deși ea conține ceva care ar putea fi valabil despre alte obiecte."107 În același context este operată și distincția dintre adevărul formal și adevărul material. Cel dintâi constă în acordul cunoștinței cu forma sa logică (în sensul de a nu se contrazice pe sine, de a nu fi contradictorie), în vreme ce al doilea constă în acordul cunoștinței cu obiectul său. Prin urmare, cunoștința este considerată de Kant prin două
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
În același context este operată și distincția dintre adevărul formal și adevărul material. Cel dintâi constă în acordul cunoștinței cu forma sa logică (în sensul de a nu se contrazice pe sine, de a nu fi contradictorie), în vreme ce al doilea constă în acordul cunoștinței cu obiectul său. Prin urmare, cunoștința este considerată de Kant prin două aspecte: forma și conținutul său; forma este dată de condiții logice, conținutul este dat de obiect. Logica generală (prin analitică) nu acoperă, într-o primă
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
o constituie ca atare. Adevărul corespunzător acesteia este cel transcendental. Din această perspectivă, adevărul transcendental apare ca o condiție pentru însuși adevărul empiric: În ansamblul oricărei experiențe posibile se află toate cunoașterile noastre, și în raportul general la această experiență constă adevărul transcendental, care precede orice adevăr empiric și îl face posibil."109 Îl precede, îl condiționează; oarecum, îl cuprinde, fiindcă nici adevărul transcendental nu ar fi ceva în absența celui empiric. 3.2.1.4. Statutul de judecată și cunoștința
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
orizontul de reconstrucție filosofică deschis aici, că timpul este chiar o condiție de existență a fenomenelor. Acest gând este cu totul semnificativ din punct de vedere judicativ: cum vom vedea atunci când va fi operată reducția judicativă, timpul are sarcini "ontic-ontologice", constând în înființarea subiectului și predicatului unei judecăți și în investirea acestora cu referenți "existențiali" (mundani). Deocamdată observăm la Kant prezența acestei sarcini "ontic-ontologice" a timpului, chiar în ipostaza sa elementară de formă a priori a simțului intern. Timpul capătă o
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
determină fenomenul, potrivit celor trei moduri temporale. De aceea capătă semnificații, în privința lui, ceea ce este permanent, adică substanța, ceea ce este în succesiune, adică relația cauzală (dintre "cauză" și "efect"), și ceea ce este simultan, adică unitatea tuturor fenomenelor, comunitatea lor, care constă în relațiile diverse și reciproce dintre fenomene. Însăși "lumea" "natura", în termenii lui Kant capătă o întruchipare în acest fel. Dar experiența posibilă, așa cum o concepe Kant, are trei sensuri: a) sinteza tuturor fenomenelor, ca element al cunoștinței impus de
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
se află, totuși, în sensul conceptului de judecată sintetică a priori și ele pot fi identificate ca atare. Jocul timpului în proiectul kantian este esențial într-un sens ontologic, așa cum semnalează câțiva exegeți ai lui Kant, îndeosebi Heidegger. Jocul acesta constă în condiționarea simultană a conștiinței existenței mele ca subiect și a conștiinței existenței lucrurilor din afara mea. Dar conștiința aceasta este suficientă pentru a proba, necesar și suficient, atât existența unui subiect determinat ("eu"), cât și existența lucrurilor exterioare acestuia ("non-eul
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
de predicație, dat fiind faptul că această conștiință, ca "obiect" al unei intuiții categoriale, are sensul unor elemente ale structurii judecății. 3.2.1.6. Necondiționatul, cunoștința aparentă și precomprehensiunea non-judicativului Conceptul, ca formă a intelectului, are o semnificație transcendentală constând în disponibilitatea sa de a se "încărca (umple) obiectiv" chiar și atunci când intelectul îl aplică, potrivit regulilor sale, unui obiect căruia nu-i poate corespunde nici o intuiție; altfel spus, atunci când conceptul este aplicat la "lucrul în sine". Aplicația aceasta are
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
ținând seama și de locul lor în proiectul critic al lui Kant, drept veritabile discipline ontologice, statut nerevendicat totuși de Kant și, de altfel, foarte greu de susținut, potrivit convențiilor stabilite de el în legătură cu sarcinile unei "critici a rațiunii pure", constând în primul rând în scoaterea la iveală, printr-o cercetare a facultății de cunoaștere și a produsului acesteia, cunoștința veritabilă, a limitelor cunoașterii, a înseși limitelor facultății de cunoaștere și ale folosirii legitime a unor principii, a limitelor ființei raționale
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
și raționamentul, forma logică aflată în "administrarea" rațiunii (intelectul are "grijă" de principii), prezentat și de logica-organon drept formă a gândirii cu o proprie identitate, apare la Kant ca fiind, în ultimă instanță, tot judecată: "Funcția rațiunii, în raționamentele ei, constă în universalitatea cunoașterii prin concepte, și raționamentul însuși este o judecată care e determinată a priori în întreaga sferă a condiției ei."129 Și nu reprezintă aceste fapte o dovadă suficientă pentru încadrarea funcțională a analiticii transcendentale și a dialecticii
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
prin activitatea sensibilității, imaginației și intelectului. Sensul "subiectivist" al timpului este însă subminat continuu în proiectul critic, prin alte sensuri ale sale: prin cel de idealitate, prin acela al nimicniciei timpului în absența "obiectului" etc. Ceea ce înseamnă că reducția judicativă, constând în recuperarea sensului de timp din toate elementele dictaturii judicativului, capătă o șansă, desigur, ca un sens posibil al criticii rațiunii pure, pe segmentul său "analitic". Totuși, ceea ce prinde o anumită formă la Kant nu este reducția propriu-zisă, ci deducția
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
folosire a principiilor intelectului."153 În felul acesta ar trebui să funcționeze Ideile transcendentale. Dar ce se întâmplă de fapt cu ele și ce direcție mai pot ele căpăta, prin însăși îndrumarea naturală a rațiunii? Se-nțelege, direcția constitutivă, care constă, după Kant, în raportarea directă a Ideii la obiecte ale experienței, ca și cum Ideea le-ar constitui categorial așa cum se întâmplă în cazul categoriilor intelectului. De aici rezultă aparența dialectică. Constitutiv, Ideea transcendentală nu poate opera. Pentru aceasta ar trebui ca
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]
-
de adunate către o recondiționare non-judicativă a propriilor sale temeiuri. Partea desfășurată din proiectul heideggerian reprezintă, oricum, o analitică; sensul ei este acela de "ontologie fundamentală", adică, așa cum precizează autorul, de teorie asupra semnificației pre-ontologice a Dasein-ului; iar această semnificație constă în faptul că Dasein-ul este ființarea căreia îi este propriu un act de înțelegere a ființei; de aici decurge "preeminența sa ontică și ontologică". Așadar, ființările de felul lucrului ("ființarea-simplu-prezentă"), de felul ustensilului ("ființarea-la-îndemână") pot fi lămurite în privința ființei lor
by VIOREL CERNICA [Corola-publishinghouse/Science/975_a_2483]