1,814 matches
-
domnului și a cneghinei sale, Ovdotia și pentru copii lor Alexandru și Olena. Este singurul document în care mama domnului e numită Maria. La 15 septembrie, domnul cumpăra satul Jivcovul de Sus (Vicovul) și-l dăruia Putnei. Aceasta este prima danie pe care Ștefan o face mănăstirii sale. Campania din 1467 Pentru Ungaria, ca și pentru Țările Românești, problema principală pe plan politic și militar o constituia lupta împotriva ofensivei otomane. Iancu de Hunedoara a înțeles acest lucru, nu însă, și
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
a Cetății Albe. În 1540, regele Ferdinand al Austriei îi scria lui Ștefan Lăcustă, menționând: „Cetatea Ciceu și Cetatea Balta, existente în părțile Transilvaniei, au fost date pentru Chilia și cetatea Albă ocupate de turci”. Vladislav al II-lea reînnoia dania sa pentru virtuțile militare ale domnului Moldovei, care trebuia să rămână ca aliat, altfel s-ar fi produs o mare pierdere pentru „întreaga Creștinătate”. Nu s-a păstrat documentul prin care Matei i-a cedat lui Ștefan cele două feude
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
Moldovei, care trebuia să rămână ca aliat, altfel s-ar fi produs o mare pierdere pentru „întreaga Creștinătate”. Nu s-a păstrat documentul prin care Matei i-a cedat lui Ștefan cele două feude. În 1492, când regele Vladislav întărește dania făcută de Matei, este vorba de un nou privilegiu - o nouă donație - ceea ce presupune existența privilegiului anterior. Dar nici acest document nu s-a păstrat. Cetatea Ciceului avea, în momentul în care este dăruită lui Ștefan, 55 de sate. În
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
păgânătății”. În timp ce se duceau tratative cu Moscova, la 18 aprilie 1492, Conventul de la Mănăștur îi întărea lui Ștefan cel Mare, la porunca regelui, stăpânirea asupra celor două cetăți din Transilvania împreună cu satele din jur. De data aceasta se arăta că dania era făcută lui Ștefan cel Mare, dar și moștenitorilor săi. Punerea în posesie s-a făcut la 4 octombrie 1492. În felul acesta, Ștefan avea o certitudine că, în caz de nevoie, el și Curtea lui aveau unde să se
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
Nu au existat două cancelarii, ci una singură, în care documentele sunt emise în numele celor doi domni. În anul 1436 sunt emise 16 documente, dintre care 15 în numele celor doi domni, numai unul fiind dat în numele lui Iliaș, reprezentând o danie către mânăstirea Neamț. În 1437, 9 documente au fost date în numele celor doi domni și numai două au fost date în numele lui Iliaș. Din perioada 1438-1442 ni s-au păstrat 36 de documente, dintre care trei privilegii erau date de
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
Ploscarul, Ivan Porcu sau Ulea, cu fratele său Iuga. Temându-se ca Moldova să nu devină o țară vasală supusă coroanei ungare, polonii îl sprijină pe Alexădrel, fratele lui Roman, să ajungă domn. La 8 aprilie 1449, acesta confirma o danie făcută de boierul Oană Pântece mânăstirii Moldovița, privilegiu în care apare Sfatul Domnesc alcătuit din boieri care făcuseră parte din sfatul lui Alexandru cel Bun, ca Petru Hudici, dar și boieri care pribegiseră cu Roman, ca Manoil de la Hotin și
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
înseamnă că din primii ani ai domniei sale, Ștefan cel Mare a purtat o grijă deosebită aliatului său în lupta pentru întărirea autorității domnești. În ceea ce-i privește pe mireni, ne-am fi așteptat ca numai marii boieri să fie beneficiarii daniilor/întăririlor făcute de domn. În 3 septembrie 1454, Ștefan cel Mare îi întărește lui Gostilă ocinile lui drepte 12 sate și o seliște. Este cel mai mare domeniu boieresc menționat în documente între 1457-1467. P. P. Panaitescu vorbea de unitatea
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
poate spune, forțând puțin nota, că în primii zece ani din domnia lui Ștefan cel Mare, acesta a fost preocupat de întărirea puterii domnești, dăruind și întărind domeniul bisericesc și micul domeniu boieresc. În perioada amintită, domnul nu face nici o danie vreunui supus al său. Sunt întărite ocinile moștenite, schimburi de moșie sau cumpărarea unei moșii. Sunt 14 privilegii, care întăresc cumpărarea unui domeniu boieresc de patru sate, în șapte cazuri e vorba de cumpărarea unui sat, este întărită cumpărarea a
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
strălucit prin faptele lor, cu domenii, pe care, uneori, domnii le puteau lua înapoi, dar, până la urmă, domnii le-au restituit moșiile urmașilor acelor boieri. Așadar, domnul era stăpânul țării, țara era ca o moșie din care domnul putea face danii unor boieri, care îl slujiseră cu credință. Același punct de vedere se întâlnește în răspunsul pe care boierii moldoveni îl dau guvernatorului austriac, în 1782: “tot locul țării Moldovei, dintr-un început loc domnesc au fost și mai pe urmă
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
și Ioan Bogdan au tradus și au tipărit documentele emise de cancelaria domnească în această vreme. Majoritatea documentelor reprezintă întărirea stăpânirii unei moșii de către boieri. Așa cum remarca Radu Rosetti, în legătură cu documentele de la Alexandru cel Bun, ele “au încă forma unor danii, dar dacă le citim atent, vedem că ele, în realitate, sunt niște întăriri. Același lucru îl întâlnim și în documentele de la Ștefan cel Mare, cu constatarea, potrivit căreia, conținutul lor ne dă posibilitatea să facem, cu mai mare ușurință, deosebirea
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
le citim atent, vedem că ele, în realitate, sunt niște întăriri. Același lucru îl întâlnim și în documentele de la Ștefan cel Mare, cu constatarea, potrivit căreia, conținutul lor ne dă posibilitatea să facem, cu mai mare ușurință, deosebirea dintre o danie sau întărirea unei moșii. Dacă pentru Țara Românească există studiul lui Ion Donat despre domeniul domnesc, nu avem o lucrare similară pentru Moldova. Rezultatul cercetării sale a fost obținut în urma unei îndelungi investigații, printre care se numără și fișarea satelor
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
se limitează la trei cazuri: Vaslui, Bârlad, Tecuci. În primul caz este un spor foarte însemnat de 16 sate, în cel de-al doilea caz doar de o siliște. În toate cazurile, Ștefan cel Mare nu înzestrează ocoalele târgurilor cu danii din domeniul domnesc. El cumpără sate și, în aceeași zi în care cumpără, le donează ocoalelor. Numărul satelor din ocoalele târgurilor trebuie să fi fost însemnat și, oricum, toate la un loc depășeau cel mai mare domeniu, pe care îl
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
Grecii, pe care îl dă mânăstirii Putna. Domeniul domnesc: braniștile. Ele reprezentau pământurile asupra cărora nu se exercita o stăpânire particulară, în momentul în care a avut loc întemeierea țării. Domnii, care s-au perindat pe scaunul Moldovei, au făcut danii din aceste braniști. La 1 ianuarie 1453, Petru Aron dăruia mânăstirii Moldovița o prisacă în braniștea de la Bohotin. Această braniște trebuie să fi fost întinsă din moment ce același domn îi dăruia, tot acolo, o prisacă mânăstirii Neamț (1 ianuarie 1454). La
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
credință”, adică îi socotește boieri. Este greu de spus în fața acestei realități documentare că domnul a dus o politică susținută de colonizare. Făcându-se o asemenea constatare, se uită faptul că și înaintașii lui Ștefan cel Mare au făcut asemenea danii. În perioada așa-zisei crize a fărâmițării feudale, fiii lui Alexandru cel Bun, Iliaș și Ștefan au dăruit, între 1434 și 1438, nouă privilegii în care este vorba de un loc în pustie pentru întemeierea unui sat. În patru ani
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
vornicului Cupcici mai multe sate, dar și “pământ din pustie ca să își întemeieze sate, anume: Cozareuții și Polzalăuți și Vedinți și Micicova și Nesteacăuți și pe Ciuhru în sus de moară și în jos de moară”. Dar cea mai spectaculoasă danie o face Alexandru cel Bun la 28 decembrie 1428, când întărește fiilor lui Oană vornicul, Lazor, Stanciul și Costea, loc de trei sate, la Minco, la Lacul lor și unde a fost cneaz Stan. Peste un an, la 3 iunie
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
dă posibilitatea să vedem, că aceste locuri se aflau în spațiile foarte largi dintre sate, în unele zone ale țării. Reiese că toți domnii s-au preocupat de colonizarea acestor locuri, ele fiind cuprinse în privilegiile unor mari moșieri, sau danii acordate unor oameni care nu aveau moșie, dar intrau în rândul boierilor, din momentul în care întemeiau un sat. În cazul fiilor lui Oană vornicul vedem cum două repere topografice, unde se putea întemeia un sat, au devenit sate în
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
de trai. Din domeniul domnesc mai făceau parte iezerele, bălțile de la Bohotin sau de la Botna, pe Covurlui, bălțile de la Dunăre. Reiese din documentele lui Ștefan cel Mare că averea personală a domnului, în sate, era foarte mică, din ea face danii mânăstirilor, recuperând o parte prin cumpărarea a nouă sate. Dar cum din domeniul domnesc fac parte târgurile, ele constituie o mare putere din punct de vedere politic, economic și militar. Faptul că alipește Vasluiului 16 sate se explică prin importanța
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
documentele de la sfârștul secolului al XIV-lea și din secolul al XV-lea reiese limpede că moșiile, mare parte dintre ele, erau constituite atunci când a avut loc întemeierea. Domnii care s-au perindat pe scaunul Moldovei au făcut și ei danii, dar aceste danii nu au constituit temelia formării domeniului boieresc. Marile moșii din Moldova nu s-au constituit ca dar al unei feude de către domn unui vasal al său, ele existau, iar domnii nu au făcut altceva decât să întărească
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
secolului al XIV-lea și din secolul al XV-lea reiese limpede că moșiile, mare parte dintre ele, erau constituite atunci când a avut loc întemeierea. Domnii care s-au perindat pe scaunul Moldovei au făcut și ei danii, dar aceste danii nu au constituit temelia formării domeniului boieresc. Marile moșii din Moldova nu s-au constituit ca dar al unei feude de către domn unui vasal al său, ele existau, iar domnii nu au făcut altceva decât să întărească stăpânirea unei moșii
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
și am întărit în țara noastră” satele - și urmează întărirea acestora -, pentru că boierul i-a slujit credincios pe înaintașii celui care acordă privilegiul, dar îl slujește și pe el însuși cu credință. Uneori ai impresia că este vorba despre o danie domnească, dar vine și prezicerea că este vorba de întărirea stăpânirii asupra unei moșii. Despre domeniile feudale s-a spus că erau variate (diferite) ca mărime “unele cuprindeau zeci de sate, răspândite pe un teritoriu de zeci de mii de
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
lângă Roman, contopindu-se cu această comună, erau satele Cărbunești și la Văratec. Nu departe de Roman, pe Bistrița, se afla satul Costinți (azi Costișa). La foarte mare distanță, între Huși și Vaslui, se aflau două sate. Cea mai importantă danie pe care Alexandru cel Bun o face fiilor lui Oană vornicul, pe lângă cele trei sate dăruite mânăstirii Humor, este un loc pe stânga Prutului, unde se puteau întemeia zece sate și un alt loc, pe dreapta râului, unde se puteau
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
alte două sate la Răsărit de Suceava. Nu toate sate erau de moștenire la 1431. Două sate și jumătate din alt sat sunt cumpărate de Cupcici, alte două Cupcici le-a primit de la fiica lui Miclouș și de la Bogdan, această danie făcându-se în fața domnului. Fiica lui Miclouș i-a dăruit satul Camenca și, în felul acesta, se poate spune că se realiza o anumită unitate teritorială a celor patru sate din colțul de Nord-Vest al Bucovinei. Cu această ocazie i
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
dă pentru dreapta și credincioasa slujbă față de părintele domnului, ceea ce înseamnă că popa Iuga stăpânea satul Buciumeni încă de dinaintea domniei lui Alexandru cel Bun. În cel de-al doilea privilegiu, dat în aceeași zi, se precizează că satul Buciumeni era dania părintelui lui Alexandru cel Bun. Dar și despre alte sate, care sunt enumerate în document, se arată că sunt “dania părintelui nostru”. Este vorba de satele Mitești (pe Șomuzul Mare, mai jos de Buciumeni), care a intrat mai apoi în
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
lui Alexandru cel Bun. În cel de-al doilea privilegiu, dat în aceeași zi, se precizează că satul Buciumeni era dania părintelui lui Alexandru cel Bun. Dar și despre alte sate, care sunt enumerate în document, se arată că sunt “dania părintelui nostru”. Este vorba de satele Mitești (pe Șomuzul Mare, mai jos de Buciumeni), care a intrat mai apoi în hotarul Fălticenilor, apoi Ciorsăcești, tot pe Șomuz și Rădășeni, mai sus de Buciumeni. Cele patru sate formau un domeniu unitar
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]
-
vedea pe hartă, satele acestui domeniu se aflau de la granița cu Țara Leșească până la Galați și de la Fălticeni până la Nistru, remarcându-se două grupări de sate în județele Vaslui și Iași. Felul în care Mihul și-a mărit domeniul, prin danii domnești, dar mai ales prin cumpărături, nu trebuie să surprindă. Un sat prețuia între 30 și 80 de zloți. Un singur sat se vindea, la mijlocul secolului al XV-lea, cu 150 de zloți, dar pe lângă satul propriu-zis mai era o
Ştefan cel Mare şi Sfânt – domn al Ţării Moldovei : (1457-1504) by Manole NEAGOE () [Corola-publishinghouse/Memoirs/101012_a_102304]