7,741 matches
-
se realizează o metaforă. În consecință, pentru a transforma știința lingvistică (= cunoașterea limbii) în vorbire și pentru a spune ceva cu ajutorul numelor (semnelor linvistice) în vederea realizării unei comunicări (transmiterii unei informații), semnele lingvistice trebuie orientate spre obiecte, transformînd desemnarea ideală (conceptuală și, deci, potențială în raport cu realitatea) în desemnare reală (obiectuală și, prin aceasta, denotativă). Prin urmare, în vreme ce, la nivelul limbii, numele (cuvîntul) denumește o existență în general (o esență), la nivelul vorbirii, același nume denumește o existență individuală (un individ, o
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
o comunicare concretă, orientată spre anumite realități, iar semnificația se manifestă ca sens, ca destinație explicită spre un anumit obiect sau spre anumite obiecte 73. Se relevă astfel statutul binar al semnului lingvistic în a cărui semnificație se cuprinde deopotrivă conceptualul și obiectualul, deoarece un nume este atît denumire a unui concept, cît și denotare a unui obiect. Pe lîngă aceasta, entitatea denotată de un nume actualizat poate fi și o entitate în general, ca în judecățile cu valoare generală, o
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
ca în judecățile cu valoare generală, o parte din clasa entităților desemnate, ca în judecățile particulare, un singur individ al clasei, ca în judecățile singulare. În vorbire, așadar, semnificația se poate actualiza sub mai multe aspecte, care pot viza semnificația conceptuală sau noțiunea sub aspect intensiv 74, semnificația clasială sub raport extensiv (Omul (= oamenii) este muritor), semnificația selectivă sau o diviziune a sferei clasiale (prin particularizarea cu ajutorul cuantificatorilor: Unii oameni sînt harnici) și semnificația individualizantă sau un exemplar din sfera noțiunii
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
ca atare, ci printr-o imagine alcătuită de spiritul omului. Cu toate acestea, cuvîntul purtător al imaginii subiective a obiectului se obiectivează el însuși în raport cu individul, devenind un obiect în raport cu spiritul în care se oglindește la rîndul lui la nivel conceptual. De aceea, arată Humboldt, se ajunge ca subiectul să posede trei entități conceptuale: amprenta obiectului, maniera de interpretare a obiectului și efectul produs de structura fonică a cuvîntului. Gînditorul german consideră că subiectivitatea din limbă este dominată analogic de subiectivitatea
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
cuvîntul purtător al imaginii subiective a obiectului se obiectivează el însuși în raport cu individul, devenind un obiect în raport cu spiritul în care se oglindește la rîndul lui la nivel conceptual. De aceea, arată Humboldt, se ajunge ca subiectul să posede trei entități conceptuale: amprenta obiectului, maniera de interpretare a obiectului și efectul produs de structura fonică a cuvîntului. Gînditorul german consideră că subiectivitatea din limbă este dominată analogic de subiectivitatea omogenă a tuturor vorbitorilor, este, prin urmare, o subiectivitate socială ("națională", după Humboldt
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
de realizat, iar singularitatea care ființează pentru sine a conștiinței-de-sine trece în existență, astfel încît ea este pentru alții 121. Se poate constata, așadar, că, deși nu s-a ocupat în mod special de limbă, Hegel a creat un cadru conceptual și a oferit sugestii care să favorizeze o astfel de cercetare. De aceea, reluarea abordărilor filozofice asupra limbii, la începutul secolului al XX-lea, s-a făcut în mare parte sub impulsul ideilor hegeliene, Benedetto Croce și Karl Vossler fiind
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
ambele caracterizate prin expresivitate, precum și de explicare a poziției limbii în raport cu alte activități sau facultăți umane. Limbajul nu poate fi deosebit de poezie, arată el, atîta timp cît este obiectivarea conținuturilor conștiinței, dar se depărtează de ea atunci cînd devine cunoaștere conceptuală, în știință, în filozofie etc.131 Ca atare, în literatură (în folosirea artistică a limbii) se creează o realitate, în vreme ce în cazul celorlalte folosiri ale limbii se vorbește despre realitate. Acest lingvist stabilește că istoria filozofiei relevă două probleme de
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
alternanță nu sînt decît rezultatul schimbărilor fonetice care le-au dat naștere, convertite în opoziții fonice care au primit o anumită valoare, știința lingvistică a vorbitorilor preluînd o diferență materială, atribuindu-i valoare semnificativă și determinînd-o să poarte o diferență conceptuală. În principiu, este vorba, deci, de o opoziție de forme care rezultă din evoluția fonetică. Astfel, din lat. frater (acuz. fratrem, abl. fratre) a rezultat rom. frate, iar, prin preluarea desinenței -i de la declinarea a II-a , devenită specifică pentru
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
ale transmiterii informațiilor. Și, întrucît cunoașterea este reflectarea în gîndire a realității, iar limba sistemul de semne prin care oamenii își exprimă și își îmbogățesc conținutul gîndirii, între limbă și cultură se stabilește o corespondență firească la nivelul sferelor lor conceptuale. În practica socială, cultura se realizează mai întîi ca reflectare, mai mult sau mai puțin adecvată, a proceselor, faptelor și elementelor naturale și sociale, presupunînd activitatea de înțelegere și de folosire a lor. Așadar, în cadrul procesului cognitiv, cultura este legată
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
funcțiile lor de bază. Ca atare, orice poate primi un nume, nu numai lumea materială, iar în cadrele glosocosmosului aceasta nu mai este cea propriu-zisă, lumea obiectelor, ci lumea construcțiilor spirituale. De aceea, arată Eugen Coșeriu, valorile lingvistice sînt valori conceptuale care se definesc prin opozițiile lor și prin funcțiile lor, iar nu prin criterii reale, date de înseși fenomenele realității 301. Din aceste motive, trebuie evitată eroarea confuziei dintre cunoașterea lucrurilor și știința lingvistică. Problema relației limbii cu realitatea capătă
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
sistemului, iar nu pozitiv, prin conținutul propriu. În același mod, valorile gramaticale sînt variantele pe care le pot concretiza, în diferite limbi, categoriile gramaticale, în ulti-mă instanță, deci, tot variabile ale semnificației. Cele două cazuri relevă aceeași situație, o evaluare conceptuală din perspectiva sistemului, fiindcă partea conceptuală a valorii este constituită numai din raporturile și din diferențele față de celelalte elemente ale limbii. Valoarea lingvistică are, după Saussure, și un aspect material, realizat tot prin raportarea dintre elementele limbii și concretizat prin
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
propriu. În același mod, valorile gramaticale sînt variantele pe care le pot concretiza, în diferite limbi, categoriile gramaticale, în ulti-mă instanță, deci, tot variabile ale semnificației. Cele două cazuri relevă aceeași situație, o evaluare conceptuală din perspectiva sistemului, fiindcă partea conceptuală a valorii este constituită numai din raporturile și din diferențele față de celelalte elemente ale limbii. Valoarea lingvistică are, după Saussure, și un aspect material, realizat tot prin raportarea dintre elementele limbii și concretizat prin diferențele fonice sau grafice. Raportarea limbii
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
dintr-o limbă, trebuie luat în considerare faptul că ea se manifestă în două ipostaze: ca limbă populară și ca limbă literară. Ca limbă populară, orice idiom este produsul vieții istorice a poporului căruia îi aparține și reflectă, în structuri conceptuale proprii numai ei, experiența și viziunea despre lume a poporului respectiv. Ca atare, filozofia etnică, corespunzătoare culturii populare și exprimată prin limba populară, deși nu se constituie ca o disciplină de sine stătătoare, este legată de aceste structuri, pe care
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
radicalului), care determină nuanțarea sau structurarea conținutului. Numărul unor astfel de termeni nu este însă foarte mare, dacă limba-scop se caracterizează printr-un nivel ridicat de dezvoltare și de cultivare. Pe de altă parte, în unele lucrări nu apar inovații conceptuale și terminologice marcante, iar aceasta nu le împiedică să conțină idei înnoitoare și valoroase. Există însă și sisteme de gîndire în care asemenea inovații au un rol important și, în acest caz, sînt necesare mijloace speciale pentru a le releva
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
diferită, în principiu, în cazul filozofului, care exersează cugetarea cu abstracții, fondul fiind dat de concepție, iar noutatea de invenția ideilor, filozofia fiind o tendință spre cunoașterea absolutului prin efortul individual al personalității. De aceea, creația filozofului constă în valențele conceptuale ale cuvîntului, prin redimensionări și sistematizări ale conținutului, în vreme ce poezia, deși nu ignoră nucleele conceptuale, tinde spre dobîndirea unor plenitudini intuitive folosindu-se de corpul (forma) cuvîntului, tinde, deci, spre experiența absolutului. Prin urmare, arată Tudor V i a n
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
concepție, iar noutatea de invenția ideilor, filozofia fiind o tendință spre cunoașterea absolutului prin efortul individual al personalității. De aceea, creația filozofului constă în valențele conceptuale ale cuvîntului, prin redimensionări și sistematizări ale conținutului, în vreme ce poezia, deși nu ignoră nucleele conceptuale, tinde spre dobîndirea unor plenitudini intuitive folosindu-se de corpul (forma) cuvîntului, tinde, deci, spre experiența absolutului. Prin urmare, arată Tudor V i a n u ," filozoful încearcă dezlegarea enigmei absolutului și artistul năzuiește către întocmirea unei imagini a lui
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
nu presupune substituirea sentimentului prin idee, căci el trebuie să rămînă sentiment, și, în aceste condiții, cuvintele se combină într-un anumit mod încît să poată reda și să poată produce sentimentul 346. De aceea, poezia poate face loc elementelor conceptuale, dar dobîndește "plenitudine intuitivă"347 numai prin corpul cuvintelor și prin îmbinarea lor, încît să se poată realiza prin acest corp și prin această îmbinare intuiția ideatică, iar prin conținutul exprimat o structură ideatică. Poezia este, deci, la fel ca
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
care este privită realitatea sau secțiunea din realitate interpretată. Totuși, o terminologie specifică are și filozofia, dar cu trăsături diferențiate în raport cu terminologiile științelor. În primul rînd, terminologia filozofică nu este unitară din mai multe puncte de vedere; fiind o creație conceptuală și singulară, fiecare sistem filozofic atribuie în multe cazuri conținuturi sensibil diferențiate termenilor pe care îi vehiculează. Prin urmare, spre deosebire de conținutul termenilor științifici, care este în general stabil, conținutul termenilor filozofici cunoaște o anumită mobilitate, încît el poate fi diferențiat
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
generalului și a universalului prin individual. Că nu este nevoie de admiterea unui astfel de principiu exceptiv este demonstrabil însă pe baza emendărilor aduse logicii clasice de filozoful Edmund H u s s e r l. Potrivit acestui gînditor, cunoașterea conceptuală se poate realiza prin individual și, în acest caz, individualul poate fi luat ca universal. Aceasta se întîmplă deoarece printr-un singur exemplar se creează intuiția unui mod de a fi, a unei esențe care clasifică obiectul individual împreună cu alte
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
de stare emoțională și cognitivă prin care se ajunge "pe aceeași lungime de undă" cu alte persoane. În aceste condiții, s-ar putea aprecia că alteritatea, în accepțiunea dată de Coșeriu, este o specie a empatiei, însă fără o dezvoltare conceptuală în interiorul sferei acesteia, fiindcă apariția și folosirea acestor două noțiuni s-au produs în mod independent. Urmarea tradiției în folosirea limbii și alteritatea apropie pe individul vorbitor de comunitate și îl integrează în ea prin elementele comune cu alții. Cunoștințele
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
creator poate fi din punct de vedere psihologic extravertit sau introvertit, fără ca aceasta să condiționeze valoarea realizărilor, deoarece forța de atracție a rezultatului activității modelează receptorul în sensul operei sale. Prin urmare, motivația operei este de fapt realizarea unui echilibru conceptual cu receptorul, căruia i se propun alternative emancipatoare pentru a i se induce o schimbare de orizont. Prin faptul că sînt realizări individuale, filozofia și poezia ar părea că nu intră în sfera obiectivității și, prin aceasta, a realității propriu-zise
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
la afinitățile dintre liberalismul sociologic și constructivismul lui Wendt prezintă capcane potențiale. Potrivit unei critici la adresa lui Wendt, abordarea lui se bazează pe termeni teoretici dificil de definit (Keohane, 1989b; Keohane, 2001). Totuși, într-un studiu recent, Alderson face un exercițiu conceptual de "deminare", care facilitează aplicarea conceptelor constructiviste la analiza empirică (Alderson, 2001). Alderson definește "socializarea" ca internalizare a normelor. El observă că abordările socializării se deosebesc în ceea ce privește condițiile favorabile internalizării, mecanismele cauzale prin care se produc efectele sale, precum și factorii
by Ewan Harrison [Corola-publishinghouse/Science/1059_a_2567]
-
liberale domină în mod clar sistemul internațional emergent pentru prima dată în istoria mondială. Astfel, cei care studiază relațiile internaționale se confruntă cu o situație care se apropie cu adevărat de un "laborator în lumea reală", pentru evaluarea cadrelor lor conceptuale centrale. Totuși, în mod paradoxal, sfârșitul Războiului Rece a generat tensiuni considerabile în cadrul disciplinei contemporane. La peste un deceniu de la desfășurarea lor, semnificația istorică generală a schimbărilor din sistemul internațional dintre 1989 și 1991 încă nu este deloc limpede. De
by Ewan Harrison [Corola-publishinghouse/Science/1059_a_2567]
-
că este posib ca sistemul internațional să treacă printr-o transformare foarte dificil de cuprins din unghiul perspectivelor dominante. Ambivalența privind semnificația sfârșitului Războiului Rece pentru cercetarea din domeniu generează dificultăți. Există foarte puține încercări de abordare sistematică a problemelor conceptuale ridicate de eșecul de a prezice colapsul Uniunii Sovietice, și de utilizare a cadrelor rezultate pentru analiza tendințelor din ordinea internațională emergentă. Abordând în mod direct întregul spectru de teme teoretice și empirice generate de sfârșitul Războiului Rece, în studiul
by Ewan Harrison [Corola-publishinghouse/Science/1059_a_2567]
-
Dorin Tudoran e paradigmatică pentru acest proces de trecere de la exultanță la intransigență și de la candoare la exasperare. Ea este chiar un grafic al transformării unui limbaj de mătase într-un limbaj de șmirghel și al saltului dintr-o realitate conceptuală ca utopie a limbajului într-una asumată ca infern existențial. Și aceasta cu atât mai mult cu cât în volumele de început poetul nu vădea prea multă disponibilitate socială, sărind peste imediat direct în tentația vizionară și în ritualitatea imaginativă
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/290290_a_291619]