96 matches
-
simplă particulă pragmatică (" Stinge dracu lumina aia că mi-e somn!", agonia.ro; "niciodată nu am înțeles cum dracu se hrănesc", sfera.ev.ro). Desigur, multe dintre construcții sînt valabile pentru toate substitutele drăcuielii: sinonime mai mult sau mai puțin eufemistice (naiba), cuvinte - adesea obscene - care evocă eliptic formule de imprecație. Merită să observăm, în treacăt, interesantele opțiuni ale DEX-ului în definirea cuvîntului drac: în primul rînd (ca probabil efect al cenzurii ideologice din anii primei ediții) sensul său e
Drăcuieli by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/12853_a_14178]
-
literară a operei lui Vintilă Horia - chiar dacă ne mărturisește acest lucru abia într-o notă de subsol de la pagina 176: „categoriile conceptuale utilizate în analiza obișnuită a prozei, nu se regăsesc în prim-planul acestei analize”; lăsând astfel de formulări eufemistice la o parte, trebuie spus că aceste „categorii conceptuale” lipsesc aproape cu desăvârșire. Faptul este justificat prin accentul pus de prozatorul de origine română pe „mesajul transmis” și de „sărăcia epică” a romanelor sale. Reducerea unei opere de artă la
Scriitorul care își confunda cititorii cu o pălărie by Paul-Gabriel Sandu () [Corola-journal/Journalistic/4856_a_6181]
-
doar cînd nu interesează diferența de sex; atunci cînd aceasta apare, odată cu intenția de a desemna fie femei, fie bărbați, conservarea stilului oficial atrage aplicarea unor determinanți care sună greoi și artificial: persoană feminină, persoană masculină. Frecvent în formule oficiale eufemistice - persoane cu handicap, persoane cu nevoi speciale -, cuvîntul persoană apare în traduceri uneori stîngace din engleză: "pentru persoanele vîrstei a III-a se organizează anual... tîrgul internațional ŤSeniorť" (Ziua turistică, 3, 1997, 1). Oricum, cuvîntul are un sens fundamental nemarcat
Persoane, personaje, personalități... by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/11794_a_13119]
-
doar așa, de dragul enumerării. Și ca nu cumva expoziția să fie chiar bulgărescă, de parcă ar fi jenant, sau umilitor de-a dreptul, să te ocupi cu asemenea mărunțișuri cînd aspirațiile tale sînt cu mult mai înalte, s-a găsit soluția eufemistică, un fel de scuză implicită, a artiștilor bulgari de origine română. Cu alte cuvinte, expoziția nu este chiar bulgărescă pentru că pictorii sînt, într-un fel sau altul, ,,de-ai noștri", de origine românească mai mult sau mai puțin străveche. Dar
Chinurile unei nașteri amînate (II) by Pavel Șușară () [Corola-journal/Journalistic/16952_a_18277]
-
larg, evocă adesea și înțelesul religios, de obicei cu efectul producerii unui nou sens contextual: ortodox devine mai mult sau mai putin sinonim al lui creștinesc. În citatul următor, de pildă, pește sensul "profan" se suprapune cel religios, cu intenție eufemistica dar și cu riscul de a crea implicații nedorite: "Vrăjitoarea a asigurat-o că, dacă aceasta rețetă magică nu va da rezultate, este pregătită să facă alte ritualuri mai puțin ortodoxe, dar mult mai tari" ("Evenimentul zilei" = EZ 2121, 1999
Schimbări semantice by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/17680_a_19005]
-
toate registrele, de la mitologizare la deriziune, dar aproape întotdeauna în tonalitate peremptorie, violentă și agresivă, dovadă indirectă a trecerii de la libertatea îngrădită din vremea dictaturii la o libertate de permanent război civil mediatic. Expresia "dezbatere publică" este de aceea măcar eufemistică, dacă nu de-a dreptul improprie. Nu bănuiam în seara aceea că, foarte repede, solidaritatea intelectuală, prin care căutasem să facem față presiunilor regimului comunist, se va sfărîma, în libertate, în grupuri și singurătăți. Azi, de cîte ori se întîmplă
Poveste din anii orwellieni. by Mircea Iorgulescu () [Corola-journal/Journalistic/8789_a_10114]
-
civile, de comportamentul dintr-o societate civilizată, de raporturile acesteia. Războiul își are legile specifice, total diferite de cele din timp de pace. Ar fi ușor să definim războiul ca barbarie ce câștigă teren, pentru că aceasta ar fi o definiție eufemistică a groazei, a ororii. Războiul nu e doar problema unor soldați ce se confruntă cu alți soldați. Războiul înseamnă regiuni ocupate, civili zdrobiți, femei violate, oameni asasinați și culturi nimicite. Iată ce m-a impresionat atât de profund și sper
Tibor Zalán: Poezie și dramă - interdependențe by Jenö FARKAS () [Corola-journal/Journalistic/6790_a_8115]
-
Rodica Zafiu Se știe că există o tendință eufemistică de folosire a unor imprecații și a unor expresii injurioase în limbi străine: acestea sînt percepute de vorbitori ca mai slabe, mai atenuate decît corespondentele din limba maternă, exprimate de obicei într-un registru lexical vulgar, tabuizat. Puternica influență franceză
De la înjurătură la plictiseală by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/15695_a_17020]
-
nicio anomalie, nu cuprinde termeni marcați negativ sau folosiți în sens figurat. Nu este însă nici transparentă: structura sa sintactică nu-i permite ascultătorului care nu o cunoaște dinainte deducerea sau reconstituirea sensului. Expresia provine, foarte probabil, dintr-o elipsă eufemistică, aplicată unor formulări mai explicite ale limbii populare, de tipul e bolnav cu capul, e dus cu capul etc. Reducerea e un joc cu efect surprinzător: menajarea interlocutorului apare ca un exemplu de glumeață ipocrizie, preferabilă totuși insultei directe. Expresiile
A fi cu capu’... by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/4673_a_5998]
-
în seamă nici de autorii dicționarelor noastre de argou. Nu poate însă lipsi dintr-o descriere detaliată a limbii române actuale, în varianta ei vorbită. Frecvența sporită în uz provine din efectul de surpriză umoristică al unei construcții eliptice și eufemistice.
A fi cu capu’... by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/4673_a_5998]
-
mai numeroase decît cele foarte recente, care par să pătrundă destul de greu în nomenclator: broker e menționat într-o paranteză, manager doar în sintagma manager sportiv. Lucrul se justifică doar în măsura în care unele din noile denumiri sînt simple sinonime "înnobilate" sau eufemistice ale unor termeni mai vechi; există totuși și destule ocupații cu totul absente în trecut. Împrumutul de profesii și de termeni care le denumesc cunoaște, oricum, un avînt vizibil mai mult în anunțurile publicitare decît în nomenclatorul oficial. Unele dintre
Meserii by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/8788_a_10113]
-
și drege, însă la un moment dat... cd-ul se oprește și ecranul rămâne negru" (forum.softpedia.com). Un caz special este cel în care formula insinuează caracterul negativ al lucrurilor nenumite; în acest caz, rezumarea are în primul rînd funcție eufemistică: ,să stai înnebunit de gândul că omul de lângă tine face și drege este cel mai chinuitor lucru" (ele.ro). Distanța luată față de acțiunile despre care se vorbește - agitație văzută de sus, cu ironie - e foarte des prezentă în discursul relatat
A face și a drege... by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/10787_a_12112]
-
cel mai chinuitor lucru" (ele.ro). Distanța luată față de acțiunile despre care se vorbește - agitație văzută de sus, cu ironie - e foarte des prezentă în discursul relatat, în vorbirea directă sau indirectă. Face și drege e și unul dintre clișeele eufemistice ale pseudocitării, procedeu descris de Magdalena Vulpe (alături de: c-o fi, c-o păți; că așa, că pe dincolo; că treacă, că meargă; că sucită, că-nvârtită; că-n sus, că-n jos; încoace, încolo; că-i laie, că-i bălaie
A face și a drege... by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/10787_a_12112]
-
trivialul mediu autohton: "Ce înseamnă (chiar dacă ești născut aici) să trăiești, o viață, în Franța! Pînă unde poate merge eleganța exprimării! Eugene Ionesco i se adresa lui Ceaușescu (în scris): "prin măsurile D-voastră, indispuneți un înreg popor". Cîtă eleganță eufemistică în acest "indispuneți", nu?". (va urma)
Un observator solitar Un observator solitar by Gheorghe Grigurcu () [Corola-journal/Journalistic/9680_a_11005]
-
pe bună dreptate o resimțiți, putea fi diminuată în cabina de vot prin suprimarea intempestivă a candidaților cu ajutorul unui flow de culoare neagră. Și în sfîrșit, întrebarea finală, prin imperativul ei, este cel puțin discriminatorie, ca să mă exprim în termeni eufemistici. Trecînd pe un plan mai general, sunt surprins de argumentele, cel puțin bizare, la care recurg mulți intelectuali de bună credință pentru a-și argumenta opțiunile politice. Unii fac trimitere la tot felul de tradiții interbelice (mai ales liberale), care
Despre vot by Dan Căpățînă () [Corola-journal/Journalistic/8255_a_9580]
-
care mișcă lucrurile în amorțeala generalizată, Nori îi schimbă numele și destinul Anei-Maria. Pentru el și numai pentru el, nostalgica fată întoarsă din Statele Unite, devine, pentru ani și ani, Polonia. Pasajul explicativ al improvizației onomastice este - fără dubiu - o reușită eufemistică: "A apăsat un buton în dreptul radioului și am așteptat amândoi să iasă niște sunete din cutia neagră, dar n-a ieșit nici unul până când Nori n-a dat un pumn zdravăn peste bord și-abia atunci s-au auzit niște mâțâieli
Cumințenia pământului by Cosmin Ciotloș () [Corola-journal/Journalistic/8835_a_10160]
-
predominant fiziologice ale termenului sex și ar propune conștient folosirea lui gen. Mult mai probabil e vorba de simpla copiere, de traducerea grăbită a unor formulare redactate în engleză, în care se găsea deja gendre ; poate și de o tendință eufemistică, în măsura în care vorbitorii vor să evite alte sensuri și conotații ale termenului sex, care li se par probabil incompatibile cu textul oficial. O contribuție la răspîndirea acestei utilizări o are cu siguranță internetul, cu numeroase site-uri traduse în pripă, de
Genul din gramatici și cel din chestionare by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/9209_a_10534]
-
ajunge să fie obligatorie, suprimînd libertatea și gîndirea critică. Prin reacție, se manifestă tendința sănătoasă de a submina acest limbaj prin "traduceri" negativiste și cinice (în internet, pe bloguri și forumuri, există o frumoasă colecție de transpuneri ironice ale formulelor eufemistice sau de răspunsuri sarcastice - unele, nereproductibile - la întrebările-tip din interviurile de angajare: "Unde te vezi peste cinci ani?"). Între pseudo-termenii de specialitate ai acestei limbi se numără și verbele a focusa și a prioritiza. Despre primul, anglicism dublînd inutil
"Limbaj corporatist" by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/8169_a_9494]
-
ulubeasnea"). Dicționarul tezaurizează membri mai rari ai unor familii de cuvinte (de pildă ucigărie, ucisătură, ucigătură), ca și termeni expresivi din anumite categorii semantico-lexicale (numeroase sînt, în acestă zonă a vocabularului, numele populare pentru diavol: ucanel, ucigaie, ucigan, sau substitutele eufemistice din tiparul ucigă-l crucea (ucigă-l toaca / tămîia / pietrele / bolovanii /vederea / mînia / focul / întunericul etc.). Remarcabilă e mulținea de sensuri a unor cuvinte fundamentale - a umbla, a (se) uita, a umple, umbră, urmă; merită să fie cunoscută și bogăția
De la «u» la «uzuș», prin «urcelnic» by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/14170_a_15495]
-
preluarea limbajului oficial al muncii organizate, dar și o reducere postrevoluționară la mecanismul profitului (sintagmele apărînd din această perspectivă ca eliptice). Se observă de altfel, în domeniul dat, concurența între mai multe cîmpuri lexicale din care s-a extras terminologia eufemistică: lexicul industrial (a produce), cel birocratic (a rezolva) și cel al spectacolului (a executa, număr) sînt preferate din interior, intrînd în concurență cu interpretarea tradițională - predominant exterioară - în termeni comerciali. Zona lexicului comercial - marfă, client - nu lipsește nici în interior
Producție by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/15935_a_17260]
-
să mănânce orice doresc și să aibă un abdomen plat, făcând 250 de abdomene pe zi pentru a arde excesul de grăsime și calorii”, exercitii-abdomen.ro). Imperfecțiunile fizice care ar urma să fie corectate cu ajutorul fiarelor sunt desemnate prin diminutive eufemistice: se vorbește, de exemplu, despre colăcei și aripioare (pliuri de grăsime depusă): „Grăsimi acumulate pe burtică, aripioare, colăcei, fese mult prea pline? Doar muncind poți scăpa de ele. Exersând zilnic, cel puțin jumătate de oră” (csid.ro); „în prag de
Fiare și pătrățele by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/5041_a_6366]
-
și retorica a formulelor citate are ca obiect nu persoană, ci "trupul": "necinstind trupul unei copile", care "a fost batjocorit cu bestialitate" (EZ 2149, 1999, 5). De altfel, a-și bate joc apare, ca expresie populară, într-o anumită măsură eufemistica, de fapt foarte transparență și de aceea crudă, chiar în basme - în culegerile autentice, care păstrează stilul hibrid real al vorbitorilor contemporani. Răpirea fetelor de împărat de către zmei e povestita într-un limbaj în care, pe fodul popular, se întîlnesc
Necinstiri by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/17749_a_19074]
-
să constituie obiectul unui domeniu filosofic de importanță majoră și de mare durată. A pune sub semnul întrebării un domeniu este, dacă nu o negare directă a viabilității lui, oricum, o rezervă. Iar rezerva poate fi interpretată ca o formă eufemistică a negației. Perioada post-Blaga i-a confirmat îndoielile. Blaga rămâne unic, la noi, situat deasupra conjuncturilor politice și de aceea foarte important. E citit și astăzi nu numai în interiorul culturii noastre, dar și în afară. De pildă, acum apare pe
Blaga și cerchiștii by Elvira Sorohan () [Corola-journal/Journalistic/15938_a_17263]
-
aștepta, modestul curat, dovadă totuși a unei aprecieri destul de oneste a situației. Rubrica Matrimoniale, cuprinzînd acum aproape în totalitate, cel puțin în unele ziare, anunțuri ale liniilor telefonice erotice sau propuneri similare, produce un contrast comic între folosirea extensivă și eufemistică a titlului și sinceritatea limbajului din anunțuri - care vorbesc de pildă de oferte "la domiciliul clientului". Altă ruptură între aparența și esența mesajului mi se pare a se manifesta într-un anunț care propune "transport săptămînal de persoane în Croația
Triumful inteligenței by Rodica Zafiu () [Corola-journal/Journalistic/17393_a_18718]
-
se opune lui verrat „vier“) și sp. cochino se pare că sunt derivate de la exclamația coch, cu care se cheamă porcii. În spaniolă, este foarte răspândit cerdo „porc“, care are la bază lat. cirrus „smoc de păr“; este o creație eufemistică târzie (secolul 18), izolată din expresia ganado de cerdo „turmă de porci“. Tot în spaniola populară există marrano „porc“, iar în portugheză marrăo, care au la origine ar. máhram „lucru interzis“, referitor la faptul că în religia mahomedană carnea de
101 cuvinte moştenite, împrumutate şi create by Marius Sala () [Corola-publishinghouse/Administrative/1361_a_2705]