1,185 matches
-
române la faza sa modernă și contemporană. După o prezentare generală a fenomenelor variație și de schimbare diacronică angajând poziția constituenților (§II), ne ocupăm de structura propoziției și deplasarea verbului(§§III; IV). Alte fenomene de variație și de schimbare de topică (vizând mai multe fenomene din grupul nominal și discontinuitățile sintactice înregistrate în textele originale și în traduceri) vor fi analizate în detaliu într-o carte viitoare (Nicolae în pregătire). În afară de această scurtă introducere, monografia conține patru capitole. Capitolul al doilea
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
din grupul nominal și discontinuitățile sintactice înregistrate în textele originale și în traduceri) vor fi analizate în detaliu într-o carte viitoare (Nicolae în pregătire). În afară de această scurtă introducere, monografia conține patru capitole. Capitolul al doilea (Variație și schimbare de topică în limba română. Cadru teoretic. Metodologie) prezintă principalele fenomene de variație și de schimbare diacronică din domeniul ordinii constituenților în limba română și schițează analize sintactice pentru majoritatea dintre acestea. În ce privește prezentarea cadrului teoretic și a metodologiei, am considerat că
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
a acestui termen), iar de la Pesetsky și Torrego (2007), ideea că trăsăturile sintactice sunt caracterizate prin două dimensiuni, interpretabilitate și valorizare. Cadrul teoretic se detaliază în §II.2; tot aici vom discuta pe scurt și sursele sintactice ale variației de topică (deplasarea la periferia stângă; Parametrul centrului; distincția configurațional / nonconfigurațional / configurațional discursiv). Paradigma teoretică pe care am îmbrățișat-o justifică în bună măsură și perspectiva de analiză pe care o avem asupra faptelor de limbă: restrângând discuția la verb (obiectul volumului
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
primul rând prin raportare la elementele funcționale din proiecția verbală extinsă (auxiliare, negație, complementizatori, pronume clitice, semiadverbe), raportarea la alți constituenți fiind un criteriu (important, dar) secundar. După cum se arată în capitolul al III-lea, întrucât constituenții argumentali au o topică relativ liberă 1, elementele funcționale sunt cele care oferă indicația reală a nivelului deplasării verbului în proiecția verbală extinsă. Una dintre schimbările fundamentale din trecerea de la latină la limbile romanice moderne este apariția și consolidarea fenomenului de deplasare a verbului
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
această cale, îmi exprim profunda recunoștință față de acad. Eugen Simion (președintele Consiliului științific al proiectului), prof. dr. Valeriu-Ioan Franc (managerul proiectului) și față de tutorii îndrumători lingviști, acad. Marius Sala și prof. dr. Gabriela Pană Dindelegan. II Variație și schimbare de topică în limba română. Cadru teoretic. Metodologie În capitolul de față se discută principalele fenomene de variație de topică din limba veche și cele mai importante schimbări diacronice din acest domeniu. În §1, ne vom raporta la (i) fenomenele care privesc
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
Franc (managerul proiectului) și față de tutorii îndrumători lingviști, acad. Marius Sala și prof. dr. Gabriela Pană Dindelegan. II Variație și schimbare de topică în limba română. Cadru teoretic. Metodologie În capitolul de față se discută principalele fenomene de variație de topică din limba veche și cele mai importante schimbări diacronice din acest domeniu. În §1, ne vom raporta la (i) fenomenele care privesc sintaxa propoziției și poziția verbului, (ii) fenomene de variație și schimbare de topică din grupul nominal (inclusiv la
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
principalele fenomene de variație de topică din limba veche și cele mai importante schimbări diacronice din acest domeniu. În §1, ne vom raporta la (i) fenomenele care privesc sintaxa propoziției și poziția verbului, (ii) fenomene de variație și schimbare de topică din grupul nominal (inclusiv la gramaticalizarea determinantului cel, efectul combinat al specializării demonstrativelor și al schimbărilor de topică din grupul nominal) și (iii) structurile discontinue înregistrate în textele originale și în traduceri. Fenomenele din categoria (i) sunt descrise și analizate
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
În §1, ne vom raporta la (i) fenomenele care privesc sintaxa propoziției și poziția verbului, (ii) fenomene de variație și schimbare de topică din grupul nominal (inclusiv la gramaticalizarea determinantului cel, efectul combinat al specializării demonstrativelor și al schimbărilor de topică din grupul nominal) și (iii) structurile discontinue înregistrate în textele originale și în traduceri. Fenomenele din categoria (i) sunt descrise și analizate pe larg în capitolul IV (pornindu-se de la analiza sincronică din capitolul III); fenomenele din categoriile (ii) și
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
sincronică din capitolul III); fenomenele din categoriile (ii) și (iii), numai schițate aici, fac obiectul unei cercetări viitoare (Nicolae în pregătire). În secțiunile §2 și §3, vom prezenta cadrul teoretic și, respectiv, metodologic al lucrării. 1. Variație și schimbare de topică în limba română 1.1 Structura propoziției și deplasarea verbului Cele mai importante deosebiri diacronice privesc poziția verbului în structura propoziției românești. În lucrarea de față, ne vom ocupa în mod explicit de aceste fenomene, încercând să determinăm raportul dintre
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
și Nicolae 2011a). Așa cum structurile nominale bazate pe ACORD la distanță dispar din româna modernă, și structurile cu dislocare a nucleului verbal, bazate pe aceeași opțiune, sunt eliminate în trecerea de la româna veche la româna modernă. 1.2 Schimbări în topica internă a grupului nominal Și în structura grupului nominal există diferențe de topică semnificative între româna veche și româna modernă 20; analiza acestor fenomene ne va permite să identificăm principalele schimbări din sintaxa grupului nominal în trecerea de la româna veche
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
româna modernă, și structurile cu dislocare a nucleului verbal, bazate pe aceeași opțiune, sunt eliminate în trecerea de la româna veche la româna modernă. 1.2 Schimbări în topica internă a grupului nominal Și în structura grupului nominal există diferențe de topică semnificative între româna veche și româna modernă 20; analiza acestor fenomene ne va permite să identificăm principalele schimbări din sintaxa grupului nominal în trecerea de la româna veche la româna modernă. 1.2.1 Marcarea definitudinii Un prim fenomen privește tiparele
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
drum un leu, [tiși pre mulți oameni] (Sind.1703: 90v) Frecvența structurilor discontinue era mică, dar constantă, în româna veche, acest fenomen fiind eliminat către sfârșitul epocii vechi. După cum se știe, în special de la Hale (1983) încoace, structurile discontinue și topica liberă sunt proprietăți ale limbilor nonconfiguraționale. În lumina cercetărilor mai recente însă, configuraționalitatea apare ca fiind mai degrabă o proprietate scalară, care caracterizează fiecare structură în parte, nu care se aplică unei limbi în ansamblu (Donohue 2000; Ledgeway 2011, 2012
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
apare ca fiind mai degrabă o proprietate scalară, care caracterizează fiecare structură în parte, nu care se aplică unei limbi în ansamblu (Donohue 2000; Ledgeway 2011, 2012). Mai mult, Ledgeway (2012, 2015d) descompune presupusa nonconfiguraționalitate a latinei clasice, arătând că topica liberă și structurile discontinue rezultă din setarea parametrică mixtă centru inițial / centrufinal, subiect al variației diacronice și diafazice (și, desigur, diastratice și diamezice): centrufinal pentru latina arhaică și pentru registrele formale, litere; centru inițial pentru latina timpurie și târzie și
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
vs nonconfigurațional; (ii) ca termen special, desemnând articularea propoziției după categorii discursive de tip topic / focus. Dihotomia configurațional / nonconfigurațional este introdusă de Hale (1978, 1982, 1983) în urma studiilor asupra limbii warlpiri (limbă indigenă din Australia), caracterizată de o libertate de topică excepțională. Inițial, s-a crezut că warlpiri (și alte limbi asupra cărora a fost extinsă eticheta de limbă nonconfigurațională, între care și latina) nu prezintă structură ierarhică, ci că structura sa sintactică este "plată". Jelinek (1984) schimbă ușor perspectiva, propunând
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
Hypothesis), conform căreia în limbi ca warlpiri, argumentele reale ale verbului sunt cliticele (pronominale), pe când grupurile nominale marcate cazual sunt elemente coreferențiale cu acestea, slab atașate propoziției (v. Baker 2001 pentru o discuție recentă). Principalele caracteristici ale limbilor nonconfiguraționale sunt: topică liberă, determinată pragmatic, nu sintactic; construcții discontinue; anaforă nulă; sistem cazual bogat care codează relațiile tematice; sistem de acord bogat; absența elementelor expletive; absența unui constituent VP organizat sintactic și a asimetriilor subiect-obiect (v. Hale 1983; Donohue 2002; Legate 2001
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
restricțiile de ordonare a adverbelor; ordonarea grupurilor topicalizate, focalizate și a cuvintelor relativ-interogative în periferia stângă propozițională. Cu referire la latină, încadrată tot în categoria limbilor nonconfiguraționale, ca urmare a cercetărilor lui Hale, Ledgeway (2012) arată că libertatea excepțională de topică derivă din setarea mixtă centru inițial / centru final, secondată de conturarea periferiilor stângi ale domeniilor fazale, nu dintr-o presupusă organizare sintactică plată a latinei. Termenul configuraționalitate discursivă a fost introdus de Kiss (1995) și nu face referire la concepte
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
conturarea periferiilor stângi ale domeniilor fazale, nu dintr-o presupusă organizare sintactică plată a latinei. Termenul configuraționalitate discursivă a fost introdus de Kiss (1995) și nu face referire la concepte de tipul structură sintactică ierarhizată / structură ierarhizată plată, ci la topica determinată de factori discursiv-pragmatici mai degrabă decât de factori gramaticali (rol tematic, caz). Kiss (2001: 1442) definește tipul limbilor configuraționale discursiv astfel: "[w]e call a language discourse-configurational if it links either or both of the discourse-semantic functions topic and
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
lexical al textelor vechi. O problemă spinoasă este însă gradul în care un text original străin / un model străin influențează traducerea / un text autohton din punct de vedere sintactic. Vom adopta perspectiva pe care o propune Poletto (2014) în analiza topicii italienei vechi (în relație cu influența latinei asupra vechilor texte florentine), și anume că traducătorii / scribii / autorii de texte originale influențați de texte străine nu produc enunțuri negramaticale, ci exploatează opțiunile sintactice ale limbii-țintă: "[t]he authors writing in this
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
la stânga subiectului in situ (Spec, vP). Cele două strategii derivaționale se corelează cu o serie de alte fenomene sintactice (anaforă sintactică, deplasare la periferia CP, disponibilitatea structurilor VSO), după cum vom arăta imediat.Astfel, în galiciană, portugheza europeană, spaniolă și română, topica VOS este derivată prin object shift (22), pe când în catalană și italiană, topica VOS rezultă din topicalizarea VP (22). Reprezentările de mai jos ilustrează cele două propuneri, păstrând structurile din Gallego (deplasare centru-la-centru (v. (8) supra) în derivarea deplasării verbului
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
o serie de alte fenomene sintactice (anaforă sintactică, deplasare la periferia CP, disponibilitatea structurilor VSO), după cum vom arăta imediat.Astfel, în galiciană, portugheza europeană, spaniolă și română, topica VOS este derivată prin object shift (22), pe când în catalană și italiană, topica VOS rezultă din topicalizarea VP (22). Reprezentările de mai jos ilustrează cele două propuneri, păstrând structurile din Gallego (deplasare centru-la-centru (v. (8) supra) în derivarea deplasării verbului și specificatori multipli 16). (22) T' object shift ei V+v+T vP
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
licenses VSO." (Gallego 2012: 442) Întrucât româna nu este discutată în detaliu în lucrarea lui Gallego (2012), în această secțiune ne propunem să aplicăm pe scurt testele sintactice care arată că româna se încadrează în categoria de limbi în care topica VOS se derivă prin object shift. Deși poziția de periferie internă propozițională în care se extrage obiectul nu este poziția pe care urmărim să o identificăm în vederea evacuării obligatorii a VP în propozițiile tranzitive, pentru a asigura deplasarea verbului ca
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
spus vecinelor de scară [că s-a comportat ti]? b. Cumi le-a spus [că s-a comportat ti] vecinelor de scară? Pentru a testa extracția wh- dintr-un OD propozițional din poziție derivată, se cuvine să ne amintim că topica VOS este disponibilă pentru OD propozițional doar în condiții discursive speciale, i.e. sub focalizarea contrastivă a subiectului (v. (32) în §2.4 supra). Dacă îndeplinim condițiile pentru legitimarea structurii VOS cu OD propozițional, observăm că extracția unui element wh- din
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
veche. Un alt argument este reprezentat de disponibilitatea procesului de object shift (v. Gallego 2012) și în româna veche, în aceleași condiții discursive ca în româna modernă (v. §III.2.4). După cum se poate observa din exemplele de mai jos, topica VOS, care presupune deplasarea argumentului intern la stânga subiectului în periferia internă propozițională (periferia vP) (VSO --> VOiSti) este atestată în vechile texte românești: (53) a. [Grăi-va]V [adevăru]Oîntr-înrima sa [carele nu prilăsteaște cu limba sa]S (PH.1500−10
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
2.2); de asemenea, spre deosebire de proiecțiile de topic, care pot fi multiple, proiecția de focus este unică (v. Rizzi 1997). 3.1 Caracteristici ale gramaticii V2 în limbile romanice vechi Stadiile medievale ale limbilor romanice prezintă următoarea particularitate proeminentă de topică: în propozițiile principale declarative, verbul apare în general în a doua poziție din propoziție, fiind precedat de un constituent care nu este neapărat subiectul (v. Salvi 2001: 297; Ledgeway 2007: 120-121 i.a.). Această particularitate a fost interpretată de cercetători
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]
-
2001, 2004; Ledgeway 2007, 2008, 2012, 2015e; Wolfe 2015a, 2015b), această analiză fiind, pe alocuri, și contestată (Kayser 2002; Rinke și Elsig 2010; v. Wolfe 2015a). Sintaxa V2 romanică, bine reprezentată în varietățile medievale, constituie o fază de tranziție între topica SOV a latinei și topica romanică SVO (Ledgeway 2012: 65, 2015: §46.3.3.1). În cele ce urmează, vom defini mai clar conceptele gramatică V2 strictă / gramatică V2 relaxată și vom prezenta caracteristicile gramaticii V2 relaxate din varietățile romanice
[Corola-publishinghouse/Science/85002_a_85788]