8,428 matches
-
activitate lingvistică, manifestată prin acte de vorbire. Această știință lingvistică fundamentează o conștiință lingvistică, o structurare interioară, spirituală, a vorbitorului, care îi dă pe de o parte identitate și, pe de altă parte, sentimentul comuniunii cu ceilalți vorbitori ai limbii. Vorbitorul folosește limba în funcție de anumite reguli bazate pe tradiție, posedă, deci, o competență lingvistică, realizînd inovații și prelucrînd clișe-ele anterioare prin manifestarea creației și libertății lingvistice. Respectînd tradiția lingvistică a comunității sale, vorbitorul se înscrie într-o obiectivitate de tip social
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
parte, sentimentul comuniunii cu ceilalți vorbitori ai limbii. Vorbitorul folosește limba în funcție de anumite reguli bazate pe tradiție, posedă, deci, o competență lingvistică, realizînd inovații și prelucrînd clișe-ele anterioare prin manifestarea creației și libertății lingvistice. Respectînd tradiția lingvistică a comunității sale, vorbitorul se înscrie într-o obiectivitate de tip social, dar, inovînd în folosirea limbii potrivit aptitudinilor și atitudinilor sale, el își manifestă subiectivitatea; dacă inovația are condiții de a se răspîndi și de a fi acceptată social, ea poate deveni obiectivitate
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
într-o obiectivitate de tip social, dar, inovînd în folosirea limbii potrivit aptitudinilor și atitudinilor sale, el își manifestă subiectivitatea; dacă inovația are condiții de a se răspîndi și de a fi acceptată social, ea poate deveni obiectivitate pentru alți vorbitori. În nici un caz însă, vorbitorul nu este în măsură să-și exerseze cu succes liberul său arbitru pe terenul limbii, încît libertatea lingvistică este un aspect foarte complex și cu manifestări deosebit de variate. Conceptul de "limbă" se definește în știința
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
social, dar, inovînd în folosirea limbii potrivit aptitudinilor și atitudinilor sale, el își manifestă subiectivitatea; dacă inovația are condiții de a se răspîndi și de a fi acceptată social, ea poate deveni obiectivitate pentru alți vorbitori. În nici un caz însă, vorbitorul nu este în măsură să-și exerseze cu succes liberul său arbitru pe terenul limbii, încît libertatea lingvistică este un aspect foarte complex și cu manifestări deosebit de variate. Conceptul de "limbă" se definește în știința actuală în primul rînd prin
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
Spre deosebire de limbă, vorbirea corespunde unui act individual al voinței și al intelectului, este concretizarea limbii, realizată de către un individ într-un anumit moment. În consecință, limba și vorbirea sînt două realități inseparabile, fiindcă, dacă nu ar exista limba în mintea vorbitorilor, nici unul dintre ei nu ar putea realiza vorbirea individuală și, pe de altă parte, fiindcă, dacă nu s-ar concretiza în vorbire, limba nu ar putea exista, posibilitatea existenței ei abstracte ținînd de concretizarea ei în vorbire. De aceea, orice
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
extra-individuale, care se opune unilateral vorbirii, considerate ca fiind momentană, ocazională, materială, concretă și indivi-duală19. Limba este, prin urmare, nivelul abstract de raportare a faptelor concrete din vorbire, fiindcă vorbirea se realizează plecînd de la limbă (adică de la știința lingvistică a vorbitorilor), iar evaluarea, omologarea și sancționarea faptelor de vorbire se face prin referirea la formele abstracte (și ideale) ale limbii (prin manifestarea conștiinței lingvistice). Dihotomia limbă/vorbire reprezintă una dintre cele mai însemnate contribuții pe care le-a adus știința limbii
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
plecare pentru o evoluție ulterioară, încît elemen-te care vor dispărea sau se vor modifica în fazele următoare coexistă cu elemente care abia se inițiază și al căror statut se va stabili în viitor. După Coșeriu, o limbă se prezintă tuturor vorbitorilor ei sub forma unui sistem care include caracteristicile indispensabile; legile abstracte guvernează relațiile dintre unitățile acestui sistem și condiționează funcționarea lui. În cadrul limbii în general, al sistemului ei, există însă reguli care pot privi limba în totalitate sau numai anumite
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
argoul, deoarece în cadrul acestuia convenția de a folosi anumite semne de neînțeles pentru cei din afara unei comunități se prezintă de obicei în mod explicit). Așadar, comunitatea impune o anumită normă în folosirea posibilităților oferite de un anumit sistem și fiecare vorbitor are conștiința a ceea ce constituie norma în comunitatea în care se află. Dar, arată Coșeriu, sentimentul vorbitorului poate fi și greșit, poate să nu corespundă realității obiective, normei în general, și, de aici, rezultă că vorbitorul poate folosi un semn
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
se prezintă de obicei în mod explicit). Așadar, comunitatea impune o anumită normă în folosirea posibilităților oferite de un anumit sistem și fiecare vorbitor are conștiința a ceea ce constituie norma în comunitatea în care se află. Dar, arată Coșeriu, sentimentul vorbitorului poate fi și greșit, poate să nu corespundă realității obiective, normei în general, și, de aici, rezultă că vorbitorul poate folosi un semn cu un semnificat (cu un înțeles) care nu este general acceptat (producîndu-se o schimbare semantică), poate să
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
anumit sistem și fiecare vorbitor are conștiința a ceea ce constituie norma în comunitatea în care se află. Dar, arată Coșeriu, sentimentul vorbitorului poate fi și greșit, poate să nu corespundă realității obiective, normei în general, și, de aici, rezultă că vorbitorul poate folosi un semn cu un semnificat (cu un înțeles) care nu este general acceptat (producîndu-se o schimbare semantică), poate să-i dea semnului respectiv un aspect fonic deosebit de cel pe care îl are în mod normal în comunitate (realizîndu-se
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
uzul se schimbă datorită acesteia, și astfel modificările din planul vorbirii devin elemente pe baza cărora se schimbă limba 32. Vorbirea uzuală (conformă uzului) devine model pentru membrii comunității, limba comună a lor (la Coșeriu, sistemul), deși în vorbirea ocazională vorbitorii realizează variații permanente. Hermann Paul și Alexandru Philippide au introdus în teoria lor despre limba comună, uz și vorbire ocazională și perspectiva schimbării, care la Coșeriu nu este avută în vedere, fiindcă analiza vizează la el planul sincronic și fiindcă
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
doi se stabilește o legătură, o convenție (implicită) de a înțelege aceleași lucruri prin aceleași enunțuri. Așadar, locutorul "simte" în conștiința sa pe interlocutor și se adresează acestuia într-o manieră în care îi face posibilă înțelegerea. Cînd învață limba, vorbitorul deprinde în mod intuitiv și alteritatea, știința de a folosi limba asfel încît să fie înțeles și, ca atare, alteritatea se manifestă și prin efortul de integrare în felul de a fi al celorlalți, atunci cînd învățăm limba și nu
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
învățarea limbii presupune simultan trei aspecte: 1) însușirea unor cunoștințe ce reprezintă elementele deja făcute ale limbii, 2) deprinderea tehnicii de a folosi limba în funcție de împrejurări și 3) integrarea într-un mod de a fi și de a gîndi specific vorbitorilor limbii. Deși mereu alta, construcția lingvistică se menține în vorbirea obișnuită în limitele unei expectații, a unor obișnuințe, care, dacă sînt depășite, realizează trecerea din registrul neutralității într-un alt registru, de obicei, în cel al expresivității. La rîndul lui
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
rîndul lui, interlocutorul, deși se află în mare parte în fața unor enunțuri noi, formulate diferit față de cele cunoscute pînă atunci, realizează în conștiința sa sensul celor enunțate, le interpretează și, replicînd, adoptă el poziția de locutor. În condiția de interlocutor, vorbitorul nu poate rămîne la statutul de simplu beneficiar al efortului făcut de locutor, ci, prin manifestarea aceleiași alterități, își adaptează receptarea și înțelegerea la situația comunicațională creată de acesta. Ca atare, din punct de vedere filozofic, limba poate fi privită
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
limba naturală respectivă. Dar, deși i se spune naturală, limba naturală nu este un dat al naturii, nu este nici măcar un dat al naturii umane în general, ci este un dat social, specific doar comunității umane din care face parte vorbitorul. Pentru acesta însă, nu există întotdeauna o delimitare clară între ceea ce vine de la natura propriu-zisă și ceea ce vine de la societate, atîta timp cît se prezintă în mod obiectiv, ca ceva ce trebuie luat ca atare și nu este în puterea
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
clară între ceea ce vine de la natura propriu-zisă și ceea ce vine de la societate, atîta timp cît se prezintă în mod obiectiv, ca ceva ce trebuie luat ca atare și nu este în puterea discreționară a propriei voințe. În mod obișnuit, deci, vorbitorul nu face o delimitare între obiectivitatea de tip natural și obiectivitatea de tip social și, în aceste condiții, limba sa (maternă) este pentru el "naturală" și, în mod similar, sînt naturale celelalte limbi, vorbite de alte comunități. Acest sentiment al
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
nu face o delimitare între obiectivitatea de tip natural și obiectivitatea de tip social și, în aceste condiții, limba sa (maternă) este pentru el "naturală" și, în mod similar, sînt naturale celelalte limbi, vorbite de alte comunități. Acest sentiment al vorbitorului obișnuit nu este însă suficient pentru a motiva, din punct de vedere științific și filozofic, existența conceptului de "limbă naturală" și, de aceea, întemeierea lui se realizează prin faptul că limba naturală se bazează pe o facultate ce o deținem
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
care merge însă, în mare parte, pe linia unei tradiții apropiate. Potrivit lui C o ș e r i u, o limbă care s-a dezvoltat în istorie, cu o sumă de tradiții proprii, și care este recunoscută ca limbă de vorbitorii ei și de vorbitorii altor limbi este o limbă istorică. O astfel de limbă are un nume propriu, de forma unei sintagme, alcătuite din cuvîntul limbă și un adjectiv determinant (limba română)45. O limbă istorică, chiar și în sincronie
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
mare parte, pe linia unei tradiții apropiate. Potrivit lui C o ș e r i u, o limbă care s-a dezvoltat în istorie, cu o sumă de tradiții proprii, și care este recunoscută ca limbă de vorbitorii ei și de vorbitorii altor limbi este o limbă istorică. O astfel de limbă are un nume propriu, de forma unei sintagme, alcătuite din cuvîntul limbă și un adjectiv determinant (limba română)45. O limbă istorică, chiar și în sincronie, nu este un sistem
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
limbii, adică manifestarea ei în vorbire depășește actualitatea abstractă, punctuală 47. Limba are o existență concretă ca mod formal și semantic de a vorbi, ca formă, schemă sau tipar al unei activități determinate, vorbirea și, de aceea, în conștiința fiecărui vorbitor, "limba" este faptul de a vorbi la fel ca ceilalți, adică o sumă de modalități istoricește determinate și determinabile. Aceste modalități sînt în mare parte analoage în vorbirea unei comunități la un moment dat și în acest sens constituie o
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
altă parte, tendințe, uneori puțin evidente, din manifestările prezentului pot deveni baza pentru dezvoltări ale viitorului. Cînd propunea conceptul de "limbă", Ferdinand de S a u s s u r e avea în vedere o formă abstractă, existentă în conștiința vorbitorilor, care nu se realizează ca atare în actele lingvistice, în vorbire. Apoi, prin postulatul potrivit căruia limba se constituie diacronic și funcționează sincronic, acest savant sublinia faptul că, pentru vorbitorul limbii dintr-un anumit moment, nu au relevanță fenomenele lingvistice
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
e avea în vedere o formă abstractă, existentă în conștiința vorbitorilor, care nu se realizează ca atare în actele lingvistice, în vorbire. Apoi, prin postulatul potrivit căruia limba se constituie diacronic și funcționează sincronic, acest savant sublinia faptul că, pentru vorbitorul limbii dintr-un anumit moment, nu au relevanță fenomenele lingvistice produse în timp, dar ieșite din uz în vremea sa, fiindcă, pentru el, limba se reduce la aspectul existent în momentul în care vorbește. Pe de altă parte, faptul că
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
limbă abstractă este un model de raportare, iar nu un moment de realizare. Limba funcțională are în vedere toate dialectele, toate stilurile funcționale și toate tipurile de discurs, dar ea nu coincide cu ele sau cu suma lor, fiindcă nici un vorbitor nu le poate actualiza simultan, limba actualizată în actele lingvistice reprezentînd o formă determinată, cunoscută în mod intuitiv de vorbitori, dar care nu se prezintă niciodată complet în texte sau în vorbire. De fapt, fiecare vorbitor cunoaște mai multe limbi
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
toate stilurile funcționale și toate tipurile de discurs, dar ea nu coincide cu ele sau cu suma lor, fiindcă nici un vorbitor nu le poate actualiza simultan, limba actualizată în actele lingvistice reprezentînd o formă determinată, cunoscută în mod intuitiv de vorbitori, dar care nu se prezintă niciodată complet în texte sau în vorbire. De fapt, fiecare vorbitor cunoaște mai multe limbi funcționale, mai mult sau mai puțin complet, adică știe mai multe moduri de a vorbi în aceeași limbă istorică, fundamentate
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
suma lor, fiindcă nici un vorbitor nu le poate actualiza simultan, limba actualizată în actele lingvistice reprezentînd o formă determinată, cunoscută în mod intuitiv de vorbitori, dar care nu se prezintă niciodată complet în texte sau în vorbire. De fapt, fiecare vorbitor cunoaște mai multe limbi funcționale, mai mult sau mai puțin complet, adică știe mai multe moduri de a vorbi în aceeași limbă istorică, fundamentate pe un dialect, pe un subdialect sau grai, pe un stil, pe un tip de discurs
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]