8,610 matches
-
-C. Kaufmann, 1995/2009, 24). Astăzi, codurile bunelor maniere (A. Marinescu, 1995/2008), precum și manualele destinate protocolului în relațiile diplomatice (E. Manciur, 2002/ 2008) și în afaceri (M. Berciu, 2009; L.H. Chaney și J.C. Martin, 2007) conțin reguli care stabilesc ținuta vestimentară în anumite contexte. Gustul estetic și îngrijirea personală primează asupra modei. Așadar, ținuta în vogă nu este neapărat și cea mai elegantă: Regula de etichetă vestimentară cere o îmbrăcăminte corectă, în deplină armonie cu configurația corpului și împrejurările în
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
manualele destinate protocolului în relațiile diplomatice (E. Manciur, 2002/ 2008) și în afaceri (M. Berciu, 2009; L.H. Chaney și J.C. Martin, 2007) conțin reguli care stabilesc ținuta vestimentară în anumite contexte. Gustul estetic și îngrijirea personală primează asupra modei. Așadar, ținuta în vogă nu este neapărat și cea mai elegantă: Regula de etichetă vestimentară cere o îmbrăcăminte corectă, în deplină armonie cu configurația corpului și împrejurările în care este purtată, în aceasta constând adevărata eleganță. A fi elegant nu înseamnă preocuparea
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
vestimentația este un exemplu greșit" al fenomenului, sublinia Philippe Besnard (1993/1996, 175). Probabil este o remarcă a faptului că, spre deosebire de alte mode (arhitecturale, literare, artistice, tehnologice), vestimentația este caracterizată de un mare grad de arbitrariu, iar marea parte a ținutelor adoptate de indivizi răspund mai puțin unor funcții utilitare. Totuși, un argument desprins din analizele lui Afred L. Kroeber (vezi secțiunea 1.3.1) asupra evoluției vestimentare susține că succesiunea modelor artistice, literare și tehnologice urmează aceeași direcție ca și
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
prin intermediul imitației-instinct, după 1960 asimilarea unor comportamente vestimentare a fost explicată prin teoria învățării sociale. Astfel, sociologul american Gregory P. Stone (1962, 109) a arătat că, în faza de socializare anticipatorie, copiii imită rolul adulților, fără însă a adopta și ținuta acestora, în vreme ce, în etapa socializării secundare, rolurile de adult și hainele corespunzătoare acestuia servesc drept modele de imitat pe care copiii le reproduc mai ales în jocurile lor. 2.1.1. Georg Simmel: teoria trickle down Eseul sociologului german Georg
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
2005, 259). Aceasta ar fi faza de ascensiune a burgheziei care, în termenii lui Norbert Elias, constă în orientarea după stratul social dominant (nobilimea). Cetățeanul liber, acel citoyen al Revoluției Franceze, trebuia să fie o ființă a cărei "demnitate și ținută morală urmau să-i facă de rușine până și pe regi" (A.-W. Asserate, 2003/ 2005, 31). Partizanii revoluției acei inconcevables și incroyables care puteau fi identificați prin culoarea roșie a redingotei, prin cravatele enorme care urcau până la bărbie, prin
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
în logica specifică a fiecărui spațiu simbolic" (P. Bourdieu, 1979/1984, 173). Aceste gusturi sunt ilustrate în retorica cotidiană prin "afirmații ale unei inevitabile diferențe, fiind formulate pur negativ, prin refuzul gusturilor altora" (idem, 56). Din acest motiv alegerea unei ținute vestimentare este o oportunitate de a experimenta sau de a afirma poziția socială a celui care o adoptă pentru a-și susține rangul, dar, în același timp, pentru a menține distanța în ierarhia socială față de alte grupuri, susține Pierre Bourdieu
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
34 14 Profesii liberale 13 33 21 Profesori din învățământul liceal și universitar; producători de artă 15 35 14 Clasa dominantă 17 36 17 (tabelul 2.1). Ignorând preocuparea burgheză de a introduce formalitatea și informalitatea hainelor, aceștia adoptă nediferențiat "ținuta uniformă": șorț și papuci de casă (pentru femei), o vestă sau pieptul dezgolit (pentru bărbați). Astfel, abia dacă marchează distincția dintre hainele vizibile și invizibile sau ascunse (lenjerie), spre deosebire de clasa de mijloc, care manifestă un anumit grad de anxietate cu privire la
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
personalitatea ca produs al interacțiunilor sociale" (ibidem). Astfel, voi prezenta ipotezele și concluziile cercetărilor din perimetrul psihosociologiei care au evidențiat modul în care indivizii adoptă sau resping un anumit stil vestimentar, atribuie semnificație, fac inferențe și judecăți sociale pornind de la ținuta vestimentară a celorlalți. Relația dintre competență și înfățișare, dintre stima de sine și ținuta vestimentară, precum și raportul atitudine-îmbrăcăminte vor fi, de asemenea, reliefate în paginile următoare. Nu în ultimul rând, voi ilustra modul în care unele organizații și grupuri sociale
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
din perimetrul psihosociologiei care au evidențiat modul în care indivizii adoptă sau resping un anumit stil vestimentar, atribuie semnificație, fac inferențe și judecăți sociale pornind de la ținuta vestimentară a celorlalți. Relația dintre competență și înfățișare, dintre stima de sine și ținuta vestimentară, precum și raportul atitudine-îmbrăcăminte vor fi, de asemenea, reliefate în paginile următoare. Nu în ultimul rând, voi ilustra modul în care unele organizații și grupuri sociale produc propriile coduri vestimentare. 3.1. Scurt istoric al psihosociologiei vestimentare Putem caracteriza aproximativ
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
impresiile despre ceilalți în baza îmbrăcămintei? Care este efectul hainelor în formarea primei impresii? Prima impresie produsă de înfățișare fizică a celorlalți este stabilă sau se schimbă în funcție de durată și tipul interacțiunii? Ce tipuri de inferențe fac oamenii pornind de la ținuta oficială și ținuta vestimentară lejeră a celorlalți? Cum sunt codificate obiectele vestimentare în memoria indivizilor? Cum și de ce îi clasăm pe indivizi în categorii sau grupuri în funcție de îmbrăcămintea lor? Sunt hainele un indicator important al competențelor sociale și profesionale ale
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
în baza îmbrăcămintei? Care este efectul hainelor în formarea primei impresii? Prima impresie produsă de înfățișare fizică a celorlalți este stabilă sau se schimbă în funcție de durată și tipul interacțiunii? Ce tipuri de inferențe fac oamenii pornind de la ținuta oficială și ținuta vestimentară lejeră a celorlalți? Cum sunt codificate obiectele vestimentare în memoria indivizilor? Cum și de ce îi clasăm pe indivizi în categorii sau grupuri în funcție de îmbrăcămintea lor? Sunt hainele un indicator important al competențelor sociale și profesionale ale actorilor sociali?". 3
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
într-o bluză albă cu mâneci lungi, în colanți, fustă de culoare maro, evazată, de lungime medie, cu curea și pantofi fără toc de culoare maro. Față de imaginea standard, cele 11 ținte variau după absența sau prezența unui accesoriu în ținuta femeii din ilustrație, după cum urmează: (1) ochelari maro cu dioptrii mari; (2) părul prins în coc; (3) blazer maro; (4) fusta lungă maro; (5) blugi creați de designeri; (6) părul roșcat; (7) părul strâns în două cozi; (8) pantofi cu
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
13 -0,04 Supus 0,14 -0,11 0,05 -0,04 Conformist 0,25** -0,05 0,14 -0,12 Fotografiile care înfățișau persoane îmbrăcate lejer, comod, cu tendințe sport au fost caracterizate ca sincere, adaptabile, de încredere, temperate. Ținuta elegantă a corelat pozitiv cu atributele "inspirată", "sociabilă" și "grijulie" și negativ cu impresia de atractivitate. Datele cercetării (tabelul 3.1) au susținut că o persoană îmbrăcată clasic este percepută ca inteligentă, dar mai puțin atractivă și cu mai puțină
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
Sarah J. Sweat și Mary A. Zentner (1985) au probat legătura dintre tipul psihologic (extrovert, introvert, sensibil, sentimental, rațional, intuitiv), genul social și percepția stilului vestimentar (dramatic, natural, romantic și clasic) (vezi figura 3.1). Stilul dramatic, identificat deseori cu "ținutele extreme", a fost menționat de subiecți drept cel mai neconvențional comparativ cu celelalte trei și a fost perceput de aceștia "artificial" și dominant. Stilul natural, lejer, informal, confortabil și cu ornamente minime a fost considerat accesibil și dominant, singurul nesofisticat
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
partenerilor de interacțiune. În prima etapă a studiului, Hilda M. Buckley a colectat, folosind metoda observației, informații timp de șase luni despre hainele frecvent îmbrăcate de studenți în diferite situații. Foile de observație înregistrau contextul în care erau adoptate aceste ținute (bibliotecă, reuniuni ale asociațiilor studențești, cămin, cafenea), Figura 3.1. Variabila vestimentară în experimentul proiectat de Sarah J. Sweat și Mary A. Zentner (1985) activitățile specifice (ore de curs, studiu, servirea mesei, evenimente sportive, oficiale și informale), minim cinci articole
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
experimentul proiectat de Sarah J. Sweat și Mary A. Zentner (1985) activitățile specifice (ore de curs, studiu, servirea mesei, evenimente sportive, oficiale și informale), minim cinci articole de îmbrăcăminte ale persoanelor observate, precum și notițe privind uzanța obișnuită sau bizară a ținutei în raport cu contextul. Pornind de la aceste descrieri au fost desenate planșe-stimuli înfățișând stiluri vestimentare. În cea de-a două etapă, 100 de studenți (65 de femei, 35 de bărbați), cu vârste între 18-32 de ani, de la Facultatea de Arte și Design
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
planșe-stimuli înfățișând stiluri vestimentare. În cea de-a două etapă, 100 de studenți (65 de femei, 35 de bărbați), cu vârste între 18-32 de ani, de la Facultatea de Arte și Design au vizionat 106 fotografii (concepute în urma studiului pilot) cu ținutele recurente din campusul universitar și au avut ca sarcină să le claseze în categorii, după impresia produsă și după caracteristicile similare. Dimensiunile după care studenții au clasat stimulii vestimentari au fost următoarele: oficial-neoficial; modern-clasic; masculin-feminin (H.M. Buckley, 1985, 9) și
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
care sunt implicațiile lor pentru studiul comunicării nonverbale. Voi urma un raționament similar pentru ilustrarea rolului hainelor în context social, precum și o expunere cronologică a teoriilor din sfera psihosocilogiei. Într-un studiu care a pornit de la ideea semnificațiilor referențiale ale ținutelor vestimentare, cercetătoarea americană Mary L. Damhorst (1984) de la Universitatea din Iowa State a urmărit cum se formează impresia subiecților și ce înțelesuri atribuie aceștia unor hainele în patru contexte de interacțiune (figura 3.2). După cum precizează autoarea, patru întrebări au
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
State a urmărit cum se formează impresia subiecților și ce înțelesuri atribuie aceștia unor hainele în patru contexte de interacțiune (figura 3.2). După cum precizează autoarea, patru întrebări au ghidat studiul: (1) Ce tipuri de inferențe fac oamenii pornind de la ținuta lejeră și ținuta oficială?; (2) Contrastul sau similaritatea vestimentară indicată în fotografie influențează semnificația atribuită vestimentației?; (3) Există diferențe de gen în interpretarea semnalelor vestimentare?; (4) Semnificațiile atribuite costumului formal sau informal purtat de femei diferă de semnificațiile costumelor formale
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
cum se formează impresia subiecților și ce înțelesuri atribuie aceștia unor hainele în patru contexte de interacțiune (figura 3.2). După cum precizează autoarea, patru întrebări au ghidat studiul: (1) Ce tipuri de inferențe fac oamenii pornind de la ținuta lejeră și ținuta oficială?; (2) Contrastul sau similaritatea vestimentară indicată în fotografie influențează semnificația atribuită vestimentației?; (3) Există diferențe de gen în interpretarea semnalelor vestimentare?; (4) Semnificațiile atribuite costumului formal sau informal purtat de femei diferă de semnificațiile costumelor formale sau informale bărbătești
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
expunerii la fotografiile- stimul. Contrastul vestimentar a avut însă efecte asupra percepției rolului managerial al persoanelor-stimul. Costumul oficial adoptat în mediu de afaceri funcționează ca un indicator puternic al rolului managerial, acesta din urmă fiind asociat cu fotografiile care redau ținute formale. În schimb, hainele neoficiale, lejere nu au fost percepute ca non-manageriale. În descrierile participanților la experiment, persoana-stimul femeie, ilustrată în haine comode, era asociată atât de subiecții de gen masculin, cât și de către cei de gen feminin unui rol
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
autoarei că bărbații sunt puternic senzitivi la contextul interacțiunii (M.L. Damhorst, 1985, 47). Studiul a susținut formalitatea hainelor în activitatea muncii la birou, costumul de afaceri purtat deopotrivă de femei și bărbați fiind un indicator puternic al poziției manageriale, în timp ce ținuta lejeră, neoficială a fost asociată unui rol ambiguu, nu neapărat de execuție. Totodată, cercetarea a indicat efectul semnificativ al contrastului vestimentar, oferind suport pentru studierea rolului ținutelor vestimentare în context social. Într-un experiment similar, Sara Butler și Kathy Roesel
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
deopotrivă de femei și bărbați fiind un indicator puternic al poziției manageriale, în timp ce ținuta lejeră, neoficială a fost asociată unui rol ambiguu, nu neapărat de execuție. Totodată, cercetarea a indicat efectul semnificativ al contrastului vestimentar, oferind suport pentru studierea rolului ținutelor vestimentare în context social. Într-un experiment similar, Sara Butler și Kathy Roesel (1989) au pus în evidență relația dintre percepția stilului vestimentar al profesorilor și competențele profesionale ale acestora. Pentru realizarea acestui studiu, s-au folosit 201 elevi ai
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
cu privire la autoritate, fiind considerată mai puțin sociabilă, dar mai potrivită profesiei (idem, 59). Autoarele susțin, în încheierea articolului, că diferitele atribuții și activități ale profesorilor reclamă stiluri vestimentare particulare: hainele neoficiale sunt recomandate unor activități de consiliere pedagogică, în schimb ținutele formale sunt potrivite pentru orele de curs. Cercetările lui Marly L. Damhorst (1985), Sara Butler și Kathy Roesel (1989) au alimentat o serie de experimente ulterioare, cu aplicații în contexte precum situația interviului de angajare, percepția competenței profesionale și perormanța
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
atribui stilului managerial, respectiv non-managerial, caracteristici specifice postului de conducere, ca și postului de execuție. La acest de-al doilea experiment au participat 19 bărbați și 19 femei, manageri ai unor firme din New York, având ca sarcină să evalueze patru ținute vestimentare (fotografii), corespunzătoare descrierilor subiecților din prima cercetare. În comparație cu înfățișarea fizică non-managerială (mai "feminină"), femeile ilustrate în înfățișarea managerială (mai puțin "feminină") erau percepute ca semnificativ mai ambițioase, mai orientate spre carieră, mai încrezătoare, mai responsabile financiar, mai inteligente, mai
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]