8,716 matches
-
dicționare de specialitate, arată că termenul divinație este uzitat în special "în etnologie și în istoria religiilor, pentru a denumi totalitatea practicilor magice de ghicire și de prezicere a viitorului"5. Auguste Bouché-Leclercq, într-o amănunțită analiză a divinației în Antichitatea greacă și romană 6, o definește ca pe o sursă deschisă de informație aplicabilă modului specific de viață al anticilor. Ea putea avea un caracter informativ sau sfătuitor fără a aduce vreo atingere inițiativei individuale și liberului-arbitru. Pentru Antoaneta Olteanu
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
cazul divinației n.n.), ci țâșnesc în mod spontan și sunt primite cu pasivitate. Acesta este și faptul care opune profeția divinației"17. Or, lucrurile nu stau tocmai astfel dacă avem în atenție una dintre definițiile divinației care vine tocmai din Antichitate. Ea este cunoaștere venită de la zei. Nu este specificat aici, de exemplu, dacă este vorba de o cunoaștere activă sau pasivă, provocată sau nu, obținută în somn sau în stare de veghe etc. Ceea ce contează este doar rezultatul, predicția. Așadar
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
ar fi un principiu care îi îndreptățește pe astrologi să facă unele previziuni. În cazul astrologiei, se punctează îndeosebi cunoașterea de ordin științific. Astrologul era o persoană cultivată și avea serioase cunoștințe de matematică, fizică, filosofie, metafizică, astronomie, geometrie. În Antichitate, marii matematicieni erau și filosofi, dar cochetau sau chiar se ocupau direct și cu studiul astrelor (de exemplu, Pitagora). Cei vechi își completau studiul și calculele științifice cu o riguroasă disciplină spirituală numită astrologie. Cu timpul, importanța acesteia s-a
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
La acest capitol, cele mai multe declarații sunt reținute și atestă o atitudine destul de prudentă și evazivă față de fenomenul cercetat. Cum putem înțelege atunci proliferarea fenomenului și declarațiile destul de optimiste ale persoanelor care practică divinația? Raymond Bloch explica multitudinea practicilor divinatorii din Antichitate prin "nevoia profundă și constantă a ființei umane de a-și depăși limitele, de a ști cât mai mult"24. Această definiție este perfect valabilă și astăzi. Mai mult chiar, am putea completa cu faptul că, dincolo de cunoaștere, mobilul divinației
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
ritualuri în care șamanul se transformă în mesager al Ființei Supreme. Înseși locul și "poziția socială" ale celui ce reușește aceste performanțe (șamanul, preotul, vraciul) sunt cu totul deosebite: devine un fel de lider al tribului. 2.2. Divinația în Antichitate În Antichitate, arta divinatorie avea un dublu ecou: pe de o parte, putem vorbi de dimensiunea teoretică, intelectuală, dacă avem în atenție disputele filosofice pe această temă. Pe de altă parte, sub aspect practic, divinația a atins cote nebănuite prin
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
care șamanul se transformă în mesager al Ființei Supreme. Înseși locul și "poziția socială" ale celui ce reușește aceste performanțe (șamanul, preotul, vraciul) sunt cu totul deosebite: devine un fel de lider al tribului. 2.2. Divinația în Antichitate În Antichitate, arta divinatorie avea un dublu ecou: pe de o parte, putem vorbi de dimensiunea teoretică, intelectuală, dacă avem în atenție disputele filosofice pe această temă. Pe de altă parte, sub aspect practic, divinația a atins cote nebănuite prin varietatea formelor
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
cunoaștere ce are ca sursă însăși divinitatea dacă nu am recunoaște însăși existența și puterea acesteia. Divinația este, așadar, un argument viu al existenței credinței, din toate locurile și timpurile, într-o divinitate ce creează întregul univers. În general, în Antichitatea greacă practicile divinatorii se bucurau de suportul filosofic al teoriilor stoice și neoplatoniciene. În esență, acestea se sprijineau pe ideea unei simpatii universale (sympátheia la stoici), a unei armonii universale care face ca lucrurile să interrelaționeze în mod natural. Reprezentanții
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
divinației și, în special, celei caldeene. Aceștia încearcă să echilibreze puțin lucrurile, știut fiind faptul că grație unor filosofi precum Epicur, Socrate, Zenon, Pitagora, Democrit și stoicilor, precum și datorită unor întâmplări, dar nu pe cale rațională divinația a dobândit recunoaștere. În Antichitatea romană, divinația stârnește pasiuni și reacții dintre cele mai diverse. În tragedia Astyanax, Accius afirma: "Nu dau deloc crezare augurilor căci ei îmbogățesc urechile altora doar cu vorbe, ca să-și împodobească cu aur casele lor"33. La fel Eunius, în
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
cu vorbe, ca să-și împodobească cu aur casele lor"33. La fel Eunius, în Ifigenia, e de părere că "nimeni nu mai privește ce este la picioarele lui, toți cercetează întinderile cerului"34. Totuși, în Antiquitates rerum humanarum et divinarum (Antichități umane și divine) Marcus Terentius Varro arată că "sacrul are o implicație profundă în ființarea universului" iar "religia romană nu este o mistificare, ci un sistem de simboluri care transfigurau secretele universului, iar rolul ei în viața civică este unul
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
în viața civică este unul fundamental"35. Haruspiciile romane, auguratul, dar și alte practici divinatorii, ca expresie a unei relații directe cu divinitatea, contribuie la îmbogățirea și nuanțarea acestui "sistem de simboluri". Principiul care stătea la baza consultării prezicătorilor în Antichitate era organizarea și armonizarea vieții sociale cu voința divină. Scopul, probabil, era crearea unei armonii universale. Cicero, deși își manifestă neîncrederea în arta magilor caldeeni în tratatul Tusculanae disputationes, sfârșește prin a acredita divinația în De legibus: "De vreme ce acceptăm că
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
neamului omenesc și că ei pot să ne arate semnele viitorului, nu văd de ce aș nega existența divinației" (II,13). Există, așadar, o reciprocitate între zei și divinație. Prezența uneia o determină pe cealaltă. În cele două societăți reprezentative ale Antichității, lumea greacă și cea romană, frecventarea asiduă a nenumăratelor oracole, practicarea diverselor tehnici și metode divinatorii aveau să provoace și să întrețină dispute filosofico-teoretice pe marginea existenței fenomenului divinatoriu. Deseori erau invocate fapte concrete, iar unele exemple sunt extrem de grăitoare
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
referitoare la divinație constituie pentru cercetările moderne puncte de reper în analiza acestui fenomen. Păstrând distincția pe care o făcea Platon în dialogul Phaidros, între divinația inductivă și cea intuitivă, A. Bouché-Leclercq37 inventariază mai multe tipuri de divinație practicate în Antichitate. Astfel, divinației inductive i-ar corespunde: 1) Divinația prin interpretarea actelor instinctive ale ființelor însuflețite; 2) Semnele furnizate de ființe; 3) Divinația cu ajutorul obiectelor neînsuflețite; 4) Divinația cleromantică; 5) Divinația meteorologică; 6) Divinația matematică; 8) Morfoscopia astrologică. Divinația intuitivă ar
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
contemple cerul la nesfârșit. La etrusci, scrie autorul, faptul că s-au practicat foarte des sacrificii a avut drept consecință interpretarea semnelor din măruntaiele animalelor sacrificate. În plus, abundența fenomenelor meteorologice a dezvoltat o divinație meteorologică. În afara acestor explicații, în Antichitate se făceau deja anumite distincții și clasificări ale divinației. "În dialogul Phaidros (244 a-d), Platon distinge două forme ale divinației: divinație intuitivă extatică sau profetică, inspirată direct de divinitate și considerată de el cel mai util dar al zeilor
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
și specialiști ai fenomenului religios. Clasificarea platoniciană a fost apoi preluată și a rezistat până în zilele noastre. Cele mai importante lucrări 56 care au promovat-o rămân în continuare tratatul ciceronian Despre divinație și cartea lui Auguste Bouché-Leclercq Divinația în Antichitate. Criteriul care stă la baza acestei împărțiri este de natură logică. Conform acestuia avem de-a face cu divinația naturală (intuitivă) și cu cea artificială / experimentală. Semnificația numeroaselor semne din actul prezicerii se sprijinea pe o serie de procedee precum
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
la Babylon"57. Exemplele aduse în atenție de Cicero în celebra sa lucrare Despre divinație ilustrează cu prisosință complexitatea și diversitatea artei divinatorii. Vom prezenta în cele ce urmează o tipologie divinatorie gândită de Auguste Bouché-Leclercq pe modelul clasic al Antichității. 3.1. Divinația inductivă sau experimentală Anunțam în prima secțiune a acestui capitol că Platon a reușit să ofere o clasificare a practicilor divinatorii care a rezistat peste timp: divinația inductivă și divinația intuitivă. În cele ce urmează ne vom
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
că în timpul somnului sufletul părăsește corpul și poate călători în alte spații și timpuri. Din cele mai vechi timpuri, credința în vise, mai precis în mesajele lor, este extrem de răspândită. Despre vise și interpretarea lor s-a tot scris din Antichitate până astăzi, de la Artemidoros și Macrobius la Freud și Jung.. Avem însă suficiente motive să credem că ele au marcat și existența omului primitiv. Amintim, în acest sens, acele experiențe inițiatice care erau însoțite de vise și trăiri extrem de sugestive
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
al visului lui Nabucodonosor. Oniroscopia explorează vise în care apar zei, sfinți sub diferite chipuri sau cu propria lor înfățișare. Spre deosebire de aceasta, incubația presupunea o perioadă pregătitoare, iar visul devenea un răspuns la o întrebare precisă. Onirocritica apare încă din Antichitate (epoca eroică) și se dezvoltă ca o știință a viselor. Ea reprezintă o analiză extrem de amănunțită a fenomenului. De exemplu, Artemidoros a scris cinci cărți de onirocritică, unde sunt prezentate tot felul de teorii și clasificări ale viselor. În spațiul
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
de "înrudire", ci mai degrabă de o asemănare a "obiectului de studiu". Ea poate funcționa chiar și atunci când ne referim la lege și legități. În divinație și în magie funcționează o seamă de principii care au fost enunțate încă din Antichitate și apoi preluate. O foarte bună sistematizare a lor o face James Frazer în Creanga de aur167. Prima ar fi legea similitudinii. Ea afirmă că similarul produce similar (de exemplu, vindecarea hepatitei transferând culoarea galbenă printr-un ritual magic către
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
și timp, precum și semnificațiile pe care le atașăm acesteia. De pildă, pentru vechi greci, statuile reprezentau forme de manifestare a zeilor în lume. Era și firesc ca ele să fie învestite cu puteri divinatorii. De altfel, în ultima perioadă a Antichității grecești statuile reprezentau un instrument principal în practicile predictive. În mediul tradițional românesc, o multitudine de obiecte și ființe au darul de a face predicții. S-a tot vorbit în acest caz de o cosmicizare a existenței prin încercarea omului
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
manție: practica deschiderii cărții, practica divinării cu ajutorul unei cărți bisericești și al cheii și practica citirii. 15.3. Forme de divinație cu ajutorul cărților 15.3.1. Practica deschiderii cărții Această formă de divinație are o istorie destul de veche 308. În Antichitatea greacă, de pildă, erau folosite în acest scop epopeele homerice și scrierile lui Hesiod. La romani, pe lângă haruspicii și augurat, se foloseau operele lui Vergiliu. Tehnica deschiderii cărții s-a transferat mai târziu către diferite practici religioase. În fapt, ea
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
și sociolog acest fapt? Pentru simplul motiv că publicitatea poate avea un "efect pervers" asupra înțelegerii și evaluării corecte a divinației ca fenomen cultural și spiritual. Proliferarea fenomenului și exploatarea sa economică poate genera o situație asemănătoare cu cea din Antichitatea greacă târzie. În acea vreme, practicile divinatorii căpătaseră proporții nebănuite (se ajunsese până acolo încât se credea că și statuile pot vorbi). Faptul era un semn clar al decadenței epocii de aur a artei divinatorii, de alunecare a fascinantelor credințe
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
Tatiana Mochi, București, Ed. Humanitas, 2000. BONCOMPAGNI, Solas, Lumea simbolurilor, București, Ed. Humanitas, 2003. BONTE, Pierre, IZARD, Michel (coord.), Dicționar de etnologie și antropologie, traducere de Smaranda Vultur și Radu Tăutu, Iași, Ed. Polirom, 1999. BOUCHÉ-LECLERCQ, Auguste, Istoria divinației în Antichitate, vol. I, traducere de Cristina Dinescu și Raluca Popescu, București, Ed. Symposion, 1999. BOURDIEU, Pierre, "La production de la croyance", în rev. Actes de la Recherche en Sciences Sociales, nr. 13, 1977, Paris. BOUTRY, Philippe, ENCREVE, André (coord.), La religion dans la
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
Alain Rey, Paris, Dictionnaires Le Robert, 1998. 4 Dicționarul explicativ al limbii române, București, Ed. Academiei R.S.R., 1975, p. 273. 5 Ivan Evseev, Dicționar de magie, demonologie și mitologie românească, Timișoara, Ed. Amarcord, 1997. 6 Auguste Bouché-Leclercq, Istoria divinației în Antichitate, vol. I, traducere de Cristina Dinescu și Raluca Popescu, București, Ed. Symposion, 1999. 7 Antoaneta Olteanu, Metamorfozele sacrului. Dicționar de mitologie populară, București, Ed. Paideia, 1998, p. 90. 8 Practic nu s-a putut face o operaționalizare a rezultatelor care
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
79. 54 Edgar Morin, apud Mircea Eliade, op. cit., p. 81. 55 Mihaela Paraschiv, "Studiu introductiv" la Marcus Tullius Cicero, op. cit., pp. 17-18. 56 O seamă de lucrări de referință în domeniul antropologiei au recunoscut și folosit clasificarea divinației stabilită în Antichitate. Ne referim, în primul rând, la autori precum Auguste Bouché-Leclercq, Istoria divinației în Antichitate, Jean-Pierre Vernant, L. Vandermeersch, J. Gernet, J. Bottéro, R. Crahay, L. Brisson, J. Carlier, D. Grodzynski, A. Retel-Laurentin, Divination et rationalité, André Caquot, M. Leibovici, La
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]
-
introductiv" la Marcus Tullius Cicero, op. cit., pp. 17-18. 56 O seamă de lucrări de referință în domeniul antropologiei au recunoscut și folosit clasificarea divinației stabilită în Antichitate. Ne referim, în primul rând, la autori precum Auguste Bouché-Leclercq, Istoria divinației în Antichitate, Jean-Pierre Vernant, L. Vandermeersch, J. Gernet, J. Bottéro, R. Crahay, L. Brisson, J. Carlier, D. Grodzynski, A. Retel-Laurentin, Divination et rationalité, André Caquot, M. Leibovici, La Divination, Pierre Bonte, Michel Izard, Dicționar de etnologie și antropologie, iar la noi Antoaneta
by Cristina Gavriluţă [Corola-publishinghouse/Science/1065_a_2573]