8,610 matches
-
la fel se comportă relativ similar". În acord cu textul din care a fost extras acest citat (vezi secțiunea 2.1.1), înțelegem nu numai aspectele legate de similitudinea vestimentară a celor din același palier social, dar mai ales funcțiile ținutelor standardizate: de uniformizare a înfățișărilor membrilor unui grup și a conduitelor acestora. Sociologul american George Ritzer, cel care a consacrat expresia "mcdonaldizarea societății" pentru a semnala "iraționalitatea raționalizării" (G. Ritzer, 2000/2003, 29) lumii moderne, a sesizat, prin prisma teoriei
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
semnificația culorii echipamentului sportiv asupra activității competiționale. Mai exact, aceștia au urmărit să răspundă întrebării dacă culoarea neagră a echipamentului este asociată de receptori cu agresivitatea, comparativ cu uniformele sportive de altă culoare și dacă cei care poartă astfel de ținute sunt mai agresivi în timpul competiției decât cei care poartă echipamente de altă culoare. Cercetarea s-a desfășurat în patru etape. Mai întâi, au fost studiate percepțiile unui număr de 25 de subiecți cu privire la hainele echipelor din campionatul de fotbal american
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
competițională, autorii susțin o conceptualizare flexibilă a sinelui, observație subliniată de altfel și în lucrările lui Ervin Goffman (1959) și Gregory Stone (1962), anume că unor situații și roluri diferite le corespund identități diferite. Dacă efectul culorii negre și al ținutelor standard a înregistrat asemenea rezultate în laborator, se pune problema în ce măsură prezumția se verifică și în alte contexte. Renumitul experiment despre transformarea comportamentului oamenilor sub impactul situațiilor în care se află, efectuat de psihosociologul amercian Philip G. Zimbardo (1971), a
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
de-al Doilea Război Mondial. Nu întâmplător adoptarea acestora, chiar dacă uneori doar ca formă de divertisment, stârnește dezaprobarea publicului. În anumite perioade istorice, reprezentările sociale au orientat sistemul de valori și de practici cu privire la uniforma militară, determinând adoptarea acesteia ca ținută obișnuită, de zi cu zi, dar și ca un cod al eleganței. După Războiul de Independență al României din anii 1877-1878, uniforma militară s-a convenționalizat, "câțiva părinți și profesori luând inițiativa de a-i îmbrăca pe copiii școlari în
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
cu portul și manevrarea puștii, cu ordinele și comenzile superiorilor [...]. Se publicase chiar și o carte de inițiere a școlarilor în acest domeniu pentru care se făcea reclamă [...] (A.-S. Ionescu, 2006, 231). La fel s-a întâmplat și cu ținuta diplomaților care a dominat saloanele ambasadorilor europeni timp de un secol, începând cu anul 1800, când Franța impunea reprezentanților consulari să îmbrace uniforma militară ca simbol al naționalismului. Ulterior, această practică s-a extins și în regulamentele corpului diplomatic al
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
și militar al Europei. În secolul al XIX-lea, evenimentele de la marile case regale europene permiteau accesul bărbaților doar în uniforme militare: "Este cunoscut faptul că reprezentații consulari ai Statelor Unite intrau deseori în conflict pentru că se prezentau la acestea în ținută civilă. În 1910, președintele american Theodore Roosevelt (1858-1919) a atras atenția tuturor, fiind singurul care s-a prezentat la înmormântarea regelui englez Edward al VII-lea în haine civile, ceilalți reprezentanți străini fiind îmbrăcați în uniformă militară, conform convențiilor" (E.
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
psihosciologie ar putea releva următoarele dimensiuni ale relației conceptuale dintre sine și vestimentație: a) anumite haine au proprietăți tactile și estetice influențând comportamentul celor care le poartă; b) indivizii învață din răspunsurile altora, în termenii costurilor și beneficiilor adoptării unei ținute; c) alegerile vestimentare ale unui individ au o pondere semnificativă asupra focalizării de sine, a gradului în care un individ își concentrează atenția asupra lui însuși; d) hainele influențează modul în care un individ este perceput de către alții; e) prin intermediul
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
teatru, jocuri și măști în timpul sărbătorilor calendaristice, cum ar fi carnavalul. Se pare că tinerii ultimelor două decenii adoptă anumite haine cu scopul de a-și comunica apartenența la un grup și formulează aceleași judecăți de valoare despre o anumită ținută. Dacă acest lucru este adevărat, probabil există similarități între semnificațiile pe care tinerii le atașează simbolurilor vestimentare, presupun Richard A. Freinberg, Lisa Mataro și W. Jerry Burroughs (1992). În primul experiment, 25 de studente au fost rugate să examineze o
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
hainele care, în opinia lor, ar comunica fidel personalitatea lor, să se autocaracterizeze prin intermediul scalei bipolare cu 20 de atribute și ulterior să fie fotografiate. Al treilea grup, format din 10 bărbați și 10 femei, a vizionat fotografiile celor 18 ținute, precum și o scurtă prezentare a acestor stiluri vestimentare. Acestor 20 de subiecți li s-a cerut să indice, pe baza celor 20 de atribute bipolare, personalitățile celor care au purtat respectivele haine din fotografie. Rezultatele au indicat că subiecții erau
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
20 de subiecți li s-a cerut să indice, pe baza celor 20 de atribute bipolare, personalitățile celor care au purtat respectivele haine din fotografie. Rezultatele au indicat că subiecții erau capabili să estimeze cu acuratețe personalitatea indivizilor pornind de la ținutele vestimentare ale acestora. În cel de-al doilea experiment, s-au urmărit valorile corelației dintre identitatea socială și hainele de firmă (blugii) purtați de anumite persoane. Două grupuri de subiecți au fost selectate pentru acest studiu. Un grup de studente
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
austere, cu coafuri exagerate și cu rochii extrem de ample (figurile 3.5 și 3.6). Chiar dacă femeia era reprezentată în saloanele de artă și literatură ale secolului, ea avea încă roluri sociale discrepante în raport cu bărbatul. Istoricul Helen Robert (1977) descria ținutele vestimentare ale bărbaților și femeilor din acel timp astfel: Mai mult decât identificarea cu fiecare sex, hainele defineau rolurile acestora. Bărbații erau serioși (purtau haine în culori închise și cu ornamente puține), femeile erau frivole (purtau haine în culori pastelate
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
2002, 89). Moda à la garçonne, inițiată de Coco Chanel, propunea o imagine a femeii care își arată picioarele, își scurtează părul și îl coafeză după moda masculină. Rochiile feminine à la grècque pun în evidență o siluetă tubulară, iar ținutele de seară devin foarte decoltate, lasând să se întrevadă gleznele, și mai târziu, în jurul anului 1927, gambele, pentru a permite o mai mare lejeritate "în a dansa charleston" (M. Conti, 1970, 272). Acestea sunt doar câteva exemple care susțin relația
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
să se întrevadă gleznele, și mai târziu, în jurul anului 1927, gambele, pentru a permite o mai mare lejeritate "în a dansa charleston" (M. Conti, 1970, 272). Acestea sunt doar câteva exemple care susțin relația hainelor cu realitatea referențială, adoptarea unei ținute vestimentare fiind "un fenomen al conotației [sociale n.n.]" (R. Barthes, 1967, 25). În acord cu premisele interacționismului simbolic, o cercetare condusă de Susan B. Kaiser et al. (1984, 133) a pus în evidență faptul că acționăm asupra obiectelor în baza
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
sunt îmbrăcate pe de-a-ntregul în conformitate cu regulile. Multitudinea privirilor intruzice transformă acest spațiu într-un spațiu al controlului difuz. Păpușa Razane (figura 3.8), varianta iraniană a păpușii Barbie, este un indicator al normelor vestimentare islamice, fiind comercializată cu două ținute, pentru exterior și interior, iar numele său înseamnă "frumusețe și modestie islamică" (A. Bălășeșcu, 2007/2008, 109). În Kuweit, Emiratele Arabe Unite, Siria, Iordan și Egipt se vinde păpușa Fulla, tot o variantă "muslim" a lui Barbie, îmbrăcată cu hidjab și abbaya
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
origine chineză, japoneză și polineziană care aveau atitudini puternice cu privire la religie, care declarau că sărbătorile etnice sunt importante și trebuie marcate și în ale căror familii se vorbea limba nativă. În schimb, subiecții cu atitudini moderate în această privință adoptau ținutele occidentale pentru orele de curs, de muncă și chiar pentru a merge la biserică (J.C. Forney și N. J. Rablot, 1986, 5). Figura 3.8. Păpușa Razane, varianta iraniană a Păpușii Barbie Se pare că vestimentația tradițională are un efect
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
de Erving Goffman (1959/2003, 51-52) este cel de "față personală" (personal front), identificat cu funcțiile expresive ale hainelor, însemnelor rangului, obiectelor care îl însoțesc pe performer, precum și caracteristicilor legate de rasă, de sex, de vârstă, dimensiunea și aparența fizică, ținuta corporală, stereotipile discursive, expresiile faciale, gesturi. Prin urmare, "fața personală" se compune din markeri pe care corpul nostru îi poartă în toate situațiile sociale (E. Goffman, 1982, 18). Care este valoarea acestui model pentru studiul psihosociologic al vestimentației? În primul
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
propune două variabile de măsurare a managementului impresiei înfățișării (appearance management), într-o lucrare de referință pe această temă, The Social Psychology of Clothing and Personal Adornment (1985). Autoarea observă că indivizii diferă în ceea ce privește prezentarea vestimentară, unii optând pentru o ținută care răspunde mai mult profilului lor valoric decât cerințelor culturale existente (S.B. Kaiser, 1985/1997, 203). Alții, în schimb, se îmbracă pentru a crește credibilitatea performărilor și pentru a gestiona impresiile pe care le crează altora (S.B. Kaiser, 1985/1997
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
timp și de bani ale unui individ dedicate hainelor și "conștiința contextului" (awareness context), sensibilitatea față de aprecierile unor posibili receptori și față de consecințele sociale ale percepților celorlalți (idem, 304). Mai exact, interesul vestimentar se referă la intensitatea atitudinilor indivizilor față de ținuta vestimentară, în ce măsură aceștia o consideră importantă sau nu. Cu cât aceasta (ținuta) este mai importantă în sistemul convingerilor indivizilor, cu atât interesul vestimentar al indivizilor devine un predictor al comportamentului vestimentar. De aici și ipoteza autoarei potrivit căreia cu cât
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
awareness context), sensibilitatea față de aprecierile unor posibili receptori și față de consecințele sociale ale percepților celorlalți (idem, 304). Mai exact, interesul vestimentar se referă la intensitatea atitudinilor indivizilor față de ținuta vestimentară, în ce măsură aceștia o consideră importantă sau nu. Cu cât aceasta (ținuta) este mai importantă în sistemul convingerilor indivizilor, cu atât interesul vestimentar al indivizilor devine un predictor al comportamentului vestimentar. De aici și ipoteza autoarei potrivit căreia cu cât indivizii cheltuie bani, timp și efort pentru ținute vestimentare, cu atât sunt
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
nu. Cu cât aceasta (ținuta) este mai importantă în sistemul convingerilor indivizilor, cu atât interesul vestimentar al indivizilor devine un predictor al comportamentului vestimentar. De aici și ipoteza autoarei potrivit căreia cu cât indivizii cheltuie bani, timp și efort pentru ținute vestimentare, cu atât sunt mai preocupați să obțină aprobarea celorlalți (idem, 296). Interesul vestimentar ca variabilă explicativă a modului în care indivizii acordă importanță îmbrăcămintei a fost pus în evidență încă din anii '30 ai secolului trecut, printr-o anchetă
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
îmbrăcămintei a fost pus în evidență încă din anii '30 ai secolului trecut, printr-o anchetă pe bază de chestionar realizată de Elizabeth B. Hurlock (1929), în urma căreia autoarea a raportat un procent scăzut al indivizilor care erau preocupați de ținuta vestimentară (apud M. Perry et al., 1983, 281). Ulterior studiile au indicat că interesul vestimentar este puternic în rândul studenților de la facultățile cu profil umanist și de artă; printre subiecții de sex feminin, cei afro-americani și în rândurile membrilor asociaților
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
enhancement of individuality) (apud M.L. Gurel și L. Gurel, 1979, 275-276). După o evaluare critică a experimentelor despre interesul vestimentar, Marcia O'Reilly Perry și colaboratorii (1983) au pus accentul pe relația dintre actualizarea sinelui (self-actualization) și atitudinea subiecților față de ținutele pe care le adoptă, verificând printr-o cercetare sociologică următoarele ipoteze: s-ar putea ca actualizarea sinelui să coreleze negativ cu interesul vestimentar, cu vârsta și ocupațiile de tipul "gulerelor albastre", în schimb să existe o corelație pozitivă între atenția
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
bază de chestionar, au verificat ipoteza potrivit căreia cu cât indivizii sunt mai preocupați de impactul vestimentației în contexte sociale, cu atât își doresc să câștige aprobarea socială a celorlalți. Surprinzător însă, rezultatele cercetării nu au indicat corelații puternice între ținutele pe care unele persoane le adoptă și dimensiunea socială a self-ului, în schimb au fost raportate diferențe de gen în ceea ce privește monitorizarea sinelui, bărbații (M = 52) manifestând un grad de anxietate mai ridicat decât femeile (F = 52) cu privire la modul de
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
au răspuns la întrebările din Scala de măsurare a managementului impresiei, precum și la un chestionar de determinare a trăsăturilor de personalitate (extrovertit, coleric, deschidere către experiențe, amabilitate, conștiinciozitate). Dorința de a se prezenta într-o lumină cât mai favorabilă prin intermediul ținutei a corelat puternic cu personalitatea extrovertită și colerică a subiecților (r = 0, 164; p≤0, 01), în timp ce amabilitatea și conștiinciozitatea nu au înregistrat valori semnificative statistic pentru predicția managementului impresiei (T.W. Johnson, 2007, 241). Scala de măsurare a managementului
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]
-
stabilit că, în unele contexte, hainele sunt indicatori ai atitudinilor sexuale, jucând un rol în dezvoltarea și menținerea unor relații romantice și de prietenie (E.W. Mathes și S.B. Kempher, 1976; A.M. Creekmore, 1984) și că indivizii recurg la anumite ținute pentru a-și comunica interesul și gradul de implicare emoțională în comunicarea diadică (E. A. McCullough, M.F. Miller și I.M. Ford, 1977). Alți cercetători, în schimb, au arătat că anumite haine, care pun în evidență corpul sau fac vizibile anumite părți
Sociologia modei. Stil vestimentar şi dezirabilitate socială by Alina Duduciuc [Corola-publishinghouse/Science/884_a_2392]