2,944 matches
-
să aibă în comun numai o preocupare de bază pentru supraviețuire - pentru a gândi în termeni de putere relativă (vezi, de exemplu, Waltz, 1979; Grieco, 1997; Schweller, 1998). Al treilea concept care apare deseori în definițiile contemporane ale realismului este raționalitatea. Pentru numeroși cercetători ai științelor politice, probabil pentru majoritatea, termenul raționalitate invocă teoria alegerii raționale (vezi Kahler, 1998; Katzenstein, Keohane și Krasner, 1998). Abordarea pornește de la premisa că putem studia în mod util actorii politici, date fiind preferințele lor definite
[Corola-publishinghouse/Science/2126_a_3451]
-
pentru a gândi în termeni de putere relativă (vezi, de exemplu, Waltz, 1979; Grieco, 1997; Schweller, 1998). Al treilea concept care apare deseori în definițiile contemporane ale realismului este raționalitatea. Pentru numeroși cercetători ai științelor politice, probabil pentru majoritatea, termenul raționalitate invocă teoria alegerii raționale (vezi Kahler, 1998; Katzenstein, Keohane și Krasner, 1998). Abordarea pornește de la premisa că putem studia în mod util actorii politici, date fiind preferințele lor definite exogen, considerându-i raționali. Folosirea raționalității în contextul teoriei realiste nu
[Corola-publishinghouse/Science/2126_a_3451]
-
politice, probabil pentru majoritatea, termenul raționalitate invocă teoria alegerii raționale (vezi Kahler, 1998; Katzenstein, Keohane și Krasner, 1998). Abordarea pornește de la premisa că putem studia în mod util actorii politici, date fiind preferințele lor definite exogen, considerându-i raționali. Folosirea raționalității în contextul teoriei realiste nu implică însă ipotezele teoriei alegerii raționale. Două elemente legate de raționalitate apar în realismul clasic. Primul este că, în calitate de cercetători, ar trebui să fim raționali, adică ordonați și „științifici” într-un sens larg al termenului
[Corola-publishinghouse/Science/2126_a_3451]
-
Krasner, 1998). Abordarea pornește de la premisa că putem studia în mod util actorii politici, date fiind preferințele lor definite exogen, considerându-i raționali. Folosirea raționalității în contextul teoriei realiste nu implică însă ipotezele teoriei alegerii raționale. Două elemente legate de raționalitate apar în realismul clasic. Primul este că, în calitate de cercetători, ar trebui să fim raționali, adică ordonați și „științifici” într-un sens larg al termenului, atunci când studiem politica. Cu alte cuvinte, ar trebui să căutăm modele generale de comportament, o idee
[Corola-publishinghouse/Science/2126_a_3451]
-
atunci când studiem politica. Cu alte cuvinte, ar trebui să căutăm modele generale de comportament, o idee acceptată de un număr mare de specialiști în științe sociale (deși, cu siguranță, nu de toți)2. Al doilea mod în care este analizată raționalitatea în realism este mai curând prescriptiv decât descriptiv - nu că oamenii de stat se vor comporta cu necesitate rațional, ci că așa ar trebui să facă pentru a-și urmări interesele. Cu alte cuvinte, dacă decidenții vor să conteze în
[Corola-publishinghouse/Science/2126_a_3451]
-
ei trebuie să-și mobilizeze rațional resursele de putere. În cuvintele lui Morgenthau (1985, p. 10), „politica externă ar trebui să fie rațională, ținând cont de scopurile sale morale și practice”. Astfel, ceea ce este deseori interpretat drept o presupunere de raționalitate este de fapt o prescripție, fundamentată pe ipoteza centralității puterii. Al patrulea concept, ipoteza primatului capacităților materiale, este uneori mai mult atribuit teoriei realiste de către criticii săi decât proclamat de realiștii înșiși (vezi, de exemplu, Kratochwil, 1984, p. 310; Wendt
[Corola-publishinghouse/Science/2126_a_3451]
-
un element central și comun al teoriei realiste. Dintre cele patru concepte incluse în definițiile contemporane ale realismului, centralitatea analitică a statelor și interesul de a supraviețui sunt derivate din accentul pus inițial de realism pe putere; al treilea concept, raționalitatea, sugerează de asemenea o concentrare asupra puterii, atunci când este utilizată în sensul realist, nu al teoriei alegerii raționale. Al patrulea, primatul capacităților materiale, este mai curând un efect al transformării behavioriste din cercetarea științelor politice de la jumătatea Războiului Rece decât
[Corola-publishinghouse/Science/2126_a_3451]
-
scrierii celor două cărți. De exemplu, Patomäki și Wight (2000, p. 222) interpretează opera timpurie ca o expresie a scepticismului legat de o cunoaștere științifică a lumii, o interpretare ireconciliabilă cu Morgenthau din Politica între națiuni. Dar această afirmație confundă raționalitatea predictivă cu cea prescriptivă. Morgenthau (1946, pp. 122-131) aducea argumente, în Scientific Man, împotriva încercării de a înțelege lumea ca un loc rațional, nu a explicării raționale a lumii. Ceea ce el susține în Politica între națiuni (1984, p. 3) este
[Corola-publishinghouse/Science/2126_a_3451]
-
consecvente și rezonabile (sau cel puțin previzibile), pe care le urmează rațional 7. În consecință, instituțiile politice bine concepute în cadrul cărora oamenii își pot realiza rațional preferințele, într-un mod care interferează cât mai puțin posibil cu ceilalți, ar atrage raționalitatea oamenilor suficient de mult pentru a elimina orice necesitate a politicii de putere. Cu alte cuvinte, pentru idealiștii liberali, structurile politice corecte pot, într-adevăr, să asigure pacea eternă, pentru a folosi termenii lui Immanuel Kant (1957). Răspunsul realismului clasic
[Corola-publishinghouse/Science/2126_a_3451]
-
anarhiei poate deci să îndepărteze îngrijorarea că vecinii noștri vor deveni inamici sau rivali. Un alt exemplu se referă la cercetarea constructivistă influențată de opera lui Jürgen Habermas (de exemplu, Linklater, 1990, 1998; Lynch, 1999; Risse, 2000). Folosind idei precum raționalitatea comunicativă, Habermas argumentează că acțiunea comunicativă și o sferă publică bine structurată pot reprezenta o forță de emancipare. El este în general considerat un teoretician critic, dar în anumite probleme devine un idealist liberal. Idealist în sensul că are o
[Corola-publishinghouse/Science/2126_a_3451]
-
probleme devine un idealist liberal. Idealist în sensul că are o idee clară despre ceea ce înseamnă progresul politic și o viață politică bună și liberal în sensul că această concepție se fundamentează pe afirmarea individuală și pe o formă de raționalitate (deși nu una instrumentală). Studiile constructiviste care se bazează pe teoria lui Habermas nu pot separa cu ușurință teoria socială (chestiunile legate de sfera publică) de teoria normativă (sfera publică este bună). Desigur, nici una dintre aceste tendințe - de a alege
[Corola-publishinghouse/Science/2126_a_3451]
-
dacă până și ultimul om ar deveni un obiect al dominației lui, nemaifiind altcineva deasupra sa - cu alte cuvinte, ajungând asemănător lui Dumnezeu”10. Distincția dintre aceste două impulsuri rezultă din faptul că, în timp ce „există în egoism un element de raționalitate, determinat de limitările naturale ale scopului” (deoarece se presupune că ființele umane au nevoie doar de o cantitate finită de bunuri materiale pentru a supraviețui), atât limitarea, cât și raționalitatea „lipsesc în cazul dorinței de putere”11. Se pare deci
[Corola-publishinghouse/Science/2126_a_3451]
-
din faptul că, în timp ce „există în egoism un element de raționalitate, determinat de limitările naturale ale scopului” (deoarece se presupune că ființele umane au nevoie doar de o cantitate finită de bunuri materiale pentru a supraviețui), atât limitarea, cât și raționalitatea „lipsesc în cazul dorinței de putere”11. Se pare deci că Morgenthau susține că răul politicii derivă din două impulsuri diferite din punct de vedere ontologic: un egoism ce își are originea în cerințele supraviețuirii și dorința de mărire provenind
[Corola-publishinghouse/Science/2126_a_3451]
-
s-ar referi morala); 3) Ce pot să sper? (domeniul religiei) și 4) Ce este omul? (obiectul antropologiei). Viziunea oferită de Biblie dă răspunsuri fundamentale unor asemenea probleme. Între știință și credință este o concordanță necesară, căci știința (bazată pe raționalitate, Îndoială, metodică, experiment și demonstrație) se consolidează prin credință (care aduce sensul adevărului, binelui, dreptății, iubirii, Înțelepciunii). 2. Valorile reprezintă „standarde sociale”, cadre socialmente constituite, cuprinzând semnificații atitudinale (interpretări generatoare de atitudini) prin care un „subiect axiologic”<footnote Termenul de
Psihosociologia managerială by Elvira Nica () [Corola-publishinghouse/Science/204_a_187]
-
probleme și conduce spre răspunsuri tot mai semnificative care generează noi Întrebări. De aceea, cea mai durabilă contribuție pe care o teorie o aduce la dezvoltarea cunoașterii științifice o constituie problemele noi pe care le suscită <footnote Popper Karl, Adevăr, raționalitate și programul cunoașterii științifice, În vol. Logica științei, București, Editura Politică, 1970, p. 112. footnote> , astfel Încât „cunoașterea Începe cu o problemă și sfârșește (În măsura În care ea se sfârșește vreodată) cu probleme”<footnote Popper Karl, Cunoașterea și problema raportului corp-minte, București, Editura
Psihosociologia managerială by Elvira Nica () [Corola-publishinghouse/Science/204_a_187]
-
sfârșește (În măsura În care ea se sfârșește vreodată) cu probleme”<footnote Popper Karl, Cunoașterea și problema raportului corp-minte, București, Editura Trei, 1997, p. 25. footnote>, „probleme tot mai profunde și tot mai rodnice În a asigura probleme noi”.<footnote Popper Karl, Adevăr, raționalitate și progresul cunoașterii științifice, p. 112. footnote> 7. Comunicarea este un proces complex al culturii, realizând numeroase subprocese de natură diferită. Spre deosebire de interpretările „clasice” (moderne) asupra comunicării, care este redusă la transmiterea de mesaje Între o „sursă” și un „receptor
Psihosociologia managerială by Elvira Nica () [Corola-publishinghouse/Science/204_a_187]
-
este doar Îmburghezirea culturilor războinice și Înlocuirea pasiunilor prin interese, ci, de asemenea, spiritualizarea vieții economice și Înzestrarea acesteia cu aceleași energii competitive care alimentau pe vremuri viața politică. Ființele umane, În mod frecvent, nu acționează ca niște maximatori de raționalitate utilitară În orice sens direct al termenului de utilitate, ci introduc În viața economică numeroase valori morale ale vieții lor sociale de ansamblu”.<footnote Samuelson P.A., L’Économique, Paris, Librarie Armand Colin, 1968, p. 382. footnote> Economia nu mai poate
Psihosociologia managerială by Elvira Nica () [Corola-publishinghouse/Science/204_a_187]
-
sfera managerială. Pe piață nu se confruntă produse și producători, ci - În mod real - concepții, principii, metode manageriale, comportamente și atitudini organizaționale. În acest fel, modelul japonez, cunoscut și sub denumirea de «lean-productionă (adică, «producție echilibratăă), se bazează pe cooperare, raționalitate, orientare spre interese de grup, angajarea salariaților pe termen lung (chiar pe viață) la aceeași firmă, promovarea În raport cu vechimea (vârsta), ierarhia organizațională redusă, disciplina În execuție etc. Modelul japonez este rezultatul tradiției istorice și culturale japoneze (cu alte cuvinte, după cum
Psihosociologia managerială by Elvira Nica () [Corola-publishinghouse/Science/204_a_187]
-
Y., op. cit., p. 37. footnote> Experiența japoneză este de o semnificație deosebită pentru Înțelegerea fundamentelor psihoumane ale managementului și ale cerințelor sale de schimbare. Modelul „tradițional” japonez a fost foarte eficace Într-un context sociocultural dat. Bazat pe colectivism, cooperare, raționalitate, eficiență etc., a avut un rol deosebit În succesele de până acum ale economiei japoneze, generând o mare productivitate, preț de cost scăzut și calitate superioară În execuție. Noile contexte ale competiției pe plan mondial fac Însă ca unele aspecte
Psihosociologia managerială by Elvira Nica () [Corola-publishinghouse/Science/204_a_187]
-
ce nu face parte din intenția lui”<footnote Smith Adam, Avuția națiunilor, vol. I, Editura Academiei, București,1952, p. 305. footnote>. Sintagma „omului rațional” exprimă o importantă orientare (apropiată de cea anterioară) fundamentată, Îndeosebi, de Max Weber (1864-1920). După Weber, raționalitatea implică trecerea de la comportamentul tradițional, spre cel urmărind câștigul tot mai mare. Weber definea chiar „spiritul capitalismului” ca exprimând urmărirea profesională, sistematică și rațională a unui câștig legitim. Tradițional, omul nu urmărea câștigul cel mai mare prin muncă cât mai
Psihosociologia managerială by Elvira Nica () [Corola-publishinghouse/Science/204_a_187]
-
capitalismului, Editura Humanitas, București, 1993, p. 16. footnote> Ipoteza „omului rațional”<footnote În legătură cu ansamblul viziunilor despre om, a se vedea Oscar Hoffman, Sociologia organizațiilor, capitolul 2.3, Editura Economică, București, 2004. footnote> a fost „relativizată” printr-o nouă sintagmă a „raționalității limitate”. Simon Herbert a arătat că pretenția la raționalitate este limitată În organizație prin: a) informația incompletă și limitată; b) complexitatea problemelor; c) capacitatea limitată a omului de a prelucra informația; d) timpul limitat disponibil În procesul deciziei; e) caracterul
Psihosociologia managerială by Elvira Nica () [Corola-publishinghouse/Science/204_a_187]
-
omului rațional”<footnote În legătură cu ansamblul viziunilor despre om, a se vedea Oscar Hoffman, Sociologia organizațiilor, capitolul 2.3, Editura Economică, București, 2004. footnote> a fost „relativizată” printr-o nouă sintagmă a „raționalității limitate”. Simon Herbert a arătat că pretenția la raționalitate este limitată În organizație prin: a) informația incompletă și limitată; b) complexitatea problemelor; c) capacitatea limitată a omului de a prelucra informația; d) timpul limitat disponibil În procesul deciziei; e) caracterul conflictual al preferințelor celor ce iau decizii.<footnote Simon
Psihosociologia managerială by Elvira Nica () [Corola-publishinghouse/Science/204_a_187]
-
o nouă mentalitate, denumită „Munca-Datorie”, generată după reconstrucția postbelică și expansiunea industrială ce a Început să apară. „Această nouă economie, din ce În ce mai diversificată, fundamentată pe o stimulare progresivă a ofertei, a generat un alt sistem de valori. Meritul, cultivarea spiritului Întreprinzător, raționalitatea, eficacitatea și performanța au devenit noi vectori ai unei mentalități având drept principii de bază ordinea, rigoarea metodică și, În special, deontologia profesională. Viața de muncă s-a transformat, deci, Într-un fel de luptă În care cel mai bun
Psihosociologia managerială by Elvira Nica () [Corola-publishinghouse/Science/204_a_187]
-
de timp, organizațiile au fost private ca simple „instrumente” de acțiune, ca un tot unitar și coerent, structurat pe baza unor scopuri comune și fixe. Integrarea era privită ca rezultând de la sine, „natural” ca urmare a unor scopuri comune exprimând raționalitatea tuturor membrilor organizației. Treptat, s-a ajuns la Înțelegerea faptului că organizațiile reprezintă un mediu cultural complex de viață În care oamenii se comportă pe baza unor interese și motivații diverse (ceea ce Selznick denumea „recalcitranța” mijloacelor umane).<footnote Selznick P.
Psihosociologia managerială by Elvira Nica () [Corola-publishinghouse/Science/204_a_187]
-
imperativelor sale funcționale. Dimpotrivă, rezultatele depind direct de numeroși factori interni organizației. Așa s-a format, treptat, conceptual de „mediu” al organizației. Organizația nu mai apare ca un ansamblu de „roți” și mecanisme corelate și puse În mișcare de o raționalitate perfectă. Metafora<footnote Metafora Îți permite să Înțelegi un tip de experiență În termenii altuia, sugerând o identitate Între două lucruri pe care, normal nu le-am considera echivalente” (Hatch Marry Jo, Organization Theory, New York, Oxford (University Press, 1997, p.
Psihosociologia managerială by Elvira Nica () [Corola-publishinghouse/Science/204_a_187]