9,299 matches
-
1971, Aureliu Manea a pus în scenă Gaițele la Teatrul din Turda, el a renunțat la codurile naturaliste și a acoperit pereții salonului cu oglinzi imense, grație cărora personajele puteau spiona în voie secretele orașului. Prin acest dispozitiv de supraveghere explicit, salonul burghez devenea un veritabil Panopticon, în genul celui imaginat de Bentham, cu singura deosebire că gaițele-supraveghetoare nu dispuneau de niciun mijloc de sancțiune imediată. Bârfitoare suprainformate, bătrânele doamne pritocesc și amplifică zvonurile pe baza informațiilor obținute datorită supravegherii de
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
puterea le dezintegrează inoculând spaima și nesiguranța în conștiințe și ținându-le sub o veșnică amenințare. Supravegherea ostentativă are un rol profilactic, de prevenție. Este o armă a puterii totalitare. O altă practică, încă și mai utilizată, constă în plasarea explicită a unor „informatori” pe lângă persoanele sau în mediile vizate. Oamenii se văd astfel constrânși să acționeze, să comunice, să se deplaseze în condițiile acestei supravegheri fățișe, declarate, ceea ce le reduce considerabil marja de manevră: ei trebuie să-și aleagă cu
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
care iau prin surprindere mașinăria de Stat, blocată de alianțe imprevizibile și de simpatii ce nu figurau în program. Ele sunt sursa acelor situații inedite care dau peste cap un scenariu minuțios gândit și socotit inatacabil. Supravegherea ostentativă, afișată și explicită, este proprie oricărei puteri totalitare, care o folosește pentru a înăbuși vocile protestatare și pentru a frânge orice veleitate de rezistență. Dar ceea ce reușește, indiscutabil, la scara întregului corp social - teatrul o arată -, dă greș în cazul unor indivizi pe
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
integrează mental și îi admit autoritatea. Există însă și câțiva nesupuși, câțiva rebeli care nădăjduiesc că o vor submina, că vor pune bețe în roatele acestei mașinării de control, reputată ca infailibilă. Ei nu se înclină în fața absurdului unei terori explicite. Coprezența impusătc "Coprezența impusă" Dispozitivele de supraveghere imaginate de textul dramatic trebuie transpuse apoi scenic. Scenografii și regizorii formulează ipoteze, iau decizii - și despre toate acestea vom vorbi în cuprinsul cărții de față. Carte ce analizează nu numai supravegherea ca
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
lui Shakespeare, unde moneda de schimb poate fi înălțarea în rang; de fiecare dată, însă, perspectiva unui beneficiu, material sau moral, motivează acordul dat comanditarilor de către supraveghetorii dispuși în orice clipă să slujească, evident, contra cost. Supravegherea presupune, în mod explicit, profituri economice sau politice. Supravegherea ca activitate concretă (zisă și supraveghere orizontală) nici nu poate fi concepută în afara unei remunerații, indiferent de natura acesteia. Ea rămâne constant legată de o motivație materială. Oare Iuda nu a trădat pentru treizeci de
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
praguluitc "Vulnerabilitatea pragului" Supravegherea amenință mai ales marginile, împrejmuirile, făcându-le vulnerabile. O atestă operele și experiențele istorice. Constatarea devine însă caducă odată cu apariția telesupravegherii care, de la Orwell încoace, nu se mai încurcă în asemenea subtilități: ea este acum centrală, explicită, afișată. „Zâmbiți, sunteți văzuți!”, se poate citi în autobuzele pariziene. Deplasare datorată modernității. Supravegherea și-a schimbat practicile, dar asta nu ne va împiedica să aruncăm o privire asupra formelor prin care se exercita odinioară și care marchează încă imaginarul
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
puse în slujba unei supravegheri ce urmărește recoltarea de informații în scopuri personale și se realizează, de fiecare dată, grație modificării identității și confuziei ce decurge de aici. Deghizări și travestiritc "Deghizări și travestiri" Apelând la asemenea procedee, vechi și explicite, teatrul afirmă, o dată în plus, perenitatea supravegherii. Prezentă în spațiul politic, supravegherea a pătruns și pe scenă, dar, așa cum am mai spus, interesul ei depinde aici de măsura în care ea tulbură identitatea celor care, pentru a o exercita, sunt
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
adevărat balet de scuze, de prefăcătorii, de drăgălășenii mincinoase menite să ascundă un adevăr pe care îl cunoaște. În comedie, ceea ce ține, de obicei, de un dispozitiv de supraveghere elaborat cu grijă, se încropește la repezeală și fără nici un scop explicit. Supravegherea funcționează aici pe baza unui „triunghi” aparent incomplet, dar care, în realitate - publicul știe asta -, are toate cele trei laturi: protagoniștii sunt acolo, numai că nu sunt cu toții „de față”. Prin context și, într-o și mai mare măsură
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
dubla supravegheretc "Tartuffe sau dubla supraveghere" Orice mare piesă cu caracter politic este politică la mai multe niveluri: ea are, desigur, un obiectiv anume, o țintă principală, dar deschide totodată și alte perspective, care vin să se adauge celei fundamentale, explicite, diversificând-o. Tartuffe ilustrează convingător această afirmație: aici, atacul frontal este îndreptat împotriva Bisericii și, într-un mod mai subtil, împotriva simulării credinței în ideologia dominantă a epocii (adaptarea lui Bulgakov a insistat mai ales asupra acestui ultim sens, făcând
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
un incident semnificativ care să-i deschidă ochii și să-l determine să ia o hotărâre. Este ceea ce explică recurgerea la un dispozitiv capabil să accelereze procesul prin confirmarea informațiilor deja obținute, dar și printr-o supralicitare al cărei scop explicit e declanșarea ostilităților. Familia reunită pregătește un veritabil „Pearl Harbor” al casei Orgon, unică posibilitate de a-l trezi pe Orgon la realitate și de a începe bătălia. Dispozitivul conceput presupune mai întâi o intensificare a regimului de supraveghere. Informațiilor
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
lui Orgon, iar acesta nu și-o dă decât cu mare greutate, așa cum se întâmplă, de pildă, în spectacolul lui Jean-Marie Villégier, unde stăpânul casei întâmpină cele mai nebănuite dificultăți în încercarea de a se strecura sub masă. Semn teatral explicit al reticențelor lui Orgon, care nu acceptă decât constrâns să participe la stratagema pusă la cale. I-a fost impusă, iar el s-a resemnat să intre în joc fără voia lui, și asta cu atât mai mult cu cât
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
acesta nu izbutește să decodeze mesajul primit: „Te afli într-un loc peste care el domnește, atotputernic/ Chiar și zidurile astea, prințe, pot avea ochi/ Iar împăratul e întotdeauna prezent pretutindeni” (II, 6, v. 712-714). Nu există o avertizare mai explicită și nici o definiție mai clară a supravegherii generalizate, totalitare. Astfel, prin ceea ce spune, Iunia scoate în relief, prefăcându-se că-l omagiază, sistemul de supraveghere care funcționează fără cusur la Curtea împăratului. Iar Nero e acolo, la pândă, confirmare vie
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
prăfuite care trimit la memorie, cu tot ceea ce ea conține ca transmitere și valorificare a unei moșteniri. Astfel, dimensiunea „arhaică” poate fi păstrată, iar supravegherea în teatru se afirmă în dimensiunea sa străveche, refractară tuturor eforturilor de modernitate, adesea prea explicite sau prea evidente. Casa Bernardei Alba stârnește interesul în măsura în care pretinde o radicalizare a alegerii. Cum să prezinți astăzi pe o scenă teroarea supravegherii? Oare trebuie să revenim la scena improvizată de bâlci, la acea „scândură pe patru picioare”, pentru a
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
și înțelege să apere aceleași valori. În privința textelor, supravegherea nu are o culoare națională, ea este peste tot aceeași, stereotipă, inspirată de o autoritate dictatorială care ține să-și afirme poziția culturală mai degrabă prin refuzuri implicite decât prin programe explicite. Supravegherea cultivă practicile interdicției în numele unei viziuni banale, realiste și mic-burgheze. La toate acestea se adaugă o altă supraveghere, și ea prealabilă, dar de data aceasta mai apropiată de spectacol în realitatea sa concretă. Ca și cum, la fel ca în cazul
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
generalizată practicată fățiș în sălile prewagneriene, se trece la obscuritatea care îi permite scenei să se emancipeze, să iasă de sub controlul sălii luminate care, de acum înainte, nu va mai putea gusta decât deliciile acelui viciu, cu nimic aristocratic și explicit burghez, numit voyeurisme. Împotriva acestuia din urmă se vor revolta unii mari reformatori - de la Meyerhold la Brecht - când vor cere ca atât despărțitura iluzorie constituită de „cel de-al patrulea perete”, cât și „gaura cheii” să fie abolite, suprimate, pentru ca
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
anumite practici totalitare. Într-adevăr, cum am putea interpreta altfel prezența regizorului rus Iuri Liubimov în cabina regiei tehnice - de unde le trimite actorilor semnale luminoase cu ajutorul unei lanterne, cerându-le să respecte ritmul prescris inițial - decât ca pe o supraveghere explicită, ostentativă? Jerzy Grotowski, Otomar Krejda sau David Esrig vegheau cu aceeași exigență la aplicarea „programului” stabilit în prealabil, căci regimul politic pe care îl contestau le sugera asemenea comportamente de control. În aceste cazuri, travaliul teatral bazat pe colaborarea comunitară
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
stăpân tiranic înțelege să rămână permanent. Supraveghind, regizorul evită orice modificare a obiectului teatral, putându-se astfel afirma, așa cum visa Craig, ca un artist deplin. În aceste condiții, opera lui veșnic vie nu e pândită de nici o deviere. Mai puțin explicită, desigur, dar exercitată tot de către regizor este supravegherea discretă din afara scenei. Din sală sau de pe culoarele dintre rânduri, dinapoia unui ecran sau din spatele lojilor, regizorul vede, aude, spionează spectacolul, dar și reacțiile pe care le suscită. Peter Brook spunea chiar
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
lucrurile și în teatru? Întrebarea merită să fie pusă. Cum să tratezi în plan teatral „supravegherea”, dispozitivele și mașinațiunile ei? Ce soluție să adopți? Ei bine, soluția aleasă va depinde întotdeauna de relația regizorului cu actualitatea și de prezența lui explicită pe scenă. Iar dincolo de această soluție privilegiată se va putea descoperi întotdeauna o concepție mult mai vastă asupra teatrului, căci, dacă pentru Peter Stein „în teatru, că e vorba de o sabie sau de o mitralieră, efectul e același”, pentru
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
Stein „în teatru, că e vorba de o sabie sau de o mitralieră, efectul e același”, pentru alți colegi ai săi, o atare convingere e complet depășită. Ei cred, dimpotrivă, că teatrul trebuie să integreze noile tehnologii, în numele unei voințe explicite de a-l „sincroniza” cu modernitatea și cu cele mai recente cuceriri ale ei. Recuperarea și utilizarea pe platou a acestora vizează o „apropiere” a teatrului de prezent, cel puțin la nivelul semnelor lui exterioare, atitudine respinsă însă de un
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
copac plasat chiar în mijlocul scenei, în care s-a cocoțat ascunzându-se printre ramuri. Supravegherea lui e evidentă și... arhaică. Pe deasupra, e practicată în văzul întregii săli. Plăcerea ludică provine tocmai din acest acord cu o convenție scenică asumată și explicită. Supravegherea se exercită pe fondul recunoașterii teatralității în expresia ei burlescă, imediată și deloc „contemporană”. În schimb, alți regizori - de la Peter Sellars la Hans Castorf, ca să nu cităm decât figurile cele mai emblematice - dotează platoul de joc cu circuite interne
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
utilizat: WISIWIG 25, aici, domină scena reprezentativă. Fiecare mișcare este analizată parte cu parte, la fel cu piesele unui Meccano de ajustat. Nici Simon și nici colegii săi nu încalcă această lege a competenței operatorii pentru care nu există decît explicitul. Cum indică și numele, explicitul este desfacerea unei scheme, explicarea sa. A ieși din umbră, a pune în lumină, înseamnă a pune părțile una alături de cealaltă. B) Medicina Turing Pentru a garanta afacerea: posibilitatea unei mașini de a gîndi universal
Comunicarea by Lucien Sfez [Corola-publishinghouse/Science/922_a_2430]
-
scena reprezentativă. Fiecare mișcare este analizată parte cu parte, la fel cu piesele unui Meccano de ajustat. Nici Simon și nici colegii săi nu încalcă această lege a competenței operatorii pentru care nu există decît explicitul. Cum indică și numele, explicitul este desfacerea unei scheme, explicarea sa. A ieși din umbră, a pune în lumină, înseamnă a pune părțile una alături de cealaltă. B) Medicina Turing Pentru a garanta afacerea: posibilitatea unei mașini de a gîndi universal valabil, trebuie mai întîi, gîndește
Comunicarea by Lucien Sfez [Corola-publishinghouse/Science/922_a_2430]
-
cea prin care noi comunicăm între noi, ideile noastre au în comun apartenența la Dumnezeu (sau la Natură), nu ca părți separate și mutilate ale Ființei-Natură divine, ci ca expresie totală a totalității sale. Or, fără a face vreodată referire explicită la filosofia lui Spinoza, teoreticienii comunicării organice se vor sprijini pe principiile expresiei, în opoziție cu cele ale reprezentării. Să încercăm să marcăm clar aceste articulații și puncte de sprijin. Există nu numai un "alt" mod de a ne ocupa
Comunicarea by Lucien Sfez [Corola-publishinghouse/Science/922_a_2430]
-
societății civile, iar piesele detașate ale societății civile sugerează piesele detașate ale mașinii tehnice. Lizibilitatea mașinilor comunicativă, socială și tehnică, precum și tipul lor de vizibilitate, nu este decît o consecință a reprezentativității lor comune. Ca și distincția lor comună între explicit și implicit. Or, bila de biliard este republicană. Pentru a înțelege aceasta, trebuie să trecem prin Enciclopedie. Enciclopediștii cu Diderot în frunte ne-au transmis în același timp o dragoste excesivă pentru comunicare, pentru mașină, pentru o societate civilă eliberată
Comunicarea by Lucien Sfez [Corola-publishinghouse/Science/922_a_2430]
-
care nu are nimic metafizic, dar pe care discursul o are, altfel nu ar putea fi ținut. În liniștea lui a spune, pe care se fondează spusul, putem deci găsi ceva care să reziste tautismului: totalizării prin adunări de învățături explicite care conduc repede la totalitarismul universalizant; tautologiei, care este călcarea în picioare a sensului, căci vorba schimbată inventează treptat propriile sale conveniențe; autismului, în sfîrșit, căci nici un discurs nu poate fi ținut singur, nici chiar în doi, numai într-un
Comunicarea by Lucien Sfez [Corola-publishinghouse/Science/922_a_2430]