9,442 matches
-
ajungând la contemporani,/ confruntați cu revizuirea/ lumii, Spiridonii/ Corbii, Lucianii" ori confratele cu dublă vocație "Doboș, doboșian vasilisc". Pe de altă parte, prin toată această sarabandă amețitoare de note de lectură critică, glose la propriile studii de istoria artei și ficțiuni ale biografiilor celebre, Mocanorfozele I și II reușesc să refacă, pe un model textual ce datorează foarte mult tiparului mai vechilor heroica species, și epopeea creșterii și descreșterii omului, "o ființă vie printre atâtea altele", marcată însă de instinctul creației
Dicţionarul critic al poeziei ieşene contemporane: autori, cărţi, teme by Emanuela Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1403_a_2645]
-
Iași, 2000) se arată atras în egală măsură de ispitele așa-numitei grupări nouăzeciste și de unele marote optzeciste: sunt recognoscibile, în el, când racordarea fetișizantă la un cotidian imund, când refugiul în utopia culturii; când visceralitatea ființei, când apologia ficțiunii; când disprețul față de tentația tehnicismului arid, când joaca textuală și metatextuală. Undeva, se poate găsi și o explicație pentru această pendulare (voită, lucidă, nu întâmplătoare): Dacă textul este mai fascinant decât realitatea, prefer textul. Dacă realitatea este mai încărcată de
Dicţionarul critic al poeziei ieşene contemporane: autori, cărţi, teme by Emanuela Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1403_a_2645]
-
melioriste dintre cele mai diverse, de la "un zeu pătimaș/ într-o sticlă albastră", exercițiul anamnetic conștientizat drept remediu catharctic până la, normal, o Dragoste de după-amiază. Într-un cuvânt, prin apelul la o viață care ajunge de cele mai multe ori să bată ficțiunea. Din această perspectivă pot fi citite, în fond, numeroasele inserții diaristice din carte, care se prezintă sub forma unor spovedanii (autentice, bineînțeles, sau cel puțin proclamate ca atare), despre vinovăție și înțelegere, despre limită și speranță, despre renunțare și supraviețuirea
Dicţionarul critic al poeziei ieşene contemporane: autori, cărţi, teme by Emanuela Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1403_a_2645]
-
impune absolutul unui trecut al împlinirii și al luminii. S-a ajuns unde era inevitabil să se ajungă: cristalizînd toate elanurile, toate energiile visului, reprezentarea vremurilor "de dinainte" a devenit mit. Mit în sensul deplin al cuvîntului: în același timp ficțiune, sistem explicativ și mesaj mobilizator. În această nebuloasă complexă, în mișcare, care este imaginarul politic, nu există constelație mitologică mai stabilă, mai actuală decît aceea a Vîrstei de aur. Datorită numărului mare și diversității exprimărilor potențiale, dificultățile (deosebite) apar atunci
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
în planul unei aceleiași exigențe moralizatoare. Nici una nici cealaltă nu se afirmă însă fără a recupera o a treia dimensiune a imaginarului politic: visul satelor, Arcadia, Pămîntul văzut ca sursă regăsită a adevărului și a renașterii. În literatura franceză de ficțiune, reprezentarea vieții țărănești vine, în întregul ei, din două genuri în mod clar opuse: idila pastorală, pe de o parte, pe care o ilustrează destul de bine romanele lui George Sand, naturalismul întunecat, pe de altă parte, a cărui tradiție este
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
întotdeauna sau aproape întotdeauna să construiască modelul unei comunități închise, unificate într-o caldă intimitate protectoare. Dacă, pe de altă parte, admitem că episodul Clarens din Noua Eloiză trebuie în mod esențial înțeles ca transpunere romanescă, ca transcriere în planul ficțiunii, al idealului comunitar din Contractul social, textul lui Rousseau este întru totul semnificativ. "Loc al înțelegerii și unirii", "azil al încrederii și prieteniei", domeniul din Clarens în care o femeie tînără, soțul și fostul ei amant trăiesc "la unison", cu
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
comit sînt, în general, bătrînii, e probabil ca ei să-și aducă aminte de farmecul tinereții ce face să prindă viață din nou bucuria și voluptatea, în vreme ce acum se văd lipsiți de orice plăcere." E vorba deci de o pură ficțiune, de fantasmele vîrstei pe care aceste imagini glorioase, ale fericirii sau ale inocenței le alătură evocării unui trecut dispărut. Se întîmplă ca, fiind copleșiți de gînduri triste și înșelați de o reprezentare inexactă a lucrurilor, ei să-și închipuie că
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
spânzurătorile întâlnite des la Rebreanu și Sadoveanu, și existente, de altfel, și în viața țăranilor, nu și-au mai găsit loc în universul meu scăldat în lumina admirației.” Despre copilăria sa P. va scrie în repetate rânduri, în opera de ficțiune, în publicistică și, direct, în proza confesivă. Nu o idealizează, nici nu o ponegrește. „Se spune - remarcă prozatorul în aceeași convorbire - că există o nostalgie a paradisului pierdut, care este copilăria; în realitate copilăria este locul de refugiu al problemelor
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/289000_a_290329]
-
personajele din cărțile sale anterioare (Nilă, Ilie, Paraschiv, Gheorghe, „omul chemat” din Delirul, Megherel ș.a.) ca de niște indivizi cu o stare civilă precisă și reia la persoana întâi scene pe care le-a narat înainte, indirect, în opera de ficțiune. Trecerea de la universul livresc la cel existențial se face fără nici o pregătire specială. Prozatorul este sigur de complicitatea și de puterea de înțelegere a cititorului său; fratele Nilă, portarul unui bloc de pe strada C.A. Rosetti, nu este altul decât
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/289000_a_290329]
-
viață. Rar caz de identificare între literatura și existența biografică a creatorului. Viața ca o pradă s-ar putea numi, din toate aceste pricini, un roman indirect (ca Șantier al lui Mircea Eliade), unde personajele, după ce au trăit o dată ca ficțiuni, vin a doua oară în fața ochilor noștri ca indivizi reali, identificabili, într-o nouă narațiune, ce își propune să deconspire literatura în umbra căreia a crescut. Cartea a avut succes (de public și de critică). Asemenea scrieri plac din motive
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/289000_a_290329]
-
se întreabă el. Roman total (prin premise, formulă epică și deschidere socială și spirituală), vast, arborescent și, prin realismul fundamental, profund, ieșit dintr-o gândire matură, decisă să înfățișeze fără cruțare adevărurile unei epoci. Fapt esențial într-o operă unde ficțiunea se însoțește cu o istorie relativ recentă și, în consecință, verificabilă. Iar P. câștigă acest dificil pariu. Impresia de autenticitate în confesiune este, de la început, izbitoare. Istoria nu e nici înfrumusețată, nici inutil coborâtă, cum se întâmplă adesea în cărțile
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/289000_a_290329]
-
I (autobiografii cum sînt Confesiunile lui Rousseau sau romane epistolare precum Obermann de Sénancour sau Crinul din vale al lui Balzac), în care descrierile sînt asumate de un eu omniprezent; sînt romane care se bazează pe o structurare spațială a ficțiunii (călătoria lui Obermann prin Elveția justifică apariția descrierilor) și mai ales pe o structurare temporală (reluarea firului narativ al romanului de ucenicie, cum este cazul Crinului din vale). În cadrul acestor povestiri apar descrieri expresive "mnemonice", procedeu foarte bine surprins de către
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
să termin cu agricultura și grădinăritul, dar tot nu voi ajunge decît la două treimi din primul capitol. G. Flaubert, Opere complete, p. 201 În al doilea rînd, cei doi autori transferă cunoștințele dobîndite printr-o punere în scenă specifică ficțiunii, care constă în "naturalizarea" introducerii unui alt discurs (documentul) în textul narativ, prin intermediul descrierilor. Această teatralizare a cunoașterii are drept obiect justificarea descrierilor în funcție de anumite procedee 5: a) transferul cunoștințelor către un personaj specializat: contele din Bouvard și Pécuchet ("După ce
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
al XIX-lea. Acestea își au originea în tulburările eco-nomice și ideologice, menționate anterior, și au drept consecință configurarea unui altfel de "timp-spațiu". Ian Watt, în 1973 (pp. 530-536), explicitează: Cînd Defoe, de exemplu, a început să scrie opere de ficțiune, el acorda prea puțină atenție teoriei critice predominante în epocă, pe atunci încă subordonată uzajului subiectelor tradiționale; în schimb, el a făcut ca succesiunea narativă să fie după cum credea el de cuviință că trebuie să se desfășoare în mod plauzibil
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
tradiționale; în schimb, el a făcut ca succesiunea narativă să fie după cum credea el de cuviință că trebuie să se desfășoare în mod plauzibil acțiunile protagoniștilor. Procedînd astfel, Defoe a fost la originea unei noi tendințe importante în opera de ficțiune: totala subordonare a subiectului modelului memoriilor autobiografice a fost o afirmare a întîietății experienței individuale tot atît de provocatoare precum a fost Cogito-ul lui Descartes pentru filosofie. După Defoe, Richardson și Fielding au continuat, în maniera lor foarte diferită, ceea ce
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
început de secol XVIII era încă supusă unei clare preferințe clasice pentru general și universal: adevăratul obiect al literaturii rămînea quod semper quod ubique omnibus creditum est. [Și invers] romanul se delimitează întru totul de celelalte genuri și forme de ficțiune anterioare prin atenția ce se acordă în mod obișnuit individualității personajelor și prezentării detaliate a mediului lor [...]. Atitudinea față de timp, în primele ficțiuni, este foarte asemănătoare; succesiunea evenimentelor este dispusă într-un continuum spațio-temporal foarte abstract, iar timpului, ca factor
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
ubique omnibus creditum est. [Și invers] romanul se delimitează întru totul de celelalte genuri și forme de ficțiune anterioare prin atenția ce se acordă în mod obișnuit individualității personajelor și prezentării detaliate a mediului lor [...]. Atitudinea față de timp, în primele ficțiuni, este foarte asemănătoare; succesiunea evenimentelor este dispusă într-un continuum spațio-temporal foarte abstract, iar timpului, ca factor ce intervine în relațiile umane, i se acordă o foarte mică importanță [...]. Curînd, totuși, sensul modern al timpului a început să pătrundă în
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
impresie ne este dată și de opera lui Richardson, impecabil și cu mai multă forță de convingere. El localiza cu mare atenție toate evenimentele din povestirea sa [...]. În aceeași epocă, Tom Jones aducea o inovație interesantă în utilizarea timpului în ficțiune. Fielding pare să se fi servit de un almanah, acest simbol al difuzării unui sentiment de obiectivitate asupra timpului, grație imprimeriei: cu cîteva excepții, aproape toate evenimentele din romanul său au o cronologie coerentă [...]. În mod tradițional, locul era aproape
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
ambele cazuri, efectul căutat este cel de realitate și, de aici, cel de adevăr: Locul este fundamentul povestirii, pentru că evenimentul are nevoie atît de un ubi, cît și de un quid sau de un quando; locul este cel care oferă ficțiunii aparența adevărului. Balzac ne dă drept adevărate povestea lui Auguste de Maulincourt, a doamnei Jules și a lui Ferragus, denumind și descriind străzile și casele în care acțiunile s-au petrecut în așa fel încît să poată fi recunoscute. Numele
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
unei haine, a unui limbaj), fie că sînt lăsați în forma respectivă, stranii prin denotația lor, fie că sînt însoțiți de o extensie nominală a funcției lor explicative. Astfel, în romanul lui Bruckner (1985), termenii scriși cu caractere italice ancorează ficțiunea în lumea indiană. (37) Un majordom cu obrajii ciupiți de vărsat de vînt veni să ne mai dea niște chapati, clătite și un polonic de orez [...]. Pe trotuare, oamenii se spălau la cișmele, pisau trestie de zahăr, reparau rickshaus și
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
prin diverse detalii, aceasta din urmă va suporta, în schimb, destul de multe consecințe, prin faptul că este întreruptă [...] suspendînd timpul și creînd o dimensiune nouă, perpendiculară; descrierea oprește cursul acțiunii. J. Ricardou, 1978, p. 75 Această mișcare de încetinire a ficțiunii (istorie povestită) printr-o suplimentare textuală (inserția unor veritabile secvențe descriptive și nu a unor simple micro-propoziții) are ca efect o diminuare a vitezei 13 ce poate chiar să meargă pînă la oprirea totală a evenimentelor povestirii. Nu există în
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
în contextul unei nuvele sau al unui roman. În acest ultim caz, coeziunea discursului face ca ea să fie suprasemnificantă [...] consecința situîndu-se pe unul sau mai multe niveluri diferite. P. Imbert, 1983 Sînt numeroase cazurile în care se dovedește că ficțiunea folosește realitatea în avantajul funcționării ei. Un singur exemplu care va ieși, pentru moment, din sfera descrierilor de peisaje este analiza descrierilor vestimentare la Balzac. Criticul arată că, pe de o parte, prezentarea hainelor personajelor fie coincide cu moda epocii
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
sau actorială, externă, mai mult sau mai puțin limitată. În primul caz, autorul nu împrumută viziunea sa unui personaj. Adevărat demiurg care știe totul despre tot, el folosește descrierea (funcția matezică) pentru a-și demonstra întreaga sa cunoaștere. Nereprezentată în ficțiune și adesea disimulată în spatele unor turnuri impersonale ("se...", "este necesar să vorbim despre...", "trebuie știut faptul că..."), el a recurs la ceea ce P. Imbert numește în 1983 (pp. 105-106) operatori realiști: Acești operatori aduc în scenă un subiect observator, nenumit
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
Trebuie, de asemenea, adăugat faptul că este necesară asocierea acestor descrieri funcției matezice. Într-adevăr, ele servesc la ilustrarea teoriilor filosofice și științifice ale realiștilor (influența mediului asupra animalelor sau asupra oamenilor). Scrierea realistă: metaforă și comparație În construirea unei ficțiuni realiste, în ciuda celor spuse de Jakobson mai sus, metaforele sînt foarte prezente și utile la diferite niveluri. S-a văzut că informanții 17 contribuiau la elaborarea iluziei referențiale. Încadrarea poveștii poate fi făcută de asemenea mai puțin direct, cu ajutorul indicilor
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]
-
descriere, a viziunii realiste". 17. "[...] informanții aduc o cunoaștere deja existentă; funcționalitatea lor, ca și cea a catalizelor, este deci secundară, dar nu neapărat nulă [...], informantul (de exemplu vîrsta precisă a unui personaj) servește la autentificarea realității referentului, la inserarea ficțiunii în realitate." [...]. (R. Barthes, 1966, p. 11) 18 "Pictînd mediul oamenilor din mină ca pe o societate sălbatică, ca pe o lume a naturii și nu a culturii sau a istoriei, E. Zola ne ajută să înțelegem ceea ce L. Althusser
by Jean-Michel Adam, André Petitjean în colaborare cu F. Revaz [Corola-publishinghouse/Science/1084_a_2592]