8,765 matches
-
de partid și de stat, birourile editoriale și-au asumat rolul de agenții investigative și au câștigat curând încrederea și sprijimul publicului". (Ulc: 1969, 19). De menționat aici rolul lui Jiri Pelikan, diretorul televiziunii cehoslovace, care va fi demis după invazie și nevoit curând să părăsească țara. Se căuta deci adevărul despre trecut, dar, atenție, este vorba de adevărul "burghez", nu de cel leninist. Moscova avea toate motivele să fie îngrijorată, așa cum se arăta reticentă și față de programul internațional al echipei
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
pronunțau pentru programul reformist inițiat de către Dubcek (Treptow în Rusan, 2001, 765). Este de asemenea foarte important de reținut un alt aspect, și anume că metamorfozele care aveau loc în Cehoslovacia nu aveau o dimensiune anti-rusă, cel puțin nu înainte de invazia din august. Dubcek și echipa sa doreau o regândire a sistemului pentru a-l face cu adevărat funcțional, nu pentru a-l depăși; se considera că modelul sovietic de socialism nu fusese adecvat pentru Cehoslovacia și trebuia deci conceput unul
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
cehoslovac a creat însă temeri justificabile în "țări frățești" ca RDG, Polonia și bineînțeles Uniunea Sovietică, unde părți din elitele politice deveneau tot mai atrase de ceea ce se întâmpla la Praga. De aici până la planificarea și punerea în practică a invaziei nu a mai fost decât un singur pas (Golan: 1971, 326-327). Ce s-a întâmplat cu leninismul în Cehoslovacia? Din perspectivă sovietică, era vorba despre o certă alunecare înspre "dreapta", adică îmbrățișarea principiilor social-democrației și deci capotarea în fața asaltului ideologic
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
ideologic. În acest fel, "unitatea monolitică" și "disciplina de partid" au devenit cuvinte fără sens (leninist). PCC ajunsese astfel extrem de vulnerabil în fața ""fracționiștilor" și a "grupurilor antipartinice"" (Huizinga: 1969, 45-47). Tocmai asta le reproșau liderilor cehoslovaci cu câteva săptămâni înainte de invazie conducerile sovietică, poloneză, est-germană, maghiară și bulgară: subminarea voluntară a leninismului. Pretinzând că nu intenționează să știrbească în vreun fel suveranitatea Cehoslovaciei intervenind în afacerile sale interne, reprezentanții acestor cinci state, reuniți la Varșovia, afirmau în același timp că nu
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
marxismul autentic era chemat să îi ia locul. Dar marxismul occidental, critic și autoreflexiv, chiar și marxismul lui Marx până la urmă, reprezentau pentru leninism o formă de "deviaționism mic- burghez". Nu este de mirare deci că Moscova a optat pentru invazia Cehoslovaciei, fie și numai pentru menținerea stabilității politice derivată din leninism. Revenind la intelectuali, aceștia argumentau în favoarea unei raportări critice a oamenilor la mediul cultural înconjurător, acționând asupra lui creativ și construindu-l deci în funcție de necesitățile intelectuale proprii. De asemenea
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
statele "frățești", pentru a îi face față, "își reafirmă din nou hotărârea de a-și pune de acord și de a-și coordona acțiunile pe arena internațională" (Declarația partidelor comuniste...: 1998, 84). Ultima convorbire telefonică dintre Brejnev și Dubcek de dinaintea invaziei a avut loc în ziua de 13 august. Transpare foarte clar acum nemulțumirea profundă a primului și dezorientarea ultimului, în ciuda faptului că se tutuiau. Brejnev va demara convorbirea într-o notă cinică: ""Nu te rețin prea mult cu acest telefon
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
scurt timp va fi aleasă o nouă conducere, deoarece el dorește să se retragă. Brejnev insistă însă că "e nevoie de luat hotărâri și de menținut obligațiile asumate" ("Dragă Sașa...": 1998, 14-16). Soarta reformismului în Cehoslovacia era de acum pecetluită. Invazia a avut loc, după cum se știe, în noaptea dinspre 20 spre 21 august. Manevre militare la granițele Cehoslovaciei se desfășuraseră deja de ceva timp. Populația a fost sfătuită mediatic să nu opună rezistență (Stenograma discuțiilor... în Pătroiu: 1998, 90). Soldaților
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
unui căpitan român care intrase în contact cu anumiți colonei cehoslovaci consemna că "numai de la comandant de divizie în sus s-a cunoscut ce misiune urmează să îndeplinească trupele celor cinci țări". Mai mult, la aproximativ o săptămână după consumarea invaziei, "trupele și-au dat seama de realitate" și "au trebuit să fie înlocuite, deoarece au fost în stare să-și părăsească unitățile" (Notă de convorbiri...: în Pătroiu: 1998, 141-145). Chiar dacă probabil nu toți soldații au fost atât de revoltați la
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
vine să confirme că abaterea de la linia marxist-leninistă, îndepărtarea de la internaționalismul proletar conduc în mod inevitabil la insuccese și încercări grele pentru popor (subl în orig.)" (Brejnev: 1978, 177-178). Revenind la Cehoslovacia anului 1968, mai exact la o săptămână după invazie, Dubcek, după consultări prealabile cu liderii sovietici, va face o declarație oficială în care va apela la "normalizarea" situației în baza responsabilității de care cetățenii cehoslovaci ar fi trebuit să dea dovadă în acele împrejurări. Trupele "celor cinci puteri" urmau
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
a cerut să fie eliberat din funcția de secretar-general al partidului, propunând ca Gustav Husak să îl înlocuiască (Provaznik: 1969, 7-14). Cehoslovacia redevenise un membru de încredere al "lagărului socialist". Dintre toate statele care au participat cu efective militare la invazie, RDG a fost de departe cea mai îngrijorată de transformările petrecute în Cehoslovacia (Golan: 1973, 222-223). O reacție justificabilă, ținând cont de precaritatea construcției politice est-germane, total dependentă de centrul moscovit. La rândul ei, RSR a acordat o atenție deosebită
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
ceilalți membri ai Prezidiului Permanent, sau, dimpotrivă, a fost spontan? Mărturiile în acest sens sunt contradictorii. Paul Niculescu-Mizil (2003, 73-87), care făcea parte la acea dată din conducerea restrânsă a partidului, susține că decizia de a condamna în termeni categorici invazia Pragăi a fost luată cu o noapte înainte. În cazul în care Moscova ar fi decis să o transforme într-o a doua Cehoslovacie, variantă care Mizil susține că ar fi fost luată în calcul, RSR ar fi rezistat armat
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
Cehoslovacie, variantă care Mizil susține că ar fi fost luată în calcul, RSR ar fi rezistat armat. Pe de ală parte însă, există și variante ca cea a lui Alexandru Bârlădeanu, care contestă existența unui plan pentru respingerea unei prezumtive invazii sovietice. Tușele antisovietice din discursul liderului român ar fi fost deci spontane: "la adunarea populară, l-a luat gura dinainte pe Ceaușescu. S-a înflăcărat și s-a montat singur". Bârlădeanu continuă: "Nu era momentul ca după ce ieși în fața tigrului
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
RSR a fost exclusă de la întrunirea Comitetului Politic Consultativ al OTV pe care tocmai Ceaușescu îl solicitase pentru a se edifica asupra intențiilor sovietice în privința Cehoslovaciei. Ulterior, reprezentanții PCR nu au avut acces nici la celelalte întruniri care au premers invaziei. Cu siguranță, Ceaușescu a fost îngrijorat (vezi Rețegan: 1998; Cătănuș: 2005, 66), dar probabil nu chiar atât de îngrijorat pe cât ni-l prezintă fostul șef al spionajului românesc, Ion Mihai Pacepa, care susține că, la aflarea veștii despre invazie în
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
premers invaziei. Cu siguranță, Ceaușescu a fost îngrijorat (vezi Rețegan: 1998; Cătănuș: 2005, 66), dar probabil nu chiar atât de îngrijorat pe cât ni-l prezintă fostul șef al spionajului românesc, Ion Mihai Pacepa, care susține că, la aflarea veștii despre invazie în noaptea de 20 august, secretarul general al PCR ar fi devenit incoerent din cauza fricii paralizante care îl cuprinsese, șoptind bâlbâit "Acu-i r-rândul m-meu" (Pacepa: 1993, 290-291). Ceaușescu, la fel ca și Tito, a vizitat demonstrativ Praga cu
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
20 august, secretarul general al PCR ar fi devenit incoerent din cauza fricii paralizante care îl cuprinsese, șoptind bâlbâit "Acu-i r-rândul m-meu" (Pacepa: 1993, 290-291). Ceaușescu, la fel ca și Tito, a vizitat demonstrativ Praga cu puțin timp înaintea invaziei. Ambii și-au declarat sprijinul pentru reformele lui Dubcek, argumentând că PCC nu este în pericolul de a pierde controlul asupra situației. De fapt, Scânteia prezenta pe un ton optimist evoluțiile cehoslovace, încă din luna mai, insistând însă asupra impactului
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
noul model cehoslovac ar fi avut succes, aplombul disidenței calculate a Bucureștiului s-ar fi intensificat de asemenea. Cu toate acestea, tocmai insuccesul cehoslovac în plan intern a contribuit direct la succesul românesc în plan extern. La o zi după invazie, poziția românească în raport cu Uniunea Sovietică devenise în mare măsură conciliantă. Tratând în continuare evenimentul drept o "greșeală", conducerea de la București, prin intermediul Marii Adunări Naționale, evidenția "relațiile de prietenie tovărășească" pe care le avea cu toate țările "frățești", în special cu
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
câteva lucrări științifice nou apărute și relativ bine documentate cad în aceeași capcană (Burakowski: 2011, 115-125; Watts: 2011). Numai unitatea conducerii PCR și fermitatea cu care s-a decis opunerea de rezistență armată oricărui inamic extern ar fi descurajat o invazie dirijată de sovietici în România. În plus, ar fi existat un impresionant "consens național" între guvernați și guvernanți care de asemenea ar fi dat de gândit invadatorilor (Niculescu-Mizil: 2003, 84-87). Deși momentul august 1968 a antrenat poate cea mai autentică
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
1968, să ne întoarcem la o lume a agresiunii nestăpânite", Johnson avertiza: "nimeni să nu dezlănțuie câinii războiului" (Cătănuș în Niculescu-Mizil: 2008, 308-317, subl. în orig.). Liderii de la Washington au convenit în cele din urmă să nu riposteze armat la invazia Cehosovaciei, deși Congresul a făcut presiuni pentru o atitudine oficială mult mai dură față de Uniunea Sovietică. Pe de altă parte însă, Moscova nu avea nici cea mai mică intenție să intervină militar în România, chiar dacă au existat temeri americane în
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
La 28 august Rusk m-a convocat urgent să îmi spună că a auzit despre o mișcare neobișnuit de activă de trupe sovietice la granița cu România în ultimele douăzeci și patru de ore. Existau deja speculații în Vest despre posibilitatea unei invazii sovietice în România, bazate în mare măsură pe refuzul ei de a lua parte la acțiunea comună cu alte state membre ale Tratatului de la Varșovia împotriva Cehoslovaciei. Într-adevăr, Moscova era foarte iritată de liderul României Nicolae Ceaușescu, și trupe
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
181-183). Per ansamblu, presiunile sovietice la adresa României nu au fost de natură "agresivă"; obiectivul lor a fost mult mai "limitat" și, dimpotrivă, "defensiv", urmărind să "prevină" o marjă de acțiune prea largă pentru disidența românească "în instabila situație creată de invazia R[epublicii] S[ocialiste] C[ehoslovacia]" (SR/Romania: 6 November 1968, 2-3). Mai ales că exemplul românesc putea fi contagios pentru alte state est-europene, iar Moscova căuta cu orice preț să preîntâmpine o astfel de evoluție (Paul: 1968, 25). Pe
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
4-8; nr. 42; 1974, 6-8; nr. 45, 1974, 2-5). La nivel simbolic, leninismul romantic se născuse, deși se afla încă într-o fază embrionară. Așa cum am menționat, declarațiile politice ale Bucureștiului au devenit mult mai împăciuitoare la câteva zile după invazie. O întâlnire a lui Ceaușescu cu ambasadorului sovietic Basov, derulată în 25 august, a pus capăt oricărei tușe antisovietice din partea RSR (Brown: 1969b, 35; vezi și SR/Romania: 22 May 1968, 1-2). În scrisoarea transmisă de Basov lui Ceaușescu din partea
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
de conducerea română cu liderul iugoslav Tito au contribuit cu siguranță la rândul lor la adoptarea acestei atitudini. Acuzându-i pe sovietici că "nu mai au nici un fel de rațiune și judecată", liderul PCR îi explica omologului său iugoslav cum invazia României ar alimenta copios propaganda "contrarevoluționară" dar că rezistența armatei și a "poporului" nu ar ezita să se manifeste. Înțelegând că "raportul de forțe nu e chiar egal", Ceaușescu încerca să îl facă părtaș pe Tito la o eventuală rezistență
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
Dubcek și a altor politicieni cehoslovaci importanți, toate axate pe punerea în aplicare a unui proces de "normalizare" care să canalizeze integral energiile politice și sociale ale țării. Autorul se solidariza indirect cu eforturile cehoslovace, dar orice referință critică la adresa invaziei era absentă (Popișteanu: 1969, 6-7). Cu toate acestea, presa maghiară, sovietică sau poloneză au admonestat în diferite grade poziția disidentă a RSR. Ungaria s-a evidențiat la acest capitol, condamnând "pasiunile naționaliste" ale conducerii române care ar fi provocat o
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
În a doua jumătate a anului 1968, România și-a conștientizat deci limitele geopolitice, dar numai după avertismente clare din partea Moscovei și a Belgradului. Exaltarea romantică a politicii sale externe i-ar fi putut cauza mai multe neplăceri, dar o invazie militară coordonată de OTV nu se afla printre ele. Lecția cehoslovacă l-a impulsionat însă pe Ceaușescu să caute noi forme de control și de integrare a societății în planurile sale de construire a comunismului, în absența oricărei imixtiuni exterioare
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
mai pronunțată decât cea a leninismului post-revoluționar autonom. Reconstituirea acestor formațiuni a început imediat după discursul lui Ceaușescu din piața palatului. Beneficiind, cel puțin în acea fază, de o anumită aderență populară, bazată în primul rând pe teama unei iminente invazii sovietice, gărzile au atins cifre impresionante. Numai în județul Timiș (reorganizarea teritorial-administrativă avusese loc în februarie), însumau aproximativ 15 000 de membri, dispuși după cum urmează: în Timișoara, Lugoj și Jimbolia fuseseră create 79 de gărzi cu 4248 de membri, iar
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]