1,938 matches
-
încăpea cu mia răsufletele hâde Tiranilor ce pier.” (M. Eminescu, I, 25) „El se-nalță de trei suliți pe cereasca mândră scară.” (V. Alecsandri, 141) „Lui dascălul Vasile a Vasilicăi plăteam numai câte un sorcovăț pe lună.” (I. Creangă, 12) Circumstanțiala de mod cantitativ se introduce în frază prin pronumele (adjectivul) relativ câți (câte) sau prin adverbul relativ cum, ambele specifice acestei subvariante: „Nu face băietul ista atâția husăși, cu straie cu tot, câți am dat eu pentru dânsul până acum
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
s-a urât cu el așa.” (P.Ispirescu, 49) și prin pronumele relativ ce precedat de prepoziție: „Cum a auzit Negoiță toate astea, și-a desfăcut coșurile la precupeți cu ridicata pe ce a putut rupe...” (I.L. Caragiale, Mânjoală, 183) Circumstanțialul modal de conformitate Când are dezvoltare infrapropozițională, se subordonează termenului regent prin prepoziția după, și prin locuțiuni prepoziționale specifice: potrivit (cu), conform (cu), în conformitate cu, care impun substantivului determinant cazurile: • dativ: „Aceasta și-a construit Programul potrivit principiului: Cu doi martori
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
Aceasta și-a construit Programul potrivit principiului: Cu doi martori ticăloși faci din minciună adevăr.” • acuzativ: „Apoi nurorile, după sfătuirea celei cu pricina, așezară baba într-un așternut curat...” (I. Creangă, 131) „El a reacționat potrivit cu dreptul fiecăruia la adevăr.” Circumstanțiala modală de conformitate se introduce în frază prin: • locuțiuni conjuncționale: așa cum, după cum, precum: „Uscățiv așa cum este, gârbovit și de nimic, Universul fără margini e în degetul lui mic.” (M. Eminescu, I, 132) • pronume relative (ce, ceea ce), precedate de locuțiunile prepoziționale
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
bază în viață.” • adverbul relativ cum: „Azi n-ai chip în toată voia în privirea-i să te pierzi, Cum îți vine, cum îți place, pe copilă s-o desmierzi.” (M. Eminescu, I, 155) Se constituie în mărci specifice ale circumstanțialei modale de conformitate pronumele relative precedate de locuțiuni prepoziționale. 2. Circumstanțialul de mod ipotetic Relația de dependență de la baza circumstanțialului ipotetic simplu se exprimă prin prepoziția ca, nespecifică în sine; deosebirea față de circumstanțialul de mod real (al calității) este asigurată
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
toată voia în privirea-i să te pierzi, Cum îți vine, cum îți place, pe copilă s-o desmierzi.” (M. Eminescu, I, 155) Se constituie în mărci specifice ale circumstanțialei modale de conformitate pronumele relative precedate de locuțiuni prepoziționale. 2. Circumstanțialul de mod ipotetic Relația de dependență de la baza circumstanțialului ipotetic simplu se exprimă prin prepoziția ca, nespecifică în sine; deosebirea față de circumstanțialul de mod real (al calității) este asigurată de neactualizarea rolului prepoziției de instrument al unei comparații stilistice: „Ieși
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
îți vine, cum îți place, pe copilă s-o desmierzi.” (M. Eminescu, I, 155) Se constituie în mărci specifice ale circumstanțialei modale de conformitate pronumele relative precedate de locuțiuni prepoziționale. 2. Circumstanțialul de mod ipotetic Relația de dependență de la baza circumstanțialului ipotetic simplu se exprimă prin prepoziția ca, nespecifică în sine; deosebirea față de circumstanțialul de mod real (al calității) este asigurată de neactualizarea rolului prepoziției de instrument al unei comparații stilistice: „Ieși ca dintr-o cameră unde nu era nimeni.” (M.
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
155) Se constituie în mărci specifice ale circumstanțialei modale de conformitate pronumele relative precedate de locuțiuni prepoziționale. 2. Circumstanțialul de mod ipotetic Relația de dependență de la baza circumstanțialului ipotetic simplu se exprimă prin prepoziția ca, nespecifică în sine; deosebirea față de circumstanțialul de mod real (al calității) este asigurată de neactualizarea rolului prepoziției de instrument al unei comparații stilistice: „Ieși ca dintr-o cameră unde nu era nimeni.” (M. Preda, M. sg., I, 55) Circumstanțiala de mod ipotetică se introduce prin locuțiunile
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
prepoziția ca, nespecifică în sine; deosebirea față de circumstanțialul de mod real (al calității) este asigurată de neactualizarea rolului prepoziției de instrument al unei comparații stilistice: „Ieși ca dintr-o cameră unde nu era nimeni.” (M. Preda, M. sg., I, 55) Circumstanțiala de mod ipotetică se introduce prin locuțiunile conjuncționale ca și cum, ca și când, de parcă și adverbul parcă, toate specifice atât pentru această variantă cât și, în mod relativ, pentru identitatea funcției de circumstanțial modal: „Și ca și când s-ar fi speriat de neîngrijirea în
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
unde nu era nimeni.” (M. Preda, M. sg., I, 55) Circumstanțiala de mod ipotetică se introduce prin locuțiunile conjuncționale ca și cum, ca și când, de parcă și adverbul parcă, toate specifice atât pentru această variantă cât și, în mod relativ, pentru identitatea funcției de circumstanțial modal: „Și ca și când s-ar fi speriat de neîngrijirea în care lăsase dulapul deschis, aruncă iute pergamentul în fundul lui și-l închise iute c-o cheiță de oțel...” (M. Eminescu, P.L., 226) CIRCUMSTANȚIALUL CONSECUTIVTC "CIRCUMSTAN}IALUL CONSECUTIV" Determină: • verbe (locuțiuni
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
în mod relativ, pentru identitatea funcției de circumstanțial modal: „Și ca și când s-ar fi speriat de neîngrijirea în care lăsase dulapul deschis, aruncă iute pergamentul în fundul lui și-l închise iute c-o cheiță de oțel...” (M. Eminescu, P.L., 226) CIRCUMSTANȚIALUL CONSECUTIVTC "CIRCUMSTAN}IALUL CONSECUTIV" Determină: • verbe (locuțiuni verbale): „Au de patrie, virtute, nu vorbește liberalul, De ai crede că viața-i e curată ca cristalul?” (M. Eminescu, I, 150), • expresii impersonale: „I se făcuse așa de teamă încât a aprins
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
superlativ, cel mai frecvent prin intermediul verbului-predicat căruia i se subordonează): „Mergeau așa de iute încât i-se părea că pustiul și valurile mărei fug, iar ei stau pe loc.” (M. Eminescu, P.L., 21) Tipuri semanticetc "Tipuri semantice" Sub aspect semantic, circumstanțialul consecutiv exprimă consecințele desfășurării unei acțiuni, ale modalității de desfășurare a unei acțiuni sau ale intensității unei însușiri: „Și acolo în fața cortului îi aștepta Ionescu, transformat și el de nu-l mai recunoșteai.” (M.Eliade, Dionis, 237), „Și numai credința
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
atât de mare încât fără să vreau am scos un țipăt și o înjurătură”. (P. Sălcudeanu, 210) sau numai • posibilă (sau virtuală): „Nicio suferință nu-i așa de mare / să nu se preschimbe-n cântare.” (L. Blaga, 40) Observații: Când circumstanțialul exprimă, prin planul său semantic, doar o consecință posibilă, aceasta poate fi privită în același timp și ca finalitate 37: „Mi-a fost de-ajuns să-l privesc, ca să-mi dau seama că am de-a face cu un intelectual
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
poate fi privită în același timp și ca finalitate 37: „Mi-a fost de-ajuns să-l privesc, ca să-mi dau seama că am de-a face cu un intelectual.” (M. Eliade, 181) De multe ori, prin dezvoltarea funcției de circumstanțial consecutiv, se maschează o relație de dependență cauzală. În enunțul „Au fost cumpene, secete,/că n-aveți pâne de grâu?” (M.Isanos, 135), relația de dependență consecutivă este expresia, cu termeni inversați, ai unei relații de dependență cauzală: „N-aveți
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
de grâu?” (M.Isanos, 135), relația de dependență consecutivă este expresia, cu termeni inversați, ai unei relații de dependență cauzală: „N-aveți pâne de grâu, pentru că au fost cumpene, secete?” Tipuri structuraletc "Tipuri structurale" a. Dezvoltarea infrapropozițională a funcției de circumstanțial consecutiv este foarte puțin frecventă 38, realizându-se mai ales prin forme verbal-nominale: „Cu aceasta am terminat cercetările fonetice asupra acelor litere din alfabetul latin al căror son era destul de lămurit pentru a fi ele primite fără control în scrierea
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
cercetările fonetice asupra acelor litere din alfabetul latin al căror son era destul de lămurit pentru a fi ele primite fără control în scrierea noastră.” (T. Maiorescu, 266), „De când s-a întors, muncește de speriat, dar tot degeaba.” b. Realizarea propozițională (circumstanțiala consecutivă) se constituie în principalul tip structural al circumstanțialului consecutiv: „O piesă, dar mai cu seamă una de Shakespeare este un op de artă, în care toate caracterele sunt atât de însemnate, încât merită jucate de artiști mari.” (M. Eminescu
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
căror son era destul de lămurit pentru a fi ele primite fără control în scrierea noastră.” (T. Maiorescu, 266), „De când s-a întors, muncește de speriat, dar tot degeaba.” b. Realizarea propozițională (circumstanțiala consecutivă) se constituie în principalul tip structural al circumstanțialului consecutiv: „O piesă, dar mai cu seamă una de Shakespeare este un op de artă, în care toate caracterele sunt atât de însemnate, încât merită jucate de artiști mari.” (M. Eminescu, Despre cultură, 195) c. Circumstanțialul multiplu se constituie tot
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
principalul tip structural al circumstanțialului consecutiv: „O piesă, dar mai cu seamă una de Shakespeare este un op de artă, în care toate caracterele sunt atât de însemnate, încât merită jucate de artiști mari.” (M. Eminescu, Despre cultură, 195) c. Circumstanțialul multiplu se constituie tot din termeni propoziționali: „Amintirea acestei întâmplări fu atât de brutală, încât se trezi din somn și aprinse lumina.” (M. Eliade, 562) Marcarea identității specificetc "Marcarea identit\]ii specifice" Relația de dependență în care își are originea
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
multiplu se constituie tot din termeni propoziționali: „Amintirea acestei întâmplări fu atât de brutală, încât se trezi din somn și aprinse lumina.” (M. Eliade, 562) Marcarea identității specificetc "Marcarea identit\]ii specifice" Relația de dependență în care își are originea circumstanțialul consecutiv se exprimă numai prin elemente relaționale. Când se realizează prin constituenți simpli sau dezvoltați, intervin prepozițiile de și pentru: „Un lucru avem însă de observat, care ni se pare destul de însemnat pentru a reveni și altădată asupra lui.” (M.
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
prin elemente relaționale. Când se realizează prin constituenți simpli sau dezvoltați, intervin prepozițiile de și pentru: „Un lucru avem însă de observat, care ni se pare destul de însemnat pentru a reveni și altădată asupra lui.” (M. Eminescu, Despre cultură, 196) Circumstanțiala consecutivă se introduce în frază prin conjuncții (locuțiuni conjuncționale): ca să, că, de, pentru ca... să, așa că, încât, așa încât etc.: „Prea v-ați bătut joc de limbă, de străbuni, de obicei Ca să nu s-arate-odată ce sunteți... Niște mișei!” (M. Eminescu, I, 151
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
semantică de consecință nu primește expresia sintactică a relației de dependență; aceasta este evitată prin simpla juxtapunere și inversare a termenilor, totdeauna propoziționali: „Pare că părul ei e o spumă de aur, atât de moale-i...” (M. Eminescu, P.L., 92) CIRCUMSTANȚIALUL DE PROGRESIETC "CIRCUMSTAN}IALUL DE PROGRESIE" La sintaxa frazei, între variantele circumstanțialului de mod, G.A. înscrie și propoziția circumstanțială de măsură progresivă: „Cu cât mai târziu a venit artistul sau gânditorul în lume, cu atât îți trebuie mai multă
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
este evitată prin simpla juxtapunere și inversare a termenilor, totdeauna propoziționali: „Pare că părul ei e o spumă de aur, atât de moale-i...” (M. Eminescu, P.L., 92) CIRCUMSTANȚIALUL DE PROGRESIETC "CIRCUMSTAN}IALUL DE PROGRESIE" La sintaxa frazei, între variantele circumstanțialului de mod, G.A. înscrie și propoziția circumstanțială de măsură progresivă: „Cu cât mai târziu a venit artistul sau gânditorul în lume, cu atât îți trebuie mai multă originalitate și mai mare putere de concepție...” (I.L.Caragiale), dezvoltată numai la
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
termenilor, totdeauna propoziționali: „Pare că părul ei e o spumă de aur, atât de moale-i...” (M. Eminescu, P.L., 92) CIRCUMSTANȚIALUL DE PROGRESIETC "CIRCUMSTAN}IALUL DE PROGRESIE" La sintaxa frazei, între variantele circumstanțialului de mod, G.A. înscrie și propoziția circumstanțială de măsură progresivă: „Cu cât mai târziu a venit artistul sau gânditorul în lume, cu atât îți trebuie mai multă originalitate și mai mare putere de concepție...” (I.L.Caragiale), dezvoltată numai la acest nivel sintactic: nu este corespondentul propozițional al
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
de măsură progresivă: „Cu cât mai târziu a venit artistul sau gânditorul în lume, cu atât îți trebuie mai multă originalitate și mai mare putere de concepție...” (I.L.Caragiale), dezvoltată numai la acest nivel sintactic: nu este corespondentul propozițional al circumstanțialului de mod de măsură. „Se urcase luna cam de două suliți...” (II, p. 183-184). În noua ediție a Gramaticii Academiei, varianta circumstanțialului de măsură progresivă din edițiile precedente este integrată în clasa mai amplă a Circumstanțialului cantitativ (vol.II, pp.
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
mai mare putere de concepție...” (I.L.Caragiale), dezvoltată numai la acest nivel sintactic: nu este corespondentul propozițional al circumstanțialului de mod de măsură. „Se urcase luna cam de două suliți...” (II, p. 183-184). În noua ediție a Gramaticii Academiei, varianta circumstanțialului de măsură progresivă din edițiile precedente este integrată în clasa mai amplă a Circumstanțialului cantitativ (vol.II, pp.515-520) Chiar definiția dată acestei propoziții: „exprimă proporția progresivă în care se desfășoară acțiunea din regentă.” (II, p. 313) impune ideea dezvoltării
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
este corespondentul propozițional al circumstanțialului de mod de măsură. „Se urcase luna cam de două suliți...” (II, p. 183-184). În noua ediție a Gramaticii Academiei, varianta circumstanțialului de măsură progresivă din edițiile precedente este integrată în clasa mai amplă a Circumstanțialului cantitativ (vol.II, pp.515-520) Chiar definiția dată acestei propoziții: „exprimă proporția progresivă în care se desfășoară acțiunea din regentă.” (II, p. 313) impune ideea dezvoltării unui conținut semantico-sintactic distinct prin circumstanțialul de progresie, în raport cu circumstanțialul de mod, prin care
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]