3,158 matches
-
practică, ele fiind apanajul pastișei, singura care imită o școală (trăsături ale unei școli), un gen literar sau coordonate ale unei perioade literare aflată într-un proces decadent. Am văzut cum parodia este încadrată la "transformare ludică", pastișa la "imitație ludică", travestiul burlesc la "transformare satirică", iar șarja la "imitație satirică". Iar dacă pastișa este imitație de stil, parodia strictă procedează la transformarea textului, deci va fi definită ca transformare semantică, "deturnare a textului cu modificare minimală" (în timp ce travestiul presupune "transformarea
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
iar șarja se suprapune peste ideea de pastișă satirică, în genul À la manierè de..., spre deosebire de pastișă, care este o simplă imitație de stil fără funcție satirică). Clarificarea vine la pagina 111, unde aflăm că "pastișa este imitația în regim ludic, a cărei funcție dominantă este purul divertisment; șarja este regimul satiric, a cărui funcție dominantă este deriziunea; la forgerie 59 este imitația în regim serios, a cărei funcție dominantă este continuarea sau extensia unei realizări literare preexistente"60. Enumerarea de
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
După o scrutare teoretică a conceptului, vom constata că în modernitate majoritatea teoriilor plasează parodia în vecinătatea burlescului sau a ironiei, îmbogățind-o cu o întreagă paletă de nuanțe care originează în vecinătatea comicului pur, pentru ca ulterior să o asocieze ludicului sau metaficțiunii, scriitorii fructificând orizonturile de regenerare intrinsecă a artei literare deschise de aceasta. În Antichitate însă, opinia general împărtășită nu acoperea și un sens pozitiv, parodia nu era invocată laudativ. Dimpotrivă, la începuturile sale pare să fi fost privită
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
necesare, altfel am avea de a face cu un plagiat) vizibile în cazul unor autori ca Michel Tournier sau José Saramago. În contrapartidă, trebuie adusă în discuție aici contribuția lui Genette, care vorbește despre dezvoltarea parodiei în două regimuri, regimul ludic și regimul serios, fiecare dispunând de propriile criterii în calitatea lor de practici hipertextuale: "una [...] vizează un fel de simplu amuzament sau exercițiu distractiv, lipsit de orice intenție agresivă sau de batjocură: este ceea ce aș numi regimul ludic al hipertextului
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
regimuri, regimul ludic și regimul serios, fiecare dispunând de propriile criterii în calitatea lor de practici hipertextuale: "una [...] vizează un fel de simplu amuzament sau exercițiu distractiv, lipsit de orice intenție agresivă sau de batjocură: este ceea ce aș numi regimul ludic al hipertextului; dar mai există una, pe care tocmai am evocat-o aluziv, citând, de pildă, Doctor Faustus al lui Thomas Mann: este chiar ceea ce trebuie să botez, în lipsa unui termen mai tehnic, regimul serios al parodiei"78 (trad.n.
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
amintit și de Marian Popa. Cu toții conturează, așa cum avea s-o constate mult mai târziu Mihail Bahtin pe urmele cvasitratatului în discuție, "un vast univers de forme parodice dintre cele mai diverse", incluzând "enigme parodice burlești" ori "jocuri"128. Efectul ludic pe care îl presupune parodia nu ar fi tributar nici anumitor manifestări ale comicului, nici malițiozității cu care unii autorii țineau să le arunce înțepături literare altora, ci reprezintă un semn al inteligenței creatorului operei respective. Astăzi putem cel puțin
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
vers, fie a datelor definitorii pentru un stil/ o temă/ o tipologie etc. Nu se definitivase încă o conștiință generică a parodiei, iar autorii o foloseau știind că se află la intersecția mai multor genuri, uneori dintr-o simplă înclinație ludică, alteori cu vehemență satirică, selecționându-și însă textele sau autorii "atacabili" din genuri diferite. În spațiul prozei, plăcerea ficțiunii și gustul pentru eroic sunt înlocuite de plăcerea povestirii, de cultivarea discursului/ discursurilor aparținând diverselor personaje, printre care și cel care
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
pentru eroic sunt înlocuite de plăcerea povestirii, de cultivarea discursului/ discursurilor aparținând diverselor personaje, printre care și cel care narează așa-zisele evenimente (de fapt simple pretexte pentru trecerea de la un stil la altul, de la registrul serios la unul comic/ ludic etc.). Oratorismul unei scrieri precum Satyricon nu pune totuși în umbră nici parodia acelor scrieri didactice pe care Petronius o realizează atribuindu-le personajelor sale tot soiul de libertăți și îndepărtându-le de morala epopeică. Deși romanul este, la începuturile
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
etc. Seneca practică astfel cu succes ulterior denumita tematizare a naratorului, procedeu eminamente parodic trimițând la ideea unei poetici răsturnate ce s-ar găsi înglobată, de fapt, în orice narațiune de gen. Cel care narează aici o face la modul ludic, jucându-se, pentru început, cu principiul verosimilității, luând în derâdere tipul realist de introducere în "miezul faptelor" prin fixarea cronotopului: "Vreau să încredințez posterității spre aducere aminte ceea ce s-a petrecut în cer la trei zile înainte de idele lui Octombrie
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
a transformat dintr-o critică la adresa unor creații/ creatori într-o creație înțeleasă ca întreg și funcționând după reguli proprii. Aproape că nu există opere de acest gen în care un narator sagace și întotdeauna cu un deosebit simț al ludicului, amuzându-se pe socoteala personajelor/ situațiilor pe care le "împrumută" doar temporar din opera altor scriitori, rar malițios, să nu ne surprindă cu intervențiile lui. Există însă și excepții, momente în care iese în evidență parodia anumitor stiluri, precum cel
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
intervenția divină și de pedeapsa ulterioară morții. Observând că lectura lui Epicur îi "izbăvea" pe oameni de temerea de Apocalipsă, parodiștii (nu trebuie menționați numai cei italieni) își îndreaptă armele împotriva motivului Lumii de Apoi, multe din scrierile lor transformând ludic chiar Infernul dantesc. Cel puțin două episoade se cuvin menționate: cel al morții prin râs din Morgante a lui Luigi Pulci și Infernul-pe-dos, în care diavolul este depășit în răutate și viclenie de nevastă, din Belfagor Arhidiavolul sau Povestea dracului
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
formal, dar cu material lexical ca urmărește distorsionarea sensului. În paralel, trebuie ținut cont și de faptul că "încă de la sfârșitul secolului al XIV-lea, lamentațiile amoroase din sonetele lui Petrarca sunt parodiate"205, chiar forma sonetului trece în registru ludic și este coborâtă de pe piedestal. Divina Comedie mai mult decât orice altă operă a îndemnat la parodie, tocmai pentru că aderența ei la public a fost maximă. Lorenzo Magnificul a reușit să dezvolte un comic de calitate (Simposio sau I Beoni
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
vârcă/ Înaintând, și află că-i năpârcă!". Față de celelalte poeme eroi-comice renascentiste, Ariosto introduce elementul moralizator, trimițându-ne cu gândul la fabule. Îl vom regăsi în mai toate episoadele, fie ele și secundare, ceea ce ne îndreptățește să afirmăm că intenția ludică are și o coloratură satirică: Deși ia multe chipuri, țineți minte:/ Aceeași este nebunia! Este/ Ca o pădure plină de cuvinte/ Ce-atrage și te pierde fără veste,/ În sus, în jos, în urmă, înainte.../ Dar, ca să-nchei, vreau să
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
pentru acea epocă) pluralitate de sensuri a unui roman ce a pariat mai degrabă pe nuanța parodistică decât pe referințele precise la mode/ modele precise, intuind, poate, că le va depăși. Sub acest aspect, parodia se alătură, în romanul cervantesc, ludicului: chiar prim-planul textual pe care ni-l propune textul emis de autor își conține, câteva pagini mai încolo, propria negare. Ca într-un joc de șah, ni se dezvăluie "mișcarea inteligentă", abilă de-abia în momentul în care nu
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
anagrama autorului, Alcofribas Nasier, tipărită cu caractere îngroșate, nu lasă loc nici unor speculații cu privire la identitatea sa. Interesant de urmărit este și modul în care evoluează percepția lui Rabelais însuși asupra prezenței sale pe frontispiciul cărții: dacă în primele cărți semnează ludic, parodiind chiar ideea autorității auctoriale (sau, după unii, încercând să se sustragă cenzurii), numindu-se "Domnul Alcofribas", dar neuitând să-și adauge particula nobiliară "abstrăgător de chintesență", vom constata că, ulterior, Cartea a treia va fi alcătuită chiar de "Domnul
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
orice amănunte de istorie literară, opțiunea sa a ținut și de ideea de parodie, anticipând procedeul tematizării naratorului pe care François Rabelais îl folosește până la epuizare. Construind un alter-ego printr-o anagramă, romancierul și-a asumat și denunțat gustul pentru ludic, apoi a urmărit să dezvelească gravitatea satirei printr-un umor care se adresează, în egală măsură, oricărei vârste și oricărei categorii umane, dovedindu-se cu atât mai hâtru cu cât realiza că nu toate îl vor percepe la fel. Tipul
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
nici parafrazările comice ale stilului homeric, de genul invocației "Grăiește, zeiță mai mare pe veac și istorie, și spune-mi pe cel ce păși mai întâi pe câmpul de luptă". Importanța textului în economia lucrării noastre reiese însă din sublinierea ludicului drept parte esențială a parodiei literare. Această a doua parte funcționează ca o exemplificare imediată a tezei expuse până atunci de un "librar" închipuit, custodele Bibliotecii regale, cu privire la "cărțile de controversă" în rândul cărora trebuie căutate și parodiile și care
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
de precizie la care vor ajunge, mult mai târziu, Genette sau Hutcheon în stabilirea operelor literare parodice. Rezultatul? Atunci când sub semnul parodiei sunt "puși perechi, perechi împreună sau chiar înjugați de scoarțe" eroi și antieroi, motive literare aflându-și antiteza ludică "precum în amestecătura otrăvurilor contrarii", se așteaptă ca "veninurile să li se poată cumpăni într-olaltă cu folos"279. Și ce alt folos dacă nu repunerea în circuit a operelor/ autorilor care vădeau tendința de a-și pierde și publicul
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
în dezvoltarea propriei terminologii, cum singur o mărturisește. Oricum, textele la care ne-am referit se opresc asupra unui aspect esențial în teoriile pe care secolul XX le închină parodiei: dialogul (între opere, autori, teme sau motive literare) și tenația ludicului. Un exemplu fericit pentru ilustrarea teoriei de mai sus este parodia realizată de William Thackeray la arsenalul de procedee specifice romanului istoric, avându-l ca punct de plecare pe Walter Scott cu al său Ivanhoe. Este vorba despre un roman
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
părți" ca parodie; revenim așadar la ideea recognoscibilității textului de origine în opera literară parodică. Tot Tînianov face referire la același factor comic de care uzase și Tomașevski și care, ulterior, își va adjudeca tipuri de discurs diferite, subsumând ironia, ludicul etc. Comicul asigură glisarea dinspre stilizare spre parodie, căci "stilizarea, motivată sau subliniată în plan comic (s.n.), devine parodie". Așa se face că, spre exemplu, parodiind o tragedie vom obține o comedie, posibil fiind și reversul, din parodierea comediei să
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
pentru că, în goana după estetizarea și esențializarea intelectualistă a literaturii, după noutate cu orice preț, el s-a îndepărtat de la adevărata și marea tradiție literară a secolelor trecute. Această tradiție (adică adevăratul trecut) se cuvine recuperată și reinterpretată în spirit ludic, ironic și parodic, adică postmodern, ceea ce presupune întotdeauna, de cealaltă parte a baricadei lui Moebius, solidaritate și nostalgie. Postmodernismul în această manieră slabă este deci o reacție la izgonirea din poezie, de către moderniști, a plăcerii lecturii, a fabulației, a digresiunii
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
un gen sau altul (roman de aventuri, nuvelă sau poem eroi-comic), tinde și chiar devine un gen în sine. Chiar anumite teme revin obsesiv. Și parodiștii postmoderni își îndreaptă armele împotriva motivului Lumii de Apoi, multe din scrierile lor transformând ludic, din nou, Infernul lui Dante 308. Moartea prin râs din Morgante a lui Luigi Pulci și Infernul-pe-dos, în care diavolul este depășit în răutate și viclenie de nevastă, din Belfagor Arhidiavolul sau Povestea dracului care și-a luat nevastă a
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
ajungând uneori la performanța apariției unor noi specii, cât și postmodernismul, atunci când pune accentul pe eterogenitatea codurilor. Până și critica ajunge să se numească în concepția lui Raymond Federman criticfiction pentru că "finalitatea interpretativă a discursului critic este înlocuită cu gratuitatea ludică a acțiunilor", în timp ce creația devine surfiction pentru că "meditează asupra propriei condiții literare, lăsând osatura textuală la vedere". Din lista de concepte pe care Ihab Hassan le enumeră drept fundamentale în ceea ce privește retorica postmodernismului în postfața cărții The Dismemberment of Orpheus, se
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
interesant, cu atât mai mult cu cât romancierul (de formație filosof) a simțit nevoia unei continuări 356: ea s-a produs prin publicarea unei versiuni ulterioare, Vineri sau viața sălbatică ("Micul Vineri", cum îl numea autorul însuși), adresată (din plăcere ludică!, de altfel romanul are toate semnele maturității) copiilor și adolescenților, lectura ca recuperare a copilăriei pierdute. Să amintim că Defoe, încântat de priza la public de care s-a bucurat personajul său, a scris, în 1720, The Farther Adventures of
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
ajuns să fie înțeleasă și practicată ca un gen în sine, ale cărui trăsături trebuie delimitate cu precizie și reprezentate cu talent. Dintre acestea, câteva sunt general valabile: prezența unor aluzii intertextuale prin care hipertextul trimite evident la hipotext, plăcerea ludică a stilizării, existența unor similarități notabile între model și textul produs prin parodiere, dublată de semnalarea, prin procedee specifice, a distanței ideologice și artistice între "copie" și "original". A vorbi deschis despre "denudarea" procedeului folosit în parodie nu mai miră
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]