86,398 matches
-
trăite de practicanți: un trup, așadar, supus legilor corozive ale devenirii și ale schimbării tipice pentru lumea oamenilor. Din alt punct de vedere Însă, repetabilitatea miturilor și a riturilor, a credințelor și practicilor amintește că un anumit fenomen religios, chiar observat În timp și spațiu, nu se lasă epuizat Într-o descriere: și aceasta pentru că, Înainte de a fi un produs al condiționărilor istorice, pare guvernat de reguli interne de funcționare și de o logică aparte care permit și pun bazele repetabilității
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
drept sigură existența unei relații biunivoce exclusive Între religie și modul de viață sau, În termeni mai tehnici, Între sistemele de credință, sistemele de gândire și stadiul cultural. Există chiar indicii În sens contrar. Analizând componentele religiilor „primitive” actuale, se observă că unele idei și credințe nu sunt circumscrise populațiilor cu același nivel cultural: de exemplu, În ceea ce privește concepția despre „ființa supremă”, există asemănări și diferențe care depășesc, Într-un mod complex, diferențele de nivel cultural (Grottanelli, 1965). Așadar, trebuie să fim
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
vânători-culegători. Contextul ne arată că acești oameni din paleolitic adunau cochilii de pe țărm și le scobeau pentru a face podoabe și amulete. Zgâriau chiar și bucăți de argilă roșie ca să coloreze; dar ce anume? Corpuri, obiecte? Este imposibil să nu observăm aici primele semne - sau o etapă ulterioară a - ale evoluției gândirii simbolice, ale cărei legături cu emanciparea gândirii religioase nu sunt o ipoteză hazardată. Vom reveni asupra acestui subiect. Acum cca 90 000 de ani, atenția acordată morților a devenit
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
unul din straturi au fost Îngropați un bărbat, o femeie, doi copii și doi nou-născuți, În timp ce se pare că sub nouă ridicături de pământ au fost puși fetuși (din care, s-a conservat unul). Cei care au făcut săpăturile au observat resturi de animale și obiecte de piatră În contact cu unele cadavre și trei puțuri mici, rectangulare, care conțineau unelte din silex și oase arse (Bergounioux, 1958). Acestea ar putea fi ofrande autentice, dar există pericolul unei asocieri false, având
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Africa de Sud. La sfârșitul acestei epoci, În Europa a Început să se exerseze prelucrarea osului (vârfuri, „perle” tubulare etc.) și introducerea În coliere a caninilor atrofiați de cerb, care, În culturile târzii din Întreaga lume, sunt considerați simboluri sexuale masculine. Musterienii observau și adunau tot felul de ciudățenii: pietre bizare de râu, grămăjoare de pirită, dinți, fosile. Pe un numulit au gravat două linii Încrucișate și, În același sit unguresc, cineva făcuse o lopățică dintr-o bucată de dinte de mamut; era
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
motiv pentru care este bine să descriem separat ariile culturale identificate arheologic.) În această arie vastă, o serie de manifestări iconografice și non-iconografice permite adunarea Într-un context a manifestărilor religioase care devin mai clare. După cum am arătat deja, se observă o dezvoltare Însemnată a unor obișnuințe din paleoliticul timpuriu: folosirea pigmenților, adunarea de curiozități naturale, Împodobirea persoanelor. Noile podoabe cuprind ace, brățări, inele, broșe, diademe făcute din os și fildeș, coarne de cerb, cochilii. Pentru coliere și pandantive se folosesc
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
existat o serie de constructe mitologice pe subiecte de acest tip, mai ales la grupurile de vânători care - ca În Ucraina sau Dordogna - au ajuns să aibă un oarecare grad de sedentarism. Omul și-a Însușit ritmurile timpului, așa cum se observă din secvențele de semne de pe bucăți de oase și pietre de râu, pe lângă alte notații posibile ale calendarului (Marshack, 1991). Avem de-a face deci cu o religie În fașă referitoare la cele mai evidente mișcări ale cosmosului, la fazele
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Este aceeași ideologie bogată a lumii animalo-umane, despre care vorbesc activitățile grafice. Se pare deci că ne este Îngăduit să presupunem că se atribuia o semnificație rituală și sacrală „spiritelor” animalelor. Dar pentru a rezuma caracterul acestei „religii”, trebuie să observăm că atitudinea religioasă Îmbrățișează În profunzime viața obișnuită, fiind unul dintre modurile În care omul Își organizează mintal lumea. Acest mod de a fi religios pare să coincidă cu ideea umană asupra cosmosului, a universului ordonat, În interiorul căruia, de exemplu
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
născute departe de Eurasia leptolitică. Singurul fenomen de amploare, care pare să se atenueze și, În final, să Înceteze, este frecventarea și pictarea grotelor adânci, aceasta fiind, fără Îndoială, consecința reașezării sociale și teritoriale a vechilor triburi. Este interesant de observat că, În nordul eurasiatic, arheologia și etnologia sugerează apariția străveche a figurii „șamanului”: persoana care, fiind Înclinată spre stări de transă sau posedare, primește rolul de intermediar Între trib și lumea invizibilă a spiritelor; și, În virtutea relației sale personale cu
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Pe unele continente, de exemplu În Africa, la sud de Sahara, neoliticul nu prinde deloc rădăcini. Iar domesticirea și chiar crearea ideologică a conceptului de „natură” a avut loc În salturi și intermitențe. Mai ales În sfera spirituală nu se observă multe Întreruperi bruște Între paleolitic și neolitic. În zonele de origine a primelor manifestări ale noului mod de viață, ceea ce se distinge este cel mult o dezvoltare accelerată și diversificată, În cadrul căreia apar unele aspecte ideologice pe un fond moștenit
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
serviciu funerar mai „democratic”. După 3 000 Î.Hr. (vezi subcapitolul 12), experiența construcțiilor megalitice se răspândește Într-o mare parte a Europei, În funcție de diferite ideologii religioase și politice. Chiar și În lumea megalitică, către 4 000 Î.Hr., se observă clar anumite fenomene sociale care, străbătând religii și culturi, cuprind Europa și Mediterana: folosirea băuturilor alcoolice, mai populare, precum și a substanțelor psihoactive tari (narcotice și halucinogene), utilizate doar de elite. Stările de cunoștință alterate devin instituție liturgică și mijloc de
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
folosirea băuturilor alcoolice, mai populare, precum și a substanțelor psihoactive tari (narcotice și halucinogene), utilizate doar de elite. Stările de cunoștință alterate devin instituție liturgică și mijloc de dominare ideologică, asigurându-le celor inițiați experiența supranaturalului și a misterului. Efectele se observă În desenele entoptice realizate sub influența drogurilor, În timp ce peste tot apar pocale, cupe, amfore, cei care ard și inhalează intenționat substanțe (Sherratt, apud Garwood et al., 1991; Fedele, 1991; Lewis-Williams și Dawson, 1993). Alte rituri socioreligioase paneuropene sunt adunarea și
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Gimbutas, s-a propus chiar ca statuile-menhir să fie considerate cele mai vechi semne ale religiei indo-europene (Anati, 1990). În realitate, se pare că aceste monumente au slujit ca suport unor ideologii diverse și doar În unele cazuri se poate observa o concepție tripartită. În plus, În Europa, această tradiție rituală a fuzionat cu fapte și simboluri moștenite din tradiția megalitică atlantică. Știm, desigur, că monumentele calcolitice sunt monoliți cultuali, asociați adesea cu morminte, adunate În centre mari și mici, folosite
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
clase și se stratifică, și zeii urmează același model, organizându-se În panteonuri ierarhice. Limbajul și proprietățile spațio-temporale ale mitului cedează definitiv locul „linearității” simbolurilor: un limbaj linear care, odată considerat util, devine scriptură. La acest nivel din ce În ce mai evoluat se observă că manifestările religioase servesc la ordonarea și Înțelegerea lumii și a societății (datorită fondatorilor etc.) și la asigurarea protecției acolo unde puterea umană nu este suficientă (prin ființe protectoare sau prin proprii morți). Aceste lucruri oferă certitudine și siguranță: sacrul
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
am văzut deja că a inspirat o parte din structurile legate de piramidele cu trepte. În indicațiile textuale sumare care Însoțesc imaginile apare o lungă serie de titulaturi de funcționari și preoți care țin de acest rit regal: se poate observa că sacerdoțiul are nivele diferite, fundamentale fiind cele de „slujitor al zeului” și de „celebrant al cultului”. Dar se mai poate observa și că sacerdoțiul nu este altceva decât o specializare a unei funcții administrative a statului egiptean, fără o
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
apare o lungă serie de titulaturi de funcționari și preoți care țin de acest rit regal: se poate observa că sacerdoțiul are nivele diferite, fundamentale fiind cele de „slujitor al zeului” și de „celebrant al cultului”. Dar se mai poate observa și că sacerdoțiul nu este altceva decât o specializare a unei funcții administrative a statului egiptean, fără o sacralitate autonomă. De altfel, despre activitatea acestor preoți s-au păstrat, În mod uimitor, informații scrise pe numeroase papirusuri 1: sunt procese-verbale
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
problemele de familie care apar Între succesorii și moștenitorii lor: mortul este legat În continuare de lumea sa, o experimentează și poate Încă să intervină În Întâmplările specifice acesteia. 6. RELIGIA ȘI SOCIETATEATC "6. RELIGIA ȘI SOCIETATEA" E ușor de observat că abundența de informații pentru această epocă fundamentală din istoria și civilizația egipteană este mai degrabă dezechilibrată și poate induce o viziune aparte, care Îl pune pe rege Într-un raport mai privilegiat cu divinitatea și Îi exclude de la astfel
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
provinciei sau cetății lor, decât pe cele ale unui stat care nu mai este centrul vieții civile. Tradițiile locale Își redobândesc forța, cultele locale Înfloresc, regele Își pierde divinitatea, se fac simțite interese economice specifice. Nu cunoaștem cronica evenimentelor, dar observăm că, În jurul anului 2 300 Î.Hr., vechiul stat memphit se află Într-o criză asemănătoare unei revoluții. Structurarea puternică a societății fusese un element de susținere a culturii religioase În epoca piramidelor. Sfărâmarea și apoi dispariția acestui punct de
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
ordin este pe punctul de a fi reconstituit) să i se spună principelui Mentuhotep 2: „Eram fiul lui Neprixe "Nepri" șzeul grâuluiț, soț al lui Taitxe "Tait" șzeița țesutuluiț, cel pentru care Sekhet-Hor va face să crească (?) vitele”. Deși se observă ușor că, În mare parte, aceste expresii sunt simplă retorică, ele dovedesc totuși o legătură mult mai strânsă cu lumea divină În comparație cu relația aparent doar rituală existentă În vechime (situație pe care o regreta atât de clar Ipuwer). 8. CRIZA
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
Nu Întreba despre statuia sa și nu te apropia de el. Când iese În procesiune nu te apropia prea mult de el ca să-l duci. Nu-i da la o parte vălul. Ferește-te să dezvelești ceea ce Îl protejează. Să observe ochiul tău manifestarea mâniei sale și sărută pământul În numele lui. El Își arată puterea În milioane de feluri și cel care Îl Înalță va fi Înălțat. Cât despre zeul acestei țări, el este soarele orizontului. Imaginile sale sunt pe pământ
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
sau de alt tip. Pot fi prezentate două texte diferite dintre care zeul trebuia să aleagă (practică ce va dăinui până În epoca creștină 1, cu două Întrebări pe două bilete puse În fața sfântului care trebuia să răspundă) sau se poate observa comportamentul statuii zeului care făcea semne prin care afirma sau nega. Avem o inscripție care conține o amplă mărturie despre procesul unui funcționar acuzat la Teba și dezvinovățit de zeu; acest proces oferă o imagine clară a procedurii 2: Apariția
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
care se complace În etalarea cunoașterii docte a textelor antice. Întoarcerea În timp Însă nu este ușoară, mai ales În acest domeniu, iar realitatea religioasă are propriile sale valori, chiar dacă, În multe cazuri, acestea sunt ascunse sub culoarea arhaizantă. Se observă o Înflorire a cultelor locale, ceea ce permite revigorarea situației anterioare nivelării teologice și dă impuls cercetărilor filologice și mitologice. În realitate, lumea religioasă din această epocă este rezultatul celei imediat precedente, iar acum se va accentua și mai tare diferența
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
etapa culturală următoare de la Uruk. Un alt templu pe terasă se află În stratul 7 de la Eridu (etapa culturală Uruk); acesta este dreptunghiular, de mari dimensiuni (24m × 12,5m) și are În centru altarul și masa pentru ofrande. Se poate observa că statuetele de teracotă provin atât de la ‘Ubaid, cât și de la Eridu sau Ur și sunt caracterizate de o formă alungită. Sunt masculine și feminine și se consideră că au un caracter magico-votiv. Formele lor sunt foarte diferite de cele
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
fi străine acestora și postulează existența uneia sau a mai multor etnii aloglote. Astfel, cu câteva decenii În urmă, s-au propus nume convenabile pentru vechile populații mesopotamiene, cum ar fi protoeufrateni, prototigrizi, subarei și altele. De asemenea, s-a observat, pe bună dreptate, că, În faza finală a civilizației calcolitice mesopotamiene, a lăsat indubitabile semne se participare și cultura Elamului, care a Înflorit la est de Mesopotamia, În actualul Iran sud-vestic: o mare cultură urbană, care a produs, printre altele
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]
-
ni se face cunoscut aproape exclusiv prin intermediul onomasticii semite, prin care aflăm atât numele divinităților venerate (cel puțin 76)1, cât și ceea ce se spune despre ele (epitetele): cel puțin 32 pentru perioada presargonică și 160 pentru cea sargonică 2. Observăm imediat că multe dintre divinitățile panteonului semitic - adică zeitățile „predicate” cu titluri semite - sunt identice În ceea ce privește numele și fizionomia cu divinitățile care se Întâlnesc În textele sumeriene. Mai mult, s-a demonstrat că unele divinități sumeriene au trecut În panteonul
[Corola-publishinghouse/Science/2005_a_3330]