9,482 matches
-
cît mai departe posibil în istoria umanității, pentru a reveni apoi, în cîteva etape, la lumea noastră. Fiecare dintre lumile acestui larg ocol va fi studiată prin prisma temerilor, spaimelor, scandalurilor proprii. Vom încerca să reliefăm prin contrast, posibilele și imposibilele noastre. Obiectivul nu este acela de a trasa harta tuturor posibilelor și imposibilelor lumii noastre. Încercăm, însă, cu modestie, să deschidem și să explorăm o cale de cercetare. DE-A CE SE JOACĂ ACEȘTI INDIENI? Evenimentele se petrec în anii
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
etape, la lumea noastră. Fiecare dintre lumile acestui larg ocol va fi studiată prin prisma temerilor, spaimelor, scandalurilor proprii. Vom încerca să reliefăm prin contrast, posibilele și imposibilele noastre. Obiectivul nu este acela de a trasa harta tuturor posibilelor și imposibilelor lumii noastre. Încercăm, însă, cu modestie, să deschidem și să explorăm o cale de cercetare. DE-A CE SE JOACĂ ACEȘTI INDIENI? Evenimentele se petrec în anii '60, în Paraguay, într-o tabără de refugiați în care, cu cîțiva ani
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
fără șefi, nedivizată) și lumea cefală (cu șefi, divizată). În primul caz, puterea aparține societății: controlați de societate, șefii ei nu sunt șefi. E o societate de egali, ființe umane libere. E o lume organizată în așa fel încît face imposibile raporturile de dominare între ființele umane, și împiedică "dorința nefastă" (a domina/a se supune). În lumea cefală, puterea s-a rupt de societate și s-a întors împotriva ei: societatea e controlată de șefi, "lideri", un grup dominant, o
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
Un grup conduce, decide, tranșează, orientează societatea. Puterea rezidă în forță brutală, constrîngere economică, carisma liderului, cunoaștere, vorbe profetice, utopie. Pentru acest tip de lume, o lume fără șefi, fără diviziunea conducători/conduși, dar care să rămînă organizată, civilizată, este imposibilă. Pierre Clastres gîndește relațiile dintre societate și șef prin intermediul noțiunii de datorie. În cazul lumii acefale, șeful este dator societății. Lumea cefală inversează datoria: societatea este cea care are datorii față de șefii săi Clastre vorbind, în acest caz, de "datorie
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
un oraș sau o întreprindere) dacă nu: "care este cea mai bună metodă de a conduce și de a fi condus?" Pe de o parte, societățile de tip Guayaki și Nuer. Lumi înapoiate pentru omul modern, organizate pentru a face imposibile dezbinarea societății, inegalitatea, servitutea voluntară. Pe de altă parte omul modern, pretins superior, pentru care un grup uman (organizat, civilizat) fără șefi, fără servitute voluntară este imposibil, de neconceput pe pămînt. Cine suntem? Dacă vrem să răspundem cu sinceritate, trebuie
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
că absența șefilor, a conducătorilor este tot timpul posibilă. Alții, desigur cei mai numeroși, nu vor pregeta să vadă în acest episod în caracterul efemer al experienței confirmarea caracterului utopic al unei lumi populate de egali. Pentru ei, utopia este imposibilă pe pămînt. LIBERI, CĂCI SERVILI Noțiunea de servitute voluntară e mai complicată decît pare. Relația sa cu ideile de libertate și de egalitate, atît de dragi omului modern, dă la iveală un paradox major. Ceea ce-l interesează pe La Boétie sunt
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
îi depășește și li se impune: Legea. În acest tip de lume, este imposibil ca Legea să nu fie fundamentul lumii, Adevărul ultim. Ce spune Legea? Că membrii comunității sunt și trebuie să rămînă egali. În ce constă Adevărul? Un imposibil: dezbinarea, "dorința nefastă", relațiile de dominare și de supunere între oameni. Pentru că se supun Legii și-i sunt servili, acești oameni sunt liberi. A te supune Legii înseamnă a nu te supune nimănui; a servi Legea, înseamnă a nu servi
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
au locul lor bine stabilit și fiecare om, fiecare lucru trebuie să rămînă la locul lui. Pentru Kogi, Guayaki și Nueri schimbarea este o amenințare radicală. Acest tip de lume se organizează pentru a împiedica schimbarea, pentru a o face imposibilă: imposibil să nu faci precum strămoșii, așa cum Legea o proclamă, cum vrea Tradiția. Timpul în care trăiesc ei pare, pentru noi, oprit. Pentru că Legea reglează toate aspectele vieții, imuabilă și eternă, nimeni din societate neputînd-o schimba, mîine nu poate și
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
prezentul să repete trecutul. Societățile moderne sunt "societăți calde" (mașini cu aburi), ca să vorbim în termenii lui Lévi-Strauss. Să nu-ți dorești schimbarea nu este cu totul scandalos în lumea modernă? Lumea aceasta nu se organizează, oare, pentru a face imposibilă dorința de statu quo în sînul ei? Omul modern asociază schimbare și progres, a schimba și a avansa. Este imposibil să nu vrea schimbarea, "să fie în avans", să progreseze. Pentru el, lumea e ca o bicicletă: dacă nu înaintezi
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
șefilor, a relațiilor de dominare între oameni. Rămînînd conservatoare, societățile "primitive" rămîn "indivizibile". Omul modern este în stare să admită că dorința de statu quo a "sălbaticilor", refuzul schimbării este o formidabilă dorință de libertate și de egalitate? POSIBILELE ȘI IMPOSIBILELE LIMBAJULUI NOSTRU "Este posibil ca termenul "șef" să nu fie exact, dar e destul de vag încît să-l folosim în absența unui alt cuvînt mai pertinent (...). De fapt, Nuerii nu au deloc guvern și am putea caracteriza Statul lor drept
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
nostru este cel al unei lumi cefale. Pentru noi, un ansamblu uman organizat care nu este condus (fără șefi) reprezintă un asemenea imposibil, încît nu avem cuvintele și expresiile adecvate pentru a vorbi despre asta. Limbajul nostru conține posibilele și imposibilele noastre. Limbajul este cel care face să transpară singularitatea lumii noastre. Suntem atenți, ascultăm noi ce ne spune limbajul? LUMI FĂRĂ CULTUL MUNCII Pentru faptul că lucrările etnologilor denunță multe dintre clișeele care se aplică societăților "primitive", omul modern nu
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
așa cum s-au conturat ele în decursul studiului nostru: e o lume acefală, care se supune Legii, care este împotriva schimbării, împotriva muncii, care are nevoi limitate și constante, care e mulțumită de condițiile materiale de existență. Au apărut șase imposibile: imposibil ca societatea să nu fie o comunitate de egali (imposibil să existe șefi); imposibil ca Legea să nu fie sacră, să nu fundamenteze lumea; imposibil să nu vrei să menții statu quo; imposibil să produci și să muncești mai
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
de neschimbat); imposibil să nu fii satisfăcut de condițiile de viață existente. Ipoteza noastră (sprijinită pe lucrările lui Pierre Clastres și Marshall Sahlins) este că aceste diferite aspecte sunt indisociabile, se sprijină și se întăresc unele pe altele. Cele șase imposibile structurează, în bloc, lumea. Dacă Guayakii, boșimanii sau aborigenii australieni se organizează pentru a nu munci, o fac pentru a împiedica divizarea societății, inegalitatea. A munci, a produce dincolo de strictul necesar, înseamnă a deschide o breșă, am zice noi un
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
muncească dincolo de satisfacerea egalitară a nevoilor materiale elementare trebuie, într-un fel sau în altul, să fie constrînși să o facă de către alți oameni. Trebuie să se producă "inversarea datoriei". Munca forțată și divizarea societății fac pereche. Primele societăți fac imposibilă divizarea comunității prin modul de a se organiza împotriva muncii, prin limitarea strictă a timpului de lucru, prin modul de a menține imposibile surplusul și acumularea. Dispozitivul complementar folosit pentru a împiedica excedentul este obligația de a împărți. Încercînd să
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
oameni. Trebuie să se producă "inversarea datoriei". Munca forțată și divizarea societății fac pereche. Primele societăți fac imposibilă divizarea comunității prin modul de a se organiza împotriva muncii, prin limitarea strictă a timpului de lucru, prin modul de a menține imposibile surplusul și acumularea. Dispozitivul complementar folosit pentru a împiedica excedentul este obligația de a împărți. Încercînd să înțeleagă de ce Nuerii îl sărăceau întruna de tutun (de ce a trebuit să-l ascundă bine și să le spună că nu mai are
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
vîrstă de 72 de ani. A FI ÎNTRUNA "NESATISFĂCUT" Contrastul cu primele societăți ne-a ajutat să distingem șase trăsături ale lumii moderne: lumea noastră este cefală, este schimbare, este muncă, este o lume economică, este insatisfacție, este nevoi. Șase imposibile, strîns legate între ele, caracterizează omul modern: imposibil să nu existe șefi (conducători și conduși), imposibil ca motorul lumii să nu fie schimbarea, imposibil ca munca să nu fie o preocupare majoră, imposibil ca "realitatea economică" să nu fie la
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
modernă, un om satisfăcut nu este anormal, nebun? Satisfacția sa nu este o amenințare la adresa ei? Să fii satisfăcut din punct de vedere material înseamnă să nu te supui lumii moderne, să o condamni. Cum reușește lumea noastră să facă imposibilă satisfacția materială care ar condamna-o la moarte? Întreprinderea este cea mai performantă organizație inventată de om pentru satisfacerea propriilor nevoi. Iată o evidență pentru omul modern la care ne propunem să reflectăm. Procesul despre care vorbim comportă trei etape
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
Ce anume ține lumea noastră? Imposibil ca oamenii să nu aibă nevoi de satisfăcut. Imposibil ca nevoile lor nelimitate să nu evolueze. Imposibil, deci, să fie satisfăcuți de condițiile lor materiale de existență (oricare ar fi ele). Dacă anulăm aceste imposibile mai este vorba de vreo problemă economică? Constrîn-gerea reprezentată de "realitatea economică" nu e, oare, creată de acest triplu non-imposibil? Lumea noastră se ține pe nimic altceva decît pe propria lume, posibilele și imposibilele ei o fac să existe. Servitutea
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
ar fi ele). Dacă anulăm aceste imposibile mai este vorba de vreo problemă economică? Constrîn-gerea reprezentată de "realitatea economică" nu e, oare, creată de acest triplu non-imposibil? Lumea noastră se ține pe nimic altceva decît pe propria lume, posibilele și imposibilele ei o fac să existe. Servitutea voluntară a oamenilor moderni față de "realitatea economică" exprimă aservirea lor față de cîteva non-imposibile pe care și le-au creat. Se impune formularea unei ipoteze generale: ceea ce o lume consideră a fi realitatea fondatoare a
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
față de cîteva non-imposibile pe care și le-au creat. Se impune formularea unei ipoteze generale: ceea ce o lume consideră a fi realitatea fondatoare a lumii (ceea ce ea consideră drept constrîngere exterioară fundamentală) este propria invenție, o creație de posibile și imposibile proprii. DÊMOKRATIA, O IMPOSIBILĂ MODERNĂ Pentru omul modern, lumea primelor societăți este foarte îndepărtată, lumea greacă pare foarte apropiată. De ce anume le este teamă, care sunt spaimele grecilor (ei, considerați drept inventatori ai rațiunii, filosofiei, științei, democrației)? Nu putem vorbi
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
care și le-au creat. Se impune formularea unei ipoteze generale: ceea ce o lume consideră a fi realitatea fondatoare a lumii (ceea ce ea consideră drept constrîngere exterioară fundamentală) este propria invenție, o creație de posibile și imposibile proprii. DÊMOKRATIA, O IMPOSIBILĂ MODERNĂ Pentru omul modern, lumea primelor societăți este foarte îndepărtată, lumea greacă pare foarte apropiată. De ce anume le este teamă, care sunt spaimele grecilor (ei, considerați drept inventatori ai rațiunii, filosofiei, științei, democrației)? Nu putem vorbi despre o singură lume
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
au ucis pe oligarhul numit Phrynichos. Omului grec de care ne interesăm aici îi este teamă mai ales de două posibile: sclavia și tirania. În această lume a războiului permanent, sclavia este o amenințare constantă. O societate fără sclavi este imposibilă pentru omul grec. Trebuie deci să fii mai puternic decît dușmanii. Învingători în războaiele medice (490 și 480 î.Hr.), grecii evită cea mai mare nenorocire în ochii lor: să devină sclavii perșilor. A fi liber mai înseamnă pentru un grec
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
mod inadecvat: filosoful definește omul ca fiind Zôon Politikon, o ființă al cărei scop suprem, telos, este de a trăi în polis 77. Pentru omul grec a fi liber înseamnă a te supune legii cetății. Cum să încerci să faci imposibile sclavia și tirania? Atenienii inventează un mod aparte de guvernare a cetății, dêmokratia. Reamintim că de la sfîrșitul secolului al VI-lea î.Hr., cetățile grecești se împart în două categorii de regimuri politice: oligarhia (guvernarea de către cei privilegiați, bogații) și dêmokratia
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
reprezintă această invenție ateniană acest regim politic nou pe pămînt care a durat, cu cîteva întreruperi, vreme de aproape două secole, de la reforma lui Clistene (508 î.Hr.) pînă la înfrîngerea atenienilor de către macedoneni (338 î.Hr)? Care sunt posibilele și imposibilele care caracterizează dêmokratia? Cine poate, cine vrea să dea un sfat înțelept pentru soarta cetății (polis)?" E între-barea cu care oratorul deschide dezbaterile din Adunarea poporului (ekklésia), organismul fundamental care ia deciziile cetății. Sunt membri de drept ai Adunării toți
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]
-
majoritar, secret. În 399 î.Hr., Socrate este judecat de 501 jurați trași la sorți: 281 votează pentru pedeapsa cu moartea, 220 împotrivă. Convinși că tirania nu e niciodată nimicită, că e tot timpul posibilă, atenienii au încercat s-o facă imposibilă, inventînd ostracizarea: Adunarea poate decide să exileze pentru o perioadă de zece ani orice persoană suspectată că ar vrea să instaureze tirania. Dêmokratia ateniană mai este caracterizată de trei imposibile: nu există guvern (nici Consiliul, nici colegiul strategilor nu pot
[Corola-publishinghouse/Science/1554_a_2852]