9,442 matches
-
existat o elită de literați, percepțiile populare asupra trecutului au fost influențate de ceea ce s-a scris în cărțile de istorie, deși nu în totalitate. Într-o mai mică măsură, viziunea noastră asupra trecutului este influențată de lucrări prezentate ca ficțiuni, fără a avea pretenția de a fi precise din punct de vedere istoric. Romanele lui Jane Austen sînt exemple evidente ale acestui fenomen, și dacă tabloul societății engleze de la începutul secolului al XIX-lea pe care-l prezintă nu corespunde
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
studiate. Scriind despre practica tradițională a antropologiei sociale și culturale, Geertz (1968:151-152) se referă la "asimetria morală existentă în situația de pe terten" și spune că "relația dintre antropolog și obiectul său de studiu se bazează pe o multitudine de ficțiuni parțiale duse la capăt doar pe jumătate". Aici el se referă la nepotrivirea dintre așteptările și interesele celor două tabere. Antropologul, spune Geertz, "este susținut de valoarea științifică a datelor pe care le prezintă". Sînt de acord, însă cred că
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
unei certitudini reciproce că fiecare a fost păcălit, folosit și respins". Astfel, deși relația e posibil să fi început cu manifestarea unei încrederi reciproce, se poate termina cu o senzație reciprocă de păcăleală. Geertz (1968:154 ) caracterizează relația numind-o ficțiune și nu fals, "care stă la baza cercetărilor antropologice de succes" și vorbește despre "tensiunea morală" și "ambiguitatea etică". Deși comentariile lui Geertz se referă la domeniul antropologiei în "noile state", mai degrabă decît în lumea tradițională a triburilor lipsite
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
a păcăli nu depinde întotdeauna de adevărul sau neadevărul existent în ceea ce se spune. Contrastul între neverosimil și fals sau între veridicitate și adevăr se manifestă în numeroase contexte, însă nicăieri nu se distinge mai clar decît în ceea ce numim "ficțiune". Lingvistul John Searle (1975:325) observă că: Faptul că limbajul oferă posibilitatea existenței ficțiunii este, în definitiv, un lucru ciudat, neobișnuit și uimitor. Dînd termenului "ficțiune" o definiție mai largă, această posibilitate poate fi considerată un atribut al societății umane
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Contrastul între neverosimil și fals sau între veridicitate și adevăr se manifestă în numeroase contexte, însă nicăieri nu se distinge mai clar decît în ceea ce numim "ficțiune". Lingvistul John Searle (1975:325) observă că: Faptul că limbajul oferă posibilitatea existenței ficțiunii este, în definitiv, un lucru ciudat, neobișnuit și uimitor. Dînd termenului "ficțiune" o definiție mai largă, această posibilitate poate fi considerată un atribut al societății umane. Totuși, în orice societate, ficțiunea și ceea ce Searle (1975:326) numește "convențiile discursului ficțional
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
în numeroase contexte, însă nicăieri nu se distinge mai clar decît în ceea ce numim "ficțiune". Lingvistul John Searle (1975:325) observă că: Faptul că limbajul oferă posibilitatea existenței ficțiunii este, în definitiv, un lucru ciudat, neobișnuit și uimitor. Dînd termenului "ficțiune" o definiție mai largă, această posibilitate poate fi considerată un atribut al societății umane. Totuși, în orice societate, ficțiunea și ceea ce Searle (1975:326) numește "convențiile discursului ficțional" iau forme structurate social. Teoreticienii literaturii au examinat conceptul de ficțiune în
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
325) observă că: Faptul că limbajul oferă posibilitatea existenței ficțiunii este, în definitiv, un lucru ciudat, neobișnuit și uimitor. Dînd termenului "ficțiune" o definiție mai largă, această posibilitate poate fi considerată un atribut al societății umane. Totuși, în orice societate, ficțiunea și ceea ce Searle (1975:326) numește "convențiile discursului ficțional" iau forme structurate social. Teoreticienii literaturii au examinat conceptul de ficțiune în detaliu (e.g. Pavel 1986, Smith 1978), însă pe mine mă preocupă alte aspecte; îmi limitez discuția la studiul posibilităților
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
termenului "ficțiune" o definiție mai largă, această posibilitate poate fi considerată un atribut al societății umane. Totuși, în orice societate, ficțiunea și ceea ce Searle (1975:326) numește "convențiile discursului ficțional" iau forme structurate social. Teoreticienii literaturii au examinat conceptul de ficțiune în detaliu (e.g. Pavel 1986, Smith 1978), însă pe mine mă preocupă alte aspecte; îmi limitez discuția la studiul posibilităților pe care ficțiunea le oferă minciunii și al modului în care autorii au susținut sau negat veridicitatea textelor lor. În
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Searle (1975:326) numește "convențiile discursului ficțional" iau forme structurate social. Teoreticienii literaturii au examinat conceptul de ficțiune în detaliu (e.g. Pavel 1986, Smith 1978), însă pe mine mă preocupă alte aspecte; îmi limitez discuția la studiul posibilităților pe care ficțiunea le oferă minciunii și al modului în care autorii au susținut sau negat veridicitatea textelor lor. În plus, mă opresc doar la unele date asupra unui singur grup de societăți care utilizează scrierea. În general, cititorii din ziua de azi
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
ar fi urmat un alt curs. Există, bineînțeles, și afirmații care, oricît de multe direcții ar fi luat cursul istoriei, nu ar putea corespunde realității; textele S.F. sînt pline de asemenea exemple. Numeroase romane conțin ceea ce am putea numi "dublă ficțiune"; în acest caz, autorul introduce elemente și personaje care sînt imaginare chiar în cadrul imaginar de bază al textului. Ceea ce vreau să subliniez este faptul că, deși percepem diferența între ceea ce găsim în operele literare și ceea ce întîlnim în realitate, nu
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
în continuare spune că autorii textelor literare "își avertizează de obicei cititorii că operele lor nu trebuie considerate nici minciună, nici adevăr, ci ceva diferit de ambele". Aceste avertismente iau diverse forme: cea mai simplă este afirmația că textul este ficțiune. Cititorul știe în acest caz la ce să se aștepte și ce reguli să aplice. După cum spune Pleynet (1968:95; cf. Culler 1975:136; Pavel 1986:123): Într-adevăr, cuvinte de genul "roman", "poezie", prezente pe coperta unei cărți, sînt
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
aplice. După cum spune Pleynet (1968:95; cf. Culler 1975:136; Pavel 1986:123): Într-adevăr, cuvinte de genul "roman", "poezie", prezente pe coperta unei cărți, sînt ceea ce (prin convenție) ne programează sau ne "orientează lectura". Roberts numește astfel de texte "ficțiune intenționată" și observă: Dacă scriitorul s-ar folosi de toate mijloacele posibile pentru a-l face pe cititor să uite avertismentul inițial, acest lucru nu ar afecta statutul de ficțiune intenționată al textului în ochii criticilor literari. (Roberts 1972:24
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
programează sau ne "orientează lectura". Roberts numește astfel de texte "ficțiune intenționată" și observă: Dacă scriitorul s-ar folosi de toate mijloacele posibile pentru a-l face pe cititor să uite avertismentul inițial, acest lucru nu ar afecta statutul de ficțiune intenționată al textului în ochii criticilor literari. (Roberts 1972:24) Semnalele de avertizare de acest gen au fost stabilite prin convenție. De exemplu, fraza introductivă "A fost odată" nu este o afirmație legată de restul conținutului (cf. Macdonald 1954:169
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
a inclus numeroase evenimente imaginare, și a modificat anumite trăsături ale personajelor. Nimic nu trebuie luat ca atare". Însă ea spune de asemenea că romanul său nu este un text literar, ci "un amestec de real și imaginar, biografie și ficțiune" (Modjeska 1990:317). Această afirmație se află inclusă în prefața cărții, nu în textul propriu-zis și, drept urmare, poate fi considerată autentică. Însă, datorită faptului că nu se specifică exact care evenimente din cele relatate sînt de domeniul biografiei, cititorul are
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
puțin veridice. În acest sens, literatura este privilegiată; cititorii sînt dispuși să colaboreze cu autorii, acceptînd caracterul imaginar al textelor. Însă nu întotdeauna acest privilegiu este necondiționat, iar imaginarul nu a fost întotdeauna considerat inofensiv. În orice caz, conceptul de "ficțiune", binecunoscut în ziua de azi, are la rîndul său o lungă istorie non-ficțională. Bok (1978:207 n) simplifică foarte mult lucrurile afirmînd că "literatura și minciuna sînt două noțiuni complet diferite"... Ea spune în continuare: Confuzia între literatură și minciună
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
minciuna sînt două noțiuni complet diferite"... Ea spune în continuare: Confuzia între literatură și minciună are o lungă istorie". Aici Bok folosește termenul "literatură" cu un sens destul de restrîns. Steiner (1975:224), pe de altă parte, pare să folosească termenul "ficțiune" cu un sens atît de larg încît include toate formele de înșelătorie verbală. Referindu-se la evoluția limbajului, el explică originea ficțiunii prin supraviețuirea valorii înșelătoriei. El afirmă că: Ficțiunea era o deghizare față de cei care căutau același refugiu, aceeași
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
termenul "literatură" cu un sens destul de restrîns. Steiner (1975:224), pe de altă parte, pare să folosească termenul "ficțiune" cu un sens atît de larg încît include toate formele de înșelătorie verbală. Referindu-se la evoluția limbajului, el explică originea ficțiunii prin supraviețuirea valorii înșelătoriei. El afirmă că: Ficțiunea era o deghizare față de cei care căutau același refugiu, aceeași himeră sau aceeași fantezie sexuală. A dezinforma, a nu spune întreg adevărul, era o necesitate vitală de detașare. Selecția naturală îl favorizează
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
1975:224), pe de altă parte, pare să folosească termenul "ficțiune" cu un sens atît de larg încît include toate formele de înșelătorie verbală. Referindu-se la evoluția limbajului, el explică originea ficțiunii prin supraviețuirea valorii înșelătoriei. El afirmă că: Ficțiunea era o deghizare față de cei care căutau același refugiu, aceeași himeră sau aceeași fantezie sexuală. A dezinforma, a nu spune întreg adevărul, era o necesitate vitală de detașare. Selecția naturală îl favorizează întotdeauna pe cel cu imaginație bogată. Însă cînd
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
dacă ne gîndim la Loki, Odiseu sau Robin Hood și alte personaje din mituri și basme. Bok face referințe mai convenționale. Ea vorbește de Platon, care dezaprobă artiștii și dramaturgii, și continuă prin a menționa cazuri "de mijloc" în care ficțiunea și minciuna se intersectează. Faptul că ele se întîlnesc nu este surprinzător, deoarece succesul unui roman depinde, în parte, de capacitatea noastră ca cititori să ne transpunem în lumea imaginară construită de autor. Conceptul de ficțiune, ca tip de discurs
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
de mijloc" în care ficțiunea și minciuna se intersectează. Faptul că ele se întîlnesc nu este surprinzător, deoarece succesul unui roman depinde, în parte, de capacitatea noastră ca cititori să ne transpunem în lumea imaginară construită de autor. Conceptul de ficțiune, ca tip de discurs, este în mare măsură rezultatul evoluției literaturii din secolul al XVIII-lea, descrisă de Lévi-Strauss (1981:652) ca o perioadă în care "narațiunea literară" a trecut "de la mit la roman". Deși conceptul de roman nu era
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
așa puritani cum erau, par să fi fost dispuși să accepte faptul că Peripețiile Pelerinului era o alegorie și nu o povestire adevărată. Totuși, unii dintre criticii săi baptiști priveau cu suspiciune ceea ce Sharrock (1954:139) numește "libertatea periculoasă a ficțiunii" (cf. Newey 1980:27). Ar trebui să ne amintim că "de-a lungul secolului al XVIII-lea lectura literară era considerată o activitate inferioară și, deseori, chiar periculoasă" (Uphaus 1988:vii). Aceste atitudini erau cu siguranță la modă în vremea
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
de "a depăși limitele prezentului real" (Rappaport 1979:180). În ziua de azi, discursul poate relata și adevărul istoric, fără a fi considerat înșelător. Însă, dacă majoritatea dintre noi nu ezită să clasifice aceste două cărți ca fiind mai degrabă ficțiune decît relatare istorică, deoarece nu sînt plauzibile și/sau credibile, ce atitudine să avem față de romanul lui Defoe, destul de credibil (a fost publicat în 1725) însă destul de neadevărat, O nouă călătorie în jurul lumii, pe care l-a scris fără să
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
pe un adevăr istoric". Cu alte cuvinte, Defoe a mințit de atît de multe ori, încît criticii săi nu l-au mai crezut nici cînd a fost sincer. Rousseau a adoptat un punct de vedere oarecum diferit asupra relației dintre ficțiune și nesinceritate. El pare să fi fost convins că descrierile de personaje imaginare care ne deformează principiile morale, cum este spre exemplu Mizantropul lui Molière, sînt minciuni (cf. Gourevitch 1980:94). Scriind în 1777, el a afirmat același lucru despre
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
fi considerat păcăleala una din acele "minciuni ocazionale lipsite de importanță", pe care ar fi tolerat-o. Mai tîrziu, în secolul al XVIII-lea, conceptul de "roman", ca gen recunoscut și acceptat al literaturii, a prins rădăcini (Watt 1957:10), ficțiunea în sine fiind un tip de discurs care "dă dreptul oricărui fel de act imaginativ să se desfășoare" (Pavel 1986:2). Chiar și așa, mulți creștini au continuat să se arate suspicioși față de toate formele literaturii. De exemplu, Edmund Gosse
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Edmund Gosse (1949: 20) a crescut la sfîrșitul secolului al XIX-lea într-o casă din care "cărțile de orice fel" erau excluse de către mama sa, care considera că "a povesti" era un păcat. În plus, contrastul dintre adevăr și ficțiune n-a rămas complet necontestat, după cum demonstrează și posibilitatea permanentă de a satiriza aspecte ale realității prin opere literare (e.g. Hardy 1971; cf. Roberts 1972:91). Această posibilitate i-a îndemnat pe unii editori din secolul al XX-lea să
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]