1,765 matches
-
atitudinilor și comportamentelor care exprimă o irezistibilă și fundamentală „refuzare a celuilalt”, a celuilalt ca fiind diferit, străin și amenințător, atitudine sau dispoziție pe care o vom numi heterofobă (Memmi, 1982, pp. 115-118; Taguieff, 1995, pp. 302-304), ceea ce Înseamnă că rasismul este conceput ca o xenofobie generalizată și ideologizată. Problema definirii este Însă departe de a fi rezolvată. Se cuvine, din această perspectivă, să disociem ceea ce este amestecat În judecata comună și În discursul obișnuit. Vom distinge, mai Întâi, rasismul clasic
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
că rasismul este conceput ca o xenofobie generalizată și ideologizată. Problema definirii este Însă departe de a fi rezolvată. Se cuvine, din această perspectivă, să disociem ceea ce este amestecat În judecata comună și În discursul obișnuit. Vom distinge, mai Întâi, rasismul clasic, biologic și inegalitar (Banton, 1987), și neorasismul, diferențialist și cultural, care nu biologizează diferitul (Taguieff, 1988, p. 14 și urm.). Primul este axat pe afirmarea și menținerea unei superiorități rasiale pe care și-o atribuie dominanții, În timp ce al doilea
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
axat pe afirmarea și menținerea unei superiorități rasiale pe care și-o atribuie dominanții, În timp ce al doilea presupune cultul identităților particulare și al purității lor, de unde stereotipurile negative ale imigrației ca „invazie” și „poluare”. Trebuie, apoi, să facem distincție Între rasismul de tip universalist, fondat pe o negare a identității, și rasismul de tip diferențialist, fondat pe o negare a umanității. Să precizăm această distincție fundamentală: rasismul derivat din universalismul abstract nu recunoaște demnitatea specifică a unui grup sau a altuia
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
o atribuie dominanții, În timp ce al doilea presupune cultul identităților particulare și al purității lor, de unde stereotipurile negative ale imigrației ca „invazie” și „poluare”. Trebuie, apoi, să facem distincție Între rasismul de tip universalist, fondat pe o negare a identității, și rasismul de tip diferențialist, fondat pe o negare a umanității. Să precizăm această distincție fundamentală: rasismul derivat din universalismul abstract nu recunoaște demnitatea specifică a unui grup sau a altuia și se recunoaște prin refuzarea totală a dreptului la diferență (chiar
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
stereotipurile negative ale imigrației ca „invazie” și „poluare”. Trebuie, apoi, să facem distincție Între rasismul de tip universalist, fondat pe o negare a identității, și rasismul de tip diferențialist, fondat pe o negare a umanității. Să precizăm această distincție fundamentală: rasismul derivat din universalismul abstract nu recunoaște demnitatea specifică a unui grup sau a altuia și se recunoaște prin refuzarea totală a dreptului la diferență (chiar regândit ca drept individual), prin negarea diversității ca valoare (el este deci heterofob), În timp ce rasismul
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
rasismul derivat din universalismul abstract nu recunoaște demnitatea specifică a unui grup sau a altuia și se recunoaște prin refuzarea totală a dreptului la diferență (chiar regândit ca drept individual), prin negarea diversității ca valoare (el este deci heterofob), În timp ce rasismul care derivă din viziunea diferențialistă radicală constă În sacralizarea sau absolutizarea diferențelor, fie ele fenotipice sau culturale, și nu poate recunoaște În consecință o demnitate umană egală membrilor tuturor grupurilor deoarece neagă originea comună a oamenilor (ar putea fi numit
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
În sacralizarea sau absolutizarea diferențelor, fie ele fenotipice sau culturale, și nu poate recunoaște În consecință o demnitate umană egală membrilor tuturor grupurilor deoarece neagă originea comună a oamenilor (ar putea fi numit heterofil, datorită pasiunii sale declarate pentru diferențe). Rasismul diferențialist se exprimă, În forma sa dură, prin intoleranță rasială, iar În forma sa blândă, prin teza incomunicabilității radicale a culturilor. Trebuie, de asemenea, să nu confundăm rasismul de exploatare (ilustrat de colonialismul european sau de sistemul sclavagist modern), deci
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
oamenilor (ar putea fi numit heterofil, datorită pasiunii sale declarate pentru diferențe). Rasismul diferențialist se exprimă, În forma sa dură, prin intoleranță rasială, iar În forma sa blândă, prin teza incomunicabilității radicale a culturilor. Trebuie, de asemenea, să nu confundăm rasismul de exploatare (ilustrat de colonialismul european sau de sistemul sclavagist modern), deci un rasism ideologic a cărui principală funcție este aceea de a legitima un proces de exploatare-dominare (Williams, 1965), cu rasismul de exterminare, care include un proiect de genocid
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
se exprimă, În forma sa dură, prin intoleranță rasială, iar În forma sa blândă, prin teza incomunicabilității radicale a culturilor. Trebuie, de asemenea, să nu confundăm rasismul de exploatare (ilustrat de colonialismul european sau de sistemul sclavagist modern), deci un rasism ideologic a cărui principală funcție este aceea de a legitima un proces de exploatare-dominare (Williams, 1965), cu rasismul de exterminare, care include un proiect de genocid mai mult sau mai puțin explicit, ilustrat cel mai clar de regimul nazist (Katz
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
a culturilor. Trebuie, de asemenea, să nu confundăm rasismul de exploatare (ilustrat de colonialismul european sau de sistemul sclavagist modern), deci un rasism ideologic a cărui principală funcție este aceea de a legitima un proces de exploatare-dominare (Williams, 1965), cu rasismul de exterminare, care include un proiect de genocid mai mult sau mai puțin explicit, ilustrat cel mai clar de regimul nazist (Katz, 1980). Această distincție importantă, introdusă la sfârșitul anilor ’60 de gânditoarea Jeanne Hersch (Hersch, 1967, pp. 127-128), o
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
că, În perioada post-nazistă, În urma procesului de la Nürnberg, norma antirasistă a fost nu numai interiorizată de cetățenii statelor democratice-pluraliste, În special datorită acțiunii organizațiilor militante, ci și instituționalizată, cu ajutorul unui arsenal legislativ care a permis sancționarea unor acte ca delicte. Rasismul nu a dispărut, dar modurile sale de manifestare au devenit nemărturisite, rușinoase, iar exprimarea a devenit indirectă și implicită: nemaiapărând decât În mod excepțional În spațiul public sub formă de acte flagrante sau de cuvinte explicite susceptibile de a intra
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
exprimarea a devenit indirectă și implicită: nemaiapărând decât În mod excepțional În spațiul public sub formă de acte flagrante sau de cuvinte explicite susceptibile de a intra fără ambiguitate sub incidența legii, el trebuie de acum căutat, dibuit, dezvăluit, dovedit... Rasismul poate să-și exercite efectele și În mod difuz, prin normele culturale și sociale În curs, chiar și În funcționarea instituțiilor. Ipoteza, deja clasică (și mult discutată) pentru științele sociale, a „rasismului instituțional”, care a fost schițată În anii 1967-1968
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
el trebuie de acum căutat, dibuit, dezvăluit, dovedit... Rasismul poate să-și exercite efectele și În mod difuz, prin normele culturale și sociale În curs, chiar și În funcționarea instituțiilor. Ipoteza, deja clasică (și mult discutată) pentru științele sociale, a „rasismului instituțional”, care a fost schițată În anii 1967-1968 În Statele Unite, se referea exact la această dimensiune ascunsă În societatea americană. Aceste dificultăți și Întrebări conduc la chestiunea, foarte spinoasă, a criteriilor de identificare sau de recunoaștere a formelor rasismului atunci când
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
a „rasismului instituțional”, care a fost schițată În anii 1967-1968 În Statele Unite, se referea exact la această dimensiune ascunsă În societatea americană. Aceste dificultăți și Întrebări conduc la chestiunea, foarte spinoasă, a criteriilor de identificare sau de recunoaștere a formelor rasismului atunci când acesta nu este flagrant (injurii sau discriminare la dobândirea unui loc de muncă sau a unei locuințe ă discriminare revendicată ca atare, din cauza originii sau Înfățișării rasiale). Trebuie mai Întâi să examinăm caracterul pluridimensional al fenomenului (Banton, 1967; Taguieff
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
din cauza originii sau Înfățișării rasiale). Trebuie mai Întâi să examinăm caracterul pluridimensional al fenomenului (Banton, 1967; Taguieff, 1988). Acesta, după cum este Înțeles, cel puțin În majoritatea cercetărilor savante, cuprinde mai multe fațete: 1) atitudinile (opinii, credințe, prejudecăți, stereotipuri): acesta este rasismul (sau antisemitismul) de doxa, care se manifestă prin diferite moduri de stigmatizare (injurii, insulte, instigare la ură, amenințări etc.) (Allport, 1958; Schuman et alii, 1997); 2) comportamentele sau practicile sociale (de la evitare la discriminare și la persecuție, cu sau fără
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
la discriminare și la persecuție, cu sau fără legătură cu mobilizările de masă), relațiile numite etnice sau rasiale (Rex, 1986); 3) acțiunile instituționale de tip „excludere” sau discriminatorii, care nu sunt Întotdeauna recunoscute ca atare (de la sistemul de apartheid la „rasismul instituțional”) (Mason, 1970; Miles, 1989); 4) discursurile ideologice, legate sau nu de programe politice și pretinzând cel mai adesea, Încă de pe la mijlocul secolului al XIX-lea, că sunt științifice (Goldberg, 1993): este vorba despre rasismul de doctrină („rasismul științific”) sau
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
de la sistemul de apartheid la „rasismul instituțional”) (Mason, 1970; Miles, 1989); 4) discursurile ideologice, legate sau nu de programe politice și pretinzând cel mai adesea, Încă de pe la mijlocul secolului al XIX-lea, că sunt științifice (Goldberg, 1993): este vorba despre rasismul de doctrină („rasismul științific”) sau despre ideologiile antievreiești moderne (secolele XIX-XX), bazate În mod explicit pe opoziția dintre arieni și semiți (Poliakov, 1971). Atunci când funcția explicativă predomină, este vorba de rasialisme, care se prezintă sub forma unor teorii ale evoluției
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
apartheid la „rasismul instituțional”) (Mason, 1970; Miles, 1989); 4) discursurile ideologice, legate sau nu de programe politice și pretinzând cel mai adesea, Încă de pe la mijlocul secolului al XIX-lea, că sunt științifice (Goldberg, 1993): este vorba despre rasismul de doctrină („rasismul științific”) sau despre ideologiile antievreiești moderne (secolele XIX-XX), bazate În mod explicit pe opoziția dintre arieni și semiți (Poliakov, 1971). Atunci când funcția explicativă predomină, este vorba de rasialisme, care se prezintă sub forma unor teorii ale evoluției sociale (Georges Vacher
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
Atunci când funcția explicativă predomină, este vorba de rasialisme, care se prezintă sub forma unor teorii ale evoluției sociale (Georges Vacher de Lapouge) sau ale istoriei universale (Gobineau) bazate pe ideea de „rasă” (Taguieff, 2002). Se cuvine apoi să observăm că rasismul, sub o formă sau alta, apare Întotdeauna În interacțiune cu fenomene sociale diverse, În contexte diferite (sistem sclavagist, dominație colonială, mobilizări naționaliste, războaie imperialiste sau etnice, programe de selecție eugenistă etc.) (Bauman, 2002). Corelativ, trebuie să ținem seama de faptul
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
o formă sau alta, apare Întotdeauna În interacțiune cu fenomene sociale diverse, În contexte diferite (sistem sclavagist, dominație colonială, mobilizări naționaliste, războaie imperialiste sau etnice, programe de selecție eugenistă etc.) (Bauman, 2002). Corelativ, trebuie să ținem seama de faptul că rasismul doctrinar nu se manifestă niciodată În stare pură, ci Întotdeauna ca o componentă a anumitor configurații ideologice În care interferează cu alte „isme”: naționalism, colonialism, eugenism, evoluționism, darwinism social etc. (Kevles, 1995). Construcțiile sau interpretările istorice asupra „celorlalți” văzuți prin
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
acceptăm diversitatea și să lucrăm pe segmente, pe domenii particulare, fără a Încerca să ieșim din această paradigmă? Sau să Încercăm să elaborăm o categorie cuprinzătoare, o meta-categorie a celuilalt ca individ aparținând unei rase? Se profilează aici problema unității rasismului. Nu putem risca să dăm o soluție, oricât de prudentă, acestei chestiuni delicate fără a face un ocol și a pune o problemă prealabilă, care se poate formula astfel: rasismul este oare un fenomen inerent naturii umane? Și În ce
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
ca individ aparținând unei rase? Se profilează aici problema unității rasismului. Nu putem risca să dăm o soluție, oricât de prudentă, acestei chestiuni delicate fără a face un ocol și a pune o problemă prealabilă, care se poate formula astfel: rasismul este oare un fenomen inerent naturii umane? Și În ce sens? Sau este strict legat de modernitate ă și atunci, de care modernitate? Este vorba despre problema raporturilor dintre etnocentrism și rasism, care nu Încetează să revină În discuțiile savante
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
o problemă prealabilă, care se poate formula astfel: rasismul este oare un fenomen inerent naturii umane? Și În ce sens? Sau este strict legat de modernitate ă și atunci, de care modernitate? Este vorba despre problema raporturilor dintre etnocentrism și rasism, care nu Încetează să revină În discuțiile savante contemporane, În mod explicit sau indirect (Lévi-Strauss, 1983, pp. 14-16; Taguieff, 1997, pp. 12-18). Trebuie aflat, Într-un cuvânt, dacă rasismul poate fi considerat un fenomen universal, care ar tinde atunci să
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
de care modernitate? Este vorba despre problema raporturilor dintre etnocentrism și rasism, care nu Încetează să revină În discuțiile savante contemporane, În mod explicit sau indirect (Lévi-Strauss, 1983, pp. 14-16; Taguieff, 1997, pp. 12-18). Trebuie aflat, Într-un cuvânt, dacă rasismul poate fi considerat un fenomen universal, care ar tinde atunci să se confunde cu etnocentrismul ale cărui caracteristici le-ar activa: de exemplu auto-preferința de grup, ostilitatea sau intoleranța față de ceilalți (heterofobie) sau tendința de devalorizare a formelor lor culturale
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]
-
ar activa: de exemplu auto-preferința de grup, ostilitatea sau intoleranța față de ceilalți (heterofobie) sau tendința de devalorizare a formelor lor culturale. Inconvenientul major al acestei definiții este faptul că frontierele cu xenofobia, tribalismul sau imperativul teritorial devin imperceptibile. Totuși, deși rasismul reactivează anumite atitudini de excludere, el nu se reduce la acestea. Unele din caracteristicile sale au o dată și un loc de naștere. Fie că este abordat ca un sistem de dominație sau ca un mod de gândire, suntem confruntați cu
[Corola-publishinghouse/Administrative/1934_a_3259]