11,725 matches
-
ultimul mare căpitan al lui Mihai Viteazul, boier bogat - cele 71 de sate și părți de sate pe care le stăpânea făceau din el cel mai cuprins proprietar de pământuri din țara Românească - și coborâtor, prin femei, din Basarabi) a pierdut tronul țării Românești - crede cronicarul, folosind Istoria lui Matei al Mirelor - din pricina aplecării spre „necurății”, în stare, toate, să stârnească mânia lui Dumnezeu: „Dar Șărban-vodă, văzând atâta pace, și biruind și pă vrăjmașul său ungurul, i s-au înălțat mintea și
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
se amestecau muntenii, turcii, polonezii -, războaie dinastice (care nu erau nicidecum o descoperire a spațiului moldav - Constantin Rezachevici), aspre, apoi răgazul, de coabitare a celor doi pe scaunul Moldovei și, în fine, năzuința lui Ștefan de a rămâne singur pe tronul ocupat cândva de părintele său. Scrie, deci, Ureche: „Domnindu țara Iliiașu vodă împreună cu frati-său, Ștefan vodă, apoi cându au fostu în anii 6952 [1444], mai, înaintea Rusaliilor, află vréme Ștefan vodă ca să să curățească de frati-său Iliașu și
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
în anul 7049 [1541], luna februarie” (episcopul Macarie, iubitor al „împletirilor ritoricești”), pe Alexandru Cornea (fiu nelegitim al lui Bogdan al III-lea, prin urmare nepot lui Rareș), trădat de o seamă din boierii care înainte îl susținuseră să ocupe tronul. Tot atunci, adică la 11 martie 1541, lângă Galați, și-au pierdut capetele, împreună cu Alexandru Cornea (martorii spun că nefericitul Domn ar fi preferat mutilarea și călugărirea...38), sprijinitorii lui, Mihu, portar al Sucevei, implicat în omorârea lui Ștefan Lăcustă
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
Ștefan Lăcustă (a fost însurat acest Mihu, căci i se cunosc urmașii, nepoți și strănepoți)39, și comisul Pătrașcu Tăutu (ginerele lui Mihu). ... îi lichidau pe pretendenți A scăpat ușor acel Ionașco - își zicea Bogdan Vodă -, care voia să ocupe tronul Moldovei sprijinit de răsculații din Soroca și Orhei, niște „nemulțumiți de profesie”, incitații de excesele lui Aron Vodă (caracterizările pe care i le fac acestui „Tiran” Grigore Ureche și Miron Costin seamănă izbitor). A fost mutilat și trimis la mănăstire
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
vitejește de îmbe părțile, izbândi Aron Vodă, și-i bătu pe toți, și domnișorul încă-l prinse, ce nu-l omorî, numai ce-i tăe nasul, și-l călugări”40. Pățise la fel mai înainte și Alexandru Joldea, împins spre tron de o partidă boierească (sprijinită de Doamna Elena-Ecaterina a lui Petru Rareș), dar înfrânt de Alexandru Lăpușneanu: „într-aceia vreme intrând și pribegii cu Alexandru Vodă în țară, și de sârg oblicind că țara au rădicat cap pre Joldea la
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
Iar boiarii, prinzând de véste, trimiseră de i-au prins și i-au omorât cu domn cu tot” - Letopisețul Cantacuzinesc), ci și în capitala Imperiului Otoman, căci turcii aveau obiceiul să cultive prin preajmă (contra unor peșcheșuri consistente) pretendenți la tron, alternative în eventualitatea unor Domni neascultători. Alexandru al II-lea Mircea a avut de înfruntat, către sfârșitul anului 1576, doi asemenea oponenți. Primul a fost, prin septembrie, un anume Oprea din Răteștii Argeșului (i se mai zicea și Găină), care
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
la Timișoara, sub „aripa” turcilor. Drumul lui către Istanbul, în 1582, s-a prelungit, însă, către un loc de exil consacrat - insula Rhodos. Cel care intenționa să nu-i îngăduie lui Radu de la Afumați să ocupe pentru a treia oară tronul țării Românești (ginerele lui Neagoe Basarab avea sprijinul regelui Ioan Zápolya) era un „lotru”, un anume Dragoslav Purcarul, care a vrut să profite de unul dintre războaiele purtate de viteazul Domn cu turcii („când s-a bătut răposatul Radul voievod
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
la moldovéni, cu mulți lotri, ca să fie domnu” [Cronica Bălenilor]. Marele spătar Iurie s-a făcut și el vinovat de „hiclenie”, căci „a ridicat pe un lotru”, cândva în prima jumătate a anului 1551, cu gândul să-l doboare de pe tronul Moldovei pe Ștefan Rareș. Pedepsirea lor era necesară: „Iar Alixandru-vodă [Alexandru al II-lea Mircea - n.m.] au trimis înainte pre Dragomir vornec și Mitrea comis, Bratul păharnic și Ion părcălab, cu oaste la București la Vintilă-vodă și lotrii aceia, fiind
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
dând războiu vitejește de îmbe părțile, pierdură lăpușnenii războiul, și domnișorul încă se înecă în Prut”46. „De noroc era Petru Vodă cu cazacii - constată Ureche necazurile pricinuite lui Petru Șchiopul de incursiunile cazacilor prin Moldova în timpul șederii sale pe tron -, că în domnia dintâi nu mai avea odihnă de dânșii, acum la o a doua domnie bine nu se așeză la scaun, iată cazacii venia să apuce scaunul într-acestaș lună, octombrie 27”. Este vorba de năvala din anul 1583, când
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
târgu l-au spânzurat” [Radu Greceanu] - căci pedeapsa trebuia să aibă și un rost „pedagogic”) -, declanșa înțeparea, sfârtecarea sau tragerea pe roată. El era cel ce domnea (Domnul - din lat. dominus), înveșmântat în somptuoasele straie de ceremonie și așezat pe tron; el era personajul care, purtând (ori înconjurat de) însemnele calității sale (pe care și le asumă), domina împrejurările oficiale, primea în sala divanului ori în audiențe publice, prezida activitatea politică a Curții, participa la marile ospețe aulice, ocupa tronul domnesc
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
pe tron; el era personajul care, purtând (ori înconjurat de) însemnele calității sale (pe care și le asumă), domina împrejurările oficiale, primea în sala divanului ori în audiențe publice, prezida activitatea politică a Curții, participa la marile ospețe aulice, ocupa tronul domnesc la praznicele Bisericii îmbrăcat în haine ce semănau cu odăjdiile sacerdoților, era insul care concentra în apariția sa puterea (discreționară, fără margini, venită din timpuri imperiale, de nimeni din interior serios cenzurată) și autoritatea de a o exercita. El
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
ce consemnează răfuiala lui Gheorghe Duca cu boierii complotiști (marele vistier Vasile Gheuca și ceilalți) - „[...] uneltirile lor se dădură în vileag. Sânt prinși, dovediți și descăpățânați după hotărârea domnească” - evocă o judecată? Erau uciși (am văzut) rivalii - cu șanse la tron, pretendenții veniți de aiurea, inamicii vechi (din boierie), boierii puternici și incomozi (precum hatmanul Vartic - căsătorit cu Stanca -, „prim sfetnic” al lui Iliaș Rareș, dar tăiat în 1548 din ordinul aceluia 71; fiul lui Petru Vartic, marele vornic Vartic, însurat
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
douăzeci de războaie purtate în doar zece an) a fost primul Domn din istoria românilor executat de niște boieri 78 care au ignorat principiul autorității voievodale și aura de sacralitate întinsă prin ungerea cu mir în jurul persoanei care ședea pe tron. însurându-se a doua oară (în urma unei „competiții” - acceptată de unii istorici - cu moldoveanul Ștefan cel Tânăr) - cu Ruxandra, fiica lui Neagoe Basarab, Radu de la Afumați, un „drăculesc” - cum ar zice Xenopol -, devenise un om al Craioveștilor. Simpatiile pentru imperiali
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
și-au făcut prea multe scrupule. Ștefan Rareș a fost omorât pe 1 septembrie 1552, dimineața, lângă podul de la țuțora, unde Vodă ieșise la plimbare cu țiitoarele sale. între asasini, cineva l-a văzut pe Joldea, cel care năzuia către tronul Moldovei: „[...] noaptea cu toții s-au rădicat la podul de la țuțora și au tăiatu ațile cortului asupra lui Ștefan Vodă și cu multe rane pătrunzându-l, au muritu...”. Moldova continuă șirul Domnilor uciși de boieri cu Gaspar Grațiani, străinul neasimilat și
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
cerca tămăduința; dar nu putea să-și caute boala lui și slăbiciunile bătrânéțelor, de nebuniile dorobanților, a siiménilor...” - Cronica Bălenilor). Vindecările erau extrem de rare, veritabile miracole, petrecute prin participarea unor medici pricepuți, Radu Mihnea, bolnav de ochi, lăsa în 1619 tronul - „Singur am pohtit la împărăție să-i vie mazilie, să poată merge la țarigrad, pentru leacul ochilor” (Miron Costin) - și pleca la Istanbul să se trateze. Și s-a înapoiat vindecat. în rest, speranțele de tămăduire erau în dreptate către
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
istoric francez), nu avea, de cele mai multe ori, un agent provocator declarat, un „autor” nominalizat. De aceea cronicarii ezită în a atribui (le este greu, de pildă, să precizeze dacă Mihail [Mihăilaș] Movilă, fiul cel mare al lui Simion, izgonit de pe tronul Moldovei de vărul său Constantin și refugiat în țara Românească la Radu Șerban, prezumtivul său socru, a murit „de inimă rea” ori, precum tatăl său, „înveninat”) și iau ca temei „zvonul public” (cunoscutul „zic unii...”, ce lasă loc mai multor ipoteze
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
Gheorghe Ștefan „i-au otrăvit” pe cei „2 feciori” ai lui Gavril Hatmanul, fratele lui Vasile Lupu (Gavril însuși, băgat în fiare de Gheorghe Ștefan - în 1635 - a murit în circumstanțe neelucidate 108). Prin același procedeu, cel care îi luase tronul lui Vasile Lupu a scăpat de ruda aceluia, grecul Stamatie Hadâmbul, mare postelnic 109 (însurat, indiscutabil, căci a avut un fiu, Iane Hadâmbul [deși toți istoricii sunt convinși de această filiație] ctitor al Mănăstirii Dealu Mare110). La fel va pieri
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
se putea muri nu numai la Istanbul Când a fost ucis, în 1574, Ion Vodă cel Viteaz era un învins. Fusese înfrânt în luptele de la Roșcani și de la Iezerul Cahulului. Călugărul Azarie, cronicarul, pentru care, între 1572 și 1574, pe tronul Moldovei stătuse, printr-un inexplicabil capriciu al sorții, un soi de monstru, o arătare născătoare de spaime, un individ de o nemaiîntâlnită cruzime ce și-a stropit drumul printre oameni cu sânge, stârnind mânia semenilor și a lui Dumnezeu, nu
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
de marele vizir Mehmed Sökölu123 obținută, mai ales, în urma insistentelor intervenții la înalta Poartă ale lui Alexandru al II-lea Mircea, care retezase și el destul capete, dar îl acuza pe Ion Vodă de cruzime, dorind să-l așeze pe tronul Moldovei pe fratele său, Petru Șchiopul), apoi bătălia pierdută cu turcii, cu lupte la Jiliștea, în țara Românească, la Brăila, Tighina, Cetatea Albă, Roșcani și Cahul, și, în fine, uciderea Voievodului, pe care o primește Ion Vodă („Și a fost prins
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
Așa cum i s-a întâmplat lui Barbu Neagoe (Barbu Basarab, Barbu III Craiovescu), faimosul „Ban Mărăcine”, domn de-o clipă în țara Românească (din februarie până în aprilie 1536), însurat fără îndoială, căci a avut un fiu, Nicolae) (și el pretendent la tronul țării), de la care istoricii au aflat că tatăl său, ajuns la Istanbul în urma unei conspirații, a fost sugrumat acolo la 1 august 1565134. Tot în imperiu și-a pierdut urma și Radu Paisie. Istoricii sunt sceptici (vezi, de pildă, opiniile
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
Tot în imperiu și-a pierdut urma și Radu Paisie. Istoricii sunt sceptici (vezi, de pildă, opiniile lui D. Russo, în Studii bizantino-române) în privința informației găsite de Șincai la Johann Christian Engel și potrivit căreia Radu Paisie ar fi părăsit tronul de bună voie și ar fi plecat în Palestina (loc unde și-a aflat și mormântul) spre a se călugări (din nou) acolo. Mai sigur este că, după detronare (petrecută la 20 februarie 1545), „Radu-voievod a plecat - «când au fost
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
loc de exil se îndrepta și Petru Cercel. Căci, bizuindu-se pe prietenii lui occidentali, fratele lui Mihai Viteazul părăsise un Apus ce-i oferea siguranță și cutezase să meargă la Istanbul, în 1589, spre a încerca să-și redobândească tronul pierdut. Adversarii au fost mai puternici, însă, și mai abili. Petru Cercel a fost închis în fioroasa Edicule și apoi trimis - după ce fusese mutilat, se pare - în exil în insula Rhodos. Este ucis, însă, în 1590, în timpul călătoriei pe mare136
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
vederea divanului, prăvindú și singur împăratul pe fereastră perirea lui, i-au tăiat capul...”. Avea, se pare, un temei Ion Vodă cel Viteaz să fie invidios pe inventivitatea turcilor... Un Apus ocrotitor La 19 august 1591, Petru Șchiopul - care părăsea tronul Moldovei refuzând să plătească tributul majorat de turci („Pătru-vodă - zice cronicarul - nici într-un chip nu vru să se apuce de acea dare și să i-a blestemul țărăi asupra sa”) - își începea călătoria, însoțit de o numeroasă suită (ce
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
rol de căpetenie”140. Maria Chercheză va ajunge și stăpâna castelului din Bozea și nu va ieși prea ușor din istoria noastră... Tot în Austria și-a căutat adăpost și Radu Șerban. Plecase din Moldova, unde se refugiase, căci pierduse tronul în 1611 ( cronicarul, folosind Istoria lui Matei al Mirelor, crede - într-un pasaj pe care l-am mai citat - că acest lucru s-a petrecut din pricina aplecării spre „necurății”: „Dar Radu Șărban, văzând atâta pace, și biruind și pă vrăjmașul
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]
-
affixus”143. Marele paharnic al lui Mihai Viteazul, figură însemnată a istoriei noastre 144, și fiul Voievodului tuturor românilor își vor afla odihna la Mănăstirea Comana, ctitorie a lui Vlad țepeș. Din 1658 și până în 1660, Gheorghe Ștefan - care părăsise tronul Moldovei (a fost scos din scaun la 13 martie 1658, dar devenise indezirabil încă din 1657 din cauza participării la campania poloneză a lui Gheorghe Rákóczy al II-lea) și a trecut în Ardeal - a rămas în apropierea țării al cărei
[Corola-publishinghouse/Science/2282_a_3607]