9,518 matches
-
, A.[natol] E.[milian] (16.VI.1925, Cofa-Hotin - 4.III.1977, București), poet, prozator, eseist și traducător. Este fiul Liubei (n. Marian), învățătoare, și al lui Eftimie Baconschi, preot, amândoi descendenți ai unor vechi familii de răzeși moldoveni din ținuturile Lăpușnei și ale Orheiului (patronimul Marian al familiei mamei este atestat încă din 1633). Este frate cu
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/285529_a_286858]
-
, Miron Radu (2.X.1911, Zimnicea - 17.II.1971, București), poet, eseist și traducător. Este fiul Paulinei Paraschivescu (n. Scorțeanu) și al lui Romulus Paraschivescu, învățători. Urmează școala primară la Vălenii de Munte, Liceul „Sf. Petru și Pavel” din Ploiești și face studii de arte plastice la Cluj și la București, aici devenind apoi
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/288691_a_290020]
-
, Ion (10.XII.1900, Focșani - 26.X.1947, București), teatrolog, dramaturg și traducător. Era fiul Ioanei Sava, profesoară la Școala de Aplicații de pe lângă Școala Normală „Vasile Lupu” din Iași, și al lui Grigore Sava, funcționar comercial, devenit intendent al acestei școli. Urmează cursurile Liceului Internat, absolvind în 1920. Student la Facultatea de Drept
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/289518_a_290847]
-
Ceea ce e minunat e că rusa poate să redea asta printr-un singur adjectiv. Strigătele în limbi diferite sunt mult mai vii decât „cântecele marinarilor”, de un romantism puțin cam dulceag, trebuie să recunoaștem. Vezi, exact asta spuneam noi deunăzi: traducătorul de proză este sclavul autorului, iar traducătorul de poezie este rivalul său. De altfel, în sonetul acesta... N-a apucat să-și termine fraza. Apa șiroia sub picioarele noastre, ducându-mi hainele, câteva foi de hârtie, una dintre espadrilele Charlottei
[Corola-publishinghouse/Science/2364_a_3689]
-
să redea asta printr-un singur adjectiv. Strigătele în limbi diferite sunt mult mai vii decât „cântecele marinarilor”, de un romantism puțin cam dulceag, trebuie să recunoaștem. Vezi, exact asta spuneam noi deunăzi: traducătorul de proză este sclavul autorului, iar traducătorul de poezie este rivalul său. De altfel, în sonetul acesta... N-a apucat să-și termine fraza. Apa șiroia sub picioarele noastre, ducându-mi hainele, câteva foi de hârtie, una dintre espadrilele Charlottei. Cerul îmbibat de ploaie s-a prăbușit
[Corola-publishinghouse/Science/2364_a_3689]
-
era vorba de o mistificare literară pur și simplu. Căci cărțile acelea fuseseră scrise direct în franceză și refuzate de editori: eram „un rus ciudat care se apucase să scrie în franceză”. Într-un gest de disperare, inventasem atunci un traducător și trimisesem manuscrisul ca tradus din rusă. Fusese acceptat, publicat și salutat pentru calitatea traducerii. Îmi spuneam, mai întâi cu amărăciune, mai târziu cu un zâmbet, că blestemul meu franco-rus era mereu prezent. Numai că, dacă în copilărie fusesem obligat
[Corola-publishinghouse/Science/2364_a_3689]
-
sursa semantica și cu statutul gramatical al cuvântului - și păstrarea acestora în diferitele traduceri din română sau din alte limbi și sfârșind cu indicarea semnificației de bază, care rezultă câteodată și din opțiunea autoarei pentru un anumit echivalent propus de traducători. Același tipar este urmat și în cazul numelor divine din Biblie, ceea ce înlesnește comparația dintre cele două tradiții și, implicit, compararea traducerilor. Așa cum se poate observa, numelor divine din Coran li se aloca un spațiu mai mare, corespunzând, în primul
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
data mai recentă și prezintă dificultăți speciale. Statutul însuși al „numelor” devenite nume proprii în limbile semite după ce erau inițial nu numai substantive, adjective, nume verbale sau participii, ci chiar verbe sau chiar propoziții întregi, îl pune la încercare pe traducător și pe cel care analizează traducerile. Problemă traducerilor în limba română este discutată pe larg pentru fiecare nume divin în parte și sintetizată în tabelele pe care autoarea le oferă la sfarsitul lucrării. Nu pot fi menționate aici toate punctele
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
poeziei biblice, ale cărui efecte se pot păstra în întregime în traducere. Menționam și faptul că autoarea nu a cedat tentației de a propune propria traducere că ideală, tentație care îi încearcă adesea pe exegeții textelor sacre care sunt și traducători. Monica Broșteanu cunoaște un numar apreciabil de traduceri ale Bibliei și Coranului în limbi europene vechi și moderne, ceea ce îi dă posibilitatea să lărgească sfera comparației și să relativizeze opțiunile. Importantă lucrării pentru teoria traducerii ni se pare a constă
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
înțeles („Unul”, „Cel dintâi și Cel de pe urma”, „Creatorul”), dar de cele mai multe ori generează interpretări multiple și transferuri foarte variate în alte limbi. De aceea, orice înțelegere și, cu atat mai mult, orice traducere a acestor texte aduc în joc intertextualitatea. Traducătorul aflat în fața originalului nu se poate dispensa de o paletă cât mai variată de traduceri ale acestuia în diverse limbi și în primul rând în limba în care intenționează să-l traducă și el. Are nevoie de note și comentarii
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
lăsând la o parte punctele de vedere necunoscute lui (de exemplu, va face abstracție de punctul de vedere al localizării și nu va spune lavra, ci se va mulțumi cu termenul generic de mănăstire)33. Este ceea ce face adesea și traducătorul, mai cu seamă când vizează un public foarte larg. Trăsăturile de sens pot fi uneori gradabile. Germain citează un studiu al lui Roggero asupra unui număr de 128 de denumiri de nuanțe ale culorii roșu în engleză pornind de la Webster
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
redutabil. Pe de altă parte, nu există sinonime perfecte nici la nivel intralingual și nici la nivel interlingual. Sferele lor nu sunt identice, iar conotațiile diferă întotdeauna. Se pune problema găsirii unor echivalente relativ apropiate. Este o chestiune de grad43. Traducătorul unui text care s-a bucurat de multe versiuni, cum este cel al Bibliei, este sfătuit să consulte mai multe traduceri înainte de a și-o elabora pe a sa, pentru a delimită mai corect sfera unui cuvânt ce va trebui
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
același cuvânt din limba țintă, se poate ajunge uneori la falsificarea realităților exprimate, dat fiind faptul că nu există două limbi cu termeni care să corespundă întotdeauna, în toate contextele. Cu atat mai puțin pot fi echivalate construcțiile gramaticale 47. Traducătorul evita astfel de greșeli dacă ține seama că „nu două coduri se substituie prin traducere, ci două mesaje”48. Și aici însă pândește capcană unor interpretări subiective: traducătorul care caută să redea ideea generală a unui text după principiul „ce
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
toate contextele. Cu atat mai puțin pot fi echivalate construcțiile gramaticale 47. Traducătorul evita astfel de greșeli dacă ține seama că „nu două coduri se substituie prin traducere, ci două mesaje”48. Și aici însă pândește capcană unor interpretări subiective: traducătorul care caută să redea ideea generală a unui text după principiul „ce ar fi spus aici autorul dacă s-ar fi exprimat în limba în care traduc eu” și, în plus, mai caută și să facă textul cât mai accesibil
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
să facă textul cât mai accesibil riscă să înlocuiască bogăția originalului cu sărăcia propriei sale exegeze limitate. El trădează astfel mesajul, aplatizându-l, lipsindu-l de caracterul incitant al expresiei misterioase, polisemantice, deschise. Nida citează în acest sens exemplul unui traducător care a înlocuit „Eu sunt pâinea vieții” cu „Eu sunt adevărată viața”49. Din păcate, astfel de exemple abundă în așa-zisele „Biblii pentru tineri” sau în cele „în limba curentă” realizate în ultimele decenii în limbi de mare circulație
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
fost scris în forma unei limbi vorbite de omul mediu analfabet din lumea elenistica; în consecință, este necesară concilierea ținutei cu simplitatea 51. Întrucât termenii transliterați sunt cuvinte goale din punct de vedere al semnificației, ei sunt de evitat. Totuși, traducătorul nu trebuie să-și confunde muncă cu aceea a unui comentator. Uneori tocmai un numar rezonabil de termeni transliterați satisface acea „pretenție a exoticului” pe care o are de obicei cititorul, dornic „de a descoperi, prin lectură traducerii, o lume
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
o recompună”52. Sistemele religioase diferă de obicei în proporții mult mai mari decât se întâmplă în orice alt domeniu al culturii, deoarece imaginația omului este nelimitată când elaborează idei despre factorii supranaturali, observă Nida53. Cum le-ar putea analiza traducătorul? Acest fapt va fi determinat, probabil, opțiunea primelor traduceri biblice de a folosi, pentru a denumi divinitatea, cuvinte indigene, ca theos, deus; acestea nu aveau cum fi echivalente exacte ale concepției biblice despre Dumnezeu, însă, fiind nume generice, posedă un
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
un nucleu esențial de sens. Întrucât este imposibil de dat rețete în acest domeniu delicat, Nida se mărginește la indicația generală: „Traducătorul trebuie să fie nu un vânător de cuvinte, ci un explorator atent al domeniului echivalentei de sens”54. Traducătorul Coranului într-o limbă europeană trebuie, de pildă, să evite „biblizarea textului”55. Lucrarea The Theory and Practice of Translation, publicată în 1969 și avându-i că autori pe Eugene Nida și Charles Taber, reia într-o exprimare formalizata, dar
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
pildă, să evite „biblizarea textului”55. Lucrarea The Theory and Practice of Translation, publicată în 1969 și avându-i că autori pe Eugene Nida și Charles Taber, reia într-o exprimare formalizata, dar totuși foarte accesibilă, observațiile și sfaturile pentru traducători din lucrarea anterioară a lui Nida, Bible Translating (1961). De fapt, autorii se preocupă exclusiv de traducerea Bibliei. Ambele cărți au dobândit o foarte mare autoritate, mai întâi în mediile protestante, iar mai apoi și în unele medii catolice, mai
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
destinată în special uzului liturgic, o traducere în limba literară contemporană, pentru publicul cultivat, și una în limbaj „popular”, pentru oamenii de rând, dar care să se încadreze totuși în standardele materialelor publicabile 61. Fiind o lucrare menită să formeze traducători ai Scripturii, autorii prezintă pe larg instrumentele de natură gramaticala și semantica de care traducătorul se poate folosi în vederea realizării unei traduceri inteligibile și firești. În primă fază, cea a analizării textului în limba sursă, indicațiile se referă la analiza
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
una în limbaj „popular”, pentru oamenii de rând, dar care să se încadreze totuși în standardele materialelor publicabile 61. Fiind o lucrare menită să formeze traducători ai Scripturii, autorii prezintă pe larg instrumentele de natură gramaticala și semantica de care traducătorul se poate folosi în vederea realizării unei traduceri inteligibile și firești. În primă fază, cea a analizării textului în limba sursă, indicațiile se referă la analiza gramaticala, la mijloacele sintactice și semotactice de marcare a sensului, la elemente de analiză componențială
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
mare atenție este acordată sensului conotativ, asociat fie cu vorbitorii, fie cu împrejurările în care e folosită o expresie, fie cu stilul discursului. Într-o a doua fază, a transferului, autorii semnalează că pe o primejdie lipsa de imaginație a traducătorului care, cunoscând bine informația oferită de textul în limba sursă, nu percepe că transferul efectuat de el este neinteligibil pentru omul obișnuit. Mai mult, familiarizarea cu literatura de specialitate tradusă neglijent într-un jargon plin de barbarisme îl poate determina
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
înfrumusețarea formei mesajului. Trăsăturile stilistice sunt și ele de două feluri: formale (aranjarea cuvintelor) și lexicale (cuvintele și expresiile folosite). Definițiile caracterizate prin acuratețe și limpezime, precum și exemplificările foarte bogate fac din acest îndrumar o lucrare de utilitate practică pentru traducătorii care ar putea fi descurajați de un metalimbaj prea elaborat. Pentru a obține un instrument mai precis de analiză a traducerilor pe care diferitele „nume divine” le cunosc în limba română, am apelat la lucrarea Teodorei Cristea, Stratégies de la traduction
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
apel la macrocontext sau la date statistice), precum și ideea necesității de a retransmite unele ambiguități ca atare în limba țintă caracterizează multe cazuri concrete de care ne ocupăm. Procedeele de traducere, descrise de autoare în scop didactic, pentru a forma traducători buni, sunt de folos și pentru descrierea mecanismelor care au stat la baza unor traduceri realizate. Va fi interesant să vedem ce nume divine au fost preluate prin împrumut direct, prin calc structural, prin transpunere (adică suferind modificări în structura
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
lungind și vocală a72. Dar cei mai multi teologi sunniți, cu excepția mu‘taziliților, preferă să considere acest nume că pe un nume propriu. Oricum, cititorii și auditorii Coranului așa l-au perceput și îl percep. Din exemplele de traducere citate, constatăm că traducătorii optează fie pentru păstrarea numelui ca atare, fie pentru echivalarea lui cu cuvântul ce desemnează divinitatea supremă în limba-țintă. În lucrarea să pe tema traducerii Coranului, George Grigore consideră că nu trebuie păstrat cuvântul Allah ca atare, că nu cumva
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]