9,518 matches
-
în acest câmp când apar în anexiune cu un substantiv care desemnează bunăvoință sau fidelitatea, exprimând faptul că acestea sunt neschimbătoare. În aceste contexte, cele două sunt sinonime, fapt ce a determinat și folosirea aceluiași cuvânt pentru ambele de către majoritatea traducătorilor: NoțQr ƒese: l"-’al"pm noœQ’ ‘"won w" peša‘ we-ƒa””"’"h... (Ex 34,7a): „Care păstrează bunăvoință pentru mii, care îndepărtează greșeală, răzvrătirea și păcatul.” (t.n.) HaššomQr ’ emeÖ le-‘Äl"m (Ps 146,6c): „El păzește credincioșia în
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
Există foarte multe locuri în Vechiul Testament unde verbul y"r"h la nipe‘al, cu sensul de „a învăța (tranzitiv)”, îl are ca subiect pe Dumnezeu. Dar nu este numit „învățător” (participiul prezent al verbului) decât în aceste două pasaje. Traducătorii Septuagintei au avut probabil aici un text diferit. Participiul prezent al verbului, la forma pi‘el, limma: - melamme: este sinonim cu MÄreh, dar apare cu valoare verbală, cu dublu complement direct. Semnificație de bază: cel care îi învață pe oameni
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
Acest fapt se reflectă și în felul în care este numit Dumnezeu în aceste scrieri. 3.2.1.1.1. Theós este numele cel mai des întâlnit. Septuaginta a tradus prin el pe ebraicul ’Pl / ’Eloah / ’Elohm și toți traducătorii îl transfera la fel, ca pe numele generic al divinității. Termenul posedă o ambivalenta de fond: îl desemnează nu numai pe Dumnezeul unic, exclusiv: ... oídamen hóti oudèn eídolon en kósmÄÎi kaì hóti oudeìs theòs ei mg hežs (1Cor 8,4b
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
hyio¤ eis tàs kardías hQmÄÎn krăzon: abba ho pater (Gal 4,6): „Și pentru că sunteți fii, Dumnezeu ne-a trimes în inima Duhul Fiului Său, care strigă: Avva, adică Tata!” (C) În bibliile ortodoxe, respectul pentru dumnezeire îi determină pe traducători să evite prea marea familiaritate pe care o implică apelativul „Tata”. În afară de rugăciunea „Tatăl nostru”, unde adjectivul posesiv cheamă articolul hotărât, iar pluralul „nostru” atenuează și el senzația de prea mare cutezanța, „Părinte” este termenul și pentru ho pater, si pentru
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
Nu e vorba de o simplă alinare, consolare pe care o oferă Dumnezeu, ci și de întărire, de sfat și de apărare. Toate aceste semnificații la un loc nu sunt conținute de o vocabula în altă limbă decât greacă, iar traducătorul trebuie să opteze, în funcție de context, pentru o soluție parțială sau alta. 3.2.1.11. Mântuitor ho sÄter: „Mântuitoriul” (SC, Blaj); Mântuitorul (celelalte traduceri românești); „salvator” (Vg); „șnotreț Sauveur” (BJ); „șourț Saviour” (RSV). Acesta este prin excelență un nume hristic
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
intimă cu Tatăl, astfel încât el să fie prÄtótokos en polložs adelphožs, „întâiul născut între mulți frați” (Rom 8,30). Egalitatea Fiului cu Tatăl este ilustrata de expresia en morphQÎi theo¤ (Fil 2,6), care îi pune la serioasă încercare pe traducători: „în chip dumnezăiescu fiind” (SC); „în chipul lui Dumnezeu” (Blaj, BVA, G-R); „Dumnezeu fiind în chip” (BS); „avea chipul lui Dumnezeu” (C); „în formă Dei” (Vg); „de condition divine”, cu notă: „Litt. „dans la forme de Dieu”, où le moț
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
la Hristos, în 1In 2,1: kaì eán tis hamártQi, paráklQton échomen pròs tòn patéra IQso¤n Christòn díkaion, „și dacă păcătuiește cineva, avem un apărător la Tatăl, pe Isus Hristos cel drept.” (t.n.) Notă din BVA ne comunica soluțiile traducătorului, dar nu ne spune de ce trebuie tradus diferit acest nume, în funcție de cel la care este referit. În În 14,16-17a, Isus le făgăduiește ucenicilor: „Îl voi ruga pe Tatăl, și alt Apărător (paráklQtos) va va da, ca să fie cu voi
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
au nevoie de explicații sunt cele ce fac tainice aluzii la texte veterotestamentare, cum ar fi: megaloprepgs dóxa (3.2.1.1.4.), sau ho hyiòs to¤ anthrÀpou (3.2.2.4.). Numele polisemantice în cazul cărora contextul nu oferă traducătorului suficiente elemente că el să poată opta pentru unul dintre sensuri: ’Addr (3.1.6.9.), hósios (3.2.1.7.1.), theòs pásQs parakleseÄs, ho parakalÄn (3.2.1.10.4.), paráklQtos (3.2.2.14.3. și
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
14.1.) definesc amândouă divinitatea că binevoitoare în mod gratuit și nu i se aplică decât ei. Pot fi traduse ambele cu „binevoitor”, însă nu au o semnificație suficient de circumscrisa încât să nu îngăduie și alte soluții date de traducători. 4.1.26. Qarb (în contextele de la 2.1.13.6.) și Q"rÄ>, gr. eggýs (3.1.14.5.). Metaforă proximității folosită în aceste nume sugerează bunăvoință și solicitudinea lui Dumnezeu. Ambele nume sunt traduse cu „Aproape” sau
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
tot o singură dată, în aceeași listă, si de aceea s-a putut specula foarte mult asupra semnificației sale. Unii l-au interpretat că pe un sinonim al lui al-Mutakabbir. De aceea l-am așezat aici. Alții, printre care majoritatea traducătorilor occidentali, l-au transferat că semnificând „Cel care își impune voința”, aspect al divinității rareori subliniat de Biblie. Am putea relevă cazul profetului care se vede constrâns să-și îndeplinească misiunea neplăcută de a vești nenorocire, dar și aici pare
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
puternice virtuți mnemotehnice. La traducere se observă totuși o diferență majoră: Coranul pierde foarte mult din frumusețe deoarece sonoritățile, date mai ales de schemele adjectivelor verbale cu sens intensiv din arabă, nu se pot echivala, oricât de bun ar fi traducătorul, în vreme ce pasajele poetice din Biblie pot fi transferate cu pierderi stilistice minime sau chiar fără pierderi, fiindcă de fapt ceea ce „rimează”, ceea ce alcătuiește întreaga armonie sunt în primul rând semnificațiile. Capitolul 5tc "Capitolul 5" Concluzii privind traducerea în limba română
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
George Grigore a alcătuit și el, la sfârșitul traducerii Coranului pe care a realizat-o, o astfel de listă, în care a inclus aceste nume. În tabelul nostru, ele poartă mențiunea „doar în liste”. De asemenea, am constatat că același traducător optează pentru o anumită soluție când traduce textul, dar când alcătuiește lista soluția poate fi uneori diferită, întrucât, la recitarea listei, percepția populară cu privire la semnificații poate fi diferită. Am semnalat soluțiile din lista cu asterisc. În tabelul cu numele divine
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
cea de-a doua, numele de agent. Cum numele divine care, din punct de vedere gramatical, sunt participii prezente, descriu acțiunea sau atitudinea constantă a divinității, e firesc să fie traduse cu numele de agent. Cvasi-unanimi în această privință sunt traducătorii Coranului: numele divine fiind atât de celebre în această tradiție, ei caută să le transfere într-o formă recognoscibila ca atare: al-′"kim și al-F"ti≤ („Judecătorul”), al-‘Alm („Știutorul”), Gh"fir, Ghafór/Ghaff"r („Iertător”/„Mult-Iertător”) și numele
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
o singură ocurenta, pentru înțelegerea cărora contextul nu oferă suficient sprijin și asupra cărora nu există consens în domeniul comentariilor exegetice. Este vorba de coranicul Œamad și de biblicul Šaddai. Acesta din urmă oferă totuși opțiunea transliterării ca atare (nici un traducător în română nu a ales-o), sau a traducerii echivalentelor sale din Septuaginta. Unii dintre cei care au tradus din ebraica au împrumutat soluția Vulgatei, Omnipotens.tc "5.2. La celălalt pol se situează nume total problematice, cu o singură
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
o singură ocurenta, pentru înțelegerea cărora contextul nu oferă suficient sprijin și asupra cărora nu există consens în domeniul comentariilor exegetice. Este vorba de coranicul Œamad și de biblicul Šaddai. Acesta din urmă oferă totuși opțiunea transliterării ca atare (nici un traducător în română nu a ales‑o), sau a traducerii echivalentelor sale din Septuaginta. Unii dintre cei care au tradus din ebraica au împrumutat soluția Vulgatei, Omnipotens." 5.3. Se spune ca traducătorul este silit adesea să opteze între fidelitatea față de
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
urmă oferă totuși opțiunea transliterării ca atare (nici un traducător în română nu a ales‑o), sau a traducerii echivalentelor sale din Septuaginta. Unii dintre cei care au tradus din ebraica au împrumutat soluția Vulgatei, Omnipotens." 5.3. Se spune ca traducătorul este silit adesea să opteze între fidelitatea față de text în conținut și expresie, pe de o parte, si inteligibilitate, pe de altă parte. La acestea se adaugă și componența stilistica. Rezultatul este până la urmă o interpretare, mai mult sau mai
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
și firesc, cele mai multe nume s-au bucurat de soluții variate de traducere. Cauza este fie ambiguitatea, polisemia lor, fie existența în limba română a unei game largi de posibilități lexicale și morfo-sintactice de echivalare.tc "5.3. Se spune ca traducătorul este silit adesea să opteze între fidelitatea față de text în conținut și expresie, pe de o parte, si inteligibilitate, pe de altă parte. La acestea se adaugă și componența stilistica. Rezultatul este până la urmă o interpretare, mai mult sau mai
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
lor, fie existența în limba română a unei game largi de posibilități lexicale și morfo‑sintactice de echivalare." 5.3.1. Mai ales in Coran, contextul nu este totdeauna suficient pentru eliminarea ambiguității semnificațiilor. Făcând apel la numeroasele comentarii exegetice, traducătorul constată că ele sunt de multe ori divergențe deoarece comentatorii pornesc de la sensul primar al rădăcinii cuvântului și „teologhisesc” pe baza lui. Examinarea traducerilor realizate în alte limbi este de folos în astfel de situații, dar și soluțiile acestora sunt
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
competență să lingvistică obișnuită. 5.3.2. La numele biblice, diferențele de soluții se explică de multe ori prin limba-sursă a respectivei traduceri. Astfel, cei care pornesc de la originalul ebraic îl traduc pe YHWH Te>"’ÄÖ cu „Domnul oștirilor”, în vreme ce traducătorii după Septuaginta vor traduce cu „Domnul Savaot” acolo unde Septuaginta are kýrios sabaÄth, cu „Domnul puterilor” unde aceasta are kýrios tÄn dynámeÄn, si cu „Atotțiitorul” sau „Domnul Cel-Atotputernic”, unde ea are pantokrátÄr. Același lucru este valabil pentru ’Addr, ’Ehyeh
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
pe lângă două substantive metaforice - „scut” și „Chezaș/chizeș” - un verb și o locuțiune verbală la mod personal - „se îngrijește”, „are grijă” (în ambele cazuri e vorba de procedeul indirect al transpunerii 317; la fel, pentru biblicul ho epískopos un singur traducător folosește împrumutul direct, în vreme ce ceilalți îl traduc cu „Socotitoriul”, „Păzitorul”, „Veghetorul”, „Purtătorul de grija”. 5.3.4. Între numele coranice, lexiile alcătuite dintr-un pronume demonstrativ cu sens de posesor în anexiune cu un substantiv abstract ce denumește o calitate
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
alcătuite dintr-un pronume demonstrativ cu sens de posesor în anexiune cu un substantiv abstract ce denumește o calitate (9ó al-lal"l wa al-’Ikr"m, 9ó al-“awl, 9ó al-Faðl) sunt rezolvate în mod diferit nu numai de la un traducător la altul, ci și fiecare dintre ei folosește mai multe procedee, în funcție de context. Acest lucru se vede cel mai bine la 9ó al-Faðl: - transpunere: „Cel cu hâr (nemărginit)”, „Cel cu (mare) Milă”; - modulare parțială: „Stăpânul harului (nemărginit)”; - echivalentă: „binefăcătorul”, „Mărinimos
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
Dătător de mare indurare”, „Dătător de hâr (nemăsurat)”. O structură asemănătoare o au numele divine biblice alcătuite dintr-un nume generic în anexiune cu un substantiv abstract ce denumește o calitate pe care o posedă divinitatea. Și în aceste cazuri, traducătorii aleg soluții diferite. De exemplu, în cazul numelui ’Pl ’ emeÖ, întâlnim următoarele procedee: - calcul structural: „Dumnezeul adevărului”; - modelarea parțială: „Dumnezeul credincios/adevărat.” La fel și pentru ’Pl gemulÄÖ, soluțiile sunt: - calcul structural: „Dumnezeul răsplătirilor”; - parafrază denotativa: „Dumnezeu e Cel ce
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
procedee: - calcul structural: „Dumnezeul adevărului”; - modelarea parțială: „Dumnezeul credincios/adevărat.” La fel și pentru ’Pl gemulÄÖ, soluțiile sunt: - calcul structural: „Dumnezeul răsplătirilor”; - parafrază denotativa: „Dumnezeu e Cel ce le dă răsplată”, „un Dumnezeu care răsplătește.” 5.3.5. În sfârșit, traducătorii s-au străduit uneori să păstreze ambiguitatea de fond a unor nume, de teama de a nu le distruge aură misterioasă, iar alteori au ales soluția dezambiguizării. Un astfel de nume este al-Ð"hir, al-B"”în: el a fost tradus
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
se potrivesc pentru limba și cultura noastră. Cele mai generale li s-au impus că o necesitate firească traducătorilor. De pildă, concordismul este în general evitat: și tabelele noastre arată că unul și același nume este echivalat diferit de acelasi traducător, daca i-o cere coerentă contextuala. Nu s-au realizat traduceri în limbaj „popular” sau „pentru tineri”. Majoritatea traducerilor biblice de la noi sunt bisericești, destinate uzului liturgic. În ele, numele divine sunt inteligibile, cu puține excepții: „Cel cuvios” pentru hósios
[Corola-publishinghouse/Science/2091_a_3416]
-
MARIAN, Eugen B. (21.VI.1921, București), traducător și prozator. Este fiul Charlottei (n. Löbel) și al lui Barbu Marian (1876-1942), ziarist la „Universul”. Este fratele lui Paul B. Marian. Urmează la București Liceul „Matei Basarab” (1931- 1939), după absolvirea căruia se înscrie la Facultatea de Drept, luându
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/288019_a_289348]