9,734 matches
-
Acestea pot fi văzute în multe feluri și pe nivele diferite: unii se pot concentra pe dimensiunile, evenimentele sau procesele "tangibile" sau "hard" de exemplu șomaj, inflație, migrație, locuire ș.a. -, iar alții pe cele discrete sau "soft" ale vieții sociale mentalități, percepții, valori ș.a. (vezi și Abraham, 2000:15, sau Sandu, 1999:37). Indiferent însă de subiectul abordat, în general, este acceptată ideea că schimbările într-o dimensiune atrag schimbări în toate celelalte dimensiuni; cu alte cuvinte, schimbările au avut și
by Horaţiu Rusu [Corola-publishinghouse/Science/1049_a_2557]
-
15, sau Sandu, 1999:37). Indiferent însă de subiectul abordat, în general, este acceptată ideea că schimbările într-o dimensiune atrag schimbări în toate celelalte dimensiuni; cu alte cuvinte, schimbările au avut și au implicații diverse și profunde atât asupra mentalităților actorilor sociali, cât și în structurile cele mai adânci ale societății. Orice analiză asupra identităților colective, de orice tip, devine relevantă în acest context pentru că identitatea este, așa cum spune și Weiseltier (1997), inamicul schimbării; de altfel și Jenkins (1996:6
by Horaţiu Rusu [Corola-publishinghouse/Science/1049_a_2557]
-
provoacă și interogări, ducând astfel la creșterea manifestărilor de rezistență în fața forțelor globalizării. Procesul de ștergere a granițelor între state, deși declarat ca scop politic la nivel suprastatal, creează doar premisa pierderii identității culturale, a standardizării stilului de viață și mentalităților, consecințele însă sunt, credem, impredictibile. Globalizarea politică sau ideologică a arătat până nu demult o lume separată clar între Est și Vest, așa-numita lume bipolară. După căderea comunismului, în majoritatea statelor de după Cortina de Fier au pătruns și continuă
by Horaţiu Rusu [Corola-publishinghouse/Science/1049_a_2557]
-
Slovenia, Estonia, Letonia și Lituania. Practic, primii cinci-șase ani de șovăială sau incoerență au însemnat de fapt o perioadă de mare întârziere față de celelalte țări foste comuniste, reflectată, cum o să vedem, atât în rezultatele din economie, cât și în evoluția mentalităților. Deși am descris foarte pe scurt istoria ciclurilor și evoluțiilor politice de după 1989, se poate vedea că perioada postcomunistă a fost extrem de tulbure și agitată. Ca trăsătură generală, se poate spune că începând cu 1996 fiecare rundă de alegeri a
by Horaţiu Rusu [Corola-publishinghouse/Science/1049_a_2557]
-
sunt realități ale simțirii generale; c) sunt împărtășite ca realități comune, "sunt unificate în individ, dar și între indivizi, deci sunt comunitare, nu doar unitare"; d) se manifestă prin simbolizări, adică prin "obiectivări", sau, altfel spus, prin "exteriorizări simbolico-artistice", prin mentalități, prin obiceiuri, stereotipuri etc. Două dintre aceste trăsături sunt de o importanță deosebită: faptul că sunt realități sufletești primare și faptul că sunt comune sau populare. De aici rezultă că o expresie a lor este sufletul popular. Cadrele noologice sunt
by Horaţiu Rusu [Corola-publishinghouse/Science/1049_a_2557]
-
ce înseamnă revoluția și globalizarea, ca procese fundamentale ale schimbării sociale, pentru societatea românească. Am arătat apoi, printr-un mic studiu de caz longitudinal, că modificările de tip hard șomaj, inflație ș.a. și cele de tip soft ale vieții sociale mentalități, percepții ș.a. sunt corelate, existând, de exemplu, relații semnificative de asociere între modificările din cadrul scenei politice și economice și cele din planul resurselor morale optimism / pesimism. Rezultatele acestei analize sugerează că optimiștii par mult mai sensibili la schimbările circumstanțiale, cum
by Horaţiu Rusu [Corola-publishinghouse/Science/1049_a_2557]
-
-l pune pe altcineva în loc. Halal! Iată în ce scenariu de cea mai joasă speță jdanovistă s-au lăsat implicați (conștienți?, inconștienți?) iubiții mei actori. Și tare mi-e teamă că, tot specializîndu-se în schimbarea directorilor, actorii ieșeni au deja mentalitatea că numai atunci vor fi ei mari, cînd... vor avea directorul care le convine. Oricum, știu că repulsia mă va împiedica de-acum înainte să mai pun piciorul în teatrul la care atît de mult am ținut. Adio, "căruță cu
by al Gheorghiu [Corola-publishinghouse/Science/1091_a_2599]
-
tovarășa Ghițulică făcea alergie la hamsii. Și a fost rasă. Hala Acum, pe locul ei se-nalță un mastodont. Frumos. Dar nu i se putea găsi un loc alături, ca să nu fie sacrificată clădirea veche, cu aerul ei cochet-oriental? Nu. Mentalitatea parvenită de a distruge ce e vechi și a pune în loc noul, gigantescul, grotescul. Cunoașteți și alte cazuri, nu? Dacă vă doriți un moment de puritate, intrați în Muzeul de Artă și veți găsi acolo Capul de fetiță de Tonitza
by al Gheorghiu [Corola-publishinghouse/Science/1091_a_2599]
-
cînd ne gîndim la ce s-a întîmplat în urîtul răstimp comunist, dar, din păcate, și la ce se întîmplă acum cînd reziduurile aceluiași comunism se fac simțite și în statuarie. Pentru că, prin prăbușirea sistemului, nu s-au prăbușit și mentalitățile, asistăm lesne de constatat la perpetuarea, chiar dacă agonică, dar nu mai puțin nocivă, a efectelor în mai toate compartimentele vieții. Nici perimetrul artei monumentale nu e scutit definitiv de noxele comuniste. Dacă pictura, care și în comunism cu excepțiile ei
by al Gheorghiu [Corola-publishinghouse/Science/1091_a_2599]
-
înarmate (și ele private) asigură o liniște constantă. Scopul noii soluții este de a se evita orice contact cu... străinii, orice atingere cu gloata prin definiție amenințătoare. Consecințele, constată analiștii fenomenului, încep să se arate mai ales în plan psihologic: mentalitatea noilor orașe-buncăr începe foarte repede să se deosebească de cea a orașelor obișnuite; rezultă o pierdere a stăpînirii de sine, remarcă subtilii analiști, un sentiment de panică suscitat de cea mai mică situație neprevăzută și o frică obsesională de străin
by al Gheorghiu [Corola-publishinghouse/Science/1091_a_2599]
-
comunismului, marelui segment de populație, mai ales cea de vîrsta a treia, marcat, se pare, pentru totdeauna, de... binefacerile colectivismului în care și-a consumat, în cea mai mare parte a existenței, energia. Ce dezamăgire! Cîtă vinovată autoamăgire în perceperea mentalității tinerilor care atît de antrenant ne înconjoară, ne depășesc în buestru pe trotuar, ne replică trufaș-biologic în foaiere, ne privesc nostim-persiflant printre tablouri. Nu am în vedere ușurătatea (de ce nu și motivată cu care, susținuți de părinți, cei mai dotați
by al Gheorghiu [Corola-publishinghouse/Science/1091_a_2599]
-
naturii umane. Cu atît mai mult în cadrul pomenit nobilul edificiu regal simbolizînd, pentru tăvălugul asiatic, ținta distrugerii. Și, iarăși, cu atît mai mult cu cît protagonistul manifestării nu provine din nu știu de pătură resentimentară, motivată cumva a-și revendica mentalități propagandistic înroșite în jumătatea de secol totalitar. Dimpotrivă, tînărul (și simpaticul) istoric Adrian Cioroianu oficiază, în scrisul său, în emisiunea deja amintită, un act înțelept de reformulare a istoriei în lungul și lugubrul interstițiu comunist. Aproape nimic din gestica lui
by al Gheorghiu [Corola-publishinghouse/Science/1091_a_2599]
-
aspecte de ordin teoretic (abordări cunoscute, dar și o interpretare pe care o propun plecând de la ele), cât și asupra unor analize punctuale dedicate fenomenului medievalității românești (o vom numi convențional astfel, pentru că referințele - prin exemplele selectate − sunt reprezentate de mentalități, comportamente colective, ceremonialul puterii și creații culturale din Țările Române, din secolele XIV-XVIII). Ce semnificație are însă cuvântul speculum din titulatura capitolelor acestui volum? Din definiția oglinzii, răzbate aici doar funcția de redare (optică), de preluare a unei informații exterioare
[Corola-publishinghouse/Science/84959_a_85744]
-
imaginarului istoric românesc au contribuit, printre multe altele, scrierile lui Șerban Papacostea (pentru secolele XIV-XVI), analiza ideilor politice românești (1369-1878) realizată de Vlad Georgescu și, nu în ultimul rând, studiile aplicate cu privire la "secolul fanariot", de istorie a culturii și a mentalităților, datorate lui Ștefan Lemny și lui Daniel Barbu. Am stabilit convențional drept limită inferioară de timp pentru intervalul la care trimit data întemeierii statelor medievale românești (jumătatea secolului XIV) − pentru că imaginarul local (în care intră legendele fondatoare), ca și mărturiile
[Corola-publishinghouse/Science/84959_a_85744]
-
însă contra-argumente raționale. În primul rând, istoria demonstrează că o comunitate se poate mobiliza în momente de criză, indiferent cât de disipată e (nu doar politic). Lucrul acesta nu este posibil decât în baza unei moșteniri colective, a bagajului de mentalități comune cu valoare identitară, de amintiri istorice, care sunt, de fapt, reprezentări ale evenimentelor reale. Cum se păstrează această zestre de date și de imagini? Cum de răspund ele în vremuri dificile la apelul instituțional, uneori în intervale foarte scurte
[Corola-publishinghouse/Science/84959_a_85744]
-
granițelor sale, în condițiile în care ea este măcinată de o criză identitară și de discursul ideologic antinațional? Cercetările etnologilor, ale antropologilor și ale istoricilor au arătat cu prisosință că gândirea colectivă a menținut timp îndelungat ritualuri și structuri simbolice, mentalități generale, precum și narațiuni fundamentale, mitice sau istorice, înscrise în patrimoniul material și în cel imaterial. Imaginarul colectiv, fie antic, fie medieval, a absorbit și a structurat creațiile orale sub forma unui supra-discurs identitar; el este punctul de convergență între gândirea
[Corola-publishinghouse/Science/84959_a_85744]
-
de putere, precum și capacitatea comunității de a-l susține, dar și de a-l corecta prin intermediul lumilor imaginative compensatorii, atunci când nici el, nici realitatea nu (mai) oferă soluțiile așteptate. Relația permanentă dintre istorie și acest depozit al gândirii colective, de mentalități și de reprezentări simbolice, atât de necesar menținerii lumii creștine ca un tot organic, ca un corp, i-a conferit un rol determinant în construcția realității, cu care de altfel, spuneam, se află într-un schimb continuu de date simbolice
[Corola-publishinghouse/Science/84959_a_85744]
-
de mult în timp. Totodată, mi se pare potrivită și asemănarea imaginarului cu proiecția obținută prin mecanismul optic perfecționat în secolul XVI, camera oscura. Am ales însă metafora închiderii−deschiderii false a camerei oglinzilor, dat fiind că ceea ce unii numesc mentalități, alții imaginar, alții stereotipuri revine zilnic în orizontul existenței noastre, trimite continuu la mit, relevând o cunoaștere încă destul de schematică și o înțelegere predeterminată a existenței. * O ultimă reflexie în oglinda timpului: memoriei profesorilor Alexandru Duțu și Dan-Horia Mazilu, la
[Corola-publishinghouse/Science/84959_a_85744]
-
mărinimia unui mare spirit. Alături de acești doi respectați filologi și de profesorul Nicolae Manolescu, cel care a făcut posibilă, datorită personalității sale protectoare, finalizarea cu bine a cercetării mele de doctorat, se numără și profesorul Alexandru-Florin Platon, cunoscutul istoric al mentalităților medievale − cu siguranță cel mai implicat în rațiunile schimbării textului inițial în ceea ce se poate citi aici. Indiferent cum m-am situat față de observațiile și sfaturile sale, am căutat să integrez, să corectez, pe alocuri să explic așa cum mi-a
[Corola-publishinghouse/Science/84959_a_85744]
-
până la ora actuală o bibliografie teoretică pe măsura complexității sale. Până în acest moment, în special datorită școlii franceze de istoriografie din jurul revistei Annales (lansate în anul 1929), studiile mai importante dedicate imaginarului medieval s-au desfășurat în cadrul generos al istoriei mentalităților. Datorită modelelor generale oferite de Marc Bloch, Fernand Braudel, Georges Duby, Jacques Le Goff (printre mulți alții), cercetarea fenomenului din perioada la care ne referim a fost tratată plural, la răscrucea mai multor domenii umaniste, cărora le-au fost adăugate
[Corola-publishinghouse/Science/84959_a_85744]
-
a fost tratată plural, la răscrucea mai multor domenii umaniste, cărora le-au fost adăugate metode și concepte din științele sociale și politice. Practic, generație după generație, școala de la Annales a oferit studii ample de analiză a civilizației și a mentalităților (medievale); un subiect imprecis și dificil − după cum socotește Paul Ricœur în volumul Memoria, istoria, uitarea, în care subliniază criza metodologică a școlii și impasul la care a ajuns noțiunea de mentalitate spre sfârșitul secolului trecut, precum și ascensiunea către sociologie, pe
[Corola-publishinghouse/Science/84959_a_85744]
-
oferit studii ample de analiză a civilizației și a mentalităților (medievale); un subiect imprecis și dificil − după cum socotește Paul Ricœur în volumul Memoria, istoria, uitarea, în care subliniază criza metodologică a școlii și impasul la care a ajuns noțiunea de mentalitate spre sfârșitul secolului trecut, precum și ascensiunea către sociologie, pe fundalul turnurii discursului de la Annales, a noțiunii complexe și mai precis definite, de reprezentare socială. Unele dintre cele mai marcante figuri ale acestei grupări intelectuale (vorbim însă de câteva generații, cu
[Corola-publishinghouse/Science/84959_a_85744]
-
alt aspect important mi se pare a fi legat de noțiunea de reprezentare. Cred că ea poate fi interesantă pentru imaginar și (doar) ca imagine mentală non-fantezistă (ar spune poate Le Goff), dacă este integrată unui complex ideatic sau unei mentalități 1 (incluse, în perspectiva cercetării de față, în imaginar, ca o componentă temporară) sau dacă asigură "prezentificarea" unui rol, unei persoane sau unui obiect, fără un sens simbolic obligatoriu, așa cum se cere aici. Exemple precum regenta sau fiica autocratului, ascetul
[Corola-publishinghouse/Science/84959_a_85744]
-
care este reflectat și de reprezentările din textul istoriografic, și de cele conotate din literatura fantastică. Corelând cele două observații de până acum, introduc și al treilea punct de vedere: există imagini abstracte - fanteziste, simbolice sau doar purtătoare ale unei mentalități, deci stereotipe și sărace în semnificații −, care apar și independent de o materializare plastică sau literară. Exemplul prejudecăților imagologice exprimate prin imagini mentale este edificator în acest sens (imaginea cu care o comunitate își reprezintă convențional un alt tip etnic
[Corola-publishinghouse/Science/84959_a_85744]
-
imaginea despre "celălalt"). Pe de altă parte, imaginea plastică reprezintă și ea ideea; poate fi conceptualizantă sau/și simbolică, în funcție de complexitatea și de semnificația sub-componentelor sale iconice (ca și cea literară, de altfel). În al patrulea rând, imaginarul integrează și mentalitățile (Al.-Fl. Platon 8-67), iar împreună se sprijină pe categoria cea mai cuprinzătoare, dar și neclară: mentalul colectiv; el nu cunoaște regulă, sens particular și semnificație la nivel de ansamblu; este o funcție a cunoașterii, nu un proces de coagulare
[Corola-publishinghouse/Science/84959_a_85744]