10,345 matches
-
piatră de temelie pentru viitor. Guvernele provizorii din lunile de eliberare erau aproape neputincioase. Cooperarea necondiționată (și plină de recunoștință) a elitelor economice, financiare și industriale era vitală pentru a asigura alimente, haine și combustibil unei populații neajutorate și Înfometate. Epurarea economică risca să fie contraproductivă, chiar paralizantă. Prețul plătit a fost cinismul politic: o pierdere abruptă a iluziilor și speranțelor aduse de eliberare. Pe 27 decembrie 1944, scriitorul napolitan Guglielmo Giannini nota deja În L’Uomo Qualunque, ziarul unui nou
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
procurorilor sovietici a fost interpretată de numeroși comentatori germani și est-europeni ca o dovadă de ipocrizie. Stilul Armatei Roșii și metodele sovietice În teritoriile „eliberate” nu erau un secret - erau, poate, mai bine cunoscute și mai mediatizate atunci decât ulterior. Epurările și masacrele din anii ’30 erau Încă vii În memoria multor oameni. Faptul că sovieticii Îi judecau pe naziști - pentru crime pe care și ei le comiseseră - a devalorizat procesul de la Nürnberg, care părea astfel un simplu exercițiu de răzbunare
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
plan intern, din 1921 până la invazia germană din mai 1940; În Spania, unde Stalin și Franco deopotrivă aveau interes să exagereze importanța comunismului În războiul civil; și, se Înțelege, mai ales În Uniunea Sovietică, unde monopolul stalinist al puterii și epurările sângeroase ale criticilor partidului se bazau pe afirmația că Occidentul și aliații săi locali complotează pentru a submina URSS și a distruge experimentul comunist. Anii 1941-1945 au fost doar un interludiu În lupta internațională dintre democrațiile occidentale și totalitarismul sovietic
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
coaliție - „front patriotic”, „guvern de unitate” sau „bloc al partidelor antifasciste” - comuniștii Încercau să dețină ministerele-cheie: Ministerul de Interne, care le asigura controlul asupra poliției și serviciilor secrete, precum și controlul presei, prin autorizațiile de apariție; Ministerul Justiției, care veghea asupra epurărilor, tribunalelor și judecătorilor; Ministerul Agriculturii, care controla reforma agrară, permițând comuniștilor să facă favoruri și să cumpere loialitatea a milioane de țărani. De asemenea, ei și-au asigurat poziții cruciale În comitetele de „denazificare”, În comisiile regionale și În sindicate
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
spioni, agitatori și criminali”, era format din „câini În lesa americană, ce rod oase capitaliste și amușină capitalul străin”. E grăitor faptul că atacurile asupra lui Tito și a discipolilor săi au coincis cu apogeul cultului stalinist al personalității, cu epurările și procesele exemplare din anii următori. Fiindcă nu Încape Îndoială că Stalin vedea Într-adevăr În Tito o amenințare și un obstacol, temându-se de influența-i corozivă asupra loialității și obedienței altor partide și regimuri comuniste. Kominformul bătea monedă
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
a schismei iugoslave, iar Stalin a revenit la vechile metode, actualizate și adaptate circumstanțelor, ca răspuns la „titoism”. Între 1948 și 1954, lumea comunistă a cunoscut un al doilea val de arestări și procese-spectacol cu semnificație politică. Precedentul istoric al epurărilor și proceselor din acești ani era, desigur, Teroarea Sovietică din anii ’30. și atunci, principalele victime au fost comuniștii Înșiși, În scopul declarat de a curăța partidul de „trădători” și varii pericole pentru politica și persoana Secretarului General. În anii
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
anii ’30, agitatorul prezumtiv era Lev Troțki - un erou comunist autentic, ca și Tito, independent de Stalin și cu vederi personale despre practica și strategia comunistă. Teroarea anilor ’30 a consolidat și a ilustrat puterea discreționară a lui Stalin, iar epurările din anii postbelici serveau unui scop similar În Europa de Est. Procesele din anii ’30 de la Moscova, mai ales cel al lui Nikolai Buharin din 1938, fuseseră inovații teatrale sui generis, șocante prin spectacolul lugubru al unei revoluții care Își devora nu
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
Procesele din anii ’30 de la Moscova, mai ales cel al lui Nikolai Buharin din 1938, fuseseră inovații teatrale sui generis, șocante prin spectacolul lugubru al unei revoluții care Își devora nu doar copiii, ci și părinții. În schimb, procesele și epurările din deceniile următoare erau cópii nerușinate ale trecutului sovietic (de parcă regimurile-satelit nu meritau nici măcar o aparență de verosimil) și veneau, pe deasupra, după un lung șir de epurări judiciare. Pe lângă pedepsirea trădătorilor și procesele politice Înscenate anticomuniștilor, regimurile comuniste din Europa de Est
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
care Își devora nu doar copiii, ci și părinții. În schimb, procesele și epurările din deceniile următoare erau cópii nerușinate ale trecutului sovietic (de parcă regimurile-satelit nu meritau nici măcar o aparență de verosimil) și veneau, pe deasupra, după un lung șir de epurări judiciare. Pe lângă pedepsirea trădătorilor și procesele politice Înscenate anticomuniștilor, regimurile comuniste din Europa de Est au folosit curțile judecătorești pentru a pedepsi și desființa bisericile de pretutindeni - În afară de Polonia, unde confruntarea deschisă cu Biserica Catolică era considerată prea riscantă. În 1949, liderii
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
rezistat Însă presiunii sovietice de a desfășura public ample vânători de vrăjitoare după modelul maghiar. Partidul Comunist Polonez În exil fusese decimat de Stalin la Moscova, așa că Bierut Întrevedea ce Îl așteaptă dacă Polonia intra Într-un vârtej de arestări, epurări și procese. Polonezii au avut și noroc: Gomu³ka a rezistat interogatoriului, refuzând să semneze o confesiune falsă; dosarul nu era instrumentat când Stalin a murit, iar Beria, omul lui de paie, a fost ucis Înainte ca procesul să poată Începe
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
secretarul general al partidului, Rudolf Slánský. Spre deosebire de Gottwald, care era un lider docil și un partinic flexibil, Slánský, deși eminamente stalinist (ca și Rajk), era evreu. La Început, Gottwald s-a opus arestării lui Slánský - cei doi colaboraseră strâns la epurarea din ultimii trei ani a colegilor lor: dacă secretarul general era pus sub acuzație, Gottwald Însuși putea fi la rând. Dar sovieticii au insistat, prezentând dovezi false ale legăturilor lui Slánský cu CIA, iar Gottwald a cedat. La 23 noiembrie
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
murit la 5 martie 1953, Înainte de a fi luat o decizie. Prejudecățile lui Stalin nu necesită o explicație: În Rusia și În estul Europei, antisemitismul era avantajos În sine. Mai interesant este obiectivul lui Stalin În orchestrarea acestor parodii de epurări, rechizitorii, confesiuni și procese. Ce nevoie avea dictatorul sovietic de procese? Moscova putea elimina pe oricine dorea, oriunde În blocul sovietic, prin „măsuri administrative”. Prin comparație, procesele par complicate; mărturiile și confesiunile evident false, persecuția fățișă a anumitor indivizi și
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
permanent pe picior de război: producția de arme În Cehoslovacia a crescut de șapte ori Între 1948 și 1953, mai multe trupe sovietice au fost deplasate În RDG și s-au făcut proiecte pentru o escadră de bombardiere. Astfel, arestările, epurările și procesele constituiau un avertisment public despre viitoarea confruntare, o justificare pentru temerile Uniunii Sovietice și, În același timp, o strategie (cunoscută din deceniile anterioare) prin care partidul leninist Își reducea efectivele și se pregătea de luptă. Învinuirea adusă lui
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
apriorice ale lui Stalin erau cei care stătuseră mult timp la Moscova, sub supravegherea Kremlinului. Pe aceștia se putea conta din două motive: cum petrecuseră mult timp În văzul autorităților sovietice, aveau puține contacte În străinătate, sau deloc; dacă supraviețuiseră epurărilor din anii ’30 (prin care a fost eliminat grosul conducerii În exil a partidelor comuniste polonez, iugoslav etc.), se putea conta pe obediența lor totală față de dictatorul sovietic. Comuniștii „naționali” Însă, cei care rămăseseră pe pământul natal, au fost considerați
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
blocul sovietic regresa vizibil, ineficiența-i proverbială fiind ilustrată de acei funcționari sovietici din Frunze (astăzi Bișkek, În KÎrgîzstan) care În 1960 Îi Încurajau pe țărani să-și facă norma de unt (arbitrară și irealizabilă) cumpărând În vrac de la băcănie... Epurările și procesele, cu corul aferent de plăsmuiri, au distrus În Est și ce mai rămăsese din sfera publică. Politica și administrația au devenit sinonime cu corupția și represiunea arbitrară practicate În folosul propriu de o clică venală, mânată la rândul
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
mărunt care fugise În SUA În aprilie 1944, și-a publicat memoriile, intitulate Am ales libertatea. Când acestea au apărut la Paris În luna mai a anului următor, sub titlul J’ai choisi la liberté, au făcut senzație prin relatarea epurărilor sovietice, masacrelor și mai ales a sistemului concentraționar sovietic, Gulagul. În noiembrie 1947, la două luni după Întâlnirea Kominform din Polonia, unde liderii PCF fuseseră făcuți cu ou și cu oțet pentru că nu urmau cu sfințenie noile directive sovietice, revista
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
implicat durabil În viața publică, scriind regulat În Le Figaro până spre 80 de ani (s-a stins În 1970, la 85 de ani). Argumentele sale au fost mereu de factură etică: mai Întâi În diferendul cu Camus pe tema epurărilor postbelice, apoi cu alți conservatori pe marginea războiului din Algeria (cu care nu era de acord) și În permanență cu comuniștii (pe care Îi detesta). În numărul din 24 octombrie 1949 al cotidianului Le Figaro, Mauriac le explica cititorilor că
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
războiului, ca mulți dintre contemporanii săi, Într-o coaliție rezistențialistă a comuniștilor, socialiștilor și reformatorilor radicali de orice speță. „Anticomunismul”, scria el În martie 1944 la Alger, „este Începutul dictaturii”. Poziția lui Camus a devenit mai nuanțată În timpul proceselor și epurărilor postbelice din Franța, când comuniștii au adoptat o poziție extrem de radicală, proclamându-se Partidul Rezistenței și solicitând excluderea, Întemnițarea și pedeapsa cu moartea pentru mii de colaboraționiști reali sau Închipuiți. După 1947, pe măsură ce apartenențele politice și intelectuale se anchilozau, Camus
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
În plus față de ce le dictau propriile interese și sentimente. India, Pakistanul și Birmania au obținut independența În 1947, iar Ceylonul, În anul următor. Procesul nu a fost deloc unul pașnic - milioane de hinduși și musulmani au fost masacrați În epurările etnice și schimburile de populație care au urmat -, dar puterea colonială În sine s-a retras relativ intactă. Numai insurgența comunistă din Malaysia Învecinată a determinat guvernul britanic să declare În iunie 1948 starea de urgență, care avea să fie
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
de Îngheț. În al treilea rând, Moscova a Început să-i Încurajeze pe reformatorii partidelor din statele-satelit, permițând critica moderată a „greșelilor” vechii gărzi staliniste și reabilitarea unora dintre victimele acesteia, punând capăt ciclului de procese-spectacol, arestări În masă și epurări de partid. Acestea sunt Împrejurările În care Hrușciov a avansat cu delicatețe spre a patra (și, În viziunea lui, ultima) fază a reformelor controlate: ruptura de Stalin Însuși. Cadrul adecvat l-a constituit al XX-lea Congres al PCUS, În
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
mai Înainte) de dispute asupra salariilor și normelor de lucru. Însă asta n-a făcut decât să alimenteze și să multiplice protestele care au continuat toată toamna, Într-o țară imperfect sovietizată, unde cei mai mulți comuniști de la vârf scăpaseră nevătămați din epurările postbelice. În octombrie 1956, Îngrijorat de perspectiva pierderii controlului asupra stării de spirit a populației, Partidul Muncitoresc Unit Polonez a decis Îndepărtarea mareșalului sovietic Konstantin Rokossowski din postul de ministru al Apărării și excluderea lui din Biroul Politic. În același
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
cu același succes. * * * Deznodământul pașnic al revoltelor poloneze din 1956 a avut prețul său. Deși instituțiile și scriitorii catolici erau Îngăduiți În Polonia lui Gomu³ka, opoziția În interiorul partidului era sever limitată. Partidul Muncitoresc Unit polonez rămânea profund conservator, deși evitase epurările violente din vremea lui Stalin. Temându-se că tulburările din 1956 s-ar putea repeta, conducerea trata criticile aduse liniei partidului ca pe o amenințare directă la adresa monopolului său politic. Rezultatul a fost o frustrare profundă În rândul intelectualilor „revizioniști
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
anul 1968 a avut În Polonia o consecință pozitivă, deși decalată. Nu același lucru se putea spune despre Cehoslovacia Învecinată. La Începutul anilor ’60, Cehoslovacia era un hibrid, prinsă În tranziția dureroasă de la stalinismul național la comunismul reformist. Procesele-spectacol și epurările din anii ’50, ajunse cu Întârziere la Praga, au avut un impact mai amplu și mai durabil decât oriunde. Nu s-a produs o rotație a vechii elite staliniste, nu au existat un Gomu³ka sau un Kádár ceh. Vechea gardă
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
și preponderent social-democrați, au fost cei care au votat pentru comuniști În alegerile postbelice, În timp ce slovacii catolici s-au opus sau au rămas indiferenți. Cu toatea acestea, Slovacia nu a dus-o rău sub comunism. Intelectualii slovaci au căzut victime epurărilor comuniste, fiind acuzați de naționalism burghez sau de conspirație anticomunistă (sau ambele). Iar puținii evrei slovaci care au supraviețuit sufereau alături de omologii lor din Cehia. Dar „naționaliștii burghezi”, comuniștii, evreii și intelectualii erau mai puțin numeroși În Slovacia și mult
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
anevoioasă cu bătrânii aparatcici de la Praga. Ca mulți alți nemulțumiți - muncitori În construcții, Învățători, oameni de serviciu, vânzătoare -, ei se simțeau nedreptățiți și ignorați de majoritatea cehă. Se vorbea din nou de umilințele de mult uitate dinaintea războiului și de epurarea stalinistă a comuniștilor slovaci. Între timp au apărut, pentru prima oară după o lungă pauză, tulburări de alt gen. La 31 octombrie 1967, un grup de studenți de la Universitatea Tehnică din Praga au organizat o demonstrație de stradă În cartierul
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]