9,905 matches
-
grijă părintească" a personalului din azilele psihiatrice a fost problematizată de Foucault. Doar într-o societate precum cea europeană din secolul al XVIII-lea, o societate în curs de eliberare de absolutismul monarhic, a putut fi observată nebunia ca stare cotidiană, arătată acolo unde își face simțită prezența printr-o încălcare a normelor epocii, dar nu controlată și cu atât mai puțin înțeleasă. Nebunia devine o temă de discurs "cu Brant, cu Erasmus, cu toată tradiția umanistă"32. Ea este inserată
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
normelor epocii, dar nu controlată și cu atât mai puțin înțeleasă. Nebunia devine o temă de discurs "cu Brant, cu Erasmus, cu toată tradiția umanistă"32. Ea este inserată în limbajul Renașterii și al lumii moderne. Nebunul, de la un termen cotidian, a devenit alteritatea însăși; tot ceea ce ne uimește, ne atinge, ne provoacă, ne amuză sau ne face să suferim. Nebunul "e celălălt", niciodată noi! Nebunul este nebun pentru ceilalți și niciodată pentru el însuși, și aceasta din două considerente: 1
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
radical psiho-" să gândescă concret și uman, dincolo de interpretări, dincolo de false metode de interpretare, dincolo de fidelitate față de norme, dincolo de atitudinea oarbă în tratarea cu șabloane a sufletelor bolnave; șablone desprinse din practicile psihiatrice din trecut. Pentru profesorul-militant, toate aceste aspecte cotidiene (nebunia, crima, sexualitatea) nu sunt simple daturi obiective, ci procese, structuri pe terenul cărora Occidentul și-a stilizat formele de control, de represiune și de închidere față de sufletele bolnave. Prin Istoria nebuniei..., s-a încercat regăsirea unui mișcări "prin care
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
mamei și a surorii sale. Din acest motiv nerațiunea lui Nietzsche a fost acceptată, până azi considerându-se că ea are un raport arhetipal cu... Adevărul, este... "chiar Adevărul"! De aici și ideea unui adevăr inaccesibil ființei umane, inaccesibil omului cotidian, formulată de filosoful german! Pentru Nietzsche și Foucault adevărul este dincolo de rațiune, devenit "inaccesibil" omului la Nietzsche și Ricoeur! Adevărul ca "un produs" al ierarhiei social-politice și al practicilor cotidiene la Foucault. Această experiență din biografia lui Nietzsche l-a
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
aici și ideea unui adevăr inaccesibil ființei umane, inaccesibil omului cotidian, formulată de filosoful german! Pentru Nietzsche și Foucault adevărul este dincolo de rațiune, devenit "inaccesibil" omului la Nietzsche și Ricoeur! Adevărul ca "un produs" al ierarhiei social-politice și al practicilor cotidiene la Foucault. Această experiență din biografia lui Nietzsche l-a condus pe Foucault să trateze rațiunea ca fiind... "nebunia nebuniei"54, iar nerațiunea ar însemna că "adevărul nebuniei este rațiune [...] cvasirațiune"55. În concepția lui Foucault, nerațiunile clasice constau în
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
statului! Nu ești obligat să accepți sau să investești tot ceea ce vehiculează intelocrația, Curtea și media în raporturile tale de putere! Ești liber să alegi cum anume să practici sexul și politica! Autoritățile noastre (legea, suveranul) sunt ineficiente în fața preocupărilor cotidiene legate de sex și de politică și, mai ales, în fața unor relații multiple între oameni cu privire la cele două domenii. Legea și suveranitatea statului au ambiția de a controla puterile și relațiile de putere dintre civili, dar este numai o iluzie
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
ales, în fața unor relații multiple între oameni cu privire la cele două domenii. Legea și suveranitatea statului au ambiția de a controla puterile și relațiile de putere dintre civili, dar este numai o iluzie că fenomene, atât de complexe, ce ating viața cotidiană în profunzimea ei, pot fi controlate printr-o simplă formulare și instituire a legilor și a formelor de suveranitate (Președenția, Guvernul, Parlamentul, instituțiile din subordinea acestora). De aceea, Foucault își îndemna contemporanii: "Să gândim deopotrivă sexul fără lege și puterea
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
77. Însă oamenii cu o gândire de minorat, integrați unui dogmatism intelectual pe post de "umanism", asimilați de un simbolism al autorităților, nu vor putea să-și gândească puterea și existența lor fără rege, pentru că aceștia simt în regimul lor cotidian, mental și social deopotrivă, necesitatea regelui și cred că societatea nici nu poate fi guvernată fără existența acestuia! Dar nici nu ar fi viață și, cu atât mai puțin, spectacular fără rege! Elitele, și nu cred că sunt doar cele
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
sexuale și politice din cadrul societăților moderne! Nu există autorități absolute de cunoaștere decât în simbolismul intelectual modern, sacrosant și, de multe ori, intolerant la diferențe. În opinia lui Foucault, nu există nicio diferență între heterosexualitate și homosexualitate din perspectiva coexistenței cotidiene și a sentimentelor de iubire. Astfel că două femei sau doi bărbați ce formează "un cuplu" se comportă (sau se pot comporta!) precum cuplul heterosexual. Totuși există o diferență fundamentală între homosexualitate și heterosexualitate, și anume, o diferență de dorință
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
o diferență de dorință, de sănătate a dorinței. De ce să avem două sexe diferite dacă nu ar fi existat nicio diferență între ele? Pe de altă parte, cuplurile homosexuale nu pot procrea pe cale naturală, firească. O întreagă politică și dezbatere cotidiană în privința mariajului și a adopției copiilor de către cuplurile monosexuale traversează politica de azi. Estomparea diferenței între cele două forme de sexualitate a avut două consecințe esențiale: 1) promovarea și instituirea unei politici a identității sexuale; 2) posibilitatea cuplurilor homosexuale de
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
și transgresiunea plăcerii actului sexual, devenit un mecanism care nu simte și nu trăiește, ci doar produce intensificări și dorința bolnăvicioasă de mai multă plăcere. Relațiile capitaliste, segregarea materială, formele impersonale și electronizate de lucru, creșterea volumului de muncă, exploatarea cotidiană, impunerea unor standarde tot mai înalte ("parametri" de atins!) stâlcesc și transformă viața și sexualitatea. Sexul occidental se caracterizează prin două cuvinte: depasional și rece. Un sex al capitalului. Iluzia că prin sex omul sondează adevărul din el se bazează
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
derivate din acele discursuri sau drept reacție la acele discursuri. De exemplu, Practicarea plăcerilor (vol. 2) se bazează pe textele despre sexualitate și despre etică ce sunt prezente în civilizația greco-romană; texte care, în viziunea lui Foucault, constituie "armătura conduitei cotidiene"83. Profesorul francez a încercat să explice "prin ce fel de paradoxuri și dificultăți am fost determinat să substitui unei istorii a sistemelor de morală, care începea de la interdicții, o istorie a problematizărilor etice plecând de la practicile sinelui"84. Istoria
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
și uzinelor. Și tocmai în acea Bélle Époque (1870- 1914), corespunzătoare prosperității occidentale, au început să se liberalizeze moravurile, iar femeile occidentale să se emacipeze; în acea epoca a început sexul să devină, lent, dar sigur, discurs public și fascinație cotidiană. Coco Chanel (1883-1971) stă mărturie a unui nou tip de a fi femeie (întreprinzătoare, inteligentă, independentă, cochetă, celebră). Revoluția Industrială, fenomenul modern al emancipării femeilor, revoluția sexuală au contribuit la impunerea unui nou tip de femeie: femeia-obiect sau femeia-ca-obiect sexual
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
față de o cunoaștere-putere oficială, propagată de intelocrați și Curte. Foucault gândea cu istoria. Astfel că fenomene totalitare precum fascismul și stalinismul l-au condus pe gânditorul francez să mediteze asupra unor întrebări, aparent, simple: Cum funcționează puterea la nivel social, cotidian, la nivelul practicii curente? Ce efecte stârnește jocul puterii în cadrul societății? Cum se manifestă relațiile de putere între oameni? Când Foucault vorbește despre putere, el nu se referă la o formă insularizată a acesteia (puterea politicienilor, puterea intelectualilor, puterea muncitorilor
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
autoeducare (umanistă) și de autoguvernare social-politică, corelate cu libertățile de alegere din cadrul societăților. Sistemul reprezentării este un inferior de dat politic și istoric. Inferiorizează omul... Surveiller et punir este o istorie a modului cum se manifestă puterea disciplinară la nivel cotidian și social-politic, dar și o istorie a sufletului, în același timp o istorie a prezentului 103, pentru că aceste tehnologii ale sufletului și ale puterii nu sunt deloc de domeniul trecutului, ci aflate în prezentul timpurilor noastre. Tehnologiile lui Foucault sunt
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
lingvistice creează imagini sociale de alteritate, iar tot acest proces al alterității sociale este posibil pentru că plasarea unui om în spațiul social este diferența celuilalt. Într-un loc public, oamenii se poziționează diferit unul în raport cu altul. Alterități sociale și impresionisme cotidiene... Spațiul social modern s-a format pe baza elaborării unei distribuții social-politice a imobilelor și oamenilor. Această distribuție s-a făcut după un program temporal (ore de vizită, program de lucru, pauze de masă etc.), unde modalitatea noastră de a
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
de o cunoaștere abstractă, formaliza(n)tă, normativiza(n)tă și legaliza(n)tă prin tot felul de enunțuri desprinse de o înțelegere concretă decât sub aspectul "formei" enunțiative. În realitate, avem de a face cu "lucrurile pământești" și "nevoile cotidiene" ale oamenilor. Aceste două elemente compun "cadrul legal" al exercitării puterii statului modern, preocupat de teritorii, de bogății, de patrimoniu, de imobile și impozite. De exemplu, grija statului modern față de bunăstarea populației, față de bunurile și averile ei s-a concretizat
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
și decizional; ea nu este îndeajuns de matură nici azi pretutindeni în lume. Este doar o iluzie că trăim în societăți civile dezvoltate, unde nu ne mai rămâne nimic de făcut, decât să privim... "spectacolul politic". Toată această utilizare verbală (cotidiană) "trebuie/nu trebuie..." este de sorginte totalitară. Individul modern se află sub incidența normelor, a regulilor care îi spun ce trebuie și ce nu trebuie să gândească, să facă. El trebuie să se afirme, să se formeze social și cultural
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
politic, dincolo de vreun normativ arbitrar, pus la cale de intelocrați. Există un om, pe care nimeni nu-l vede: nici istoria, nici filosofia, nici lingvistica. Existența acestui mare anonim este, într-un fel, echivalentă cu invazia mașinii Politikului în viața cotidiană modernă. Omul e o invenție nu doar pentru seriile de discursivizări moderne despre el ("științe umane", spune Foucault). Omul modern este o invenție dintr-o perspectivă mult mai amplă, mult mai complicată, mult mai profundă: procesul civilizației capitaliste. Această civilizație
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
pe om drept imagine socială și politică. Un fel de formă în putere și cu drepturi într-o societate a reprezentării. O civilizație care-l inventează pe om... altfel. Un altfel devenit celălalt. Un celălălt devenit alt-fel. Alterități profunde, disimetrii cotidiene. A-l căuta pe omul contemporan în imaginile sale (sociale, politice, mediatice) este o iluzie. Cele trei forme de imagini și de reprezentări sociale pot fi considerate "documente contrafăcute". Ele denotă alterități în structura sa funcțional-politică. Omul inventat al procesului
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
profitul firmei lor, practic acei șefi și patroni decid cât anume să lucreze subalternii lor. Abia după revoluția lui Marx s-a ajuns la opt ore de lucru pentru un angajat. Ziua de 8 ore de lucru devine o realitate cotidiană în Anglia după 1919. A fi capitalist înseamnă, în primul rând, a dispune de propria libertate individuală, dar și de a celorlalți (angajații) spre profitul general al firmei și al tău. Marx nu a cerut ca statul să devină patronul
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
intensificare a politizării umanului. Politizarea umanului ar fi bine să o înțelegem nu de sus în jos sau invers, ci drept un raport al schimburilor de relații dintre societate și puterea politică, o invazie a Politikului în viața socială și cotidiană având ca efect major perpetuarea stării de minorat în contradicție cu mesajul kantian al unei societăți mature în gândire; societatea bazată pe cunoaștere și democrație. Nu întâmplător un regim politic modern onoare excepțiilor! reprimă educația, disprețuiește cultura, ignoră tot ceea ce
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
lor istorică? De ce este importantă descrierea în actul cunoașterii? Pentru un istoric, a descrie înseamnă a urma ordinea secvențelor sau a manifestărilor umane; înseamnă a prezenta ce anume se dezvoltă ca act și acțiune în istorie, în viața socială și cotidiană. A descrie mai înseamnă a alcătui tablouri sau a destructura tablouri prin secvențe temporale, prin analiza discursurilor și prin alte imagini. De fapt, orice posibil discurs se întemeiază pe secvențe temporale și pe alte imagini/reprezentări analitice. A descrie mai
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
pozitive și negative îl fundamentează ca discurs social. Ceea ce stimulează producția socială a unui discurs este seria de evenimente de limbaj; apariții imprevizibile în atenția, în gândirea și în limbajul oamenilor. De exemplu, apariția cuvintelor sex și sexualitate în discursul cotidian al modernilor. Analiza și descrierea unui discurs sunt, oarecum, similare cu practicile istoricilor conceptelor, cu toate că "metoda" propusă de Foucault se diferențiază de cea a istoricilor ideilor și conceptelor. Dacă istoricii ideilor sunt preocupați de studiul ideilor și al curentelor directoare
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
ce trece dincolo de lucrurile reprezentate (fie verbal sau plastic). Din secolul al XVII-lea, avem un limbaj articulat nu pe evidențe ale realului, ci pe generalități crescânde 179. Însă acestea nu s-au putut insera într-un limbaj comun și cotidian decât atunci când filosofia carteziană a autorizat gândirea matematică drept valoare supremă, model și sursă pentru toate celelalte forme de gândire umană. Matematica și raționamentele ei ipotetic-deductive au fost difuzate către celelalte discipline socio-umane, aflate atunci (secolele XVII-XIX) în formare. Vom
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]