11,108 matches
-
toate zilele este, după cum se recomandă, cercetătorul "lumii tainice și în același timp stranii" a creierului (amintită, spre exemplu, în Arcul reflex noetic, dar și în studiile sale hermeneutice) optează, în opera artistică, pentru o serie de alteri care practică ritualuri masonice, accesibile doar "Copiilor infinitului". El ni se recomandă drept ucenicul profet, supus al Creatorului, Marele Arhitect al Lumii (Rondelul ucenicului profet din Rondeluri și ovoide), "calfa de zidar" care poate ajunge "cioplitor de trandafiri în piramide" (Ovoid astral XIV
Dicţionarul critic al poeziei ieşene contemporane: autori, cărţi, teme by Emanuela Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1403_a_2645]
-
de-a fi nimeni/ mângâiat de Dumnezeu"), cât și percepția propriei feminități drept un avatar al Feminității și Frumuseții ("a coborât din mit femeia./ prea mult azur/ în jurul unui mugure de sân!"). Deloc întâmplător, una dintre obsesiile autoarei este chiar ritualul nupțial, care dă sens nu numai existenței umane, ci și celei cosmice (Pânza sărăciei, Femeia care-și mărită steaua, Scorbura unui înger, Mireasă din apă, firea, Foșnet). La fel, motivul dominant este cel al cuplului, misterios predestinat încă de la începutul
Dicţionarul critic al poeziei ieşene contemporane: autori, cărţi, teme by Emanuela Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1403_a_2645]
-
neînțelegere. De aici, revalorizarea marilor teme, imagini sau mituri poetice, inclusiv a acelora pe care congenerii săi le adulează (un exemplu elocvent este atitudinea total ireverențioasă față de lumină din Plecat sunt de mult din Abdera, acolo unde se înscenează un ritual total diferit de ceremonia plină de gravitate din Îndoirea luminii lui Nichita Stănescu: "abia o lumină în patru labe/ din când în când mi-adoarme la picioare/ și tremurând în vis mănâncă flori"). Mai mult, Demonul își permite nu o dată
Dicţionarul critic al poeziei ieşene contemporane: autori, cărţi, teme by Emanuela Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1403_a_2645]
-
vizibil de însemnele unor vremi crepusculare: "clopote martirizate de ploi", zorii adormind "în venele înveninate ale îngerilor cu arcadele sparte", "toamna apăsătoare/ pentru o sperietoare/ dezarticulată", canoanele zării ruginind în marsupii etc. Încărcătura dramatică a textelor, adesea construite pe tiparul ritualului sacrificial sau desacralizant, sporește atunci când ceremonialul de gen este atribuit elementelor. Poetul uzitează adesea de procedeul antropomorfizării: "Teluric vântul sapă adăpost/ În carnea cerului cerșind răsplată"; "Armura plânge-n Louis Treize"; "Zăpezi aprinse de dogoarea frunții/ Se șterg pe ochi
Dicţionarul critic al poeziei ieşene contemporane: autori, cărţi, teme by Emanuela Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1403_a_2645]
-
le faciliteze accesul În țara Verbului, Eutopia, sau în "țara de stele", Magnezia (descrisă într-un exercițiu cu mai mulți fluturi negri, care deschide Începutul poemului). Acolo unde Amintirile verbului originar sunt încă vii, iar poetul își poate exercita nestingherit ritualul preferat, regressus ad uterum, îmbrăcându-l în hainele extravagante ale fantasmagoricului sau ilogicului. Referințe critice (selectiv): Val Condurache, în "România literară", nr. 51-52, 1990; Vasile Spiridon, în "România literară", nr. 7, 1992; Anton Horvath, în "Steaua", nr. 8-9, august-septembrie 1993
Dicţionarul critic al poeziei ieşene contemporane: autori, cărţi, teme by Emanuela Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1403_a_2645]
-
alb din râul Lethe". Și în alte câteva artes poeticae apar posibile reminiscențe ale unor lecturi orfice, care în ecuația scriiturii lui Nicolae Turtureanu vor avea o finalitate bine camuflată într-o retorică elegantă, adesea plurietajată: echivalența dintre poezie și ritualul sacrificial. Lăsându-se în voia torturii creației (undeva apare imaginea unei autoflagelări, un volum întreg se numește chiar Ascunsa rană ș.a.), poetul poate să își sublimeze fericirea secretă a dicțiunii de sorginte sacră în rugăciune: "Doamne, abandonează-mă-n cuvânt
Dicţionarul critic al poeziei ieşene contemporane: autori, cărţi, teme by Emanuela Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1403_a_2645]
-
bocitului", sălciile de care este legat trupul unui mort, arțarii putrezi ș.a.). Li se adaugă personaje stranii, dotate cu simțuri noi ori cu simțurile cunoscute amplificate peste măsură: Magul, Moșneagul Silențio, Aspazio, bătrânul porcar Garibaldi, dar mai ales alchimistul Abstractor. Ritualurile complicate, de aparență barocă, dar de o esență gratuită inerentă, ale acestuia din urmă constituie nucleul poetic din Tripticul termenilor sau încercare asupra cuvintelor, probabil una dintre cele mai greu descifrabile secvențe lirice semnate de Mihai Ursachi. Pe de o
Dicţionarul critic al poeziei ieşene contemporane: autori, cărţi, teme by Emanuela Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1403_a_2645]
-
Mihai Ursachi au ceva din fantastica și pasionanta îndeletnicire alchimistă", așadar că autorul lor "se face sacerdot al lui Hermes" (Ștefan Aug. Doinaș). În Symposion nigrum din Marea înfățișare (Editura Junimea, Iași, 1977), exclamația onctuoasă a practicantului-tip al acestui ritual îl va invoca, într-adevăr, direct pe patronul spiritual al alchimiștilor: "Hermetică enigmă! Și cele opt simboluri/ sunt cupe opaline pe cele opt altare/ ale ofrandei pure. Cu noi este acela/ născut din însuși Hermes!/ Pe coapsa lui de aur
Dicţionarul critic al poeziei ieşene contemporane: autori, cărţi, teme by Emanuela Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1403_a_2645]
-
-o "pentru secolele ce vin". Autorul Limitelor interpretării observa, pe bună dreptate, că nu se va ști vreodată cu certitudine "dacă ea vorbește cu adevărat despre metale și vrea cu adevărat să producă aur sau dacă întreg limbajul alchimist și ritualurile lui privitoare la operații nu vorbesc despre altceva, de vreun mister religios, despre natura însăși a vieții sau de o transformare spirituală". Din această perspectivă, trebuie să recunoaștem că, din momentul în care intrăm în imensul Athanor liric al lui
Dicţionarul critic al poeziei ieşene contemporane: autori, cărţi, teme by Emanuela Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1403_a_2645]
-
însăși a vieții sau de o transformare spirituală". Din această perspectivă, trebuie să recunoaștem că, din momentul în care intrăm în imensul Athanor liric al lui Mihai Ursachi, ne este greu să ne dăm seama dacă într-adevăr co-participăm la ritualul fabricării aurului poetic sau dacă nu cumva toată seria meșteșugită de trimiteri, reveniri și nuanțări ale acestui proces nu fac altceva decât să mascheze etapele devenirii spirituale ale actantului său, respectiv ale devenirii sale artistice, stricto sensu. În această devenire
Dicţionarul critic al poeziei ieşene contemporane: autori, cărţi, teme by Emanuela Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1403_a_2645]
-
lângă Dumnezeire,/ Și-l face, trăind, să guste a raiului fericire"). Trebuie să recunoaștem, firește, că metafora vânătorii erotice apare foarte rar la Horia Zilieru, pentru că foarte rar Fratele mâniei înțelege să consume argheziana întâlnire cu femeia în ritmurile unui ritual cinegetic: "Tu cobori în blânda auroră/ eu în aer urc către amurg/ marea vânătoare-ncepe soră/ sunete din cornul dulce curg" (Fratele mâniei). În schimb, numeroase texte risipite în volumele sale erotice intenționează să articuleze, în ritmuri cantabile, o consacrare
Dicţionarul critic al poeziei ieşene contemporane: autori, cărţi, teme by Emanuela Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1403_a_2645]
-
nou; Zoe Petre, Promovarea femeii sau despre destructurarea sexului feminin; Daniel Barbu, Un mit al totalitarismului colectivismul; Adrian Cioroianu, Lumina vine de la Răsărit; Sanda I. Ducaru, Religia cincinală. Funcțiile sărbătorilor comuniste; Sorin Șerban, Ilegaliștii; Cristina Petrescu, Vizitele de lucru, un ritual al "epocii de aur". Titlurile sînt elocvente pentru tiparele strimte între care au fost strivite existențele cîtorva generații, dar și pentru evaluarea reziduurilor care vor polua în continuare mentalitățile, destul timp de-acum încolo. Le-am selectat în primul rînd
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
confruntat, adesea și asupra primejdiilor prin care au trecut pentru a-i dezvălui misterele. Complicii sînt legați prin jurămîntul tăcerii și o pedeapsă cumplită îl va lovi, în mod inevitabil, pe cel ce va îndrăzni să trădeze. Ceremonii inițiatice, un ritual complicat și misterios marchează întotdeauna intrarea în sectă. Fie prin sărăcia lor surprinzătoare, fie prin dificultatea de a face o legătură între ele, locurile alese pentru întîlniri sau discuții trebuie să asigure acestor ceremonii secretul deplin. Pregătiți, după cum arată abatele
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
cade asupra lui apare din ce în ce mai clar ca replică sau ca ecou al vechilor procesiuni vrăjitorești. E vorba de același dosar și același rechizitoriu, de aceleași fixații și obsesii, de aceeași atmosferă nevrotică în care se amestecă spaima și fascinația. Cu ritualurile sale clandestine, cu ceremonialul său inițiatic, cu ierarhia ei supusă unei discipline de fier, secta conspiratoare apare asemenea acestei contra-Biserici, aflată în slujba Răului, pe care o denunță vechile tratate de demonologie. Așa cum în secolele al XVI-lea și al
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
deplină opoziție cu aspirațiile "filosofice" ale lui Rennepont, dar conformîndu-se aceleiași exigențe, Societatea Cavalerilor Credinței, fondată de Ferdinand de Bertier în timpul Primului Imperiu pare a imita întru totul modelul masonic: menită să acționeze clandestin, își are semnele ei de recunoaștere, ritualul său inițiatic, gradele sale, titulatura sa ezoterică și marele său maestru. Tot astfel, Protocoalele înțelepților Sionului aduc Companiei lui Isus acest elogiu curios, aproape în spiritul fraternității: "Numai iezuiții ne-ar putea egala din acest punct de vedere [acela al
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
trebuie regăsită n-a încetat, de altfel, să se impună în nenumăratele manifestări literare referitoare la nostalgia rurală. Condiție esențială pentru regenerarea obiceiurilor, întoarcerea la pămînt este totuna cu întoarcerea la valorile de bază ale solidarității umane, la bucuriile, la ritualurile, la simbolurile sale. E vorba de vechea imagine, niciodată uitată, a satelor de altădată fremătînd de cîntecele plugarilor, de melopeele femeilor ce spală rufele. E vorba, pe de altă parte, de un vechi subiect regretat, acela al dispariției unor oameni
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
inevitabil, căutate în afara civilizației fierului și cărbunelui." Urmează o lungă evocare, pe jumătate duioasă, pe jumătate lirică, a "valorilor de altădată", a "vechii înțelepciuni care se menține departe de autostrăzi", a "limbajului regional", a dictoanelor antice, a "cîntecului plugarilor", a ritualurilor tradiționale, a flăcării focului de lemne și a calităților incomparabile ale ierburilor vindecătoare. Modele trec repede și încă și mai repede trec exprimările unei "contra-culturi" care, e greu să crezi, în acest caz, că ar fi putut fi suportată de
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
Citind aceste rînduri, nu putem să nu ne amintim de rolul atribuit banchetului, doar cu cîțiva ani după cele gîndite de Joseph Maistre, în realizarea a ceea ce va deveni timp de rnai bine de un secol un element important al ritualului politic din țara noastră. Nu ne gîndim numai la celebra așa-zisă campanie a banchetelor, care a pregătit și grăbit, în 1848, căderea Monarhiei din iulie. Banchetul este inseparabil de cronica celei de a III-a Republici și de practicile
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
din urmă, ea poate deveni pentru cetățean mărturia simbolică a adeziunii sale la contractul social. Dar trebuie numaidecît să ținem seama de faptul că pentru orice religie, fie ea și redusă la un catehism subțire, sînt obligatorii un cult, un ritual, o liturghie. Pe de altă parte, se știe ce loc deține sărbătoarea în viziunea rousseauistă asupra vieții comunitare, ea este un moment privilegiat în care, regăsindu-și curățenia, sufletele se descarcă și inimile se alătură. N-am putea uita că
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
instituții. E o semnificație ce corespunde, de fapt, unei duble voințe exprimate foarte clar. Mai întîi, e vorba de o voință de natură pedagogică, ca "loc de întîlnire pentru exercițiul virtuților sociale", cum spune Callot d'Herbois, întâlnire care, prin ritualul, prin frecvența sa, impune "practici morale", manifestări incipiente ale disciplinei colective, prin toate acestea dorindu-se ca sărbătoarea națională să devină "învățătoarea națiunii". Datorită ei, însuși spiritul republican al "sfintelor instituții" republicane pătrunde în sufletul omului. Exprimînd voința de a
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
anumite societăți, de la constatarea dezordinii și a contradicțiilor sale, de la pierderea noțiunii de bun comun în beneficiul afirmării egoismului și individualismului. Se ajunge la o biserică reconstruită, la apariția unei credințe, ia un sistem coerent de manifestare a credinței, de ritualuri, de simboluri. Căutarea unității nu se mai rezumă doar la căutarea unei morale colective noi, e o acțiune care începe să țină de sacru. Nu mai e vorba doar de îndemnul de a reconstitui persoana în întregul ei, de a
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
care supremația o dețin acele entități numite Progres, Sprijin, Armonie, Patrie, Republică... Nu există totuși alte religii decît cele ale mîntuirii? Anumite speranțe, anumite credințe legate de curgerea timpului nu pot ele dobîndi măreția misticului? Simbolurile prin care prind viață, ritualurile pe care le stabilesc nu vin din lumea sacrului? În sfîrșit, în societățile moderne nu există oare atîtea coincidențe între credința tradițională și diferitele mesianisme politice, de la cultul sfintei Ioana la dragostea de patrie, de la comunitarismul unor manifestări creștine discrete
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
este pus în funcție un dispozitiv de mecanisme de reglaj, dispozitiv care permite ca aceste manifestări să fie controlate, stăvilite, dirijate și, în cele din urmă, integrate în sistemul stabilit. Aceasta este funcția pe care o au, în societățile tradiționale, ritualurile de trecere, confreriile, asocierile de vîrstă și, mai ales, sărbătorile, cărora o literatură sociologică foarte bogată le-a relevat o trăsătură esențială: "transgresiunea ordonată". Saturnaliile, sărbătoarea nebunilor, carnavalul consacră schimbarea brutală a tabuurilor, a pedepselor și a ierarhiilor, dar această
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
menținerea ordinii existente. Același lucru trebuie să-1 spunem și despre mecanismele instituționale care, în spațiul societăților moderne, avînd în vedere puseurile iraționalului mitic, au o aceeași funcție de reglare și de compensare. Multe ceremonii azi contestate sau condamnate la uitare, multe ritualuri ale vieții colective sau forme de instruire socială, moștenite din vechime sau elaborate în ultimul secol își recapătă adevărata lor semnificație. Astfel, din nou, se adună și se amestecă factori de interpretare sociologici și factori explicativi psihologici. O aceeași pendulare
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
vrăjitoriei, ale magiei. De îndată însă s-a putut observa instituindu-se, apoi dezvoltîndu-se un nou tip de "transcendență socială", acela despre care putem spune că ține și de un misticism laic, și de un pozitivism sacralizat. De fapt, prin ritual, prin simboluri, prin retorismul său, a apărut o nouă formă de religiozitate politică, reconstituită în jurul unui sistem relativ coerent de valori colective: cultul Dreptului, al Dreptății, al Libertății și al Solidarității, sărbătorirea Patriei, credința în Progresul omului, în apariția în
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]