10,282 matches
-
cu atribuții cvasistatale. Deținătorii acestor funcții fruntașii politici își însușesc bunuri personale tot mai numeroase, ei devin bogați și puternici, inspiră teamă și respect, iar darurile voluntare acordate anterior fruntașilor se transformă, treptat, în dări și prestații sociale obligatorii. Oastea voievodului avea să devină instituția militară a statului medieval, în curs de formare-ea se încheagă, în perioada aceasta, din cetele ostășești ale voievodului, fiind întreținută din dările și prestațiile locuitorilor de rând ai obștei și este credincioasă voievodului ca persoană. Cetele
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
și respect, iar darurile voluntare acordate anterior fruntașilor se transformă, treptat, în dări și prestații sociale obligatorii. Oastea voievodului avea să devină instituția militară a statului medieval, în curs de formare-ea se încheagă, în perioada aceasta, din cetele ostășești ale voievodului, fiind întreținută din dările și prestațiile locuitorilor de rând ai obștei și este credincioasă voievodului ca persoană. Cetele înarmate ale voievodului Transilvaniei, spunea Anonymus în cronica sa, alcătuiau un aparat militar bine închegat, permanent, care să apere comunitatea respectivă, voievodatul
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
sociale obligatorii. Oastea voievodului avea să devină instituția militară a statului medieval, în curs de formare-ea se încheagă, în perioada aceasta, din cetele ostășești ale voievodului, fiind întreținută din dările și prestațiile locuitorilor de rând ai obștei și este credincioasă voievodului ca persoană. Cetele înarmate ale voievodului Transilvaniei, spunea Anonymus în cronica sa, alcătuiau un aparat militar bine închegat, permanent, care să apere comunitatea respectivă, voievodatul, de primejdia dinafară. Și conducătorii formațiunilor prestatale din nordul Dunări, în secolul al X-lea
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
devină instituția militară a statului medieval, în curs de formare-ea se încheagă, în perioada aceasta, din cetele ostășești ale voievodului, fiind întreținută din dările și prestațiile locuitorilor de rând ai obștei și este credincioasă voievodului ca persoană. Cetele înarmate ale voievodului Transilvaniei, spunea Anonymus în cronica sa, alcătuiau un aparat militar bine închegat, permanent, care să apere comunitatea respectivă, voievodatul, de primejdia dinafară. Și conducătorii formațiunilor prestatale din nordul Dunări, în secolul al X-lea, menționați de scriitorii bizantini, aveau oști
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
bizantini. Aceste formațiuni (înjghebări) întrețineau legături economice și politice cu statele vecine mai dezvoltate-astfel, erau obiectele bizantine descoperite în așezările din Transilvania și de la Dunărea de Jos. De exemplu, Menumorut avea relații politice cu împăratul Bizanțului, apoi existau legături între voievodul din Banat, Glad, și statul bulgar din sudul Dunării, armata sa din Vidin era alcătuită din români (vlahi), pecenegi și bulgari.25 Expedițiile ungare de la începutul secolului al X-lea, în Transilvania, nu aveau un caracter permanent, sistematic, erau doar
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
îndeaproape pe cea politică. Acceptând această premisă, putem susține că în reședința formațiunii respective se afla și o episcopie, pentru hirotonirea preoților, sfințirea bisericilor și rânduiala slujbelor la "curtea"voievodală. Astfel, o primă episcopie a putut exista la Dăbâca, reședința voievodului Gelou, unde s-au descoperit fundațiile mai multor biserici, cea mai veche fiind din piatră (biserică voievodală), datând, probabil, din secolul al IX-lea, înainte de cucerirea maghiară. S-au aflat aici urme de locuire pe o suprafață întinsă, morminte, ceramică
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
ceea ce denotă legăturile politice, economice și bisericești ale românilor cu Bizanțul. Toate aceste elemente pe care le deținem ne fac să presupunem că aici exista o episcopie ortodoxă românească. În părțile de vest, în regiunea Bihorului, unde se întindea stăpânirea voievodului Menumorut, va fi existat o altă episcopie. Reședința sa se afla la Biharea, în apropiere de Oradea, și tot acolo rezida episcopul său. Anonymus, în Gesta Hungarorum, afirmă explicit că Menumorut invoca suzeranitatea împăratului bizantin, în tratativele cu solii cu
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
faptul că în ceea ce privește "bisericile clădite și cele ce se vor clădi în toate țările (teritoriile) sus zise", cinstea și drepturile arhiepiscopilor și episcopilor rămân neatinse. Este neîndoielnic faptul că mențiunea are în vedere pe acei episcopi aflați pe lângă cnejii și voievozii amintiți în textul diplomei. Este o certitudine că voievozi de însemnătatea lui Litovoi și Seneslau aveau pe lângă ei ierarhi, arhiepiscopi sau episcopi. Cu siguranță, în secolul al XIII-lea, exista o ierarhie bisericească cristalizată la sud de Carpați.35 La
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
vor clădi în toate țările (teritoriile) sus zise", cinstea și drepturile arhiepiscopilor și episcopilor rămân neatinse. Este neîndoielnic faptul că mențiunea are în vedere pe acei episcopi aflați pe lângă cnejii și voievozii amintiți în textul diplomei. Este o certitudine că voievozi de însemnătatea lui Litovoi și Seneslau aveau pe lângă ei ierarhi, arhiepiscopi sau episcopi. Cu siguranță, în secolul al XIII-lea, exista o ierarhie bisericească cristalizată la sud de Carpați.35 La est de Carpați, situația bisericească era asemănătoare cu cea
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
estul Moldovei, în părțile Orheiului și Lăpușnei. După invazia mongolă din 1241, întreg spațiul estic dintre Carpați și Nistru a intrat sub dominația lor politică pentru un secol. Ca și la sud de Carpați, în părțile estice, pe lângă cnezii și voievozii de-aici se aflau ierarhi ortodocși care săvârșeau slujbele cuvenite la "curtea" acestor stăpânitori, hirotoneau preoți și sfințeau biserici. Pe la mijlocul secolului al XIV-lea, în 1353, este menționat documentar episcopul Chiril Românul, în Przemysl, undeva în nordul Moldovei sau sudul
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
nimănui. De mare însemnătate se dovedește faptul că această societate românească era organizată sub aspect politic și ecleziastic. Indirect, acei "pseudo-episcopi" (ortodocși) îi anunța, ca existență istorică reală, pe exponenții politici ai acesteia, alături de care și pentru care oficiau, adică voievozii și cnezii. Asemenea structuri politice aveau să răzbată în documente cu multă putere la mijlocul secolului al XIII-lea (vezi mai jos). Ca urmare a vieții economice specifice, ce consta în agricultură, păstorit și meșteșuguri, societatea românească a trăit, timp de
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
în vechiul spațiu medieval românesc, pe care le știam prea puțin sau deloc. Astfel, aflăm că ioaniții primeau de la regele Ungariei "întreaga țară a Severinului (terram de Zeurino), împreună cu cnezatele lui Ioan și Farcaș până la râul Olt, cu excepția țării cnezatului voievodului Litovoi (terra kenazatus Lytnoy woiavode)", numită în alt loc și "țara Litua", care rămânea mai departe pe seama românilor, "așa cum au stăpânit-o aceștia și până acum". În continuare, în document se precizează că "jumătate din foloasele, veniturile și slujbele din
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
terrae), nobilimea pământului, aveau dreptul de a apela la rege. Cavalerilor ioaniți li se conceda, în condiții similare celor stabilite pentru Țara Severinului, și "Țara Litua", "toată Cumania, de la râul Olt și munții Transilvaniei până la Dunăre, în afară de țara lui Seneslau, voievodul românilor, pe care am lăsat-o românilor acelora, așa cum au stăpânit-o și până acum ". După un interval de 25 de ani de stăpânire a Cumaniei, în care ioaniții beneficiau exclusiv de venituri și foloase, slujitorii regelui urmau să vină
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
în primul rând, că teritoriul românesc de la sud de Carpați era împânzit de "țări" ce dăinuiau acolo din vechime, de multe generații (secole), înainte de 1247. Aceste "țări" aveau un anumit statut politic-juridic: erau "cnezate" și "voievodate", conduse de cneji și voievozi cu nume precise. Cnezatele erau supuse coroanei ungare, iar voievodatele își păstrau autonomia politică, voievozii fiind vasali ai regelui. Strict geografic, se vădește că partea aflată la apus de Olt, situată în orbita Țării Severinului, era fărâmițată teritorial în patru
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
dăinuiau acolo din vechime, de multe generații (secole), înainte de 1247. Aceste "țări" aveau un anumit statut politic-juridic: erau "cnezate" și "voievodate", conduse de cneji și voievozi cu nume precise. Cnezatele erau supuse coroanei ungare, iar voievodatele își păstrau autonomia politică, voievozii fiind vasali ai regelui. Strict geografic, se vădește că partea aflată la apus de Olt, situată în orbita Țării Severinului, era fărâmițată teritorial în patru formațiuni politice distincte. Stăpânirea lui Litovoi, situată dincolo de Olt, se afla în legătură teritorială, organică
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
Transilvaniei, atestat la 1199; în 1271 este menționată "pădurea Maramureș", iar în 1299, "țara Maramureș" (terra Maramoross). Conform documentelor din secolul al XIV-lea, Maramureșul cuprindea 100 de sate românești, cu organizare politică și teritorială proprie, în frunte cu un voievod Organizate în ținuturi muntoase sau teritorii împădurite, aceste "țări" n-au putut fi încorporate regatului, ele și-au păstrat libertatea. Dar se întâmpla și ca Țara Beiușului, cu cele 80 de sate românești, să intre în stăpânirea episcopiei de Oradea
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
țara) Maramureșului era alcătuit din șapte "cnezate de vale", situate pe văile principale ale acestui ținut. În Țara Hațegului, existau șase asemenea "cnezate", structuri teritoriale mai mici, conduse de familiile feudale, având ca reședințe cetăți și biserici, formațiuni teritoriale autonome. Voievozii "țărilor" românești, din secolele XII-XIII, tind să devină ereditari în familiile respective, concret, în Maramureș, familiile Codrea și Bogdan. În Banat, documente numeroase menționează, înainte de mijlocul secolului al XIII-lea, un voievod ale cărui teritorii uzurpate sunt recuperate de urmașul
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
ca reședințe cetăți și biserici, formațiuni teritoriale autonome. Voievozii "țărilor" românești, din secolele XII-XIII, tind să devină ereditari în familiile respective, concret, în Maramureș, familiile Codrea și Bogdan. În Banat, documente numeroase menționează, înainte de mijlocul secolului al XIII-lea, un voievod ale cărui teritorii uzurpate sunt recuperate de urmașul său, așadar, voievodatul devine o instituție ereditară.36 Transilvania sub regii unguri După stabilirea lor în Panonia, ungurii au adoptat creștinismul apusean, în jurul anului 1000, apoi și-au extins stăpânirea asupra teritoriilor
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
a regatului Ungariei pe văile râurilor Someș, Mureș și Târnave, pe care le-au organizat sub aspect politic și administrativ. Dar regalitatea "apostolică" avea să întâmpine în interiorul arcului carpatic împotrivirea populației românești, de aceea au fost atrași fruntașii localnicilor, acei voievozi, duci, cnezi ai românilor. În încercarea de a suprapune peste organismele tradiționale ale populației românești pe cele feudale ungare, documentul menționează, la 1111, pentru prima dată în Transilvania, un conducător politic al ei, pe "Mercurius princeps Ultrasilvanus", despre care nu
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
exercițiul puterii publice (statale), într-un cadru instituționalizat. Această evoluție s-a cristalizat la sfârșitul secolului al XIII-lea, când asistăm la consolidarea puterii voievodale și rivalitatea acesteia cu regalitatea. Pentru a-și consolida situația, amenințată de atitudinea ostilă a voievodului Roland Borșa, regele Ladislau Cumanul, aflat în Transilvania, în vara 1287, se consultă cu nobilii unguri din țară, la care este asociat clerul catolic, reprezentanții sașilor și secuilor, adică adunarea stărilor privilegiate, care, în 1291, se transformă în congregație. După
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
-lea, sub controlul regalității, a instituției comesului a dus la constituirea autonomiei teritorial-etnice a secuilor din Transilvania. Însă criza regatului, din jurul anului 1300, a adus modificări în regimul politic al secuilor: comesul lor trece de sub controlul regalității sub cel al voievodului (Ladislau Khan). Dar, la sfârșitul secolului al XIII-lea, autonomia teritorială a secuilor presupunea statutul de stare privilegiată a acestora în cadrul voievodatului. În 1291, la Alba Iulia, în prezența regelui Andrei III, avea loc congregația țării, cu participarea secuilor alături de
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
Andreanum" (1224), al regelui Andrei II (1205-1235). Acordat în urma unei petiții a comunității săsești, privilegiul consemna instituirea unei întinse zone de autonomie teritorială, de la vestul spre estul Transilvaniei, între Orăștie și Baraolt, prin care populația germană era scoasă de sub autoritatea voievodului Transilvaniei și pusă sub controlul direct al regalității. Prin actul din 1224, sașii s-au constituit într-o unitate teritorială: "toată populația, începând de la Orăștie până la Baraolt, să fie (alcătuiască) un singur popor (săsesc) sub conducerea unui jude". Un comite
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
minoratul regelui Ladislau. Conflictul violent a reizbucnit, în 1307-1308, când sașii au sprijinit pe Otto de Bavaria, instalat pe tronul Ungariei: în februarie 1308, sașii au atacat din nou catedrala din Alba Iulia, dar Otto și-a pierdut tronul, iar voievodul Ladislau Khan le era ostil. Puternici, la începutul secolului al XIV-lea, sașii își aleg comiții proprii, în decembrie 1308, punctul culminant al mișcării autonome a sașilor. Comunitatea sașilor, alături de nobilii catolici unguri, se constituie într-un corp privilegiat cu
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
cea descoperită lângă Hărman (jud. Brașov), alături de care cavalerii și-au construit cetăți și orașe de lemn, pentru apărarea împotriva cumanilor. Având în vedere misiunea lor principală, de apărare a sud-estului Transilvaniei, cavalerii erau scutiți de obligația de găzduire a voievodului Transilvaniei, de orice dări, inclusiv de dinarii liberi și de pondere, iar ei nu puteau fi judecați de nici o instanță în afara celei regale, având dreptul de a-și alege judele propriu care să împartă dreptatea. În plus, cavalerii erau scutiți
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]
-
Brodnicii sunt menționați și în letopisețele rusești, sub numele de "brodniki", în cursul evenimentelor din Europa răsăriteană, astfel, în 1146 și în 1216, brodnicii se aflau în serviciul cnejilor ruși. Apoi, în lupta de la Kalka (1223), brodnicii, în frunte cu voievodul lor Ploscânea, au trecut de partea mongolilor, trădându-l pe cneazul Kievului, Mstislav. După această bătălie, brodnicii au părăsit cnezatele rusești, ocupate de mongoli, și s-au îndreptat spre teritoriile est-carpatice, unde îi găsim menționați în prima jumătate a secolului
[Corola-publishinghouse/Science/1523_a_2821]